| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Cūḷaniddesapāḷi |
೬. ಉಪಸೀವಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸೋ
6. Upasīvamāṇavapucchāniddeso
೩೮.
38.
ಏಕೋ ಅಹಂ ಸಕ್ಕ ಮಹನ್ತಮೋಘಂ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಉಪಸೀವೋ]
Ekoahaṃ sakka mahantamoghaṃ, [iccāyasmā upasīvo]
ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ನೋ ವಿಸಹಾಮಿ ತಾರಿತುಂ।
Anissito no visahāmi tārituṃ;
ಆರಮ್ಮಣಂ 1 ಬ್ರೂಹಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು, ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಓಘಮಿಮಂ ತರೇಯ್ಯಂ॥
Ārammaṇaṃ2brūhi samantacakkhu, yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyaṃ.
ಏಕೋ ಅಹಂ ಸಕ್ಕ ಮಹನ್ತಮೋಘನ್ತಿ। ಏಕೋತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಾ ಮೇ ದುತಿಯೋ ನತ್ಥಿ, ಧಮ್ಮೋ ವಾ ಮೇ ದುತಿಯೋ ನತ್ಥಿ, ಯಂ ವಾ ಪುಗ್ಗಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ವಾ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಹನ್ತಂ ಕಾಮೋಘಂ ಭವೋಘಂ ದಿಟ್ಠೋಘಂ ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ ತರೇಯ್ಯಂ ಉತ್ತರೇಯ್ಯಂ ಪತರೇಯ್ಯಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮೇಯ್ಯಂ ವೀತಿವತ್ತೇಯ್ಯನ್ತಿ। ಸಕ್ಕಾತಿ ಸಕ್ಕೋ। ಭಗವಾ ಸಕ್ಯಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿಪಿ ಸಕ್ಕೋ। ಅಥ ವಾ, ಅಡ್ಢೋ ಮಹದ್ಧನೋ ಧನವಾತಿಪಿ ಸಕ್ಕೋ। ತಸ್ಸಿಮಾನಿ ಧನಾನಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸದ್ಧಾಧನಂ ಸೀಲಧನಂ ಹಿರಿಧನಂ ಓತ್ತಪ್ಪಧನಂ ಸುತಧನಂ ಚಾಗಧನಂ ಪಞ್ಞಾಧನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಧನಂ…ಪೇ॰… ನಿಬ್ಬಾನಧನಂ। ಇಮೇಹಿ ಅನೇಕೇಹಿ ಧನರತನೇಹಿ ಅಡ್ಢೋ ಮಹದ್ಧನೋ ಧನವಾತಿಪಿ ಸಕ್ಕೋ। ಅಥ ವಾ, ಸಕ್ಕೋ ಪಹು ವಿಸವೀ ಅಲಮತ್ತೋ ಸೂರೋ ವೀರೋ ವಿಕ್ಕನ್ತೋ ಅಭೀರೂ ಅಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಅಪಲಾಯೀ ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ ವಿಗತಲೋಮಹಂಸೋತಿಪಿ ಸಕ್ಕೋತಿ – ಏಕೋ ಅಹಂ ಸಕ್ಕ ಮಹನ್ತಮೋಘಂ।
Ekoahaṃ sakka mahantamoghanti. Ekoti puggalo vā me dutiyo natthi, dhammo vā me dutiyo natthi, yaṃ vā puggalaṃ nissāya dhammaṃ vā nissāya mahantaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyyaṃ uttareyyaṃ patareyyaṃ samatikkameyyaṃ vītivatteyyanti. Sakkāti sakko. Bhagavā sakyakulā pabbajitotipi sakko. Atha vā, aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Tassimāni dhanāni, seyyathidaṃ – saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ…pe… nibbānadhanaṃ. Imehi anekehi dhanaratanehi aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Atha vā, sakko pahu visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīrū achambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakkoti – eko ahaṃ sakka mahantamoghaṃ.
ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಉಪಸೀವೋತಿ। ಇಚ್ಚಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ…ಪೇ॰…। ಆಯಸ್ಮಾತಿ ಪಿಯವಚನಂ…ಪೇ॰…। ಉಪಸೀವೋತಿ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಾಮಂ…ಪೇ॰… ಅಭಿಲಾಪೋತಿ – ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಉಪಸೀವೋ।
Iccāyasmā upasīvoti. Iccāti padasandhi…pe…. Āyasmāti piyavacanaṃ…pe…. Upasīvoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā upasīvo.
ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ನೋ ವಿಸಹಾಮಿ ತಾರಿತುನ್ತಿ। ಅನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ಪುಗ್ಗಲಂ ವಾ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಧಮ್ಮಂ ವಾ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ನೋ ವಿಸಹಾಮಿ ನ ಉಸ್ಸಹಾಮಿ ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ ನ ಪಟಿಬಲೋ ಮಹನ್ತಂ ಕಾಮೋಘಂ ಭವೋಘಂ ದಿಟ್ಠೋಘಂ ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ ತರಿತುಂ ಉತ್ತರಿತುಂ ಪತರಿತುಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತುಂ ವೀತಿವತ್ತಿತುನ್ತಿ – ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ನೋ ವಿಸಹಾಮಿ ತಾರಿತುಂ।
Anissitono visahāmi tāritunti. Anissitoti puggalaṃ vā anissito dhammaṃ vā anissito no visahāmi na ussahāmi na sakkomi na paṭibalo mahantaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tarituṃ uttarituṃ patarituṃ samatikkamituṃ vītivattitunti – anissito no visahāmi tārituṃ.
ಆರಮ್ಮಣಂ ಬ್ರೂಹಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಆಲಮ್ಬಣಂ ನಿಸ್ಸಯಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಬ್ರೂಹಿ ಆಚಿಕ್ಖಾಹಿ ದೇಸೇಹಿ ಪಞ್ಞಪೇಹಿ ಪಟ್ಠಪೇಹಿ ವಿವರಾಹಿ ವಿಭಜಾಹಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋಹಿ ಪಕಾಸೇಹಿ। ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು ವುಚ್ಚತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಂ। ಭಗವಾ ತೇನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣೇನ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ।
Ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhūti ārammaṇaṃ ālambaṇaṃ nissayaṃ upanissayaṃ brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi. Samantacakkhūti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ. Bhagavā tena sabbaññutañāṇena upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato.
ನ ತಸ್ಸ ಅದಿಟ್ಠಮಿಧತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ, ಅಥೋ ಅವಿಞ್ಞಾತಮಜಾನಿತಬ್ಬಂ।
Na tassa adiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;
ಸಬ್ಬಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಿ ಯದತ್ಥಿ ನೇಯ್ಯಂ, ತಥಾಗತೋ ತೇನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ॥
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhūti.
ಆರಮ್ಮಣಂ ಬ್ರೂಹಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು।
Ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu.
ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಓಘಮಿಮಂ ತರೇಯ್ಯನ್ತಿ। ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ಯಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ವಾ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಧಮ್ಮಂ ವಾ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಮಹನ್ತಂ ಕಾಮೋಘಂ ಭವೋಘಂ ದಿಟ್ಠೋಘಂ ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ ತರೇಯ್ಯಂ ಉತ್ತರೇಯ್ಯಂ ಪತರೇಯ್ಯಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮೇಯ್ಯಂ ವೀತಿವತ್ತೇಯ್ಯನ್ತಿ – ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಓಘಮಿಮಂ ತರೇಯ್ಯಂ । ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Yaṃnissito oghamimaṃ tareyyanti. Yaṃ nissitoti yaṃ puggalaṃ vā nissito dhammaṃ vā nissito mahantaṃ kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tareyyaṃ uttareyyaṃ patareyyaṃ samatikkameyyaṃ vītivatteyyanti – yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyaṃ . Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ಏಕೋ ಅಹಂ ಸಕ್ಕ ಮಹನ್ತಮೋಘಂ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಉಪಸೀವೋ]
‘‘Eko ahaṃ sakka mahantamoghaṃ, [iccāyasmā upasīvo]
ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ನೋ ವಿಸಹಾಮಿ ತಾರಿತುಂ।
Anissito no visahāmi tārituṃ;
ಆರಮ್ಮಣಂ ಬ್ರೂಹಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು, ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಓಘಮಿಮಂ ತರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ॥
Ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu, yaṃ nissito oghamimaṃ tareyya’’nti.
೩೯.
39.
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸತಿಮಾ, [ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ]
Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satimā, [upasīvāti bhagavā]
ನತ್ಥೀತಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ತರಸ್ಸು ಓಘಂ।
Natthīti nissāya tarassu oghaṃ;
ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ವಿರತೋ ಕಥಾಹಿ, ತಣ್ಹಕ್ಖಯಂ ನತ್ತಮಹಾಭಿಪಸ್ಸ 3 ॥
Kāme pahāya virato kathāhi, taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassa4.
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸತಿಮಾತಿ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪಕತಿಯಾ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಲಾಭೀಯೇವ ನಿಸ್ಸಯಂ ನ ಜಾನಾತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ನಿಸ್ಸಯೋ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ನಿಸ್ಸಯಞ್ಚ ಆಚಿಕ್ಖತಿ ಉತ್ತರಿಞ್ಚ ನಿಯ್ಯಾನಪಥಂ। ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸತೋ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತೋ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಜಾತೇ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ದುಕ್ಖತೋ…ಪೇ॰… ರೋಗತೋ… ಗಣ್ಡತೋ… ಸಲ್ಲತೋ… ಅಘತೋ… ಆಬಾಧತೋ… ಪರತೋ… ಪಲೋಕತೋ… ಈತಿತೋ… ಉಪದ್ದವತೋ… ಭಯತೋ… ಉಪಸಗ್ಗತೋ… ಚಲತೋ… ಪಭಙ್ಗುತೋ… ಅದ್ಧುವತೋ… ಅತಾಣತೋ… ಅಲೇಣತೋ… ಅಸರಣತೋ… ಅಸರಣೀಭೂತತೋ… ರಿತ್ತತೋ… ತುಚ್ಛತೋ… ಸುಞ್ಞತೋ… ಅನತ್ತತೋ… ಆದೀನವತೋ… ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮತೋ… ಅಸಾರಕತೋ… ಅಘಮೂಲತೋ… ಭವತೋ… ವಿಭವತೋ… ಸಾಸವತೋ… ಸಙ್ಖತತೋ… ಮಾರಾಮಿಸತೋ… ಜಾತಿಧಮ್ಮತೋ… ಜರಾಧಮ್ಮತೋ… ಬ್ಯಾಧಿಧಮ್ಮತೋ… ಮರಣಧಮ್ಮತೋ… ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಧಮ್ಮತೋ … ಸಮುದಯಧಮ್ಮತೋ… ಅತ್ಥಙ್ಗಮತೋ… ಅಸ್ಸಾದತೋ… ಆದೀನವತೋ… ನಿಸ್ಸರಣತೋ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ದಕ್ಖಮಾನೋ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ನಿಜ್ಝಾಯಮಾನೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಮಾನೋ।
Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satimāti so brāhmaṇo pakatiyā ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ lābhīyeva nissayaṃ na jānāti – ‘‘ayaṃ me nissayo’’ti. Tassa bhagavā nissayañca ācikkhati uttariñca niyyānapathaṃ. Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā tattha jāte cittacetasike dhamme aniccato pekkhamāno, dukkhato…pe… rogato… gaṇḍato… sallato… aghato… ābādhato… parato… palokato… ītito… upaddavato… bhayato… upasaggato… calato… pabhaṅguto… addhuvato… atāṇato… aleṇato… asaraṇato… asaraṇībhūtato… rittato… tucchato… suññato… anattato… ādīnavato… vipariṇāmadhammato… asārakato… aghamūlato… bhavato… vibhavato… sāsavato… saṅkhatato… mārāmisato… jātidhammato… jarādhammato… byādhidhammato… maraṇadhammato… sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammato … samudayadhammato… atthaṅgamato… assādato… ādīnavato… nissaraṇato pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamāno.
ಸತಿಮಾತಿ ಯಾ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ ಪಟಿಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸತಿ। ಇಮಾಯ ಸತಿಯಾ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತಿಮಾತಿ – ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸತಿಮಾ।
Satimāti yā sati anussati paṭissati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto hoti…pe… samannāgato, so vuccati satimāti – ākiñcaññaṃ pekkhamāno satimā.
ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾತಿ। ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ।
Upasīvāti bhagavāti. Upasīvāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – upasīvāti bhagavā.
ನತ್ಥೀತಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ತರಸ್ಸು ಓಘನ್ತಿ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿ? ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸತೋ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತೋ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ತಞ್ಞೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅಭಾವೇತಿ, ವಿಭಾವೇತಿ, ಅನ್ತರಧಾಪೇತಿ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಪಸ್ಸತಿ। ತಂಕಾರಣಾ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಆಲಮ್ಬಣಂ ಕರಿತ್ವಾ ಕಾಮೋಘಂ ಭವೋಘಂ ದಿಟ್ಠೋಘಂ ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ ತರಸ್ಸು ಉತ್ತರಸ್ಸು ಪತರಸ್ಸು ಸಮತಿಕ್ಕಮಸ್ಸು ವೀತಿವತ್ತಸ್ಸೂತಿ – ನತ್ಥೀತಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ತರಸ್ಸು ಓಘಂ।
Natthīti nissāya tarassu oghanti natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanasamāpatti. Kiṃkāraṇā natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanasamāpatti? Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā taññeva viññāṇaṃ abhāveti, vibhāveti, antaradhāpeti, natthi kiñcīti passati. Taṃkāraṇā natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ nissāya upanissāya ālambaṇaṃ karitvā kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ tarassu uttarassu patarassu samatikkamassu vītivattassūti – natthīti nissāya tarassu oghaṃ.
ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ವಿರತೋ ಕಥಾಹೀತಿ। ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ …ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ಕಾಮೇ ಪಹಾಯಾತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇ ಪರಿಜಾನಿತ್ವಾ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾತಿ – ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ। ವಿರತೋ ಕಥಾಹೀತಿ ಕಥಂಕಥಾ ವುಚ್ಚತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ। ದುಕ್ಖೇ ಕಙ್ಖಾ…ಪೇ॰… ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಮನೋವಿಲೇಖೋ ಕಥಂಕಥಾಯ ಆರತೋ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ವಿರತೋ ಕಥಾಹಿ…ಪೇ॰… ಅಥ ವಾ, ದ್ವತ್ತಿಂಸಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಾಯ ಆರತೋ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ ಏವಮ್ಪಿ ವಿರತೋ ಕಥಾಹೀತಿ – ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ವಿರತೋ ಕಥಾಹಿ।
Kāme pahāya virato kathāhīti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā …pe… ime vuccanti kilesakāmā. Kāme pahāyāti vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – kāme pahāya. Virato kathāhīti kathaṃkathā vuccati vicikicchā. Dukkhe kaṅkhā…pe… chambhitattaṃ cittassa manovilekho kathaṃkathāya ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – evampi virato kathāhi…pe… atha vā, dvattiṃsāya tiracchānakathāya ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti evampi virato kathāhīti – kāme pahāya virato kathāhi.
ತಣ್ಹಕ್ಖಯಂ ನತ್ತಮಹಾಭಿಪಸ್ಸಾತಿ। ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ನತ್ತಂ ವುಚ್ಚತಿ ರತ್ತಿ। ಅಹೋತಿ ದಿವಸೋ। ರತ್ತಿಞ್ಚ ದಿವಾ ಚ ತಣ್ಹಕ್ಖಯಂ ರಾಗಕ್ಖಯಂ ದೋಸಕ್ಖಯಂ ಮೋಹಕ್ಖಯಂ ಗತಿಕ್ಖಯಂ ಉಪಪತ್ತಿಕ್ಖಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಯಂ ಭವಕ್ಖಯಂ ಸಂಸಾರಕ್ಖಯಂ ವಟ್ಟಕ್ಖಯಂ ಪಸ್ಸ ಅಭಿಪಸ್ಸ ದಕ್ಖ ಓಲೋಕಯ ನಿಜ್ಝಾಯ ಉಪಪರಿಕ್ಖಾತಿ – ತಣ್ಹಕ್ಖಯಂ ನತ್ತಮಹಾಭಿಪಸ್ಸ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassāti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Nattaṃ vuccati ratti. Ahoti divaso. Rattiñca divā ca taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ passa abhipassa dakkha olokaya nijjhāya upaparikkhāti – taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassa. Tenāha bhagavā –
‘‘ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸತಿಮಾ, [ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satimā, [upasīvāti bhagavā]
ನತ್ಥೀತಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ತರಸ್ಸು ಓಘಂ।
Natthīti nissāya tarassu oghaṃ;
ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ವಿರತೋ ಕಥಾಹಿ, ತಣ್ಹಕ್ಖಯಂ ನತ್ತಮಹಾಭಿಪಸ್ಸಾ’’ತಿ॥
Kāme pahāya virato kathāhi, taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassā’’ti.
೪೦.
40.
ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಉಪಸೀವೋ]
Sabbesu kāmesu yo vītarāgo, [iccāyasmā upasīvo]
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞಂ।
Ākiñcaññaṃ nissito hitvā maññaṃ;
ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖೇ ಪರಮೇಧಿಮುತ್ತೋ, ತಿಟ್ಠೇ ನು ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀ॥
Saññāvimokkhe paramedhimutto, tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī.
ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋತಿ। ಸಬ್ಬೇಸೂತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ ಸಬ್ಬೇಸೂತಿ। ಕಾಮೇಸೂತಿ ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋತಿ। ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋ ವಿಗತರಾಗೋ ಚತ್ತರಾಗೋ ವನ್ತರಾಗೋ ಮುತ್ತರಾಗೋ ಪಹೀನರಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠರಾಗೋ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನತೋತಿ – ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋ।
Sabbesu kāmesu yo vītarāgoti. Sabbesūti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ sabbesūti. Kāmesūti kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Sabbesu kāmesu yo vītarāgoti. Sabbesu kāmesu yo vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo vikkhambhanatoti – sabbesu kāmesu yo vītarāgo.
ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಉಪಸೀವೋತಿ। ಇಚ್ಚಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ…ಪೇ॰…। ಆಯಸ್ಮಾತಿ ಪಿಯವಚನಂ…ಪೇ॰…। ಉಪಸೀವೋತಿ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಾಮಂ…ಪೇ॰… ಅಭಿಲಾಪೋತಿ – ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಉಪಸೀವೋ।
Iccāyasmā upasīvoti. Iccāti padasandhi…pe…. Āyasmāti piyavacanaṃ…pe…. Upasīvoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā upasīvo.
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಛ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಹಿತ್ವಾ ಚಜಿತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವೀತಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಅಲ್ಲೀನೋ ಉಪಗತೋ ಸಮುಪಗತೋ ಅಜ್ಝೋಸಿತೋ ಅಧಿಮುತ್ತೋತಿ – ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞಂ।
Ākiñcaññaṃ nissito hitvā maññanti. Heṭṭhimā cha samāpattiyo hitvā cajitvā pariccajitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ nissito allīno upagato samupagato ajjhosito adhimuttoti – ākiñcaññaṃ nissito hitvā maññaṃ.
ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖೇ ಪರಮೇಧಿಮುತ್ತೋತಿ ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಸತ್ತ ಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ। ತಾಸಂ ಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿವಿಮೋಕ್ಖೋ 5 ಅಗ್ಗೋ ಚ ಸೇಟ್ಠೋ ಚ ವಿಸೇಟ್ಠೋ ಚ ಪಾಮೋಕ್ಖೋ ಚ ಉತ್ತಮೋ ಚ ಪವರೋ ಚ, ಪರಮೇ ಅಗ್ಗೇ ಸೇಟ್ಠೇ ವಿಸೇಟ್ಠೇ ಪಾಮೋಕ್ಖೇ ಉತ್ತಮೇ ಪವರೇ ಅಧಿಮುತ್ತಿವಿಮೋಕ್ಖೇನ ಅಧಿಮುತ್ತೋ ತತ್ರಾಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋತಿ – ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖೇ ಪರಮೇಧಿಮುತ್ತೋ।
Saññāvimokkhe paramedhimuttoti saññāvimokkhā vuccanti satta saññāsamāpattiyo. Tāsaṃ saññāsamāpattīnaṃ ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho 6 aggo ca seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca, parame agge seṭṭhe viseṭṭhe pāmokkhe uttame pavare adhimuttivimokkhena adhimutto tatrādhimutto tadadhimutto taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti – saññāvimokkhe paramedhimutto.
ತಿಟ್ಠೇ ನು ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀತಿ। ತಿಟ್ಠೇ ನೂತಿ ಸಂಸಯಪುಚ್ಛಾ ವಿಮತಿಪುಚ್ಛಾ ದ್ವೇಳ್ಹಕಪುಚ್ಛಾ ಅನೇಕಂಸಪುಚ್ಛಾ , ‘‘ಏವಂ ನು ಖೋ, ನನು ಖೋ, ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಕಥಂ ನು ಖೋ’’ತಿ – ತಿಟ್ಠೇ ನು। ತತ್ಥಾತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನೇ। ಅನಾನುಯಾಯೀತಿ ಅನಾನುಯಾಯೀ ಅವಿಚ್ಚಮಾನೋ 7 ಅವಿಗಚ್ಛಮಾನೋ ಅನನ್ತರಧಾಯಮಾನೋ ಅಪರಿಹಾಯಮಾನೋ…ಪೇ॰…। ಅಥ ವಾ, ಅರಜ್ಜಮಾನೋ ಅದುಸ್ಸಮಾನೋ ಅಮುಯ್ಹಮಾನೋ ಅಕಿಲಿಸ್ಸಮಾನೋತಿ – ತಿಟ್ಠೇ ನು ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyīti. Tiṭṭhe nūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā , ‘‘evaṃ nu kho, nanu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti – tiṭṭhe nu. Tatthāti ākiñcaññāyatane. Anānuyāyīti anānuyāyī aviccamāno 8 avigacchamāno anantaradhāyamāno aparihāyamāno…pe…. Atha vā, arajjamāno adussamāno amuyhamāno akilissamānoti – tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಉಪಸೀವೋ]
‘‘Sabbesu kāmesu yo vītarāgo, [iccāyasmā upasīvo]
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞಂ।
Ākiñcaññaṃ nissito hitvā maññaṃ;
ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖೇ ಪರಮೇಧಿಮುತ್ತೋ, ತಿಟ್ಠೇ ನು ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀ’’ತಿ॥
Saññāvimokkhe paramedhimutto, tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī’’ti.
೪೧.
41.
ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋ, [ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ]
Sabbesukāmesu yo vītarāgo, [upasīvāti bhagavā]
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞಂ।
Ākiñcaññaṃ nissito hitvā maññaṃ;
ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖೇ ಪರಮೇಧಿಮುತ್ತೋ, ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀ॥
Saññāvimokkhe paramedhimutto, tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī.
ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋತಿ। ಸಬ್ಬೇಸೂತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ ಸಬ್ಬೇಸೂತಿ। ಕಾಮೇಸೂತಿ ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠರಾಗೋ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನತೋತಿ – ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋ।
Sabbesu kāmesu yo vītarāgoti. Sabbesūti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ sabbesūti. Kāmesūti kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Sabbesu kāmesu yo vītarāgoti sabbesu kāmesu yo vītarāgo…pe… paṭinissaṭṭharāgo vikkhambhanatoti – sabbesu kāmesu yo vītarāgo.
ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾತಿ। ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ।
Upasīvāti bhagavāti. Upasīvāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – upasīvāti bhagavā.
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಛ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಹಿತ್ವಾ ಚಜಿತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವೀತಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಅಲ್ಲೀನೋ ಉಪಗತೋ ಸಮುಪಗತೋ ಅಜ್ಝೋಸಿತೋ ಅಧಿಮುತ್ತೋತಿ – ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞಂ।
Ākiñcaññaṃnissito hitvā maññanti. Heṭṭhimā cha samāpattiyo hitvā cajitvā pariccajitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattitvā ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ nissito allīno upagato samupagato ajjhosito adhimuttoti – ākiñcaññaṃ nissito hitvā maññaṃ.
ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖೇ ಪರಮೇಧಿಮುತ್ತೋತಿ ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಸತ್ತ ಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ। ತಾಸಂ ಸಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿವಿಮೋಕ್ಖೋ ಅಗ್ಗೋ ಚ ಸೇಟ್ಠೋ ಚ ವಿಸೇಟ್ಠೋ ಚ ಪಾಮೋಕ್ಖೋ ಚ ಉತ್ತಮೋ ಚ ಪವರೋ ಚ, ಪರಮೇ ಅಗ್ಗೇ ಸೇಟ್ಠೇ ವಿಸೇಟ್ಠೇ ಪಾಮೋಕ್ಖೇ ಉತ್ತಮೇ ಪವರೇ ಅಧಿಮುತ್ತಿವಿಮೋಕ್ಖೇನ ಅಧಿಮುತ್ತೋ ತತ್ರಾಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ…ಪೇ॰… ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋತಿ – ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖೇ ಪರಮೇಧಿಮುತ್ತೋ।
Saññāvimokkhe paramedhimuttoti saññāvimokkhā vuccanti satta saññāsamāpattiyo. Tāsaṃ saññāsamāpattīnaṃ ākiñcaññāyatanasamāpattivimokkho aggo ca seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca, parame agge seṭṭhe viseṭṭhe pāmokkhe uttame pavare adhimuttivimokkhena adhimutto tatrādhimutto tadadhimutto…pe… tadadhipateyyoti – saññāvimokkhe paramedhimutto.
ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀತಿ। ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಸಟ್ಠಿಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನೇ। ಅನಾನುಯಾಯೀತಿ ಅನಾನುಯಾಯೀ ಅವಿಚ್ಚಮಾನೋ ಅವಿಗಚ್ಛಮಾನೋ ಅನನ್ತರಧಾಯಮಾನೋ ಅಪರಿಹಾಯಮಾನೋ। ಅಥ ವಾ, ಅರಜ್ಜಮಾನೋ ಅದುಸ್ಸಮಾನೋ ಅಮುಯ್ಹಮಾನೋ ಅಕಿಲಿಸ್ಸಮಾನೋತಿ – ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tiṭṭheyya so tattha anānuyāyīti. Tiṭṭheyyāti tiṭṭheyya saṭṭhikappasahassāni. Tatthāti ākiñcaññāyatane. Anānuyāyīti anānuyāyī aviccamāno avigacchamāno anantaradhāyamāno aparihāyamāno. Atha vā, arajjamāno adussamāno amuyhamāno akilissamānoti – tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī. Tenāha bhagavā –
‘‘ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಮೇಸು ಯೋ ವೀತರಾಗೋ, [ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Sabbesu kāmesu yo vītarāgo, [upasīvāti bhagavā]
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಿತೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞಂ।
Ākiñcaññaṃ nissito hitvā maññaṃ;
ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖೇ ಪರಮೇಧಿಮುತ್ತೋ, ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀ’’ತಿ॥
Saññāvimokkhe paramedhimutto, tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī’’ti.
೪೨.
42.
ತಿಟ್ಠೇ ಚೇ ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀ, ಪೂಗಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ 9 ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು।
Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī, pūgampi vassāni10samantacakkhu;
ತತ್ಥೇವ ಸೋ ಸೀತಿಸಿಯಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಚವೇಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತಥಾವಿಧಸ್ಸ॥
Tattheva so sītisiyā vimutto, cavethaviññāṇaṃ tathāvidhassa.
ತಿಟ್ಠೇ ಚೇ ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀತಿ ಸಚೇ ಸೋ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಸಟ್ಠಿಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನೇ। ಅನಾನುಯಾಯೀತಿ ಅನಾನುಯಾಯೀ ಅವಿಚ್ಚಮಾನೋ ಅವಿಗಚ್ಛಮಾನೋ ಅನನ್ತರಧಾಯಮಾನೋ ಅಪರಿಹಾಯಮಾನೋ। ಅಥ ವಾ, ಅರಜ್ಜಮಾನೋ ಅದುಸ್ಸಮಾನೋ ಅಮುಯ್ಹಮಾನೋ ಅಕಿಲಿಸ್ಸಮಾನೋತಿ – ತಿಟ್ಠೇ ಚೇ ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀ।
Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyīti sace so tiṭṭheyya saṭṭhikappasahassāni. Tatthāti ākiñcaññāyatane. Anānuyāyīti anānuyāyī aviccamāno avigacchamāno anantaradhāyamāno aparihāyamāno. Atha vā, arajjamāno adussamāno amuyhamāno akilissamānoti – tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī.
ಪೂಗಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ। ಪೂಗಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನೀತಿ ಪೂಗಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಾನಿ 11 ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಬಹೂನಿ ಕಪ್ಪಾನಿ ಬಹೂನಿ ಕಪ್ಪಸತಾನಿ ಬಹೂನಿ ಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ ಬಹೂನಿ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ। ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು ವುಚ್ಚತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ತಥಾಗತೋ ತೇನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ – ಪೂಗಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು।
Pūgampivassāni samantacakkhūti. Pūgampi vassānīti pūgampi vassāni bahūni vassāni 12 bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni bahūni kappāni bahūni kappasatāni bahūni kappasahassāni bahūni kappasatasahassāni. Samantacakkhūti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ…pe… tathāgato tena samantacakkhūti – pūgampi vassāni samantacakkhu.
ತತ್ಥೇವ ಸೋ ಸೀತಿಸಿಯಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಚವೇಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತಥಾವಿಧಸ್ಸಾತಿ ತತ್ಥೇವ ಸೋ ಸೀತಿಭಾವಮನುಪ್ಪತ್ತೋ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ। ಅಥ ವಾ, ತಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚವೇಯ್ಯ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜೇಯ್ಯ ನಸ್ಸೇಯ್ಯ ವಿನಸ್ಸೇಯ್ಯ ನ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಪುನಬ್ಭವಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯ ಕಾಮಧಾತುಯಾ ವಾ ರೂಪಧಾತುಯಾ ವಾ ಅರೂಪಧಾತುಯಾ ವಾತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸಸ್ಸತಞ್ಚ ಉಚ್ಛೇದಞ್ಚ ಪುಚ್ಛತಿ। ಉದಾಹು ತತ್ಥೇವ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯ । ಅಥ ವಾ, ತಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚವೇಯ್ಯ ಪುನ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯ ಕಾಮಧಾತುಯಾ ವಾ ರೂಪಧಾತುಯಾ ವಾ ಅರೂಪಧಾತುಯಾ ವಾತಿ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಞ್ಚ ಪುಚ್ಛತಿ। ತಥಾವಿಧಸ್ಸಾತಿ ತಥಾವಿಧಸ್ಸ ತಾದಿಸಸ್ಸ ತಸ್ಸಣ್ಠಿತಸ್ಸ ತಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ತಪ್ಪಟಿಭಾಗಸ್ಸ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸಾತಿ – ತತ್ಥೇವ ಸೋ ಸೀತಿಸಿಯಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಚವೇಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತಥಾವಿಧಸ್ಸ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Tattheva so sītisiyā vimutto, cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassāti tattheva so sītibhāvamanuppatto nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyya. Atha vā, tassa viññāṇaṃ caveyya ucchijjeyya nasseyya vinasseyya na bhaveyyāti punabbhavapaṭisandhiviññāṇaṃ nibbatteyya kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vāti ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa sassatañca ucchedañca pucchati. Udāhu tattheva anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyeyya . Atha vā, tassa viññāṇaṃ caveyya puna paṭisandhiviññāṇaṃ nibbatteyya kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vāti, ākiñcaññāyatanaṃ upapannassa parinibbānañca paṭisandhiñca pucchati. Tathāvidhassāti tathāvidhassa tādisassa tassaṇṭhitassa tappakārassa tappaṭibhāgassa ākiñcaññāyatanaṃ upapannassāti – tattheva so sītisiyā vimutto, cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassa. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ತಿಟ್ಠೇ ಚೇ ಸೋ ತತ್ಥ ಅನಾನುಯಾಯೀ, ಪೂಗಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು।
‘‘Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī, pūgampi vassāni samantacakkhu;
ತತ್ಥೇವ ಸೋ ಸೀತಿಸಿಯಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಚವೇಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತಥಾವಿಧಸ್ಸಾ’’ತಿ॥
Tattheva so sītisiyā vimutto, cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassā’’ti.
೪೩.
43.
ಅಚ್ಚಿ ಯಥಾ ವಾತವೇಗೇನ ಖಿತ್ತಾ, [ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ]
Acci yathā vātavegena khittā, [upasīvāti bhagavā]
ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖಂ।
Atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ;
ಏವಂ ಮುನೀ ನಾಮಕಾಯಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖಂ॥
Evaṃ munī nāmakāyā vimutto, atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ.
ಅಚ್ಚಿ ಯಥಾ ವಾತವೇಗೇನ ಖಿತ್ತಾತಿ ಅಚ್ಚಿ ವುಚ್ಚತಿ ಜಾಲಸಿಖಾ। ವಾತಾತಿ ಪುರತ್ಥಿಮಾ ವಾತಾ ಪಚ್ಛಿಮಾ ವಾತಾ ಉತ್ತರಾ ವಾತಾ ದಕ್ಖಿಣಾ ವಾತಾ ಸರಜಾ ವಾತಾ ಅರಜಾ ವಾತಾ ಸೀತಾ ವಾತಾ ಉಣ್ಹಾ ವಾತಾ ಪರಿತ್ತಾ ವಾತಾ ಅಧಿಮತ್ತಾ ವಾತಾ 13 ವೇರಮ್ಭವಾತಾ ಪಕ್ಖವಾತಾ ಸುಪಣ್ಣವಾತಾ ತಾಲಪಣ್ಣವಾತಾ ವಿಧೂಪನವಾತಾ। ವಾತವೇಗೇನ ಖಿತ್ತಾತಿ ವಾತವೇಗೇನ ಖಿತ್ತಾ 14 ಉಕ್ಖಿತ್ತಾ ನುನ್ನಾ ಪಣುನ್ನಾ ಖಮ್ಭಿತಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಾತಿ – ಅಚ್ಚಿ ಯಥಾ ವಾತವೇಗೇನ ಖಿತ್ತಾ। ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾತಿ। ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ।
Acci yathā vātavegena khittāti acci vuccati jālasikhā. Vātāti puratthimā vātā pacchimā vātā uttarā vātā dakkhiṇā vātā sarajā vātā arajā vātā sītā vātā uṇhā vātā parittā vātā adhimattā vātā 15 verambhavātā pakkhavātā supaṇṇavātā tālapaṇṇavātā vidhūpanavātā. Vātavegena khittāti vātavegena khittā 16 ukkhittā nunnā paṇunnā khambhitā vikkhambhitāti – acci yathā vātavegena khittā. Upasīvāti bhagavāti. Upasīvāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – upasīvāti bhagavā.
ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖನ್ತಿ। ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತೀತಿ ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತಿ, ಅತ್ಥಂ ಗಮೇತಿ, ಅತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತಿ ನಿರುಜ್ಝತಿ ವೂಪಸಮತಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ। ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖನ್ತಿ ಸಙ್ಖಂ 17 ನ ಉಪೇತಿ, ಉದ್ದೇಸಂ ನ ಉಪೇತಿ, ಗಣನಂ ನ ಉಪೇತಿ, ಪಣ್ಣತ್ತಿಂ ನ ಉಪೇತಿ, ‘‘ಪುರತ್ಥಿಮಂ ವಾ ದಿಸಂ ಗತಾ, ಪಚ್ಛಿಮಂ ವಾ ದಿಸಂ ಗತಾ, ಉತ್ತರಂ ವಾ ದಿಸಂ ಗತಾ, ದಕ್ಖಿಣಂ ವಾ ದಿಸಂ ಗತಾ ಉದ್ಧಂ ವಾ ಗತಾ, ಅಧೋ ವಾ ಗತಾ, ತಿರಿಯಂ ವಾ ಗತಾ, ವಿದಿಸಂ ವಾ ಗತಾ’’ತಿ, ಸೋ ಹೇತು ನತ್ಥಿ, ಪಚ್ಚಯೋ ನತ್ಥಿ, ಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ, ಯೇನ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ – ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖಂ।
Atthaṃ paleti na upeti saṅkhanti. Atthaṃ paletīti atthaṃ paleti, atthaṃ gameti, atthaṃ gacchati nirujjhati vūpasamati paṭippassambhati. Na upeti saṅkhanti saṅkhaṃ 18 na upeti, uddesaṃ na upeti, gaṇanaṃ na upeti, paṇṇattiṃ na upeti, ‘‘puratthimaṃ vā disaṃ gatā, pacchimaṃ vā disaṃ gatā, uttaraṃ vā disaṃ gatā, dakkhiṇaṃ vā disaṃ gatā uddhaṃ vā gatā, adho vā gatā, tiriyaṃ vā gatā, vidisaṃ vā gatā’’ti, so hetu natthi, paccayo natthi, kāraṇaṃ natthi, yena saṅkhaṃ gaccheyyāti – atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ.
ಏವಂ ಮುನೀ ನಾಮಕಾಯಾ ವಿಮುತ್ತೋತಿ। ಏವನ್ತಿ ಓಪಮ್ಮಸಮ್ಪಟಿಪಾದನಂ। ಮುನೀತಿ ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ …ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನಿ। ನಾಮಕಾಯಾ ವಿಮುತ್ತೋತಿ ಸೋ ಮುನಿ ಪಕತಿಯಾ ಪುಬ್ಬೇವ ರೂಪಕಾಯಾ ವಿಮುತ್ತೋ। ತದಙ್ಗಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ 19 ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಪ್ಪಹಾನೇನ ಪಹೀನೋ। ತಸ್ಸ ಮುನಿನೋ ಭವನ್ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಚತ್ತಾರೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾ ಪಟಿಲದ್ಧಾ ಹೋನ್ತಿ। ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾನಂ ಪಟಿಲದ್ಧತ್ತಾ ನಾಮಕಾಯೋ ಚ ರೂಪಕಾಯೋ ಚ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ಹೋನ್ತಿ। ನಾಮಕಾಯಸ್ಸ ಚ ರೂಪಕಾಯಸ್ಸ ಚ ಪರಿಞ್ಞಾತತ್ತಾ ನಾಮಕಾಯಾ ಚ ರೂಪಕಾಯಾ ಚ ಮುತ್ತೋ ವಿಮುತ್ತೋ ಸುವಿಮುತ್ತೋ ಅಚ್ಚನ್ತಅನುಪಾದಾವಿಮೋಕ್ಖೇನಾತಿ – ಏವಂ ಮುನೀ ನಾಮಕಾಯಾ ವಿಮುತ್ತೋ।
Evaṃ munī nāmakāyā vimuttoti. Evanti opammasampaṭipādanaṃ. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ …pe… saṅgajālamaticca so muni. Nāmakāyā vimuttoti so muni pakatiyā pubbeva rūpakāyā vimutto. Tadaṅgaṃ samatikkamā 20 vikkhambhanappahānena pahīno. Tassa munino bhavantaṃ āgamma cattāro ariyamaggā paṭiladdhā honti. Catunnaṃ ariyamaggānaṃ paṭiladdhattā nāmakāyo ca rūpakāyo ca pariññātā honti. Nāmakāyassa ca rūpakāyassa ca pariññātattā nāmakāyā ca rūpakāyā ca mutto vimutto suvimutto accantaanupādāvimokkhenāti – evaṃ munī nāmakāyā vimutto.
ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖನ್ತಿ। ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತೀತಿ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ। ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖನ್ತಿ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ ಸಙ್ಖಂ ನ ಉಪೇತಿ, ಉದ್ದೇಸಂ ನ ಉಪೇತಿ, ಗಣನಂ ನ ಉಪೇತಿ, ಪಣ್ಣತ್ತಿಂ ನ ಉಪೇತಿ – ಖತ್ತಿಯೋತಿ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ ವಾ ವೇಸ್ಸೋತಿ ವಾ ಸುದ್ದೋತಿ ವಾ ಗಹಟ್ಠೋತಿ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ವಾ ದೇವೋತಿ ವಾ ಮನುಸ್ಸೋತಿ ವಾ ರೂಪೀತಿ ವಾ ಅರೂಪೀತಿ ವಾ ಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ಅಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ। ಸೋ ಹೇತು ನತ್ಥಿ ಪಚ್ಚಯೋ ನತ್ಥಿ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ ಯೇನ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ – ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖಂ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Atthaṃ paleti na upeti saṅkhanti. Atthaṃ paletīti anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati. Na upeti saṅkhanti anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto saṅkhaṃ na upeti, uddesaṃ na upeti, gaṇanaṃ na upeti, paṇṇattiṃ na upeti – khattiyoti vā brāhmaṇoti vā vessoti vā suddoti vā gahaṭṭhoti vā pabbajitoti vā devoti vā manussoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā. So hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi yena saṅkhaṃ gaccheyyāti – atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘ಅಚ್ಚಿ ಯಥಾ ವಾತವೇಗೇನ ಖಿತ್ತಾ, [ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Acci yathā vātavegena khittā, [upasīvāti bhagavā]
ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖಂ।
Atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ;
ಏವಂ ಮುನೀ ನಾಮಕಾಯಾ ವಿಮುತ್ತೋ, ಅತ್ಥಂ ಪಲೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ಸಙ್ಖ’’ನ್ತಿ॥
Evaṃ munī nāmakāyā vimutto, atthaṃ paleti na upeti saṅkha’’nti.
೪೪.
44.
ಅತ್ಥಙ್ಗತೋ ಸೋ ಉದ ವಾ ಸೋ ನತ್ಥಿ, ಉದಾಹು ವೇ ಸಸ್ಸತಿಯಾ ಅರೋಗೋ।
Atthaṅgato so uda vā so natthi, udāhu ve sassatiyā arogo;
ತಂ ಮೇ ಮುನೀ ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹಿ, ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ॥
Taṃ me munī sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo.
ಅತ್ಥಙ್ಗತೋ ಸೋ ಉದ ವಾ ಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ಸೋ ಅತ್ಥಙ್ಗತೋ ಉದಾಹು ನತ್ಥಿ ಸೋ ನಿರುದ್ಧೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನೋ ವಿನಟ್ಠೋತಿ – ಅತ್ಥಙ್ಗತೋ ಸೋ ಉದ ವಾ ಸೋ ನತ್ಥಿ।
Atthaṅgato so uda vā so natthīti so atthaṅgato udāhu natthi so niruddho ucchinno vinaṭṭhoti – atthaṅgato so uda vā so natthi.
ಉದಾಹು ವೇ ಸಸ್ಸತಿಯಾ ಅರೋಗೋತಿ ಉದಾಹು ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ ತಥೇವ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ – ಉದಾಹು ವೇ ಸಸ್ಸತಿಯಾ ಅರೋಗೋ।
Udāhu ve sassatiyā arogoti udāhu nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyyāti – udāhu ve sassatiyā arogo.
ತಂ ಮೇ ಮುನೀ ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹೀತಿ। ತನ್ತಿ ಯಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ ಯಂ ಯಾಚಾಮಿ ಯಂ ಅಜ್ಝೇಸಾಮಿ ಯಂ ಪಸಾದೇಮಿ। ಮುನೀತಿ ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನಿ। ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹೀತಿ ಸಾಧು ಆಚಿಕ್ಖಾಹಿ ದೇಸೇಹಿ ಪಞ್ಞಪೇಹಿ ಪಟ್ಠಪೇಹಿ ವಿವರಾಹಿ ವಿಭಜಾಹಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋಹಿ ಪಕಾಸೇಹೀತಿ – ತಂ ಮೇ ಮುನೀ ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹಿ।
Taṃ me munī sādhu viyākarohīti. Tanti yaṃ pucchāmi yaṃ yācāmi yaṃ ajjhesāmi yaṃ pasādemi. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Sādhu viyākarohīti sādhu ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – taṃ me munī sādhu viyākarohi.
ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋತಿ ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ತುಲಿತೋ ತೀರಿತೋ ವಿಭೂತೋ ವಿಭಾವಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋತಿ – ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammoti – tathā hi te vidito esa dhammo. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ಅತ್ಥಙ್ಗತೋ ಸೋ ಉದ ವಾ ಸೋ ನತ್ಥಿ, ಉದಾಹು ವೇ ಸಸ್ಸತಿಯಾ ಅರೋಗೋ।
‘‘Atthaṅgato so uda vā so natthi, udāhu ve sassatiyā arogo;
ತಂ ಮೇ ಮುನೀ ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹಿ, ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ॥
Taṃ me munī sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo’’ti.
೪೫.
45.
ಅತ್ಥಙ್ಗತಸ್ಸ ನ ಪಮಾಣಮತ್ಥಿ, [ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ]
Atthaṅgatassana pamāṇamatthi, [upasīvāti bhagavā]
ಯೇನ ನಂ ವಜ್ಜುಂ ತಂ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ।
Yena naṃ vajjuṃ taṃ tassa natthi;
ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮೂಹತೇಸು, ಸಮೂಹತಾ ವಾದಪಥಾಪಿ ಸಬ್ಬೇ॥
Sabbesu dhammesu samūhatesu, samūhatā vādapathāpi sabbe.
ಅತ್ಥಙ್ಗತಸ್ಸ ನ ಪಮಾಣಮತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥಙ್ಗತಸ್ಸ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬುತಸ್ಸ ರೂಪಪಮಾಣಂ ನತ್ಥಿ, ವೇದನಾಪಮಾಣಂ ನತ್ಥಿ, ಸಞ್ಞಾಪಮಾಣಂ ನತ್ಥಿ, ಸಙ್ಖಾರಪಮಾಣಂ ನತ್ಥಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಮಾಣಂ ನತ್ಥಿ, ನ ಅತ್ಥಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ನುಪಲಬ್ಭತಿ ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢನ್ತಿ – ಅತ್ಥಙ್ಗತಸ್ಸ ನ ಪಮಾಣಮತ್ಥಿ। ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾತಿ ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ।
Atthaṅgatassa na pamāṇamatthīti atthaṅgatassa anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutassa rūpapamāṇaṃ natthi, vedanāpamāṇaṃ natthi, saññāpamāṇaṃ natthi, saṅkhārapamāṇaṃ natthi, viññāṇapamāṇaṃ natthi, na atthi na saṃvijjati nupalabbhati pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭippassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – atthaṅgatassa na pamāṇamatthi. Upasīvāti bhagavāti upasīvāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – upasīvāti bhagavā.
ಯೇನ ನಂ ವಜ್ಜುಂ ತಂ ತಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ ಯೇನ ತಂ ರಾಗೇನ 21 ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇನ ದೋಸೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇನ ಮೋಹೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇನ ಮಾನೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇನ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇಹಿ ಅನುಸಯೇಹಿ ವದೇಯ್ಯುಂ – ರತ್ತೋತಿ ವಾ ದುಟ್ಠೋತಿ ವಾ ಮೂಳ್ಹೋತಿ ವಾ ವಿನಿಬದ್ಧೋತಿ ವಾ ಪರಾಮಟ್ಠೋತಿ ವಾ ವಿಕ್ಖೇಪಗತೋತಿ ವಾ ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತೋತಿ 22 ವಾ ಥಾಮಗತೋತಿ ವಾ, ತೇ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಪಹೀನಾ। ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಗತಿಯಾ ಯೇನ ತಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ನೇರಯಿಕೋತಿ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕೋತಿ ವಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕೋತಿ ವಾ ಮನುಸ್ಸೋತಿ ವಾ ದೇವೋತಿ ವಾ ರೂಪೀತಿ ವಾ ಅರೂಪೀತಿ ವಾ ಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ಅಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ, ಸೋ ಹೇತು ನತ್ಥಿ ಪಚ್ಚಯೋ ನತ್ಥಿ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ ಯೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ ಕಥೇಯ್ಯುಂ ಭಣೇಯ್ಯುಂ ದೀಪೇಯ್ಯುಂ ವೋಹರೇಯ್ಯುನ್ತಿ – ಯೇನ ನಂ ವಜ್ಜುಂ ತಂ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ।
Yena naṃ vajjuṃ taṃ tassa natthīti yena taṃ rāgena 23 vadeyyuṃ, yena dosena vadeyyuṃ, yena mohena vadeyyuṃ, yena mānena vadeyyuṃ, yāya diṭṭhiyā vadeyyuṃ, yena uddhaccena vadeyyuṃ, yāya vicikicchāya vadeyyuṃ, yehi anusayehi vadeyyuṃ – rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti 24 vā thāmagatoti vā, te abhisaṅkhārā pahīnā. Abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā yena taṃ vadeyyuṃ – nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā, so hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi yena vadeyyuṃ katheyyuṃ bhaṇeyyuṃ dīpeyyuṃ vohareyyunti – yena naṃ vajjuṃ taṃ tassa natthi.
ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮೂಹತೇಸೂತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ಖನ್ಧೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ಆಯತನೇಸು ಸಬ್ಬಾಸು ಧಾತೂಸು ಸಬ್ಬಾಸು ಗತೀಸು ಸಬ್ಬಾಸು ಉಪಪತ್ತೀಸು ಸಬ್ಬಾಸು ಪಟಿಸನ್ಧೀಸು ಸಬ್ಬೇಸು ಭವೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ಸಂಸಾರೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ವಟ್ಟೇಸು ಊಹತೇಸು ಸಮೂಹತೇಸು ಉದ್ಧತೇಸು ಸಮುದ್ಧತೇಸು ಉಪ್ಪಾಟಿತೇಸು ಸಮುಪ್ಪಾಟಿತೇಸು ಪಹೀನೇಸು ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೇಸು ವೂಪಸನ್ತೇಸು ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧೇಸು ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕೇಸು ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢೇಸೂತಿ – ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮೂಹತೇಸು।
Sabbesudhammesu samūhatesūti sabbesu dhammesu sabbesu khandhesu sabbesu āyatanesu sabbāsu dhātūsu sabbāsu gatīsu sabbāsu upapattīsu sabbāsu paṭisandhīsu sabbesu bhavesu sabbesu saṃsāresu sabbesu vaṭṭesu ūhatesu samūhatesu uddhatesu samuddhatesu uppāṭitesu samuppāṭitesu pahīnesu samucchinnesu vūpasantesu paṭippassaddhesu abhabbuppattikesu ñāṇagginā daḍḍhesūti – sabbesu dhammesu samūhatesu.
ಸಮೂಹತಾ ವಾದಪಥಾಪಿ ಸಬ್ಬೇತಿ ವಾದಪಥಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚ। ತಸ್ಸ ವಾದಾ ಚ ವಾದಪಥಾ ಚ ಅಧಿವಚನಾನಿ ಚ ಅಧಿವಚನಪಥಾ ಚ ನಿರುತ್ತಿ ಚ ನಿರುತ್ತಿಪಥಾ ಚ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪಥಾ ಚ ಊಹತಾ ಸಮೂಹತಾ ಉದ್ಧತಾ ಸಮುದ್ಧತಾ ಉಪ್ಪಾಟಿತಾ ಸಮುಪ್ಪಾಟಿತಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ಸಮೂಹತಾ ವಾದಪಥಾಪಿ ಸಬ್ಬೇ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Samūhatāvādapathāpi sabbeti vādapathā vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Tassa vādā ca vādapathā ca adhivacanāni ca adhivacanapathā ca nirutti ca niruttipathā ca paññatti ca paññattipathā ca ūhatā samūhatā uddhatā samuddhatā uppāṭitā samuppāṭitā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – samūhatā vādapathāpi sabbe. Tenāha bhagavā –
‘‘ಅತ್ಥಙ್ಗತಸ್ಸ ನ ಪಮಾಣಮತ್ಥಿ, [ಉಪಸೀವಾತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Atthaṅgatassa na pamāṇamatthi, [upasīvāti bhagavā]
ಯೇನ ನಂ ವಜ್ಜುಂ ತಂ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ।
Yena naṃ vajjuṃ taṃ tassa natthi;
ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮೂಹತೇಸು, ಸಮೂಹತಾ ವಾದಪಥಾಪಿ ಸಬ್ಬೇ’’ತಿ॥
Sabbesu dhammesu samūhatesu, samūhatā vādapathāpi sabbe’’ti.
ಸಹ ಗಾಥಾಪರಿಯೋಸಾನಾ ಯೇ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಜಲಿಕೋ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ – ಸತ್ಥಾ ಮೇ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ, ಸಾವಕೋಹಮಸ್ಮೀತಿ।
Saha gāthāpariyosānā ye te brāhmaṇena saddhiṃ…pe… pañjaliko namassamāno nisinno hoti – satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
ಉಪಸೀವಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸೋ ಛಟ್ಠೋ।
Upasīvamāṇavapucchāniddeso chaṭṭho.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ೬. ಉಪಸೀವಮಾಣವಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 6. Upasīvamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
