| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๒. อุปวานเตฺถรอปทานวณฺณนา
2. Upavānattheraapadānavaṇṇanā
ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิกํ อายสฺมโต อุปวานเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปายสฺมา ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล ทลิทฺทกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปโตฺต ภควติ ปรินิพฺพุเต ตสฺส ธาตุํ คเหตฺวา มนุสฺสเทวนาคครุฬกุมฺภณฺฑยกฺขคนฺธเพฺพหิ สตฺตรตนมเย สตฺตโยชนิเก ถูเป กเต ตตฺถ สุโธตํ อตฺตโน อุตฺตรสาฎกํ เวฬเคฺค ลเคฺคตฺวา อาพนฺธิตฺวา ธชํ กตฺวา ปูชํ อกาสิฯ ตํ คเหตฺวา อภิสมฺมตโก นาม ยกฺขเสนาปติ เทเวหิ เจติยปูชารกฺขณตฺถํ ฐปิโต อทิสฺสมานกาโย ตํ อากาเส ธาเรโนฺต เจติยํ ติกฺขตฺตุํ ปทกฺขิณํ อกาสิฯ โส ตํ ทิสฺวา ภิโยฺยโสมตฺตาย ปสนฺนมานโส หุตฺวา เตน ปุญฺญกเมฺมน เทวมนุเสฺสสุ สํสรโนฺต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา อุปวาโนติ ลทฺธนาโม วยปฺปโตฺต เชตวนปฎิคฺคหเณ พุทฺธานุภาวํ ทิสฺวา ปฎิลทฺธสโทฺธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรโนฺต อรหตฺตํ ปตฺวา ฉฬภิโญฺญ อโหสิฯ ยทา ภควโต อผาสุ อโหสิ, ตทา เถโร อุโณฺหทกํ ตถารูปํ ปานกญฺจ เภสชฺชํ ภควโต อุปนาเมสิฯ เตนสฺส สตฺถุโน โรโค วูปสมิฯ ตสฺส ภควา อนุโมทนํ อกาสิฯ
Padumuttaronāma jinotiādikaṃ āyasmato upavānattherassa apadānaṃ. Ayampāyasmā purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle daliddakule nibbattitvā viññutaṃ patto bhagavati parinibbute tassa dhātuṃ gahetvā manussadevanāgagaruḷakumbhaṇḍayakkhagandhabbehi sattaratanamaye sattayojanike thūpe kate tattha sudhotaṃ attano uttarasāṭakaṃ veḷagge laggetvā ābandhitvā dhajaṃ katvā pūjaṃ akāsi. Taṃ gahetvā abhisammatako nāma yakkhasenāpati devehi cetiyapūjārakkhaṇatthaṃ ṭhapito adissamānakāyo taṃ ākāse dhārento cetiyaṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ akāsi. So taṃ disvā bhiyyosomattāya pasannamānaso hutvā tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā upavānoti laddhanāmo vayappatto jetavanapaṭiggahaṇe buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto arahattaṃ patvā chaḷabhiñño ahosi. Yadā bhagavato aphāsu ahosi, tadā thero uṇhodakaṃ tathārūpaṃ pānakañca bhesajjaṃ bhagavato upanāmesi. Tenassa satthuno rogo vūpasami. Tassa bhagavā anumodanaṃ akāsi.
๕๒. เอวํ โส ปตฺตอรหตฺตผโล อธิคตเอตทคฺคฎฺฐาโน อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสวเสน ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาหฯ ตตฺถ สเพฺพสํ โลกิยโลกุตฺตรธมฺมานํ ปารคู ปริโยสานํ นิพฺพานํ คโต ปโตฺต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน ชิตปญฺจมาโร ภควา อคฺคิกฺขโนฺธ อิว ฉพฺพณฺณา พุทฺธรํสิโย ชลิตฺวา สพฺพโลกํ ธมฺมปโชฺชเตน โอภาเสตฺวา สมฺพุโทฺธ สุฎฺฐุ พุโทฺธ อวิชฺชานิทฺทูปคตาย ปชาย สวาสนาย กิเลสนิทฺทาย ปฎิพุโทฺธ วิกสิตเนตฺตปงฺกโช ปรินิพฺพุโต ขนฺธปรินิพฺพาเนน นิพฺพุโต อทสฺสนํ คโตติ สมฺพโนฺธฯ
52. Evaṃ so pattaarahattaphalo adhigataetadaggaṭṭhāno attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Tattha sabbesaṃ lokiyalokuttaradhammānaṃ pāragū pariyosānaṃ nibbānaṃ gato patto padumuttaro nāma jino jitapañcamāro bhagavā aggikkhandho iva chabbaṇṇā buddharaṃsiyo jalitvā sabbalokaṃ dhammapajjotena obhāsetvā sambuddho suṭṭhu buddho avijjāniddūpagatāya pajāya savāsanāya kilesaniddāya paṭibuddho vikasitanettapaṅkajo parinibbuto khandhaparinibbānena nibbuto adassanaṃ gatoti sambandho.
๕๗. ชงฺฆาติ เจติยกรณกาเล อุปจินิตพฺพานํ อิฎฺฐกานํ ฐปนตฺถาย, นิพนฺธิยมานโสปานปนฺติฯ
57.Jaṅghāti cetiyakaraṇakāle upacinitabbānaṃ iṭṭhakānaṃ ṭhapanatthāya, nibandhiyamānasopānapanti.
๘๘. สุโธตํ รชเกนาหนฺติ วตฺถโธวเกน ปุริเสน สุฎฺฐุ โธวิตํ สุวิสุทฺธกตํ, อุตฺตเรยฺยปฎํ มม อุตฺตรสาฎกํ อหํ เวฬเคฺค ลคฺคิตฺวา ธชํ กตฺวา อุกฺขิปิํ, อมฺพเร อากาเส อุสฺสาเปสินฺติ อโตฺถฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวาติฯ
88.Sudhotaṃrajakenāhanti vatthadhovakena purisena suṭṭhu dhovitaṃ suvisuddhakataṃ, uttareyyapaṭaṃ mama uttarasāṭakaṃ ahaṃ veḷagge laggitvā dhajaṃ katvā ukkhipiṃ, ambare ākāse ussāpesinti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
อุปวานเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Upavānattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๒. อุปวานเตฺถรอปทานํ • 2. Upavānattheraapadānaṃ
