| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
१०. उपस्सयसुत्तवण्णना
10. Upassayasuttavaṇṇanā
१५३. दसमे आयाम, भन्तेति कस्मा भिक्खुनीउपस्सयगमनं याचति? न लाभसक्कारहेतु, कम्मट्ठानत्थिका पनेत्थ भिक्खुनियो अत्थि, ता उस्सुक्कापेत्वा कम्मट्ठानं कथापेस्सामीति याचति। ननु च सो सयम्पि तेपिटको बहुस्सुतो, किं सयं कथेतुं न सक्कोतीति? नो न सक्कोति। बुद्धपटिभागस्स पन सावकस्स कथं सद्धातब्बं मञ्ञिस्सन्तीति याचति। बहुकिच्चो त्वं बहुकरणीयोति किं थेरो नवकम्मादिपसुतो, येन नं एवमाहाति? नो, सत्थरि पन परिनिब्बुते चतस्सो परिसा आनन्दत्थेरं उपसङ्कमित्वा, ‘‘भन्ते, इदानि कस्स पत्तचीवरं गहेत्वा चरथ, कस्स परिवेणं सम्मज्जथ, कस्स मुखोदकं देथा’’ति रोदन्ति परिदेवन्ति। थेरो ‘‘अनिच्चा सङ्खारा, वुद्धसरीरेपि निल्लज्जोव मच्चुराजा पहरि। एसा सङ्खारानं धम्मता, मा सोचित्थ, मा परिदेवित्था’’ति परिसं सञ्ञापेति। इदमस्स बहुकिच्चं। तं सन्धाय थेरो एवमाह। सन्दस्सेसीति पटिपत्तिगुणं दस्सेसि। समादपेसीति गण्हापेसि। समुत्तेजेसीति समुस्साहेसि। सम्पहंसेसीति पटिलद्धगुणेन मोदापेसि।
153. Dasame āyāma, bhanteti kasmā bhikkhunīupassayagamanaṃ yācati? Na lābhasakkārahetu, kammaṭṭhānatthikā panettha bhikkhuniyo atthi, tā ussukkāpetvā kammaṭṭhānaṃ kathāpessāmīti yācati. Nanu ca so sayampi tepiṭako bahussuto, kiṃ sayaṃ kathetuṃ na sakkotīti? No na sakkoti. Buddhapaṭibhāgassa pana sāvakassa kathaṃ saddhātabbaṃ maññissantīti yācati. Bahukicco tvaṃ bahukaraṇīyoti kiṃ thero navakammādipasuto, yena naṃ evamāhāti? No, satthari pana parinibbute catasso parisā ānandattheraṃ upasaṅkamitvā, ‘‘bhante, idāni kassa pattacīvaraṃ gahetvā caratha, kassa pariveṇaṃ sammajjatha, kassa mukhodakaṃ dethā’’ti rodanti paridevanti. Thero ‘‘aniccā saṅkhārā, vuddhasarīrepi nillajjova maccurājā pahari. Esā saṅkhārānaṃ dhammatā, mā socittha, mā paridevitthā’’ti parisaṃ saññāpeti. Idamassa bahukiccaṃ. Taṃ sandhāya thero evamāha. Sandassesīti paṭipattiguṇaṃ dassesi. Samādapesīti gaṇhāpesi. Samuttejesīti samussāhesi. Sampahaṃsesīti paṭiladdhaguṇena modāpesi.
थुल्लतिस्साति सरीरेन थूला, नामेन तिस्सा। वेदेहमुनिनोति पण्डितमुनिनो। पण्डितो हि ञाणसङ्खातेन वेदेन ईहति सब्बकिच्चानि करोति, तस्मा ‘‘वेदेहो’’ति वुच्चति। वेदेहो च सो मुनि चाति, वेदेहमुनि। धम्मं भासितब्बं मञ्ञतीति तिपिटकधरस्स धम्मभण्डागारिकस्स सम्मुखे सयं अरञ्ञवासी पंसुकूलिको समानो ‘‘धम्मकथिको अह’’न्ति धम्मं भासितब्बं मञ्ञति। इदं किं पन, कथं पनाति? अवजानमाना भणति। अस्सोसीति अञ्ञेन आगन्त्वा आरोचितवसेन अस्सोसि। आगमेहि त्वं, आवुसोति तिट्ठ त्वं, आवुसो। मा ते सङ्घो उत्तरि उपपरिक्खीति मा भिक्खुसङ्घो अतिरेकओकासे तं उपपरिक्खीति। इदं वुत्तं होति – ‘‘आनन्देन बुद्धपटिभागो सावको वारितो, एका भिक्खुनी न वारिता, ताय सद्धिं सन्थवो वा सिनेहो वा भविस्सती’’ति मा तं सङ्घो एवं अमञ्ञीति।
Thullatissāti sarīrena thūlā, nāmena tissā. Vedehamuninoti paṇḍitamunino. Paṇḍito hi ñāṇasaṅkhātena vedena īhati sabbakiccāni karoti, tasmā ‘‘vedeho’’ti vuccati. Vedeho ca so muni cāti, vedehamuni. Dhammaṃbhāsitabbaṃ maññatīti tipiṭakadharassa dhammabhaṇḍāgārikassa sammukhe sayaṃ araññavāsī paṃsukūliko samāno ‘‘dhammakathiko aha’’nti dhammaṃ bhāsitabbaṃ maññati. Idaṃ kiṃ pana, kathaṃ panāti? Avajānamānā bhaṇati. Assosīti aññena āgantvā ārocitavasena assosi. Āgamehi tvaṃ, āvusoti tiṭṭha tvaṃ, āvuso. Mā te saṅgho uttari upaparikkhīti mā bhikkhusaṅgho atirekaokāse taṃ upaparikkhīti. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘ānandena buddhapaṭibhāgo sāvako vārito, ekā bhikkhunī na vāritā, tāya saddhiṃ santhavo vā sineho vā bhavissatī’’ti mā taṃ saṅgho evaṃ amaññīti.
इदानि अत्तनो बुद्धपटिभागभावं दीपेन्तो तं किं मञ्ञसि, आवुसोतिआदिमाह? सत्तरतनन्ति सत्तहत्थप्पमाणं। नागन्ति हत्थिं। अड्ढट्ठरतनं वाति अड्ढरतनेन ऊनअट्ठरतनं, पुरिमपादतो पट्ठाय याव कुम्भा विदत्थाधिकसत्तहत्थुब्बेधन्ति अत्थो। तालपत्तिकायाति तरुणतालपण्णेन। चवित्थाति चुता, न मता वा नट्ठा वा, बुद्धपटिभागस्स पन सावकस्स उपवादं वत्वा महाकस्सपत्थेरे छहि अभिञ्ञाहि सीहनादं नदन्ते तस्सा कासावानि कण्टकसाखा विय कच्छुसाखा विय च सरीरं खादितुं आरद्धानि, तानि हारेत्वा सेतकानि निवत्थक्खणेयेवस्सा चित्तस्सादो उदपादीति। दसमं।
Idāni attano buddhapaṭibhāgabhāvaṃ dīpento taṃ kiṃ maññasi, āvusotiādimāha? Sattaratananti sattahatthappamāṇaṃ. Nāganti hatthiṃ. Aḍḍhaṭṭharatanaṃ vāti aḍḍharatanena ūnaaṭṭharatanaṃ, purimapādato paṭṭhāya yāva kumbhā vidatthādhikasattahatthubbedhanti attho. Tālapattikāyāti taruṇatālapaṇṇena. Cavitthāti cutā, na matā vā naṭṭhā vā, buddhapaṭibhāgassa pana sāvakassa upavādaṃ vatvā mahākassapatthere chahi abhiññāhi sīhanādaṃ nadante tassā kāsāvāni kaṇṭakasākhā viya kacchusākhā viya ca sarīraṃ khādituṃ āraddhāni, tāni hāretvā setakāni nivatthakkhaṇeyevassā cittassādo udapādīti. Dasamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १०. उपस्सयसुत्तं • 10. Upassayasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १०. उपस्सयसुत्तवण्णना • 10. Upassayasuttavaṇṇanā
