| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
१०. उपस्सट्ठसुत्तं
10. Upassaṭṭhasuttaṃ
५२. ‘‘सब्बं , भिक्खवे, उपस्सट्ठं 1। किञ्च, भिक्खवे, सब्बं उपस्सट्ठं? चक्खु, भिक्खवे, उपस्सट्ठं, रूपा उपस्सट्ठा, चक्खुविञ्ञाणं उपस्सट्ठं, चक्खुसम्फस्सो उपस्सट्ठो। यम्पिदं चक्खुसम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तम्पि उपस्सट्ठं…पे॰… जिव्हा उपस्सट्ठा, रसा उपस्सट्ठा, जिव्हाविञ्ञाणं उपस्सट्ठं, जिव्हासम्फस्सो उपस्सट्ठो। यम्पिदं जिव्हासम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तम्पि उपस्सट्ठं। कायो उपस्सट्ठो… मनो उपस्सट्ठो, धम्मा उपस्सट्ठा, मनोविञ्ञाणं उपस्सट्ठं, मनोसम्फस्सो उपस्सट्ठो। यम्पिदं मनोसम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तम्पि उपस्सट्ठं। एवं पस्सं, भिक्खवे, सुतवा अरियसावको चक्खुस्मिम्पि निब्बिन्दति, रूपेसुपि निब्बिन्दति, चक्खुविञ्ञाणेपि निब्बिन्दति, चक्खुसम्फस्सेपि निब्बिन्दति। यम्पिदं चक्खुसम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तस्मिम्पि निब्बिन्दति…पे॰… मनस्मिम्पि निब्बिन्दति, धम्मेसुपि निब्बिन्दति, मनोविञ्ञाणेपि निब्बिन्दति, मनोसम्फस्सेपि निब्बिन्दति। यम्पिदं मनोसम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तस्मिम्पि निब्बिन्दति। निब्बिन्दं विरज्जति; विरागा विमुच्चति; विमुत्तस्मिं विमुत्तमिति ञाणं होति । ‘खीणा जाति, वुसितं ब्रह्मचरियं, कतं करणीयं, नापरं इत्थत्ताया’ति पजानाती’’ति। दसमं।
52. ‘‘Sabbaṃ , bhikkhave, upassaṭṭhaṃ 2. Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ upassaṭṭhaṃ? Cakkhu, bhikkhave, upassaṭṭhaṃ, rūpā upassaṭṭhā, cakkhuviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, cakkhusamphasso upassaṭṭho. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ…pe… jivhā upassaṭṭhā, rasā upassaṭṭhā, jivhāviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, jivhāsamphasso upassaṭṭho. Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ. Kāyo upassaṭṭho… mano upassaṭṭho, dhammā upassaṭṭhā, manoviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, manosamphasso upassaṭṭho. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ. Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati…pe… manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti . ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti. Dasamaṃ.
सब्बअनिच्चवग्गो पञ्चमो।
Sabbaaniccavaggo pañcamo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
अनिच्चं दुक्खं अनत्ता, अभिञ्ञेय्यं परिञ्ञेय्यं।
Aniccaṃ dukkhaṃ anattā, abhiññeyyaṃ pariññeyyaṃ;
पहातब्बं सच्छिकातब्बं, अभिञ्ञेय्यपरिञ्ञेय्यं 3।
Pahātabbaṃ sacchikātabbaṃ, abhiññeyyapariññeyyaṃ 4;
उपद्दुतं उपस्सट्ठं, वग्गो तेन पवुच्चतीति॥
Upaddutaṃ upassaṭṭhaṃ, vaggo tena pavuccatīti.
सळायतनवग्गे पठमपण्णासको समत्तो।
Saḷāyatanavagge paṭhamapaṇṇāsako samatto.
तस्स वग्गुद्दानं –
Tassa vagguddānaṃ –
अनिच्चवग्गं यमकं, सब्बं वग्गं जातिधम्मं।
Aniccavaggaṃ yamakaṃ, sabbaṃ vaggaṃ jātidhammaṃ;
अनिच्चवग्गेन पञ्ञासं, पञ्चमो तेन पवुच्चतीति॥
Aniccavaggena paññāsaṃ, pañcamo tena pavuccatīti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ५. सब्बअनिच्चवग्गवण्णना • 5. Sabbaaniccavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५. सब्बअनिच्चवग्गवण्णना • 5. Sabbaaniccavaggavaṇṇanā
