| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
๘. อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา
8. Upassutisikkhāpadavaṇṇanā
๔๗๑. อฎฺฐเม สุติสมีปนฺติ สทฺทสมีปํฯ สุยฺยตีติ หิ สุติ, สทฺทเสฺสตํ อธิวจนํฯ ตสฺส สมีปํ อุปสฺสุติ, สทฺทสมีปนฺติ วุตฺตํ โหติฯ คณฺฐิปเทสุ จ สุยฺยตีติ สุตีติ สโทฺทว วุโตฺตฯ ยตฺถ ปน ฐิเตน สกฺกา โหติ สทฺทํ โสตุํ, ตตฺถ ติฎฺฐโนฺต สทฺทสมีเป ฐิโต นาม โหตีติ อาห ‘‘ยตฺถ ฐตฺวา’’ติอาทิฯ เกจิ ปน ‘‘สุณาติ เอตฺถาติ สุติฯ ยตฺถ ฐิโต สุณาติ, ตสฺส ฐานเสฺสตํ นามํฯ ตสฺส สมีปํ อุปสฺสุตี’’ติ วทนฺติ, เอวํ ปน คยฺหมาเน ยสฺมิํ ฐาเน ฐิโต สุณาติ, ตสฺส อาสเนฺน อญฺญสฺมิํ ปเทเส ติฎฺฐตีติ อาปชฺชติฯ อฎฺฐกถายญฺจ อุปสฺสุติ-สทฺทเสฺสว อตฺถํ ทเสฺสตุํ ‘‘ยตฺถ ฐตฺวา สกฺกา โหติ, เตสํ วจนํ โสตุ’’นฺติ วุตฺตํ, น สุติ-สทฺทสฺสฯ ตสฺมา ปุพฺพนโยเวตฺถ ปสตฺถตโรฯ อถ วา อุเปจฺจ สุยฺยติ เอตฺถาติ อุปสฺสุติ, ฐานํฯ ยํ ฐานํ อุปคเตน สกฺกา โหติ กเถนฺตานํ สทฺทํ โสตุํ, ตตฺถาติ เอวมโตฺถ คเหตโพฺพฯ มเนฺตนฺตนฺติ ภุมฺมเตฺถ อุปโยควจนนฺติ อาห ‘‘มนฺตยมาเน’’ติฯ
471. Aṭṭhame sutisamīpanti saddasamīpaṃ. Suyyatīti hi suti, saddassetaṃ adhivacanaṃ. Tassa samīpaṃ upassuti, saddasamīpanti vuttaṃ hoti. Gaṇṭhipadesu ca suyyatīti sutīti saddova vutto. Yattha pana ṭhitena sakkā hoti saddaṃ sotuṃ, tattha tiṭṭhanto saddasamīpe ṭhito nāma hotīti āha ‘‘yattha ṭhatvā’’tiādi. Keci pana ‘‘suṇāti etthāti suti. Yattha ṭhito suṇāti, tassa ṭhānassetaṃ nāmaṃ. Tassa samīpaṃ upassutī’’ti vadanti, evaṃ pana gayhamāne yasmiṃ ṭhāne ṭhito suṇāti, tassa āsanne aññasmiṃ padese tiṭṭhatīti āpajjati. Aṭṭhakathāyañca upassuti-saddasseva atthaṃ dassetuṃ ‘‘yattha ṭhatvā sakkā hoti, tesaṃ vacanaṃ sotu’’nti vuttaṃ, na suti-saddassa. Tasmā pubbanayovettha pasatthataro. Atha vā upecca suyyati etthāti upassuti, ṭhānaṃ. Yaṃ ṭhānaṃ upagatena sakkā hoti kathentānaṃ saddaṃ sotuṃ, tatthāti evamattho gahetabbo. Mantentanti bhummatthe upayogavacananti āha ‘‘mantayamāne’’ti.
๔๗๓. เอกปริเจฺฉทานีติ ‘‘สิยา กิริยํ, สิยา อกิริย’’นฺติ อิมินา นเยน เอกปริเจฺฉทานิฯ อิมานิ หิ ตีณิ สิกฺขาปทานิ กทาจิ กิริยโต สมุฎฺฐหนฺติ, กทาจิ อกิริยโต, น เอกกฺขเณเยว กิริยากิริยโต สมุฎฺฐหนฺติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ อุปสมฺปนฺนตา, โจทนาธิปฺปาโย, สวนนฺติ อิมานิ ปเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ
473.Ekaparicchedānīti ‘‘siyā kiriyaṃ, siyā akiriya’’nti iminā nayena ekaparicchedāni. Imāni hi tīṇi sikkhāpadāni kadāci kiriyato samuṭṭhahanti, kadāci akiriyato, na ekakkhaṇeyeva kiriyākiriyato samuṭṭhahanti. Sesamettha uttānameva. Upasampannatā, codanādhippāyo, savananti imāni panettha tīṇi aṅgāni.
อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Upassutisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๘. สหธมฺมิกวโคฺค • 8. Sahadhammikavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๘. อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Upassutisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๘. อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Upassutisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๘. อุปสฺสุติสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Upassutisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๘. อุปสฺสุติสิกฺขาปทํ • 8. Upassutisikkhāpadaṃ
