| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถาวณฺณนา
Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
๘๔. ปญฺจหิ , ภิกฺขเว, อเงฺคหิ สมนฺนาคเตนาติอาทีสุ น สามเณโร อุปฎฺฐาเปตโพฺพติ อุปชฺฌาเยน หุตฺวา สามเณโร น คเหตโพฺพฯ อยมโตฺถ องฺคุตฺตรนิกายฎฺฐกถายํ (อ. นิ. อฎฺฐ. ๓.๕.๒๕๑-๒๕๓) วุโตฺตเยวฯ
84.Pañcahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatenātiādīsu na sāmaṇero upaṭṭhāpetabboti upajjhāyena hutvā sāmaṇero na gahetabbo. Ayamattho aṅguttaranikāyaṭṭhakathāyaṃ (a. ni. aṭṭha. 3.5.251-253) vuttoyeva.
‘‘อตฺตานเมว ปฐมํ, ปติรูเป นิเวสเย;
‘‘Attānameva paṭhamaṃ, patirūpe nivesaye;
อถญฺญมนุสาเสยฺย, น กิลิเสฺสยฺย ปณฺฑิโต’’ติฯ (ธ. ป. ๑๕๘) –
Athaññamanusāseyya, na kilisseyya paṇḍito’’ti. (dha. pa. 158) –
อิมสฺส อนุรูปวเสน ปฐมํ ตาว อตฺตสมฺปตฺติยํ นิโยเชตุํ ‘‘น อเสเกฺขน สีลกฺขเนฺธนา’’ติอาทิ วุตฺตํ, น อาปตฺติองฺควเสนฯ ตตฺถ อเสเกฺขน สีลกฺขเนฺธนาติ อเสกฺขสฺส สีลกฺขโนฺธ อเสโกฺข สีลกฺขโนฺธ นามฯ อเสกฺขสฺส อยนฺติ หิ อเสโกฺข, สีลกฺขโนฺธฯ เอวํ สพฺพตฺถฯ เอวญฺจ กตฺวา วิมุตฺติญาณทสฺสนสงฺขาตสฺส ปจฺจเวกฺขณญาณสฺสปิ อเสกฺขตา อุปปนฺนาฯ อเสกฺขสีลนฺติ จ น มคฺคผลเมว อธิเปฺปตํ, อถ โข ยํกิญฺจิ อเสกฺขสนฺตาเน ปวตฺตสีลํ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกสฺส สีลสฺส อิธาธิเปฺปตตฺตาฯ สมาธิกฺขนฺธาทีสุปิ วิมุตฺติกฺขนฺธปริโยสาเนสุ อยเมว นโยฯ ตสฺมา ยถา สีลสมาธิปญฺญกฺขนฺธา มิสฺสกา อธิเปฺปตา, เอวํ วิมุตฺติกฺขโนฺธปีติ ตทงฺควิมุตฺติอาทโยปิ เวทิตพฺพา, น ปฎิปฺปสฺสทฺธิวิมุตฺติ เอวฯ วิมุตฺติญาณทสฺสนํ ปน โลกิยเมวฯ เตเนว สํยุตฺตนิกายฎฺฐกถายํ (สํ. นิ. อฎฺฐ. ๑.๑.๑๓๕) วุตฺตํ ‘‘ปุริเมหิ จตูหิ ปเทหิ โลกิยโลกุตฺตรสีลสมาธิปญฺญาวิมุตฺติโย กถิตา, วิมุตฺติญาณทสฺสนํ ปจฺจเวกฺขณญาณํ โหติ, ตํ โลกิยเมวา’’ติฯ
Imassa anurūpavasena paṭhamaṃ tāva attasampattiyaṃ niyojetuṃ ‘‘na asekkhena sīlakkhandhenā’’tiādi vuttaṃ, na āpattiaṅgavasena. Tattha asekkhena sīlakkhandhenāti asekkhassa sīlakkhandho asekkho sīlakkhandho nāma. Asekkhassa ayanti hi asekkho, sīlakkhandho. Evaṃ sabbattha. Evañca katvā vimuttiñāṇadassanasaṅkhātassa paccavekkhaṇañāṇassapi asekkhatā upapannā. Asekkhasīlanti ca na maggaphalameva adhippetaṃ, atha kho yaṃkiñci asekkhasantāne pavattasīlaṃ lokiyalokuttaramissakassa sīlassa idhādhippetattā. Samādhikkhandhādīsupi vimuttikkhandhapariyosānesu ayameva nayo. Tasmā yathā sīlasamādhipaññakkhandhā missakā adhippetā, evaṃ vimuttikkhandhopīti tadaṅgavimuttiādayopi veditabbā, na paṭippassaddhivimutti eva. Vimuttiñāṇadassanaṃ pana lokiyameva. Teneva saṃyuttanikāyaṭṭhakathāyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.135) vuttaṃ ‘‘purimehi catūhi padehi lokiyalokuttarasīlasamādhipaññāvimuttiyo kathitā, vimuttiñāṇadassanaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ hoti, taṃ lokiyamevā’’ti.
อสฺสโทฺธติอาทีสุ ตีสุ วตฺถูสุ สทฺธา เอตสฺส นตฺถีติ อสฺสโทฺธฯ สุกฺกปเกฺข สทฺทหตีติ สโทฺธ, สทฺธา วา เอตสฺส อตฺถีติปิ สโทฺธฯ นตฺถิ เอตสฺส หิรีติ อหิริโก, อกุสลสมาปตฺติยา อชิคุจฺฉมานเสฺสตํ อธิวจนํฯ หิรี เอตสฺส อตฺถีติ หิริมาฯ น โอตฺตปฺปตีติ อโนตฺตปฺปี, อกุสลสมาปตฺติยา น ภายตีติ วุตฺตํ โหติฯ ตพฺพิปรีโต โอตฺตปฺปีฯ กุจฺฉิตํ สีทตีติ กุสีโต, หีนวีริยเสฺสตํ อธิวจนํฯ อารทฺธํ วีริยํ เอตสฺสาติ อารทฺธวีริโย, สมฺมปฺปธานยุตฺตเสฺสตํ อธิวจนํฯ มุฎฺฐา สติ เอตสฺสาติ มุฎฺฐสฺสติ, นฎฺฐสฺสตีติ วุตฺตํ โหติฯ อุปฎฺฐิตา สติ เอตสฺสาติ อุปฎฺฐิตสฺสติ, นิจฺจํ อารมฺมณาภิมุขปฺปวตฺตสติเสฺสตํ อธิวจนํฯ
Assaddhotiādīsu tīsu vatthūsu saddhā etassa natthīti assaddho. Sukkapakkhe saddahatīti saddho, saddhā vā etassa atthītipi saddho. Natthi etassa hirīti ahiriko, akusalasamāpattiyā ajigucchamānassetaṃ adhivacanaṃ. Hirī etassa atthīti hirimā. Na ottappatīti anottappī, akusalasamāpattiyā na bhāyatīti vuttaṃ hoti. Tabbiparīto ottappī. Kucchitaṃ sīdatīti kusīto, hīnavīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Āraddhaṃ vīriyaṃ etassāti āraddhavīriyo, sammappadhānayuttassetaṃ adhivacanaṃ. Muṭṭhā sati etassāti muṭṭhassati, naṭṭhassatīti vuttaṃ hoti. Upaṭṭhitā sati etassāti upaṭṭhitassati, niccaṃ ārammaṇābhimukhappavattasatissetaṃ adhivacanaṃ.
อธิสีเล สีลวิปโนฺน จ อชฺฌาจาเร อาจารวิปโนฺน จ อาปชฺชิตฺวา อวุฎฺฐิโตฯ สสฺสตุเจฺฉทสงฺขาตํ อนฺตํ คณฺหาติ คาหยตีติ วา อนฺตคฺคาหิกา, มิจฺฉาทิฎฺฐิฯ ปุริมานิ เทฺว ปทานีติ ‘‘น ปฎิพโล โหติ อเนฺตวาสิํ วา สทฺธิวิหาริํ วา คิลานํ อุปฎฺฐาตุํ วา อุปฎฺฐาเปตุํ วา, อนภิรตํ วูปกาเสตุํ วา วูปกาสาเปตุํ วา’’ติ อิมานิ เทฺว ปทานิฯ
Adhisīlesīlavipanno ca ajjhācāre ācāravipanno ca āpajjitvā avuṭṭhito. Sassatucchedasaṅkhātaṃ antaṃ gaṇhāti gāhayatīti vā antaggāhikā, micchādiṭṭhi. Purimāni dve padānīti ‘‘na paṭibalo hoti antevāsiṃ vā saddhivihāriṃ vā gilānaṃ upaṭṭhātuṃ vā upaṭṭhāpetuṃ vā, anabhirataṃ vūpakāsetuṃ vā vūpakāsāpetuṃ vā’’ti imāni dve padāni.
อภิวิสิโฎฺฐ อุตฺตโม สมาจาโรติ อภิสมาจาโร, อภิสมาจาโรว สิกฺขิตพฺพโต สิกฺขาติ อาภิสมาจาริกา สิกฺขา, อภิสมาจารํ วา อารพฺภ ปญฺญตฺตา สิกฺขา อาภิสมาจาริกาฯ มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส อาทิภูตาติ อาทิพฺรหฺมจริยกา, อุภโตวิภงฺคปริยาปนฺนสิกฺขาเยตํ อธิวจนํฯ เตเนว ‘‘อุภโตวิภงฺคปริยาปนฺนํ อาทิพฺรหฺมจริยกํ, ขนฺธกวตฺตปริยาปนฺนํ อาภิสมาจาริก’’นฺติ วิสุทฺธิมเคฺค (วิสุทฺธิ. ๑.๑๑) วุตฺตํฯ ตสฺมา เสกฺขปณฺณตฺติยนฺติ เอตฺถ สิกฺขิตพฺพโต สพฺพาปิ อุภโตวิภงฺคปริยาปนฺนา ปณฺณตฺตีติ คเหตพฺพาฯ เตเนว คณฺฐิปเทปิ วุตฺตํ ‘‘เสกฺขปณฺณตฺติยนฺติ ปาราชิกมาทิํ กตฺวา สิกฺขิตพฺพสิกฺขาปทปญฺญตฺติย’’นฺติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวฯ
Abhivisiṭṭho uttamo samācāroti abhisamācāro, abhisamācārova sikkhitabbato sikkhāti ābhisamācārikā sikkhā, abhisamācāraṃ vā ārabbha paññattā sikkhā ābhisamācārikā. Maggabrahmacariyassa ādibhūtāti ādibrahmacariyakā, ubhatovibhaṅgapariyāpannasikkhāyetaṃ adhivacanaṃ. Teneva ‘‘ubhatovibhaṅgapariyāpannaṃ ādibrahmacariyakaṃ, khandhakavattapariyāpannaṃ ābhisamācārika’’nti visuddhimagge (visuddhi. 1.11) vuttaṃ. Tasmā sekkhapaṇṇattiyanti ettha sikkhitabbato sabbāpi ubhatovibhaṅgapariyāpannā paṇṇattīti gahetabbā. Teneva gaṇṭhipadepi vuttaṃ ‘‘sekkhapaṇṇattiyanti pārājikamādiṃ katvā sikkhitabbasikkhāpadapaññattiya’’nti. Sesamettha uttānatthameva.
อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๓. อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกํ • 23. Upasampādetabbapañcakaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถา • Upasampādetabbapañcakakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถาวณฺณนา • Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถาวณฺณนา • Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๒๓. อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถา • 23. Upasampādetabbapañcakakathā
