| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
२. उपट्ठानसुत्तवण्णना
2. Upaṭṭhānasuttavaṇṇanā
२२२. दुतिये सुपतीति अयं किर खीणासवो, सो दूरे भिक्खाचारगामं गन्त्वा आगतो पण्णसालाय पत्तचीवरं पटिसामेत्वा अविदूरे जातस्सरं ओतरित्वा गत्तानि उतुं गाहापेत्वा दिवाट्ठानं सम्मज्जित्वा तत्थ नीचमञ्चकं पञ्ञापेत्वा निद्दं अनोक्कमन्तोव निपन्नो। खीणासवस्सापि हि कायदरथो होतियेवाति तस्स विनोदनत्थं, तं सन्धाय सुपतीति वुत्तं। अज्झभासीति ‘‘अयं भिक्खु सत्थु सन्तिके कम्मट्ठानं गहेत्वा दिवा सुपति, दिवासोप्पञ्च नामेतं वड्ढितं दिट्ठधम्मिकसम्परायिकं अत्थं नासेती’’ति मञ्ञमाना ‘‘चोदेस्सामि न’’न्ति चिन्तेत्वा अभासि।
222. Dutiye supatīti ayaṃ kira khīṇāsavo, so dūre bhikkhācāragāmaṃ gantvā āgato paṇṇasālāya pattacīvaraṃ paṭisāmetvā avidūre jātassaraṃ otaritvā gattāni utuṃ gāhāpetvā divāṭṭhānaṃ sammajjitvā tattha nīcamañcakaṃ paññāpetvā niddaṃ anokkamantova nipanno. Khīṇāsavassāpi hi kāyadaratho hotiyevāti tassa vinodanatthaṃ, taṃ sandhāya supatīti vuttaṃ. Ajjhabhāsīti ‘‘ayaṃ bhikkhu satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā divā supati, divāsoppañca nāmetaṃ vaḍḍhitaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikaṃ atthaṃ nāsetī’’ti maññamānā ‘‘codessāmi na’’nti cintetvā abhāsi.
आतुरस्साति जरातुरो रोगातुरो किलेसातुरोति तयो आतुरा, तेसु किलेसातुरं सन्धायेवमाह। सल्लविद्धस्साति सविसेन सत्तिसल्लेन विय अविज्जाविसविट्ठेन तण्हासल्लेन हदये विद्धस्स। रुप्पतोति घट्टियमानस्स।
Āturassāti jarāturo rogāturo kilesāturoti tayo āturā, tesu kilesāturaṃ sandhāyevamāha. Sallaviddhassāti savisena sattisallena viya avijjāvisaviṭṭhena taṇhāsallena hadaye viddhassa. Ruppatoti ghaṭṭiyamānassa.
इदानिस्स कामेसु आदीनवं कथयन्ती अनिच्चातिआदिमाह। तत्थ असितन्ति तण्हादिट्ठिनिस्सयेन अनिस्सितं। कस्मा पब्बजितं तपेति एवरूपं खीणासवं दिवासोप्पं न तपति, तादिसं पन कस्मा न तपेस्सतीति? वदति। थेरस्सेव वा एतं वचनं, तस्मा अयमेत्थ अत्थो – बद्धेसु मुत्तं असितं मादिसं खीणासवपब्बजितं कस्मा दिवासोप्पं तपे, न तपेस्सतीति? सेसगाथासुपि एसेव नयो। देवताय हि वचनपक्खे – ‘‘एवरूपं खीणासवपब्बजितं दिवासोप्पं न तपति, तादिसं पन कस्मा न तपेस्सति? तपेस्सतियेवा’’ति अत्थो। थेरस्स वचनपक्खे – ‘‘एवरूपं मादिसं खीणासवपब्बजितं कस्मा दिवासोप्पं तपे? न तपतियेवा’’ति अत्थो। अयं पनेत्थ अनुत्तानपदवण्णना। विनयाति विनयेन। समतिक्कमाति वट्टमूलिकाय अविज्जाय समतिक्कमेन। तं ञाणन्ति तं चतुसच्चञाणं। परमोदानन्ति परमपरिसुद्धं। पब्बजितन्ति एवरूपेन ञाणेन समन्नागतं पब्बजितं। विज्जायाति चतुत्थमग्गविज्जाय। आरद्धवीरियन्ति पग्गहितवीरियं परिपुण्णवीरियं। दुतियं।
Idānissa kāmesu ādīnavaṃ kathayantī aniccātiādimāha. Tattha asitanti taṇhādiṭṭhinissayena anissitaṃ. Kasmā pabbajitaṃ tapeti evarūpaṃ khīṇāsavaṃ divāsoppaṃ na tapati, tādisaṃ pana kasmā na tapessatīti? Vadati. Therasseva vā etaṃ vacanaṃ, tasmā ayamettha attho – baddhesu muttaṃ asitaṃ mādisaṃ khīṇāsavapabbajitaṃ kasmā divāsoppaṃ tape, na tapessatīti? Sesagāthāsupi eseva nayo. Devatāya hi vacanapakkhe – ‘‘evarūpaṃ khīṇāsavapabbajitaṃ divāsoppaṃ na tapati, tādisaṃ pana kasmā na tapessati? Tapessatiyevā’’ti attho. Therassa vacanapakkhe – ‘‘evarūpaṃ mādisaṃ khīṇāsavapabbajitaṃ kasmā divāsoppaṃ tape? Na tapatiyevā’’ti attho. Ayaṃ panettha anuttānapadavaṇṇanā. Vinayāti vinayena. Samatikkamāti vaṭṭamūlikāya avijjāya samatikkamena. Taṃ ñāṇanti taṃ catusaccañāṇaṃ. Paramodānanti paramaparisuddhaṃ. Pabbajitanti evarūpena ñāṇena samannāgataṃ pabbajitaṃ. Vijjāyāti catutthamaggavijjāya. Āraddhavīriyanti paggahitavīriyaṃ paripuṇṇavīriyaṃ. Dutiyaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / २. उपट्ठानसुत्तं • 2. Upaṭṭhānasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / २. उपट्ठानसुत्तवण्णना • 2. Upaṭṭhānasuttavaṇṇanā
