| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
උපසම්‌පාදෙතබ්‌බපඤ්‌චකකථාවණ්‌ණනා
Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
84. පඤ්‌චහි , භික්‌ඛවෙ, අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතෙනාතිආදීසු න සාමණෙරො උපට්‌ඨාපෙතබ්‌බොති උපජ්‌ඣායෙන හුත්‌වා සාමණෙරො න ගහෙතබ්‌බො. අයමත්‌ථො අඞ්‌ගුත්‌තරනිකායට්‌ඨකථායං (අ. නි. අට්‌ඨ. 3.5.251-253) වුත්‌තොයෙව.
84.Pañcahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatenātiādīsu na sāmaṇero upaṭṭhāpetabboti upajjhāyena hutvā sāmaṇero na gahetabbo. Ayamattho aṅguttaranikāyaṭṭhakathāyaṃ (a. ni. aṭṭha. 3.5.251-253) vuttoyeva.
‘‘අත්‌තානමෙව පඨමං, පතිරූපෙ නිවෙසයෙ;
‘‘Attānameva paṭhamaṃ, patirūpe nivesaye;
අථඤ්‌ඤමනුසාසෙය්‍ය, න කිලිස්‌සෙය්‍ය පණ්‌ඩිතො’’ති. (ධ. ප. 158) –
Athaññamanusāseyya, na kilisseyya paṇḍito’’ti. (dha. pa. 158) –
ඉමස්‌ස අනුරූපවසෙන පඨමං තාව අත්‌තසම්‌පත්‌තියං නියොජෙතුං ‘‘න අසෙක්‌ඛෙන සීලක්‌ඛන්‌ධෙනා’’තිආදි වුත්‌තං, න ආපත්‌තිඅඞ්‌ගවසෙන. තත්‌ථ අසෙක්‌ඛෙන සීලක්‌ඛන්‌ධෙනාති අසෙක්‌ඛස්‌ස සීලක්‌ඛන්‌ධො අසෙක්‌ඛො සීලක්‌ඛන්‌ධො නාම. අසෙක්‌ඛස්‌ස අයන්‌ති හි අසෙක්‌ඛො, සීලක්‌ඛන්‌ධො. එවං සබ්‌බත්‌ථ. එවඤ්‌ච කත්‌වා විමුත්‌තිඤාණදස්‌සනසඞ්‌ඛාතස්‌ස පච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණස්‌සපි අසෙක්‌ඛතා උපපන්‌නා. අසෙක්‌ඛසීලන්‌ති ච න මග්‌ගඵලමෙව අධිප්‌පෙතං, අථ ඛො යංකිඤ්‌චි අසෙක්‌ඛසන්‌තානෙ පවත්‌තසීලං ලොකියලොකුත්‌තරමිස්‌සකස්‌ස සීලස්‌ස ඉධාධිප්‌පෙතත්‌තා. සමාධික්‌ඛන්‌ධාදීසුපි විමුත්‌තික්‌ඛන්‌ධපරියොසානෙසු අයමෙව නයො. තස්‌මා යථා සීලසමාධිපඤ්‌ඤක්‌ඛන්‌ධා මිස්‌සකා අධිප්‌පෙතා, එවං විමුත්‌තික්‌ඛන්‌ධොපීති තදඞ්‌ගවිමුත්‌තිආදයොපි වෙදිතබ්‌බා, න පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිවිමුත්‌ති එව. විමුත්‌තිඤාණදස්‌සනං පන ලොකියමෙව. තෙනෙව සංයුත්‌තනිකායට්‌ඨකථායං (සං. නි. අට්‌ඨ. 1.1.135) වුත්‌තං ‘‘පුරිමෙහි චතූහි පදෙහි ලොකියලොකුත්‌තරසීලසමාධිපඤ්‌ඤාවිමුත්‌තියො කථිතා, විමුත්‌තිඤාණදස්‌සනං පච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණං හොති, තං ලොකියමෙවා’’ති.
Imassa anurūpavasena paṭhamaṃ tāva attasampattiyaṃ niyojetuṃ ‘‘na asekkhena sīlakkhandhenā’’tiādi vuttaṃ, na āpattiaṅgavasena. Tattha asekkhena sīlakkhandhenāti asekkhassa sīlakkhandho asekkho sīlakkhandho nāma. Asekkhassa ayanti hi asekkho, sīlakkhandho. Evaṃ sabbattha. Evañca katvā vimuttiñāṇadassanasaṅkhātassa paccavekkhaṇañāṇassapi asekkhatā upapannā. Asekkhasīlanti ca na maggaphalameva adhippetaṃ, atha kho yaṃkiñci asekkhasantāne pavattasīlaṃ lokiyalokuttaramissakassa sīlassa idhādhippetattā. Samādhikkhandhādīsupi vimuttikkhandhapariyosānesu ayameva nayo. Tasmā yathā sīlasamādhipaññakkhandhā missakā adhippetā, evaṃ vimuttikkhandhopīti tadaṅgavimuttiādayopi veditabbā, na paṭippassaddhivimutti eva. Vimuttiñāṇadassanaṃ pana lokiyameva. Teneva saṃyuttanikāyaṭṭhakathāyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.135) vuttaṃ ‘‘purimehi catūhi padehi lokiyalokuttarasīlasamādhipaññāvimuttiyo kathitā, vimuttiñāṇadassanaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ hoti, taṃ lokiyamevā’’ti.
අස්‌සද්‌ධොතිආදීසු තීසු වත්‌ථූසු සද්‌ධා එතස්‌ස නත්‌ථීති අස්‌සද්‌ධො. සුක්‌කපක්‌ඛෙ සද්‌දහතීති සද්‌ධො, සද්‌ධා වා එතස්‌ස අත්‌ථීතිපි සද්‌ධො. නත්‌ථි එතස්‌ස හිරීති අහිරිකො, අකුසලසමාපත්‌තියා අජිගුච්‌ඡමානස්‌සෙතං අධිවචනං. හිරී එතස්‌ස අත්‌ථීති හිරිමා. න ඔත්‌තප්‌පතීති අනොත්‌තප්‌පී, අකුසලසමාපත්‌තියා න භායතීති වුත්‌තං හොති. තබ්‌බිපරීතො ඔත්‌තප්‌පී. කුච්‌ඡිතං සීදතීති කුසීතො, හීනවීරියස්‌සෙතං අධිවචනං. ආරද්‌ධං වීරියං එතස්‌සාති ආරද්‌ධවීරියො, සම්‌මප්‌පධානයුත්‌තස්‌සෙතං අධිවචනං. මුට්‌ඨා සති එතස්‌සාති මුට්‌ඨස්‌සති, නට්‌ඨස්‌සතීති වුත්‌තං හොති. උපට්‌ඨිතා සති එතස්‌සාති උපට්‌ඨිතස්‌සති, නිච්‌චං ආරම්‌මණාභිමුඛප්‌පවත්‌තසතිස්‌සෙතං අධිවචනං.
Assaddhotiādīsu tīsu vatthūsu saddhā etassa natthīti assaddho. Sukkapakkhe saddahatīti saddho, saddhā vā etassa atthītipi saddho. Natthi etassa hirīti ahiriko, akusalasamāpattiyā ajigucchamānassetaṃ adhivacanaṃ. Hirī etassa atthīti hirimā. Na ottappatīti anottappī, akusalasamāpattiyā na bhāyatīti vuttaṃ hoti. Tabbiparīto ottappī. Kucchitaṃ sīdatīti kusīto, hīnavīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Āraddhaṃ vīriyaṃ etassāti āraddhavīriyo, sammappadhānayuttassetaṃ adhivacanaṃ. Muṭṭhā sati etassāti muṭṭhassati, naṭṭhassatīti vuttaṃ hoti. Upaṭṭhitā sati etassāti upaṭṭhitassati, niccaṃ ārammaṇābhimukhappavattasatissetaṃ adhivacanaṃ.
අධිසීලෙ සීලවිපන්‌නො ච අජ්‌ඣාචාරෙ ආචාරවිපන්‌නො ච ආපජ්‌ජිත්‌වා අවුට්‌ඨිතො. සස්‌සතුච්‌ඡෙදසඞ්‌ඛාතං අන්‌තං ගණ්‌හාති ගාහයතීති වා අන්‌තග්‌ගාහිකා, මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි. පුරිමානි ද්‌වෙ පදානීති ‘‘න පටිබලො හොති අන්‌තෙවාසිං වා සද්‌ධිවිහාරිං වා ගිලානං උපට්‌ඨාතුං වා උපට්‌ඨාපෙතුං වා, අනභිරතං වූපකාසෙතුං වා වූපකාසාපෙතුං වා’’ති ඉමානි ද්‌වෙ පදානි.
Adhisīlesīlavipanno ca ajjhācāre ācāravipanno ca āpajjitvā avuṭṭhito. Sassatucchedasaṅkhātaṃ antaṃ gaṇhāti gāhayatīti vā antaggāhikā, micchādiṭṭhi. Purimāni dve padānīti ‘‘na paṭibalo hoti antevāsiṃ vā saddhivihāriṃ vā gilānaṃ upaṭṭhātuṃ vā upaṭṭhāpetuṃ vā, anabhirataṃ vūpakāsetuṃ vā vūpakāsāpetuṃ vā’’ti imāni dve padāni.
අභිවිසිට්‌ඨො උත්‌තමො සමාචාරොති අභිසමාචාරො, අභිසමාචාරොව සික්‌ඛිතබ්‌බතො සික්‌ඛාති ආභිසමාචාරිකා සික්‌ඛා, අභිසමාචාරං වා ආරබ්‌භ පඤ්‌ඤත්‌තා සික්‌ඛා ආභිසමාචාරිකා. මග්‌ගබ්‍රහ්‌මචරියස්‌ස ආදිභූතාති ආදිබ්‍රහ්‌මචරියකා, උභතොවිභඞ්‌ගපරියාපන්‌නසික්‌ඛායෙතං අධිවචනං. තෙනෙව ‘‘උභතොවිභඞ්‌ගපරියාපන්‌නං ආදිබ්‍රහ්‌මචරියකං, ඛන්‌ධකවත්‌තපරියාපන්‌නං ආභිසමාචාරික’’න්‌ති විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.11) වුත්‌තං. තස්‌මා සෙක්‌ඛපණ්‌ණත්‌තියන්‌ති එත්‌ථ සික්‌ඛිතබ්‌බතො සබ්‌බාපි උභතොවිභඞ්‌ගපරියාපන්‌නා පණ්‌ණත්‌තීති ගහෙතබ්‌බා. තෙනෙව ගණ්‌ඨිපදෙපි වුත්‌තං ‘‘සෙක්‌ඛපණ්‌ණත්‌තියන්‌ති පාරාජිකමාදිං කත්‌වා සික්‌ඛිතබ්‌බසික්‌ඛාපදපඤ්‌ඤත්‌තිය’’න්‌ති. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානත්‌ථමෙව.
Abhivisiṭṭho uttamo samācāroti abhisamācāro, abhisamācārova sikkhitabbato sikkhāti ābhisamācārikā sikkhā, abhisamācāraṃ vā ārabbha paññattā sikkhā ābhisamācārikā. Maggabrahmacariyassa ādibhūtāti ādibrahmacariyakā, ubhatovibhaṅgapariyāpannasikkhāyetaṃ adhivacanaṃ. Teneva ‘‘ubhatovibhaṅgapariyāpannaṃ ādibrahmacariyakaṃ, khandhakavattapariyāpannaṃ ābhisamācārika’’nti visuddhimagge (visuddhi. 1.11) vuttaṃ. Tasmā sekkhapaṇṇattiyanti ettha sikkhitabbato sabbāpi ubhatovibhaṅgapariyāpannā paṇṇattīti gahetabbā. Teneva gaṇṭhipadepi vuttaṃ ‘‘sekkhapaṇṇattiyanti pārājikamādiṃ katvā sikkhitabbasikkhāpadapaññattiya’’nti. Sesamettha uttānatthameva.
උපසම්‌පාදෙතබ්‌බපඤ්‌චකකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 23. උපසම්‌පාදෙතබ්‌බපඤ්‌චකං • 23. Upasampādetabbapañcakaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / උපසම්‌පාදෙතබ්‌බපඤ්‌චකකථා • Upasampādetabbapañcakakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / උපසම්‌පාදෙතබ්‌බපඤ්‌චකකථාවණ්‌ණනා • Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / උපසම්‌පාදෙතබ්‌බපඤ්‌චකකථාවණ්‌ණනා • Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 23. උපසම්‌පාදෙතබ්‌බපඤ්‌චකකථා • 23. Upasampādetabbapañcakakathā
