| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථා • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
6. උපසීවසුත්‌තවණ්‌ණනා
6. Upasīvasuttavaṇṇanā
1076. එකො අහන්‌ති උපසීවසුත්‌තං. තත්‌ථ මහන්‌තමොඝන්‌ති මහන්‌තං ඔඝං. අනිස්‌සිතොති පුග්‌ගලං වා ධම්‌මං වා අනිස්‌සිතො. නො විසහාමීති න සක්‌කොමි. ආරම්‌මණන්‌ති නිස්‌සයං. යං නිස්‌සිතොති යං පුග්‌ගලං වා ධම්‌මං වා නිස්‌සිතො.
1076.Ekoahanti upasīvasuttaṃ. Tattha mahantamoghanti mahantaṃ oghaṃ. Anissitoti puggalaṃ vā dhammaṃ vā anissito. No visahāmīti na sakkomi. Ārammaṇanti nissayaṃ. Yaṃ nissitoti yaṃ puggalaṃ vā dhammaṃ vā nissito.
1077. ඉදානි යස්‌මා සො බ්‍රාහ්‌මණො ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනලාභී තඤ්‌ච සන්‌තම්‌පි නිස්‌සයං න ජානාති, තෙනස්‌ස භගවා තඤ්‌ච නිස්‌සයං උත්‌තරි ච නිය්‍යානපථං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤ’’න්‌ති ගාථමාහ. තත්‌ථ පෙක්‌ඛමානොති තං ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසමාපත්‌තිං සතො සමාපජ්‌ජිත්‌වා වුට්‌ඨහිත්‌වා ච අනිච්‌චාදිවසෙන පස්‌සමානො. නත්‌ථීති නිස්‌සායාති තං ‘‘නත්‌ථි කිඤ්‌චී’’ති පවත්‌තසමාපත්‌තිං ආරම්‌මණං කත්‌වා. තරස්‌සු ඔඝන්‌ති තතො පභුති පවත්‌තාය විපස්‌සනාය යථානුරූපං චතුබ්‌බිධම්‌පි ඔඝං තරස්‌සු. කථාහීති කථංකථාහි. තණ්‌හක්‌ඛයං නත්‌තමහාභිපස්‌සාති රත්‌තින්‌දිවං නිබ්‌බානං විභූතං කත්‌වා පස්‌ස. එතෙනස්‌ස දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරං කථෙති.
1077. Idāni yasmā so brāhmaṇo ākiñcaññāyatanalābhī tañca santampi nissayaṃ na jānāti, tenassa bhagavā tañca nissayaṃ uttari ca niyyānapathaṃ dassento ‘‘ākiñcañña’’nti gāthamāha. Tattha pekkhamānoti taṃ ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā vuṭṭhahitvā ca aniccādivasena passamāno. Natthīti nissāyāti taṃ ‘‘natthi kiñcī’’ti pavattasamāpattiṃ ārammaṇaṃ katvā. Tarassu oghanti tato pabhuti pavattāya vipassanāya yathānurūpaṃ catubbidhampi oghaṃ tarassu. Kathāhīti kathaṃkathāhi. Taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassāti rattindivaṃ nibbānaṃ vibhūtaṃ katvā passa. Etenassa diṭṭhadhammasukhavihāraṃ katheti.
1078-9. ඉදානි ‘‘කාමෙ පහායා’’ති සුත්‌වා වික්‌ඛම්‌භනවසෙන අත්‌තනා පහීනෙ කාමෙ සම්‌පස්‌සමානො ‘‘සබ්‌බෙසූ’’ති ගාථමාහ. තත්‌ථ හිත්‌වා මඤ්‌ඤන්‌ති අඤ්‌ඤං තතො හෙට්‌ඨා ඡබ්‌බිධම්‌පි සමාපත්‌තිං හිත්‌වා. සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛෙ පරමෙති සත්‌තසු සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛෙසු උත්‌තමෙ ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනෙ. තිට්‌ඨෙ නු සො තත්‌ථ අනානුයායීති සො පුග්‌ගලො තත්‌ථ ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනබ්‍රහ්‌මලොකෙ අවිගච්‌ඡමානො තිට්‌ඨෙය්‍ය නූති පුච්‌ඡති. අථස්‌ස භගවා සට්‌ඨිකප්‌පසහස්‌සමත්‌තංයෙව ඨානං අනුජානන්‌තො තතියගාථමාහ.
1078-9. Idāni ‘‘kāme pahāyā’’ti sutvā vikkhambhanavasena attanā pahīne kāme sampassamāno ‘‘sabbesū’’ti gāthamāha. Tattha hitvā maññanti aññaṃ tato heṭṭhā chabbidhampi samāpattiṃ hitvā. Saññāvimokkhe parameti sattasu saññāvimokkhesu uttame ākiñcaññāyatane. Tiṭṭhe nuso tattha anānuyāyīti so puggalo tattha ākiñcaññāyatanabrahmaloke avigacchamāno tiṭṭheyya nūti pucchati. Athassa bhagavā saṭṭhikappasahassamattaṃyeva ṭhānaṃ anujānanto tatiyagāthamāha.
1080. එවං තස්‌ස තත්‌ථ ඨානං සුත්‌වා ඉදානිස්‌ස සස්‌සතුච්‌ඡෙදභාවං පුච්‌ඡන්‌තො ‘‘තිට්‌ඨෙ චෙ’’ති ගාථමාහ. තත්‌ථ පූගම්‌පි වස්‌සානන්‌ති අනෙකසඞ්‌ඛ්‍යම්‌පි වස්‌සානං, ගණරාසින්‌ති අත්‌ථො. ‘‘පූගම්‌පි වස්‌සානී’’තිපි පාඨො, තත්‌ථ විභත්‌තිබ්‍යත්‌තයෙන සාමිවචනස්‌ස පච්‌චත්‌තවචනං කත්‌තබ්‌බං, පූගන්‌ති වා එතස්‌ස බහූනීති අත්‌ථො වත්‌තබ්‌බො. ‘‘පූගානී’’ති වාපි පඨන්‌ති, පුරිමපාඨොයෙව සබ්‌බසුන්‌දරො. තත්‌ථෙව සො සීති සියා විමුත්‌තොති සො පුග්‌ගලො තත්‌ථෙවාකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනෙ නානාදුක්‌ඛෙහි විමුත්‌තො සීතිභාවප්‌පත්‌තො භවෙය්‍ය, නිබ්‌බානප්‌පත්‌තො සස්‌සතො හුත්‌වා තිට්‌ඨෙය්‍යාති අධිප්‌පායො. චවෙථ විඤ්‌ඤාණං තථාවිධස්‌සාති උදාහු තථාවිධස්‌ස විඤ්‌ඤාණං අනුපාදාය පරිනිබ්‌බායෙය්‍යාති උච්‌ඡෙදං පුච්‌ඡති, පටිසන්‌ධිග්‌ගහණත්‌ථං වාපි භවෙය්‍යාති පටිසන්‌ධිම්‌පි තස්‌ස පුච්‌ඡති.
1080. Evaṃ tassa tattha ṭhānaṃ sutvā idānissa sassatucchedabhāvaṃ pucchanto ‘‘tiṭṭhe ce’’ti gāthamāha. Tattha pūgampi vassānanti anekasaṅkhyampi vassānaṃ, gaṇarāsinti attho. ‘‘Pūgampi vassānī’’tipi pāṭho, tattha vibhattibyattayena sāmivacanassa paccattavacanaṃ kattabbaṃ, pūganti vā etassa bahūnīti attho vattabbo. ‘‘Pūgānī’’ti vāpi paṭhanti, purimapāṭhoyeva sabbasundaro. Tattheva so sīti siyā vimuttoti so puggalo tatthevākiñcaññāyatane nānādukkhehi vimutto sītibhāvappatto bhaveyya, nibbānappatto sassato hutvā tiṭṭheyyāti adhippāyo. Cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassāti udāhu tathāvidhassa viññāṇaṃ anupādāya parinibbāyeyyāti ucchedaṃ pucchati, paṭisandhiggahaṇatthaṃ vāpi bhaveyyāti paṭisandhimpi tassa pucchati.
1081. අථස්‌ස භගවා උච්‌ඡෙදසස්‌සතං අනුපගම්‌ම තත්‌ථ උප්‌පන්‌නස්‌ස අරියසාවකස්‌ස අනුපාදාය පරිනිබ්‌බානං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘අච්‌චී යථා’’ති ගාථමාහ. තත්‌ථ අත්‌ථං පලෙතීති අත්‌ථං ගච්‌ඡති. න උපෙති සඞ්‌ඛන්‌ති ‘‘අසුකං නාම දිසං ගතො’’ති වොහාරං න ගච්‌ඡති. එවං මුනී නාමකායා විමුත්‌තොති එවං තත්‌ථ උප්‌පන්‌නො සෙක්‌ඛමුනි පකතියා පුබ්‌බෙව රූපකායා විමුත්‌තො තත්‌ථ චතුත්‌ථමග්‌ගං නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා ධම්‌මකායස්‌ස පරිඤ්‌ඤාතත්‌තා පුන නාමකායාපි විමුත්‌තො උභතොභාගවිමුත්‌තො ඛීණාසවො හුත්‌වා අනුපාදාපරිනිබ්‌බානසඞ්‌ඛාතං අත්‌ථං පලෙති, න උපෙති සඞ්‌ඛං ‘‘ඛත්‌තියො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා’’ති එවමාදිකං.
1081. Athassa bhagavā ucchedasassataṃ anupagamma tattha uppannassa ariyasāvakassa anupādāya parinibbānaṃ dassento ‘‘accī yathā’’ti gāthamāha. Tattha atthaṃ paletīti atthaṃ gacchati. Na upeti saṅkhanti ‘‘asukaṃ nāma disaṃ gato’’ti vohāraṃ na gacchati. Evaṃ munī nāmakāyā vimuttoti evaṃ tattha uppanno sekkhamuni pakatiyā pubbeva rūpakāyā vimutto tattha catutthamaggaṃ nibbattetvā dhammakāyassa pariññātattā puna nāmakāyāpi vimutto ubhatobhāgavimutto khīṇāsavo hutvā anupādāparinibbānasaṅkhātaṃ atthaṃ paleti, na upeti saṅkhaṃ ‘‘khattiyo vā brāhmaṇo vā’’ti evamādikaṃ.
1082. ඉදානි ‘‘අත්‌ථං පලෙතී’’ති සුත්‌වා තස්‌ස යොනිසො අත්‌ථං අසල්‌ලක්‌ඛෙන්‌තො ‘‘අත්‌ථඞ්‌ගතො සො’’ති ගාථමාහ. තස්‌සත්‌ථො – සො අත්‌ථඞ්‌ගතො උදාහු නත්‌ථි, උදාහු වෙ සස්‌සතියා සස්‌සතභාවෙන අරොගො අවිපරිණාමධම්‌මො සොති එවං තං මෙ මුනී සාධු වියාකරොහි. කිං කාරණං? තථා හි තෙ විදිතො එස ධම්‌මොති.
1082. Idāni ‘‘atthaṃ paletī’’ti sutvā tassa yoniso atthaṃ asallakkhento ‘‘atthaṅgato so’’ti gāthamāha. Tassattho – so atthaṅgato udāhu natthi, udāhu ve sassatiyā sassatabhāvena arogo avipariṇāmadhammo soti evaṃ taṃ me munī sādhu viyākarohi. Kiṃ kāraṇaṃ? Tathā hi te vidito esa dhammoti.
1083. අථස්‌ස භගවා තථා අවත්‌තබ්‌බතං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘අත්‌ථඞ්‌ගතස්‌සා’’ති ගාථමාහ. තත්‌ථ අත්‌ථඞ්‌ගතස්‌සාති අනුපාදාපරිනිබ්‌බුතස්‌ස. න පමාණමත්‌ථීති රූපාදිප්‌පමාණං නත්‌ථි. යෙන නං වජ්‌ජුන්‌ති යෙන රාගාදිනා නං වදෙය්‍යුං. සබ්‌බෙසු ධම්‌මෙසූති සබ්‌බෙසු ඛන්‌ධාදිධම්‌මෙසු. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ පාකටමෙව.
1083. Athassa bhagavā tathā avattabbataṃ dassento ‘‘atthaṅgatassā’’ti gāthamāha. Tattha atthaṅgatassāti anupādāparinibbutassa. Na pamāṇamatthīti rūpādippamāṇaṃ natthi. Yena naṃ vajjunti yena rāgādinā naṃ vadeyyuṃ. Sabbesu dhammesūti sabbesu khandhādidhammesu. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
එවං භගවා ඉමං සුත්‌තං අරහත්‌තනිකූටෙනෙව දෙසෙසි. දෙසනාපරියොසානෙ ච වුත්‌තසදිසො එව ධම්‌මාභිසමයො අහොසීති.
Evaṃ bhagavā imaṃ suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi. Desanāpariyosāne ca vuttasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
පරමත්‌ථජොතිකාය ඛුද්‌දක-අට්‌ඨකථාය
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථාය උපසීවසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya upasīvasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / සුත්‌තනිපාතපාළි • Suttanipātapāḷi / 6. උපසීවමාණවපුච්‌ඡා • 6. Upasīvamāṇavapucchā
