| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
१०. उपस्सयसुत्तवण्णना
10. Upassayasuttavaṇṇanā
१५३. लाभसक्कारहेतुपि एकच्चे भिक्खू भिक्खुनुपस्सयं गन्त्वा भिक्खुनियो ओवदन्ति, एवमेवं अयं पन थेरो न लाभसक्कारहेतु भिक्खुनुपस्सयगमनं याचति, अथ कस्माति आह ‘‘कम्मट्ठानत्थिका’’तिआदि। एसो हि आनन्दत्थेरो उस्सुक्कापेत्वा पटिपत्तिगुणं दस्सेन्तो यस्मा ता भिक्खुनियो चतुसच्चकम्मट्ठानिका, तस्मा पञ्चन्नं उपादानक्खन्धानं उदयब्बयादिपकासनिया धम्मकथाय विपस्सनापटिपत्तिसम्पदं दस्सेसि। अनिच्चादिलक्खणानि चेव उदयब्बयादिके च सम्मा दस्सेसि। हत्थेन गहेत्वा विय पच्चक्खतो दस्सेसि। समादपेसीति तत्थ लक्खणारम्मणिकविपस्सनं समादपेसि। यथा वीथिपटिपन्नो हुत्वा पवत्तति, एवं गण्हापेसि। समुत्तेजेसीति विपस्सनाय आरद्धाय सङ्खारानं उदयब्बयादीसु उपट्ठहन्तेसु यथाकालं पग्गहसमुपेक्खणेहि बोज्झङ्गानं अनुपवत्तनेन भावनामज्झिमवीथिं पापेत्वा यथा विपस्सनाञाणं सुप्पसन्नं हुत्वा वहति, एवं इन्द्रियानं विसदभावकरणेन विपस्सनाचित्तं सम्मा उत्तेजेसि, निब्बानवसेन वा समादपेसि। सम्पहंसेसीति तथा पवत्तियमानाय विपस्सनाय समप्पवत्तभावनावसेन उपरि लद्धब्बभावनावसेन चित्तं सम्पहंसेसि, लद्धस्सादवसेन सुट्ठु तोसेसि। एवमेत्थ अत्थो वेदितब्बो।
153. Lābhasakkārahetupi ekacce bhikkhū bhikkhunupassayaṃ gantvā bhikkhuniyo ovadanti, evamevaṃ ayaṃ pana thero na lābhasakkārahetu bhikkhunupassayagamanaṃ yācati, atha kasmāti āha ‘‘kammaṭṭhānatthikā’’tiādi. Eso hi ānandatthero ussukkāpetvā paṭipattiguṇaṃ dassento yasmā tā bhikkhuniyo catusaccakammaṭṭhānikā, tasmā pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ udayabbayādipakāsaniyā dhammakathāya vipassanāpaṭipattisampadaṃ dassesi. Aniccādilakkhaṇāni ceva udayabbayādike ca sammā dassesi. Hatthena gahetvā viya paccakkhato dassesi. Samādapesīti tattha lakkhaṇārammaṇikavipassanaṃ samādapesi. Yathā vīthipaṭipanno hutvā pavattati, evaṃ gaṇhāpesi. Samuttejesīti vipassanāya āraddhāya saṅkhārānaṃ udayabbayādīsu upaṭṭhahantesu yathākālaṃ paggahasamupekkhaṇehi bojjhaṅgānaṃ anupavattanena bhāvanāmajjhimavīthiṃ pāpetvā yathā vipassanāñāṇaṃ suppasannaṃ hutvā vahati, evaṃ indriyānaṃ visadabhāvakaraṇena vipassanācittaṃ sammā uttejesi, nibbānavasena vā samādapesi. Sampahaṃsesīti tathā pavattiyamānāya vipassanāya samappavattabhāvanāvasena upari laddhabbabhāvanāvasena cittaṃ sampahaṃsesi, laddhassādavasena suṭṭhu tosesi. Evamettha attho veditabbo.
मनुते परिञ्ञादिवसेन सच्चानि बुज्झतीति मुनि। तेति तं। उपयोगत्थे हि इदं सामिवचनं। उत्तरीति उपरि, तव यथाभूतसभावतो परतोति अत्थो। पक्खपतितो अगतिगमनं अतिरेकओकासो। उपपरिक्खीति अनुविच्च निवारको न बहुमतो। बुद्धपटिभागो थेरो। ‘‘बाला भिक्खुनी दुब्भासितं आहा’’ति अवत्वा ‘‘खमथ, भन्ते’’ति वदन्तेन पक्खपातेन विय वुत्तं होतीति आह ‘‘एका भिक्खुनी न वारिता’’तिआदि।
Manute pariññādivasena saccāni bujjhatīti muni. Teti taṃ. Upayogatthe hi idaṃ sāmivacanaṃ. Uttarīti upari, tava yathābhūtasabhāvato paratoti attho. Pakkhapatito agatigamanaṃ atirekaokāso. Upaparikkhīti anuvicca nivārako na bahumato. Buddhapaṭibhāgo thero. ‘‘Bālā bhikkhunī dubbhāsitaṃ āhā’’ti avatvā ‘‘khamatha, bhante’’ti vadantena pakkhapātena viya vuttaṃ hotīti āha ‘‘ekā bhikkhunī na vāritā’’tiādi.
चुता सलिङ्गतो नट्ठा, देसन्तरपक्कमेन अदस्सनं न गता। कण्टकसाखा वियाति कुरण्टकअपामग्गकण्टकलसिकाहि साखा विय।
Cutā saliṅgato naṭṭhā, desantarapakkamena adassanaṃ na gatā. Kaṇṭakasākhā viyāti kuraṇṭakaapāmaggakaṇṭakalasikāhi sākhā viya.
उपस्सयसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Upassayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १०. उपस्सयसुत्तं • 10. Upassayasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १०. उपस्सयसुत्तवण्णना • 10. Upassayasuttavaṇṇanā
