| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi |
๑๐. อุปวานเตฺถรอปทานํ
10. Upavānattheraapadānaṃ
๑๒๒.
122.
‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, สพฺพธมฺมาน ปารคู;
‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammāna pāragū;
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขโนฺธว, สมฺพุโทฺธ ปรินิพฺพุโตฯ
Jalitvā aggikkhandhova, sambuddho parinibbuto.
๑๒๓.
123.
‘‘มหาชนา สมาคมฺม, ปูชยิตฺวา ตถาคตํ;
‘‘Mahājanā samāgamma, pūjayitvā tathāgataṃ;
จิตํ กตฺวาน สุคตํ, สรีรํ อภิโรปยุํฯ
Citaṃ katvāna sugataṃ, sarīraṃ abhiropayuṃ.
๑๒๔.
124.
‘‘สรีรกิจฺจํ กตฺวาน, ธาตุํ ตตฺถ สมานยุํ;
‘‘Sarīrakiccaṃ katvāna, dhātuṃ tattha samānayuṃ;
สเทวมนุสฺสา สเพฺพ, พุทฺธถูปํ อกํสุ เตฯ
Sadevamanussā sabbe, buddhathūpaṃ akaṃsu te.
๑๒๕.
125.
‘‘ปฐมา กญฺจนมยา, ทุติยา จ มณิมยา;
‘‘Paṭhamā kañcanamayā, dutiyā ca maṇimayā;
ตติยา รูปิยมยา, จตุตฺถี ผลิกามยาฯ
Tatiyā rūpiyamayā, catutthī phalikāmayā.
๑๒๖.
126.
ฉฎฺฐา มสารคลฺลสฺส, สพฺพํ รตนมยูปริฯ
Chaṭṭhā masāragallassa, sabbaṃ ratanamayūpari.
๑๒๗.
127.
‘‘ชงฺฆา มณิมยา อาสิ, เวทิกา รตนามยา;
‘‘Jaṅghā maṇimayā āsi, vedikā ratanāmayā;
สพฺพโสณฺณมโย ถูโป, อุทฺธํ โยชนมุคฺคโตฯ
Sabbasoṇṇamayo thūpo, uddhaṃ yojanamuggato.
๑๒๘.
128.
‘‘เทวา ตตฺถ สมาคนฺตฺวา, เอกโต มนฺตยุํ ตทา;
‘‘Devā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘มยมฺปิ ถูปํ กสฺสาม, โลกนาถสฺส ตาทิโนฯ
‘Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino.
๑๒๙.
129.
‘‘‘ธาตุ อาเวณิกา นตฺถิ, สรีรํ เอกปิณฺฑิตํ;
‘‘‘Dhātu āveṇikā natthi, sarīraṃ ekapiṇḍitaṃ;
อิมมฺหิ พุทฺธถูปมฺหิ, กสฺสาม กญฺจุกํ มยํ’ฯ
Imamhi buddhathūpamhi, kassāma kañcukaṃ mayaṃ’.
๑๓๐.
130.
‘‘เทวา สตฺตหิ รเตฺนหิ, อญฺญํ วเฑฺฒสุํ โยชนํ;
‘‘Devā sattahi ratnehi, aññaṃ vaḍḍhesuṃ yojanaṃ;
ถูโป ทฺวิโยชนุเพฺพโธ, ติมิรํ พฺยปหนฺติ โสฯ
Thūpo dviyojanubbedho, timiraṃ byapahanti so.
๑๓๑.
131.
‘‘นาคา ตตฺถ สมาคนฺตฺวา, เอกโต มนฺตยุํ ตทา;
‘‘Nāgā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘มนุสฺสา เจว เทวา จ, พุทฺธถูปํ อกํสุ เตฯ
‘Manussā ceva devā ca, buddhathūpaṃ akaṃsu te.
๑๓๒.
132.
‘‘‘มา โน ปมตฺตา อสฺสุมฺห, อปฺปมตฺตา สเทวกา;
‘‘‘Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā;
มยมฺปิ ถูปํ กสฺสาม, โลกนาถสฺส ตาทิโน’ฯ
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino’.
๑๓๓.
133.
‘‘อินฺทนีลํ มหานีลํ, อโถ โชติรสํ มณิํ;
‘‘Indanīlaṃ mahānīlaṃ, atho jotirasaṃ maṇiṃ;
เอกโต สนฺนิปาเตตฺวา, พุทฺธถูปํ อฉาทยุํฯ
Ekato sannipātetvā, buddhathūpaṃ achādayuṃ.
๑๓๔.
134.
ติโยชนสมุเพฺพธํ, อาโลกกรณํ ตทาฯ
Tiyojanasamubbedhaṃ, ālokakaraṇaṃ tadā.
๑๓๕.
135.
‘‘ครุฬา จ สมาคนฺตฺวา, เอกโต มนฺตยุํ ตทา;
‘‘Garuḷā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘มนุสฺสา เทวนาคา จ, พุทฺธปูชํ อกํสุ เตฯ
‘Manussā devanāgā ca, buddhapūjaṃ akaṃsu te.
๑๓๖.
136.
‘‘‘มา โน ปมตฺตา อสฺสุมฺห, อปฺปมตฺตา สเทวกา;
‘‘‘Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā;
มยมฺปิ ถูปํ กสฺสาม, โลกนาถสฺส ตาทิโน’ฯ
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino’.
๑๓๗.
137.
‘‘สพฺพํ มณิมยํ ถูปํ, อกรุํ เต จ กญฺจุกํ;
‘‘Sabbaṃ maṇimayaṃ thūpaṃ, akaruṃ te ca kañcukaṃ;
โยชนํ เตปิ วเฑฺฒสุํ, อายตํ พุทฺธเจติยํฯ
Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ.
๑๓๘.
138.
‘‘จตุโยชนมุเพฺพโธ, พุทฺธถูโป วิโรจติ;
‘‘Catuyojanamubbedho, buddhathūpo virocati;
โอภาเสติ ทิสา สพฺพา, สตรํสีว อุคฺคโตฯ
Obhāseti disā sabbā, sataraṃsīva uggato.
๑๓๙.
139.
‘‘กุมฺภณฺฑา จ สมาคนฺตฺวา, เอกโต มนฺตยุํ ตทา;
‘‘Kumbhaṇḍā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘มนุสฺสา เจว เทวา จ, นาคา จ ครุฬา ตถาฯ
‘Manussā ceva devā ca, nāgā ca garuḷā tathā.
๑๔๐.
140.
‘‘‘ปเจฺจกํ พุทฺธเสฎฺฐสฺส, อกํสุ ถูปมุตฺตมํ;
‘‘‘Paccekaṃ buddhaseṭṭhassa, akaṃsu thūpamuttamaṃ;
มา โน ปมตฺตา อสฺสุมฺห, อปฺปมตฺตา สเทวกาฯ
Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā.
๑๔๑.
141.
‘‘‘มยมฺปิ ถูปํ กสฺสาม, โลกนาถสฺส ตาทิโน;
‘‘‘Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino;
รตเนหิ ฉาเทสฺสาม, อายตํ พุทฺธเจติยํ’ฯ
Ratanehi chādessāma, āyataṃ buddhacetiyaṃ’.
๑๔๒.
142.
‘‘โยชนํ เตปิ วเฑฺฒสุํ, อายตํ พุทฺธเจติยํ;
‘‘Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ;
ปญฺจโยชนมุเพฺพโธ, ถูโป โอภาสเต ตทาฯ
Pañcayojanamubbedho, thūpo obhāsate tadā.
๑๔๓.
143.
‘‘ยกฺขา ตตฺถ สมาคนฺตฺวา, เอกโต มนฺตยุํ ตทา;
‘‘Yakkhā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
‘มนุสฺสา เทวนาคา จ, ครุฬา จ กุมฺภณฺฑกาฯ
‘Manussā devanāgā ca, garuḷā ca kumbhaṇḍakā.
๑๔๔.
144.
‘‘‘ปเจฺจกํ พุทฺธเสฎฺฐสฺส, อกํสุ ถูปมุตฺตมํ;
‘‘‘Paccekaṃ buddhaseṭṭhassa, akaṃsu thūpamuttamaṃ;
มา โน ปมตฺตา อสฺสุมฺห, อปฺปมตฺตา สเทวกาฯ
Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā.
๑๔๕.
145.
‘‘‘มยมฺปิ ถูปํ กสฺสาม, โลกนาถสฺส ตาทิโน;
‘‘‘Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino;
ผลิกา ฉาทยิสฺสาม, อายตํ พุทฺธเจติยํ’ฯ
Phalikā chādayissāma, āyataṃ buddhacetiyaṃ’.
๑๔๖.
146.
‘‘โยชนํ เตปิ วเฑฺฒสุํ, อายตํ พุทฺธเจติยํ;
‘‘Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ;
ฉโยชนิกมุเพฺพโธ, ถูโป โอภาสเต ตทาฯ
Chayojanikamubbedho, thūpo obhāsate tadā.
๑๔๗.
147.
‘‘คนฺธพฺพา จ สมาคนฺตฺวา, เอกโต มนฺตยุํ ตทา;
‘‘Gandhabbā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;
๑๔๘.
148.
‘‘‘สเพฺพ อกํสุ พุทฺธถูปํ, มยเมตฺถ อการกา;
‘‘‘Sabbe akaṃsu buddhathūpaṃ, mayamettha akārakā;
มยมฺปิ ถูปํ กสฺสาม, โลกนาถสฺส ตาทิโน’ฯ
Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino’.
๑๔๙.
149.
‘‘เวทิโย สตฺต กตฺวาน, ธชํ ฉตฺตํ อกํสุ เต;
‘‘Vediyo satta katvāna, dhajaṃ chattaṃ akaṃsu te;
สพฺพโสณฺณมยํ ถูปํ, คนฺธพฺพา การยุํ ตทาฯ
Sabbasoṇṇamayaṃ thūpaṃ, gandhabbā kārayuṃ tadā.
๑๕๐.
150.
‘‘สตฺตโยชนมุเพฺพโธ, ถูโป โอภาสเต ตทา;
‘‘Sattayojanamubbedho, thūpo obhāsate tadā;
รตฺตินฺทิวา น ญายนฺติ, อาโลโก โหติ สพฺพทาฯ
Rattindivā na ñāyanti, āloko hoti sabbadā.
๑๕๑.
151.
‘‘อภิโภนฺติ น ตสฺสาภา, จนฺทสูรา สตารกา;
‘‘Abhibhonti na tassābhā, candasūrā satārakā;
สมนฺตา โยชนสเต, ปทีโปปิ น ปชฺชลิฯ
Samantā yojanasate, padīpopi na pajjali.
๑๕๒.
152.
‘‘เตน กาเลน เย เกจิ, ถูปํ ปูเชนฺติ มานุสา;
‘‘Tena kālena ye keci, thūpaṃ pūjenti mānusā;
น เต ถูปํ อารุหนฺติ, อมฺพเร อุกฺขิปนฺติ เตฯ
Na te thūpaṃ āruhanti, ambare ukkhipanti te.
๑๕๓.
153.
‘‘เทเวหิ ฐปิโต ยโกฺข, อภิสมฺมตนามโก;
‘‘Devehi ṭhapito yakkho, abhisammatanāmako;
ธชํ วา ปุปฺผทามํ วา, อภิโรเปติ อุตฺตริํฯ
Dhajaṃ vā pupphadāmaṃ vā, abhiropeti uttariṃ.
๑๕๔.
154.
‘‘น เต ปสฺสนฺติ ตํ ยกฺขํ, ทามํ ปสฺสนฺติ คจฺฉโต;
‘‘Na te passanti taṃ yakkhaṃ, dāmaṃ passanti gacchato;
เอวํ ปสฺสิตฺวา คจฺฉนฺตา, สเพฺพ คจฺฉนฺติ สุคฺคติํฯ
Evaṃ passitvā gacchantā, sabbe gacchanti suggatiṃ.
๑๕๕.
155.
‘‘วิรุทฺธา เย ปาวจเน, ปสนฺนา เย จ สาสเน;
‘‘Viruddhā ye pāvacane, pasannā ye ca sāsane;
ปาฎิหีรํ ทฎฺฐุกามา, ถูปํ ปูเชนฺติ มานุสาฯ
Pāṭihīraṃ daṭṭhukāmā, thūpaṃ pūjenti mānusā.
๑๕๖.
156.
‘‘นคเร หํสวติยา, อโหสิํ ภตโก ตทา;
‘‘Nagare haṃsavatiyā, ahosiṃ bhatako tadā;
อาโมทิตํ ชนํ ทิสฺวา, เอวํ จิเนฺตสหํ ตทาฯ
Āmoditaṃ janaṃ disvā, evaṃ cintesahaṃ tadā.
๑๕๗.
157.
‘‘‘อุฬาโร ภควา เนโส, ยสฺส ธาตุฆเร ทิสํ;
‘‘‘Uḷāro bhagavā neso, yassa dhātughare disaṃ;
อิมา จ ชนตา ตุฎฺฐา, การํ กุพฺพํ น ตปฺปเรฯ
Imā ca janatā tuṭṭhā, kāraṃ kubbaṃ na tappare.
๑๕๘.
158.
‘‘‘อหมฺปิ การํ กสฺสามิ, โลกนาถสฺส ตาทิโน;
‘‘‘Ahampi kāraṃ kassāmi, lokanāthassa tādino;
ตสฺส ธเมฺมสุ ทายาโท, ภวิสฺสามิ อนาคเต’ฯ
Tassa dhammesu dāyādo, bhavissāmi anāgate’.
๑๕๙.
159.
‘‘สุโธตํ รชเกนาหํ, อุตฺตเรยฺยํ ปฎํ มม;
‘‘Sudhotaṃ rajakenāhaṃ, uttareyyaṃ paṭaṃ mama;
เวฬเคฺค อาลเคฺคตฺวาน, ธชํ อุกฺขิปิมมฺพเรฯ
Veḷagge ālaggetvāna, dhajaṃ ukkhipimambare.
๑๖๐.
160.
‘‘อภิสมฺมตโก คยฺห, อมฺพเร หาสิ เม ธชํ;
‘‘Abhisammatako gayha, ambare hāsi me dhajaṃ;
วาเตริตํ ธชํ ทิสฺวา, ภิโยฺย หาสํ ชเนสหํฯ
Vāteritaṃ dhajaṃ disvā, bhiyyo hāsaṃ janesahaṃ.
๑๖๑.
161.
‘‘ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, สมณํ อุปสงฺกมิํ;
‘‘Tattha cittaṃ pasādetvā, samaṇaṃ upasaṅkamiṃ;
ตํ ภิกฺขุํ อภิวาเทตฺวา, วิปากํ ปุจฺฉหํ ธเชฯ
Taṃ bhikkhuṃ abhivādetvā, vipākaṃ pucchahaṃ dhaje.
๑๖๒.
162.
‘‘โส เม กเถสิ อานนฺที, ปีติสญฺชนนํ มม;
‘‘So me kathesi ānandī, pītisañjananaṃ mama;
‘ตสฺส ธชสฺส วิปากํ, อนุโภสฺสสิ สพฺพทาฯ
‘Tassa dhajassa vipākaṃ, anubhossasi sabbadā.
๑๖๓.
163.
‘‘‘หตฺถิอสฺสรถาปตฺตี, เสนา จ จตุรงฺคินี;
‘‘‘Hatthiassarathāpattī, senā ca caturaṅginī;
ปริวาเรสฺสนฺติ ตํ นิจฺจํ, ธชทานสฺสิทํ ผลํฯ
Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
๑๖๔.
164.
‘‘‘สฎฺฐิตุริยสหสฺสานิ, เภริโย สมลงฺกตา;
‘‘‘Saṭṭhituriyasahassāni, bheriyo samalaṅkatā;
ปริวาเรสฺสนฺติ ตํ นิจฺจํ, ธชทานสฺสิทํ ผลํฯ
Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
๑๖๕.
165.
‘‘‘ฉฬสีติสหสฺสานิ , นาริโย สมลงฺกตา;
‘‘‘Chaḷasītisahassāni , nāriyo samalaṅkatā;
วิจิตฺตวตฺถาภรณา, อามุกฺกมณิกุณฺฑลาฯ
Vicittavatthābharaṇā, āmukkamaṇikuṇḍalā.
๑๖๖.
166.
ปริวาเรสฺสนฺติ ตํ นิจฺจํ, ธชทานสฺสิทํ ผลํฯ
Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
๑๖๗.
167.
‘‘‘ติํสกปฺปสหสฺสานิ, เทวโลเก รมิสฺสสิ;
‘‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissasi;
อสีติกฺขตฺตุํ เทวิโนฺท, เทวรชฺชํ กริสฺสสิฯ
Asītikkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissasi.
๑๖๘.
168.
‘‘‘สหสฺสกฺขตฺตุํ ราชา จ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติ;
‘‘‘Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati;
ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํฯ
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
๑๖๙.
169.
‘‘‘กปฺปสตสหสฺสมฺหิ, โอกฺกากกุลสมฺภโว;
‘‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
โคตโม นาม โคเตฺตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
๑๗๐.
170.
‘‘‘เทวโลกา จวิตฺวาน, สุกฺกมูเลน โจทิโต;
‘‘‘Devalokā cavitvāna, sukkamūlena codito;
ปุญฺญกเมฺมน สญฺญุโตฺต, พฺรหฺมพนฺธุ ภวิสฺสสิฯ
Puññakammena saññutto, brahmabandhu bhavissasi.
๑๗๑.
171.
‘‘‘อสีติโกฎิํ ฉเฑฺฑตฺวา, ทาเส กมฺมกเร พหู;
‘‘‘Asītikoṭiṃ chaḍḍetvā, dāse kammakare bahū;
โคตมสฺส ภควโต, สาสเน ปพฺพชิสฺสสิฯ
Gotamassa bhagavato, sāsane pabbajissasi.
๑๗๒.
172.
‘‘‘อาราธยิตฺวา สมฺพุทฺธํ, โคตมํ สกฺยปุงฺควํ;
‘‘‘Ārādhayitvā sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ;
อุปวาโนติ นาเมน, เหสฺสสิ สตฺถุ สาวโก’ฯ
Upavānoti nāmena, hessasi satthu sāvako’.
๑๗๓.
173.
‘‘สตสหเสฺส กตํ กมฺมํ, ผลํ ทเสฺสสิ เม อิธ;
‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;
๑๗๔.
174.
‘‘จกฺกวตฺติสฺส สนฺตสฺส, จาตุทฺทีปิสฺสรสฺส เม;
‘‘Cakkavattissa santassa, cātuddīpissarassa me;
ตีณิ โยชนานิ สามนฺตา, อุสฺสียนฺติ ธชา สทาฯ
Tīṇi yojanāni sāmantā, ussīyanti dhajā sadā.
๑๗๕.
175.
‘‘สตสหสฺสิโต กเปฺป, ยํ กมฺมมกริํ ตทา;
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ธชทานสฺสิทํ ผลํฯ
Duggatiṃ nābhijānāmi, dhajadānassidaṃ phalaṃ.
๑๗๖.
176.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… viharāmi anāsavo.
๑๗๗.
177.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
‘‘Svāgataṃ vata me āsi…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
๑๗๘.
178.
‘‘ปฎิสมฺภิทา จตโสฺส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปวานเตฺถโร อิมา คาถาโย
Itthaṃ sudaṃ āyasmā upavānatthero imā gāthāyo
อภาสิตฺถาติฯ
Abhāsitthāti.
อุปวานเตฺถรสฺสาปทานํ ทสมํฯ
Upavānattherassāpadānaṃ dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā / ๑๐. อุปวานเตฺถรอปทานวณฺณนา • 10. Upavānattheraapadānavaṇṇanā
