| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā |
7. උපසෙනවඞ්‌ගන්‌තපුත්‌තත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා
7. Upasenavaṅgantaputtattheraapadānavaṇṇanā
පදුමුත්‌තරං භගවන්‌තන්‌තිආදිකං ආයස්‌මතො උපසෙනවඞ්‌ගන්‌තපුත්‌තත්‌ථෙරස්‌ස අපදානං. අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයානි පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ හංසවතීනගරෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා වයප්‌පත්‌තො සත්‌ථු සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා ධම්‌මං සුණන්‌තො සත්‌ථාරං එකං භික්‌ඛුං සමන්‌තපාසාදිකානං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපෙන්‌තං දිස්‌වා සත්‌ථු අධිකාරකම්‌මං කත්‌වා තං ඨානන්‌තරං පත්‌ථෙත්‌වා යාවජීවං කුසලං කත්‌වා දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ නාලකගාමෙ රූපසාරී බ්‍රාහ්‌මණියා කුච්‌ඡිම්‌හි නිබ්‌බත්‌ති, උපසෙනොතිස්‌ස නාමං අහොසි. සො වයප්‌පත්‌තො තයො වෙදෙ උග්‌ගණ්‌හිත්‌වා සත්‌ථු සන්‌තිකෙ ධම්‌මං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා උපසම්‌පදාය එකවස්‌සිකො ‘‘අරියගබ්‌භං වඩ්‌ඪෙමී’’ති එකං කුලපුත්‌තං අත්‌තනො සන්‌තිකෙ උපසම්‌පාදෙත්‌වා තෙන සද්‌ධිං සත්‌ථු සන්‌තිකං ගතො. සත්‌ථාරා චස්‌ස තස්‌ස අවස්‌සිකස්‌ස භික්‌ඛුනො සද්‌ධිවිහාරිකභාවං සුත්‌වා ‘‘අතිලහුං ඛො ත්‌වං, මොඝපුරිස, බාහුල්‌ලාය ආවත්‌තො’’ති (මහාව. 75) ගරහිතො ‘‘ඉදානාහං යදි පරිසං නිස්‌සාය සත්‌ථාරා ගරහිතො, පරිසංයෙව පන නිස්‌සාය සත්‌ථු පසාදං කරිස්‌සාමී’’ති විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තො නචිරස්‌සෙව අරහත්‌තං පාපුණි. අරහා පන හුත්‌වා සයම්‌පි සබ්‌බෙ ධුතඞ්‌ගධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තති, අඤ්‌ඤෙපි තදත්‌ථාය සමාදපෙසි, තෙන නං භගවා සමන්‌තපාසාදිකානං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපෙසි. සො අපරෙන සමයෙන කොසම්‌බියං කලහෙ උප්‌පන්‌නෙ භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ ච ද්‌විධාභූතෙ එකෙන භික්‌ඛුනා තං කලහං පරිවජ්‌ජිතුකාමෙන ‘‘එතරහි ඛො කලහො උප්‌පන්‌නො, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො ච ද්‌විධාභූතො, කථං නු ඛො මයා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’’න්‌ති පුට්‌ඨො විවෙකවාසතො පට්‌ඨාය තස්‌ස පටිපත්‌තිං කථෙසි. එවං ථෙරො තස්‌ස භික්‌ඛුනො ඔවාදදානාපදෙසෙන අත්‌තනො තථා පටිපන්‌නභාවං දීපෙන්‌තො අඤ්‌ඤං බ්‍යාකාසි.
Padumuttaraṃ bhagavantantiādikaṃ āyasmato upasenavaṅgantaputtattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā vayappatto satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ samantapāsādikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā satthu adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde nālakagāme rūpasārī brāhmaṇiyā kucchimhi nibbatti, upasenotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto tayo vede uggaṇhitvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampadāya ekavassiko ‘‘ariyagabbhaṃ vaḍḍhemī’’ti ekaṃ kulaputtaṃ attano santike upasampādetvā tena saddhiṃ satthu santikaṃ gato. Satthārā cassa tassa avassikassa bhikkhuno saddhivihārikabhāvaṃ sutvā ‘‘atilahuṃ kho tvaṃ, moghapurisa, bāhullāya āvatto’’ti (mahāva. 75) garahito ‘‘idānāhaṃ yadi parisaṃ nissāya satthārā garahito, parisaṃyeva pana nissāya satthu pasādaṃ karissāmī’’ti vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Arahā pana hutvā sayampi sabbe dhutaṅgadhamme samādāya vattati, aññepi tadatthāya samādapesi, tena naṃ bhagavā samantapāsādikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. So aparena samayena kosambiyaṃ kalahe uppanne bhikkhusaṅghe ca dvidhābhūte ekena bhikkhunā taṃ kalahaṃ parivajjitukāmena ‘‘etarahi kho kalaho uppanno, bhikkhusaṅgho ca dvidhābhūto, kathaṃ nu kho mayā paṭipajjitabba’’nti puṭṭho vivekavāsato paṭṭhāya tassa paṭipattiṃ kathesi. Evaṃ thero tassa bhikkhuno ovādadānāpadesena attano tathā paṭipannabhāvaṃ dīpento aññaṃ byākāsi.
86. සො එවං පත්‌තඑතදග්‌ගට්‌ඨානො අත්‌තනො පුබ්‌බකම්‌මං සරිත්‌වා සොමනස්‌සවසෙන පුබ්‌බචරිතාපදානං පකාසෙන්‌තො පදුමුත්‌තරං භගවන්‌තන්‌තිආදිමාහ. පබ්‌භාරම්‌හි නිසීදන්‌තන්‌ති පුරතො භාරං නමිතං ඔනමිතන්‌ති පබ්‌භාරං විවෙකකාමං වනමජ්‌ඣෙ සයංජාතපබ්‌බතපබ්‌භාරෙ නිසින්‌නං නරුත්‌තමං භගවන්‌තං අහං උපගච්‌ඡිං සමීපං ගතොති අත්‌ථො.
86. So evaṃ pattaetadaggaṭṭhāno attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaraṃ bhagavantantiādimāha. Pabbhāramhi nisīdantanti purato bhāraṃ namitaṃ onamitanti pabbhāraṃ vivekakāmaṃ vanamajjhe sayaṃjātapabbatapabbhāre nisinnaṃ naruttamaṃ bhagavantaṃ ahaṃ upagacchiṃ samīpaṃ gatoti attho.
87. කණිකාරපුප්‌ඵ දිස්‌වාති තථා උපගච්‌ඡන්‌තො තස්‌මිං පදෙසෙ සුපුප්‌ඵිතං කණිකාරං දිස්‌වා. වණ්‌ටෙ ඡෙත්‌වානහං තදාති තස්‌මිං තථාගතස්‌ස දිට්‌ඨකාලෙ තං පුප්‌ඵං වණ්‌ටෙ වණ්‌ටස්‌මිං ඡෙත්‌වාන ඡින්‌දිත්‌වාන. අලඞ්‌කරිත්‌වා ඡත්‌තම්‌හීති තෙන පුප්‌ඵෙන ඡත්‌තං ඡාදෙත්‌වා. බුද්‌ධස්‌ස අභිරොපයින්‌ති පබ්‌භාරෙ නිසින්‌නස්‌ස බුද්‌ධස්‌ස මුද්‌ධනි අකාසින්‌ති අත්‌ථො.
87.Kaṇikārapuppha disvāti tathā upagacchanto tasmiṃ padese supupphitaṃ kaṇikāraṃ disvā. Vaṇṭe chetvānahaṃ tadāti tasmiṃ tathāgatassa diṭṭhakāle taṃ pupphaṃ vaṇṭe vaṇṭasmiṃ chetvāna chinditvāna. Alaṅkaritvā chattamhīti tena pupphena chattaṃ chādetvā. Buddhassa abhiropayinti pabbhāre nisinnassa buddhassa muddhani akāsinti attho.
88. පිණ්‌ඩපාතඤ්‌ච පාදාසින්‌ති තස්‌මිංයෙව නිසින්‌නස්‌ස භගවතො පිණ්‌ඩපාතං පකාරෙන අදාසිං භොජෙසින්‌ති අත්‌ථො. පරමන්‌නං සුභොජනන්‌ති සුන්‌දරභොජනසඞ්‌ඛාතං පරමන්‌නං උත්‌තමාහාරං. බුද්‌ධෙන නවමෙ තත්‌ථාති තස්‌මිං විවෙකට්‌ඨානෙ බුද්‌ධෙන සහ නවමෙ අට්‌ඨ සමණෙ සමිතපාපෙ ඛීණාසවභික්‌ඛූ භොජෙසින්‌ති අත්‌ථො.
88.Piṇḍapātañcapādāsinti tasmiṃyeva nisinnassa bhagavato piṇḍapātaṃ pakārena adāsiṃ bhojesinti attho. Paramannaṃ subhojananti sundarabhojanasaṅkhātaṃ paramannaṃ uttamāhāraṃ. Buddhena navame tatthāti tasmiṃ vivekaṭṭhāne buddhena saha navame aṭṭha samaṇe samitapāpe khīṇāsavabhikkhū bhojesinti attho.
යං වදන්‌ති සුමෙධොති යං ගොතමසම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං භූරිපඤ්‌ඤං පථවිසමානං පඤ්‌ඤං සුමෙධං සුන්‌දරං සබ්‌බඤ්‌ඤුතාදිපඤ්‌ඤවන්‌තං. සුමෙධො ඉති සුන්‌දරපඤ්‌ඤො ඉති වදන්‌ති පණ්‌ඩිතා ඉතො කප්‌පතො සතසහස්‌සෙ කප්‌පෙ එසො ගොතමො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භවිස්‌සතීති සම්‌බන්‌ධො. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙවාති.
Yaṃ vadanti sumedhoti yaṃ gotamasammāsambuddhaṃ bhūripaññaṃ pathavisamānaṃ paññaṃ sumedhaṃ sundaraṃ sabbaññutādipaññavantaṃ. Sumedho iti sundarapañño iti vadanti paṇḍitā ito kappato satasahasse kappe eso gotamo sammāsambuddho bhavissatīti sambandho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
උපසෙනවඞ්‌ගන්‌තපුත්‌තත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා සමත්‌තා.
Upasenavaṅgantaputtattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / අපදානපාළි • Apadānapāḷi / 7. උපසෙනවඞ්‌ගන්‌තපුත්‌තත්‌ථෙරඅපදානං • 7. Upasenavaṅgantaputtattheraapadānaṃ
