| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೯. ಉಪಸೇನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Upasenasuttavaṇṇanā
೩೯. ನವಮೇ ಉಪಸೇನಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಉಪಸೇನೋತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮಂ, ವಙ್ಗನ್ತಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪನ ಪುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ವಙ್ಗನ್ತಪುತ್ತೋ’’ತಿ ಚ ನಂ ವೋಹರನ್ತಿ।
39. Navame upasenassāti ettha upasenoti tassa therassa nāmaṃ, vaṅgantabrāhmaṇassa pana puttattā ‘‘vaṅgantaputto’’ti ca naṃ voharanti.
ಅಯಞ್ಹಿ ಥೇರೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಕನಿಟ್ಠಭಾತಾ, ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಪಞ್ಞತ್ತೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ ದ್ವಿವಸ್ಸೋ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಹುತ್ವಾ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಭಗವತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಗತೋ, ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಭಗವತಾ ತಸ್ಸ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಭಾವಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತನಯೇನ ‘‘ಅತಿಲಹುಂ ಖೋ ತ್ವಂ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ಆವತ್ತೋ ಬಾಹುಲ್ಲಾಯ, ಯದಿದಂ ಗಣಬನ್ಧಿಯ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೭೫) ವಿಗರಹಿತೋ ಪತೋದಾಭಿತುನ್ನೋ ವಿಯ ಆಜಾನೀಯೋ ಸಂವಿಗ್ಗಮಾನಸೋ ‘‘ಯದಿಪಾಹಂ ಇದಾನಿ ಪರಿಸಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಭಗವತಾ ವಿಗರಹಿತೋ, ಪರಿಸಂಯೇವ ಪನ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಾಸಂಸಿಯೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಉಸ್ಸಾಹಜಾತೋ ಸಬ್ಬೇ ಧುತಧಮ್ಮೇ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತಮಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಆರಭಿತ್ವಾ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪ್ಪತ್ತೋ ಮಹಾಖೀಣಾಸವೋ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ನಿಸ್ಸಿತಕೇ ಧುತಙ್ಗಧರೇ ಏವ ಕತ್ವಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸನ್ಥತಸಿಕ್ಖಾಪದೇ (ಪಾರಾ॰ ೫೬೫ ಆದಯೋ) ಆಗತನಯೇನ ‘‘ಪಾಸಾದಿಕಾ ಖೋ ತ್ಯಾಯಂ, ಉಪಸೇನ, ಪರಿಸಾ’’ತಿ ಪರಿಸವಸೇನ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಾ ಲದ್ಧಪಸಂಸೋ ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾನಂ ಯದಿದಂ ಉಪಸೇನೋ ವಙ್ಗನ್ತಪುತ್ತೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧೩) ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪಿತೋ ಅಸೀತಿಯಾ ಮಹಾಸಾವಕೇಸು ಅಬ್ಭನ್ತರೋ।
Ayañhi thero āyasmato sāriputtassa kaniṭṭhabhātā, sāsane pabbajitvā apaññatte sikkhāpade upasampadāya dvivasso upajjhāyo hutvā ekaṃ bhikkhuṃ upasampādetvā tena saddhiṃ bhagavato upaṭṭhānaṃ gato, tassa bhikkhuno bhagavatā tassa saddhivihārikabhāvaṃ pucchitvā khandhake āgatanayena ‘‘atilahuṃ kho tvaṃ, moghapurisa, āvatto bāhullāya, yadidaṃ gaṇabandhiya’’nti (mahāva. 75) vigarahito patodābhitunno viya ājānīyo saṃviggamānaso ‘‘yadipāhaṃ idāni parisaṃ nissāya bhagavatā vigarahito, parisaṃyeva pana nissāya pāsaṃsiyo bhaveyya’’nti ussāhajāto sabbe dhutadhamme samādāya vattamāno vipassanaṃ ārabhitvā na cirasseva chaḷabhiñño paṭisambhidāppatto mahākhīṇāsavo hutvā attano nissitake dhutaṅgadhare eva katvā tehi saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā santhatasikkhāpade (pārā. 565 ādayo) āgatanayena ‘‘pāsādikā kho tyāyaṃ, upasena, parisā’’ti parisavasena bhagavato santikā laddhapasaṃso ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ samantapāsādikānaṃ yadidaṃ upaseno vaṅgantaputto’’ti (a. ni. 1.213) etadagge ṭhapito asītiyā mahāsāvakesu abbhantaro.
ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪ್ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೇಸು ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ದಿವಾಟ್ಠಾನಂ ಗತೇಸು ಉದಕಕುಮ್ಭತೋ ಉದಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾದೇ ಪಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ಗತ್ತಾನಿ ಸೀತಿಂ ಕತ್ವಾ ಚಮ್ಮಕ್ಖಣ್ಡಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅತ್ತನೋ ಗುಣೇ ಆವಜ್ಜೇಸಿ। ತಸ್ಸ ತೇ ಅನೇಕಸತಾ ಅನೇಕಸಹಸ್ಸಾ ಪೋಙ್ಖಾನುಪೋಙ್ಖಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂಸು। ಸೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ತಾವ ಸಾವಕಸ್ಸ ಸತೋ ಇಮೇ ಏವರೂಪಾ ಗುಣಾ, ಕೀದಿಸಾ ನು ಖೋ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ಥು ಗುಣಾ’’ತಿ ಭಗವತೋ ಗುಣಾಭಿಮುಖಂ ಮನಸಿಕಾರಂ ಪೇಸೇಸಿ। ತೇ ತಸ್ಸ ಞಾಣಬಲಾನುರೂಪಂ ಅನೇಕಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಾ ಉಪಟ್ಠಹಿಂಸು। ಸೋ ‘‘ಏವಂಸೀಲೋ ಮೇ ಸತ್ಥಾ ಏವಂಧಮ್ಮೋ ಏವಂಪಞ್ಞೋ ಏವಂವಿಮುತ್ತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಚ ‘‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಚ ಆವಿಭಾವಾನುರೂಪಂ ಸತ್ಥು ಗುಣೇ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ , ತತೋ ‘‘ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ‘‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಅರಿಯಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಗುಣೇ ಅನುಸ್ಸರಿ। ಏವಂ ಮಹಾಥೇರೋ ಅನೇಕಾಕಾರವೋಕಾರಂ ರತನತ್ತಯಗುಣೇಸು ಆವಿಭೂತೇಸು ಅತ್ತಮನೋ ಪಮುದಿತೋ ಉಳಾರಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ। ತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಆಯಸ್ಮತೋ ಉಪಸೇನಸ್ಸ ವಙ್ಗನ್ತಪುತ್ತಸ್ಸ ರಹೋಗತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
So ekadivasaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto antevāsikesu attano attano divāṭṭhānaṃ gatesu udakakumbhato udakaṃ gahetvā pāde pakkhāletvā gattāni sītiṃ katvā cammakkhaṇḍaṃ attharitvā divāṭṭhāne divāvihāraṃ nisinno attano guṇe āvajjesi. Tassa te anekasatā anekasahassā poṅkhānupoṅkhaṃ upaṭṭhahiṃsu. So ‘‘mayhaṃ tāva sāvakassa sato ime evarūpā guṇā, kīdisā nu kho mayhaṃ satthu guṇā’’ti bhagavato guṇābhimukhaṃ manasikāraṃ pesesi. Te tassa ñāṇabalānurūpaṃ anekakoṭisahassā upaṭṭhahiṃsu. So ‘‘evaṃsīlo me satthā evaṃdhammo evaṃpañño evaṃvimuttī’’tiādinā ca ‘‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho’’tiādinā ca āvibhāvānurūpaṃ satthu guṇe anussaritvā , tato ‘‘svākkhāto’’tiādinā dhammassa, ‘‘suppaṭipanno’’tiādinā ariyasaṅghassa ca guṇe anussari. Evaṃ mahāthero anekākāravokāraṃ ratanattayaguṇesu āvibhūtesu attamano pamudito uḷārapītisomanassaṃ paṭisaṃvedento nisīdi. Tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘āyasmato upasenassa vaṅgantaputtassa rahogatassā’’tiādi vuttaṃ.
ತತ್ಥ ರಹೋಗತಸ್ಸಾತಿ ರಹಸಿ ಗತಸ್ಸ। ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸಾತಿ ಏಕೀಭೂತಸ್ಸ। ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದೀತಿ ಏವಂ ಇದಾನಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾಕಾರೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವಿತಕ್ಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಲಾಭಾ ವತ ಮೇತಿ ಯೇ ಇಮೇ ಮನುಸ್ಸತ್ತಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಸದ್ಧಾಸಮಧಿಗಮಾದಯೋ, ಅಹೋ ವತ ಮೇ ಏತೇ ಲಾಭಾ। ಸುಲದ್ಧಂ ವತ ಮೇತಿ ಯಞ್ಚಿದಂ ಮಯಾ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜೂಪಸಮ್ಪದಾರತನತ್ತಯಪಯಿರುಪಾಸನಾದಿ ಪಟಿಲದ್ಧಂ, ತಂ ಮೇ ಅಹೋ ವತ ಸುಟ್ಠು ಲದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಕಾರಣಮಾಹ ‘‘ಸತ್ಥಾ ಚ ಮೇ’’ತಿಆದಿನಾ।
Tattha rahogatassāti rahasi gatassa. Paṭisallīnassāti ekībhūtassa. Evaṃ cetaso parivitakko udapādīti evaṃ idāni vuccamānākāro cittassa vitakko uppajji. Lābhā vata meti ye ime manussattabuddhuppādasaddhāsamadhigamādayo, aho vata me ete lābhā. Suladdhaṃ vata meti yañcidaṃ mayā bhagavato sāsane pabbajjūpasampadāratanattayapayirupāsanādi paṭiladdhaṃ, taṃ me aho vata suṭṭhu laddhaṃ. Tattha kāraṇamāha ‘‘satthā ca me’’tiādinā.
ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಪರಮತ್ಥೇಹಿ ಯಥಾರಹಂ ಸತ್ತೇ ಅನುಸಾಸತೀತಿ ಸತ್ಥಾ। ಭಾಗ್ಯವನ್ತತಾದೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಭಗವಾ। ಆರಕತ್ತಾ ಕಿಲೇಸೇಹಿ, ಕಿಲೇಸಾರೀನಂ ಹತತ್ತಾ, ಸಂಸಾರಚಕ್ಕಸ್ಸ ವಾ ಅರಾನಂ ಹತತ್ತಾ, ಪಚ್ಚಯಾದೀನಂ ಅರಹತ್ತಾ, ಪಾಪಕರಣೇ ರಹಾಭಾವಾ ಅರಹಂ । ಸಮ್ಮಾ ಸಾಮಞ್ಚ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ಬುದ್ಧತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೧೨೩ ಆದಯೋ) ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿನಿದ್ದೇಸತೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
Tattha diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ satte anusāsatīti satthā. Bhāgyavantatādīhi kāraṇehi bhagavā. Ārakattā kilesehi, kilesārīnaṃ hatattā, saṃsāracakkassa vā arānaṃ hatattā, paccayādīnaṃ arahattā, pāpakaraṇe rahābhāvā arahaṃ. Sammā sāmañca sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhoti ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimagge (visuddhi. 1.123 ādayo) buddhānussatiniddesato gahetabbo.
ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇತಿ ಸುಟ್ಠು ಅಕ್ಖಾತೇ, ಏಕನ್ತನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಭಾಸಿತೇ। ಧಮ್ಮವಿನಯೇತಿ ಪಾವಚನೇ। ತಞ್ಹಿ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖಪಾತತೋ ಧಾರಣೇನ, ರಾಗಾದಿಕಿಲೇಸೇ ವಿನಯನೇನ ಚ ಧಮ್ಮವಿನಯೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋತಿ ಸೇಟ್ಠಟ್ಠೇನ ಬ್ರಹ್ಮಸಙ್ಖಾತಂ ಭಗವತೋ ಸಾಸನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಸಹ ಚರನ್ತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ। ಸೀಲವನ್ತೋತಿ ಮಗ್ಗಫಲಸೀಲವಸೇನ ಸೀಲವನ್ತೋ। ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಾತಿ ಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಾದಯೋ ಕಲ್ಯಾಣಾ ಸುನ್ದರಾ ಧಮ್ಮಾ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಾ। ಏತೇನ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸೀಲೇಸು ಚಮ್ಹಿ ಪರಿಪೂರಕಾರೀತಿ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ನ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಾಕಥಿಕೋ ಕಾಯದಳ್ಹಿಬಹುಲೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹಾಸಿಂ, ಅಥ ಖೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಾದಿಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ ಸೀಲಂ ಅಖಣ್ಡಂ ಅಛಿದ್ದಂ ಅಸಬಲಂ ಅಕಮ್ಮಾಸಂ ಭುಜಿಸ್ಸಂ ವಿಞ್ಞುಪ್ಪಸತ್ಥಂ ಅಪರಾಮಟ್ಠಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಪೂರೇನ್ತೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂಯೇವ ಪಾಪೇಸಿ’’ನ್ತಿ ವದತಿ। ಏತೇನ ಹೇಟ್ಠಿಮಫಲದ್ವಯಸಮ್ಪತ್ತಿಮತ್ತನೋ ದೀಪೇತಿ। ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ಹಿ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿನೋ। ಸುಸಮಾಹಿತೋ ಚಮ್ಹಿ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋತಿ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಭೇದೇನ ಸಮಾಧಿನಾ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಸಮಾಹಿತೋ ಚ ಅಮ್ಹಿ ಅವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ। ಇಮಿನಾ ಸಮಾಧಿಸ್ಮಿಂ ಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾವಚನೇನ ತತಿಯಫಲಸಮ್ಪತ್ತಿಮತ್ತನೋ ದೀಪೇತಿ। ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಹಿ ಸಮಾಧಿಸ್ಮಿಂ ಪರಿಪೂರಕಾರಿನೋ। ಅರಹಾ ಚಮ್ಹಿ ಖೀಣಾಸವೋತಿ ಕಾಮಾಸವಾದೀನಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಖೀಣತ್ತಾ ಖೀಣಾಸವೋ, ತತೋ ಏವ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯತಾಯ ಅರಹಾ ಚಮ್ಹಿ। ಏತೇನ ಅತ್ತನೋ ಕತಕರಣೀಯತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಚಮ್ಹಿ ಮಹಾನುಭಾವೋತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನವಿಕುಬ್ಬನಾದಿಇದ್ಧೀಸು ಮಹತಾ ವಸೀಭಾವೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಉಳಾರಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಾನುಭಾವಸ್ಸ ಗುಣಾನುಭಾವಸ್ಸ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಮಹಾನುಭಾವೋ ಚ ಅಸ್ಮಿ। ಏತೇನ ಲೋಕಿಯಾಭಿಞ್ಞಾನವಾನುಪುಬ್ಬವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತಿಯೋಗಮತ್ತನೋ ದೀಪೇತಿ। ಅಭಿಞ್ಞಾಸು ವಸೀಭಾವೇನ ಹಿ ಅರಿಯಾ ಯಥಿಚ್ಛಿತನಿಪ್ಫಾದನೇನ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ, ಪುಬ್ಬೂಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ನಾನಾವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತೀಹಿ ಚ ವಿಸೋಧಿತಸನ್ತಾನತ್ತಾ ಮಹಾನುಭಾವಾ ಚ ಹೋನ್ತೀತಿ।
Svākkhāteti suṭṭhu akkhāte, ekantaniyyānikaṃ katvā bhāsite. Dhammavinayeti pāvacane. Tañhi yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamānānaṃ saṃsāradukkhapātato dhāraṇena, rāgādikilese vinayanena ca dhammavinayoti vuccati. Sabrahmacārinoti seṭṭhaṭṭhena brahmasaṅkhātaṃ bhagavato sāsanaṃ ariyamaggaṃ saha caranti paṭipajjantīti sabrahmacārino. Sīlavantoti maggaphalasīlavasena sīlavanto. Kalyāṇadhammāti samādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanādayo kalyāṇā sundarā dhammā etesaṃ atthīti kalyāṇadhammā. Etena saṅghassa suppaṭipattiṃ dasseti. Sīlesu camhi paripūrakārīti ‘‘ahampi pabbajitvā na tiracchānakathākathiko kāyadaḷhibahulo hutvā vihāsiṃ, atha kho pātimokkhasaṃvarādiṃ catubbidhampi sīlaṃ akhaṇḍaṃ achiddaṃ asabalaṃ akammāsaṃ bhujissaṃ viññuppasatthaṃ aparāmaṭṭhaṃ katvā paripūrento ariyamaggaṃyeva pāpesi’’nti vadati. Etena heṭṭhimaphaladvayasampattimattano dīpeti. Sotāpannasakadāgāmino hi sīlesu paripūrakārino. Susamāhito camhi ekaggacittoti upacārappanābhedena samādhinā sabbathāpi samāhito ca amhi avikkhittacitto. Iminā samādhismiṃ paripūrakāritāvacanena tatiyaphalasampattimattano dīpeti. Anāgāmino hi samādhismiṃ paripūrakārino. Arahā camhi khīṇāsavoti kāmāsavādīnaṃ sabbaso khīṇattā khīṇāsavo, tato eva parikkhīṇabhavasaṃyojano sadevake loke aggadakkhiṇeyyatāya arahā camhi. Etena attano katakaraṇīyataṃ dasseti. Mahiddhikocamhi mahānubhāvoti adhiṭṭhānavikubbanādiiddhīsu mahatā vasībhāvena samannāgatattā mahiddhiko uḷārassa puññānubhāvassa guṇānubhāvassa ca sampattiyā mahānubhāvo ca asmi. Etena lokiyābhiññānavānupubbavihārasamāpattiyogamattano dīpeti. Abhiññāsu vasībhāvena hi ariyā yathicchitanipphādanena mahiddhikā, pubbūpanissayasampattiyā nānāvihārasamāpattīhi ca visodhitasantānattā mahānubhāvā ca hontīti.
ಭದ್ದಕಂ ಮೇ ಜೀವಿತನ್ತಿ ಏವಂವಿಧಸೀಲಾದಿಗುಣಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಮೇ ಯಾವಾಯಂ ಕಾಯೋ ಧರತಿ, ತಾವ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖಮೇವ ವಡ್ಢತಿ, ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಭಾವತೋ ಜೀವಿತಮ್ಪಿ ಮೇ ಭದ್ದಕಂ ಸುನ್ದರಂ। ಭದ್ದಕಂ ಮರಣನ್ತಿ ಸಚೇ ಪನಿದಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ಅಜ್ಜ ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಾ ಖಣೇ ಅನುಪಾದಾನೋ ವಿಯ ಜಾತವೇದೋ ನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ತಂ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಂ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಸಙ್ಖಾತಂ ಮರಣಮ್ಪಿ ಮೇ ಭದ್ದಕನ್ತಿ ಉಭಯತ್ಥ ತಾದಿಭಾವಂ ದೀಪೇತಿ। ಏವಂ ಮಹಾಥೇರೋ ಅಪ್ಪಹೀನಸೋಮನಸ್ಸುಪ್ಪಿಲಾವಿತವಾಸನುಸ್ಸನ್ನತ್ತಾ ಉಳಾರಸೋಮನಸ್ಸಿತೋ ಧಮ್ಮಬಹುಮಾನೇನ ಧಮ್ಮಪೀತಿಪಟಿಸಂವೇದನೇನ ಪರಿವಿತಕ್ಕೇಸಿ।
Bhaddakaṃ me jīvitanti evaṃvidhasīlādiguṇasamannāgatassa me yāvāyaṃ kāyo dharati, tāva sattānaṃ hitasukhameva vaḍḍhati, puññakkhettabhāvato jīvitampi me bhaddakaṃ sundaraṃ. Bhaddakaṃ maraṇanti sace panidaṃ khandhapañcakaṃ ajja vā imasmiṃyeva vā khaṇe anupādāno viya jātavedo nibbāyati, taṃ appaṭisandhikaṃ parinibbānasaṅkhātaṃ maraṇampi me bhaddakanti ubhayattha tādibhāvaṃ dīpeti. Evaṃ mahāthero appahīnasomanassuppilāvitavāsanussannattā uḷārasomanassito dhammabahumānena dhammapītipaṭisaṃvedanena parivitakkesi.
ತಂ ಸತ್ಥಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ನಿಸಿನ್ನೋವ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಜಾನಿತ್ವಾ ಜೀವಿತೇ ಮರಣೇ ಚ ತಸ್ಸ ತಾದಿಭಾವವಿಭಾವನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಉದಾನೇಸೀ’’ತಿ।
Taṃ satthā gandhakuṭiyaṃ nisinnova sabbaññutaññāṇena jānitvā jīvite maraṇe ca tassa tādibhāvavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho bhagavā…pe… udānesī’’ti.
ತತ್ಥ ಯಂ ಜೀವಿತಂ ನ ತಪತೀತಿ ಯಂ ಖೀಣಾಸವಪುಗ್ಗಲಂ ಜೀವಿತಂ ಆಯತಿಂ ಖನ್ಧಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಅಭಾವತೋ ನ ತಪತಿ ನ ಬಾಧತಿ, ವತ್ತಮಾನಮೇವ ವಾ ಜೀವಿತಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಙ್ಖತಧಮ್ಮತ್ತಾ ಸತಿಪಞ್ಞಾವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಸಮಾಯೋಗತೋ ನ ಬಾಧತಿ। ಯೋ ಹಿ ಅನ್ಧಪುಥುಜ್ಜನೋ ಪಾಪಜನಸೇವೀ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಬಹುಲೋ ಅಕತಕುಸಲೋ ಅಕತಪುಞ್ಞೋ, ಸೋ ‘‘ಅಕತಂ ವತ ಮೇ ಕಲ್ಯಾಣ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೇನ ತಪತೀತಿ ತಸ್ಸ ಜೀವಿತಂ ತಂ ತಪತಿ ನಾಮ। ಇತರೇ ಪನ ಅಕತಪಾಪಾ ಕತಪುಞ್ಞಾ ಕಲ್ಯಾಣಪುಥುಜ್ಜನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತ ಸೇಖಾ ತಪನೀಯಧಮ್ಮಪರಿವಜ್ಜನೇನ ಅತಪನೀಯಧಮ್ಮಸಮನ್ನಾಗಮೇನ ಚ ಪಚ್ಛಾನುತಾಪೇನ ನ ತಪನ್ತೀತಿ ನ ತೇಸಂ ಜೀವಿತಂ ತಪತಿ। ಖೀಣಾಸವೇ ಪನ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥೀತಿ ಪವತ್ತಿದುಕ್ಖವಸೇನ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ ಕತಾ।
Tattha yaṃ jīvitaṃ na tapatīti yaṃ khīṇāsavapuggalaṃ jīvitaṃ āyatiṃ khandhappavattiyā sabbena sabbaṃ abhāvato na tapati na bādhati, vattamānameva vā jīvitaṃ sabbaso saṅkhatadhammattā satipaññāvepullappattiyā sabbattha satisampajaññasamāyogato na bādhati. Yo hi andhaputhujjano pāpajanasevī ayonisomanasikārabahulo akatakusalo akatapuñño, so ‘‘akataṃ vata me kalyāṇa’’ntiādinā vippaṭisārena tapatīti tassa jīvitaṃ taṃ tapati nāma. Itare pana akatapāpā katapuññā kalyāṇaputhujjanena saddhiṃ satta sekhā tapanīyadhammaparivajjanena atapanīyadhammasamannāgamena ca pacchānutāpena na tapantīti na tesaṃ jīvitaṃ tapati. Khīṇāsave pana vattabbameva natthīti pavattidukkhavasena atthavaṇṇanā katā.
ಮರಣನ್ತೇ ನ ಸೋಚತೀತಿ ಮರಣಸಙ್ಖಾತೇ ಅನ್ತೇ ಪರಿಯೋಸಾನೇ, ಮರಣಸಮೀಪೇ ವಾ ನ ಸೋಚತಿ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನೇವ ಸೋಕಸ್ಸ ಸಮುಗ್ಘಾತಿತತ್ತಾ। ಸ ವೇ ದಿಟ್ಠಪದೋ ಧೀರೋ, ಸೋಕಮಜ್ಝೇ ನ ಸೋಚತೀತಿ ಸೋ ಅನಭಿಜ್ಝಾದೀನಂ ಚತುನ್ನಂ ಧಮ್ಮಪದಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸೇವ ವಾ ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಪದೋ, ಧಿತಿಸಮ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಧೀರೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಸೋಚನಧಮ್ಮತ್ತಾ ‘‘ಸೋಕಾ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಾನಂ ಅವೀತರಾಗಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ, ಸೋಕಹೇತೂನಂ ವಾ ಲೋಕಧಮ್ಮಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಠತ್ವಾಪಿ ನ ಸೋಚತಿ।
Maraṇante na socatīti maraṇasaṅkhāte ante pariyosāne, maraṇasamīpe vā na socati anāgāmimaggeneva sokassa samugghātitattā. Sa ve diṭṭhapado dhīro, sokamajjhe na socatīti so anabhijjhādīnaṃ catunnaṃ dhammapadānaṃ nibbānasseva vā diṭṭhattā diṭṭhapado, dhitisampannattā dhīro khīṇāsavo socanadhammattā ‘‘sokā’’ti laddhanāmānaṃ avītarāgānaṃ sattānaṃ, sokahetūnaṃ vā lokadhammānaṃ majjhe ṭhatvāpi na socati.
ಇದಾನಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸೋ ಸೋಕಹೇತೂನಂ ಅಭಾವಂ ದೀಪೇತುಂ ‘‘ಉಚ್ಛಿನ್ನಭವತಣ್ಹಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಾ ಭವತಣ್ಹಾ, ಸೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಭವತಣ್ಹೋ। ತಸ್ಸ ಅವಸೇಸಕಿಲೇಸಾನಂ ಅನವಸೇಸವೂಪಸಮೇನ ಸನ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಭಿಕ್ಖುನೋ। ವಿಕ್ಖೀಣೋ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋತಿ ಜಾತಿಆದಿಕೋ –
Idānissa sabbaso sokahetūnaṃ abhāvaṃ dīpetuṃ ‘‘ucchinnabhavataṇhassā’’tiādimāha. Tattha yassa aggamaggena sabbaso ucchinnā bhavataṇhā, so ucchinnabhavataṇho. Tassa avasesakilesānaṃ anavasesavūpasamena santacittassa khīṇāsavabhikkhuno. Vikkhīṇo jātisaṃsāroti jātiādiko –
‘‘ಖನ್ಧಾನಞ್ಚ ಪಟಿಪಾಟಿ, ಧಾತುಆಯತನಾನ ಚ।
‘‘Khandhānañca paṭipāṭi, dhātuāyatanāna ca;
ಅಬ್ಬೋಚ್ಛಿನ್ನಂ ವತ್ತಮಾನಾ, ‘ಸಂಸಾರೋ’ತಿ ಪವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥ –
Abbocchinnaṃ vattamānā, ‘saṃsāro’ti pavuccatī’’ti. –
ವುತ್ತಲಕ್ಖಣೋ ಸಂಸಾರೋ ವಿಸೇಸತೋ ಖೀಣೋ। ತಸ್ಮಾ ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವೋ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋ ಖೀಣೋ। ಕಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋ ನತ್ಥಿ? ಯಸ್ಮಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಭವತಣ್ಹೋ ಸನ್ತಚಿತ್ತೋ ಚ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾತಿ ಆವತ್ತೇತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಅಥ ವಾ ವಿಕ್ಖೀಣೋ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋ, ತತೋ ಏವ ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ ಅತ್ಥೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ।
Vuttalakkhaṇo saṃsāro visesato khīṇo. Tasmā natthi tassa punabbhavoti yasmā tassa evarūpassa ariyapuggalassa āyatiṃ punabbhavo natthi, tasmā tassa jātisaṃsāro khīṇo. Kasmā panassa punabbhavo natthi? Yasmā ucchinnabhavataṇho santacitto ca hoti, tasmāti āvattetvā vattabbaṃ. Atha vā vikkhīṇo jātisaṃsāro, tato eva natthi tassa punabbhavoti attho yojetabbo.
ನವಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೯. ಉಪಸೇನಸುತ್ತಂ • 9. Upasenasuttaṃ
