| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๑๐. อุปสฺสฎฺฐสุตฺตํ
10. Upassaṭṭhasuttaṃ
๕๒. ‘‘สพฺพํ , ภิกฺขเว, อุปสฺสฎฺฐํ 1ฯ กิญฺจ, ภิกฺขเว, สพฺพํ อุปสฺสฎฺฐํ? จกฺขุ, ภิกฺขเว, อุปสฺสฎฺฐํ, รูปา อุปสฺสฎฺฐา, จกฺขุวิญฺญาณํ อุปสฺสฎฺฐํ, จกฺขุสมฺผโสฺส อุปสฺสโฎฺฐฯ ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อุปสฺสฎฺฐํ…เป.… ชิวฺหา อุปสฺสฎฺฐา, รสา อุปสฺสฎฺฐา, ชิวฺหาวิญฺญาณํ อุปสฺสฎฺฐํ, ชิวฺหาสมฺผโสฺส อุปสฺสโฎฺฐฯ ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อุปสฺสฎฺฐํฯ กาโย อุปสฺสโฎฺฐ… มโน อุปสฺสโฎฺฐ, ธมฺมา อุปสฺสฎฺฐา, มโนวิญฺญาณํ อุปสฺสฎฺฐํ, มโนสมฺผโสฺส อุปสฺสโฎฺฐฯ ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อุปสฺสฎฺฐํฯ เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก จกฺขุสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ, รูเปสุปิ นิพฺพินฺทติ, จกฺขุวิญฺญาเณปิ นิพฺพินฺทติ, จกฺขุสมฺผเสฺสปิ นิพฺพินฺทติฯ ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ…เป.… มนสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ, ธเมฺมสุปิ นิพฺพินฺทติ, มโนวิญฺญาเณปิ นิพฺพินฺทติ, มโนสมฺผเสฺสปิ นิพฺพินฺทติฯ ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติฯ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ; วิราคา วิมุจฺจติ; วิมุตฺตสฺมิํ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติ ฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ ทสมํฯ
52. ‘‘Sabbaṃ , bhikkhave, upassaṭṭhaṃ 2. Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ upassaṭṭhaṃ? Cakkhu, bhikkhave, upassaṭṭhaṃ, rūpā upassaṭṭhā, cakkhuviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, cakkhusamphasso upassaṭṭho. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ…pe… jivhā upassaṭṭhā, rasā upassaṭṭhā, jivhāviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, jivhāsamphasso upassaṭṭho. Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ. Kāyo upassaṭṭho… mano upassaṭṭho, dhammā upassaṭṭhā, manoviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, manosamphasso upassaṭṭho. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ. Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati…pe… manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti . ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti. Dasamaṃ.
สพฺพอนิจฺจวโคฺค ปญฺจโมฯ
Sabbaaniccavaggo pañcamo.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตา, อภิเญฺญยฺยํ ปริเญฺญยฺยํ;
Aniccaṃ dukkhaṃ anattā, abhiññeyyaṃ pariññeyyaṃ;
อุปทฺทุตํ อุปสฺสฎฺฐํ, วโคฺค เตน ปวุจฺจตีติฯ
Upaddutaṃ upassaṭṭhaṃ, vaggo tena pavuccatīti.
สฬายตนวเคฺค ปฐมปณฺณาสโก สมโตฺตฯ
Saḷāyatanavagge paṭhamapaṇṇāsako samatto.
ตสฺส วคฺคุทฺทานํ –
Tassa vagguddānaṃ –
อนิจฺจวคฺคํ ยมกํ, สพฺพํ วคฺคํ ชาติธมฺมํ;
Aniccavaggaṃ yamakaṃ, sabbaṃ vaggaṃ jātidhammaṃ;
อนิจฺจวเคฺคน ปญฺญาสํ, ปญฺจโม เตน ปวุจฺจตีติฯ
Aniccavaggena paññāsaṃ, pañcamo tena pavuccatīti.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๕. สพฺพอนิจฺจวคฺควณฺณนา • 5. Sabbaaniccavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๕. สพฺพอนิจฺจวคฺควณฺณนา • 5. Sabbaaniccavaggavaṇṇanā
