Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೩. ಉಪವಾಣತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    3. Upavāṇattheragāthāvaṇṇanā

    ಅರಹಂ ಸುಗತೋತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಉಪವಾಣತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಂ ಕಿರ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ದಲಿದ್ದಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಭಗವತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ತಸ್ಸ ಧಾತುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸದೇವನಾಗಗರುಳಕುಮ್ಭಣ್ಡಯಕ್ಖಗನ್ಧಬ್ಬೇಹಿ ಸತ್ತರತನಮಯೇ ಸತ್ತಯೋಜನಿಕೇ ಥೂಪೇ ಕತೇ ತತ್ಥ ಸುಧೋತಂ ಅತ್ತನೋ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ವೇಳಗ್ಗೇ ಆಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಧಜಂ ಕತ್ವಾ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಭಿಸಮ್ಮತಕೋ ನಾಮ ಯಕ್ಖಸೇನಾಪತಿ ದೇವೇಹಿ ಚೇತಿಯಪೂಜಾರಕ್ಖಣತ್ಥಂ ಠಪಿತೋ ಅದಿಸ್ಸಮಾನಕಾಯೋ ಆಕಾಸೇ ಧಾರೇನ್ತೋ ಚೇತಿಯಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಉಪವಾಣೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಜೇತವನಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೬.೧೨೨-೧೭೮) –

    Arahaṃ sugatoti āyasmato upavāṇattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle daliddakule nibbattitvā viññutaṃ patto bhagavati parinibbute tassa dhātuṃ gahetvā manussadevanāgagaruḷakumbhaṇḍayakkhagandhabbehi sattaratanamaye sattayojanike thūpe kate tattha sudhotaṃ attano uttarāsaṅgaṃ veḷagge ābandhitvā dhajaṃ katvā pūjaṃ akāsi. Taṃ gahetvā abhisammatako nāma yakkhasenāpati devehi cetiyapūjārakkhaṇatthaṃ ṭhapito adissamānakāyo ākāse dhārento cetiyaṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ akāsi. So taṃ disvā bhiyyosomattāya pasannamānaso ahosi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā upavāṇoti laddhanāmo vayappatto jetavanapaṭiggahaṇe buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto arahattaṃ patvā chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.56.122-178) –

    ‘‘ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನ ಪಾರಗೂ।

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammāna pāragū;

    ಜಲಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋವ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ॥

    Jalitvā aggikkhandhova, sambuddho parinibbuto.

    ‘‘ಮಹಾಜನಾ ಸಮಾಗಮ್ಮ, ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ತಥಾಗತಂ।

    ‘‘Mahājanā samāgamma, pūjayitvā tathāgataṃ;

    ಚಿತ್ತಂ ಕತ್ವಾನ ಸುಗತಂ, ಸರೀರಂ ಅಭಿರೋಪಯುಂ॥

    Cittaṃ katvāna sugataṃ, sarīraṃ abhiropayuṃ.

    ‘‘ಸರೀರಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾನ, ಧಾತುಂ ತತ್ಥ ಸಮಾನಯುಂ।

    ‘‘Sarīrakiccaṃ katvāna, dhātuṃ tattha samānayuṃ;

    ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬೇ, ಬುದ್ಧಥೂಪಂ ಅಕಂಸು ತೇ॥

    Sadevamanussā sabbe, buddhathūpaṃ akaṃsu te.

    ‘‘ಪಠಮಾ ಕಞ್ಚನಮಯಾ, ದುತಿಯಾ ಚ ಮಣಿಮಯಾ।

    ‘‘Paṭhamā kañcanamayā, dutiyā ca maṇimayā;

    ತತಿಯಾ ರೂಪಿಯಮಯಾ, ಚತುತ್ಥೀ ಫಲಿಕಾಮಯಾ॥

    Tatiyā rūpiyamayā, catutthī phalikāmayā.

    ‘‘ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಮಿಕಾ ಚೇವ, ಲೋಹಿತಙ್ಕಮಯಾ ಅಹು।

    ‘‘Tattha pañcamikā ceva, lohitaṅkamayā ahu;

    ಛಟ್ಠಾ ಮಸಾರಗಲ್ಲಸ್ಸ, ಸಬ್ಬಂ ರತನಮಯೂಪರಿ॥

    Chaṭṭhā masāragallassa, sabbaṃ ratanamayūpari.

    ‘‘ಜಙ್ಘಾ ಮಣಿಮಯಾ ಆಸಿ, ವೇದಿಕಾ ರತನಾಮಯಾ।

    ‘‘Jaṅghā maṇimayā āsi, vedikā ratanāmayā;

    ಸಬ್ಬಸೋಣ್ಣಮಯೋ ಥೂಪೋ, ಉದ್ಧಂ ಯೋಜನಮುಗ್ಗತೋ॥

    Sabbasoṇṇamayo thūpo, uddhaṃ yojanamuggato.

    ‘‘ದೇವಾ ತತ್ಥ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ, ಏಕತೋ ಮನ್ತಯುಂ ತದಾ।

    ‘‘Devā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;

    ಮಯಮ್ಪಿ ಥೂಪಂ ಕಸ್ಸಾಮ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ತಾದಿನೋ॥

    Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino.

    ‘‘ಧಾತು ಆವೇಣಿಕಾ ನತ್ಥಿ, ಸರೀರಂ ಏಕಪಿಣ್ಡಿತಂ।

    ‘‘Dhātu āveṇikā natthi, sarīraṃ ekapiṇḍitaṃ;

    ಇಮಮ್ಹಿ ಬುದ್ಧಥೂಪಮ್ಹಿ, ಕಸ್ಸಾಮ ಕಞ್ಚುಕಂ ಮಯಂ॥

    Imamhi buddhathūpamhi, kassāma kañcukaṃ mayaṃ.

    ‘‘ದೇವಾ ಸತ್ತಹಿ ರತ್ನೇಹಿ, ಅಞ್ಞಂ ವಡ್ಢೇಸುಂ ಯೋಜನಂ।

    ‘‘Devā sattahi ratnehi, aññaṃ vaḍḍhesuṃ yojanaṃ;

    ಥೂಪೋ ದ್ವಿಯೋಜನುಬ್ಬೇಧೋ, ತಿಮಿರಂ ಬ್ಯಪಹನ್ತಿ ಸೋ॥

    Thūpo dviyojanubbedho, timiraṃ byapahanti so.

    ‘‘ನಾಗಾ ತತ್ಥ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ, ಏಕತೋ ಮನ್ತಯುಂ ತದಾ।

    ‘‘Nāgā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;

    ಮನುಸ್ಸಾ ಚೇವ ದೇವಾ ಚ, ಬುದ್ಧಥೂಪಂ ಅಕಂಸು ತೇ॥

    Manussā ceva devā ca, buddhathūpaṃ akaṃsu te.

    ‘‘ಮಾ ನೋ ಪಮತ್ತಾ ಅಸ್ಸುಮ್ಹ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸದೇವಕಾ।

    ‘‘Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā;

    ಮಯಮ್ಪಿ ಥೂಪಂ ಕಸ್ಸಾಮ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ತಾದಿನೋ॥

    Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino.

    ‘‘ಇನ್ದನೀಲಂ ಮಹಾನೀಲಂ, ಅಥೋ ಜೋತಿರಸಂ ಮಣಿಂ।

    ‘‘Indanīlaṃ mahānīlaṃ, atho jotirasaṃ maṇiṃ;

    ಏಕತೋ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ, ಬುದ್ಧಥೂಪಂ ಅಛಾದಯುಂ॥

    Ekato sannipātetvā, buddhathūpaṃ achādayuṃ.

    ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮಣಿಮಯಂ ಆಸಿ, ಯಾವತಾ ಬುದ್ಧಚೇತಿಯಂ।

    ‘‘Sabbaṃ maṇimayaṃ āsi, yāvatā buddhacetiyaṃ;

    ತಿಯೋಜನಸಮುಬ್ಬೇಧಂ, ಆಲೋಕಕರಣಂ ತದಾ॥

    Tiyojanasamubbedhaṃ, ālokakaraṇaṃ tadā.

    ‘‘ಗರುಳಾ ಚ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ, ಏಕತೋ ಮನ್ತಯುಂ ತದಾ।

    ‘‘Garuḷā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;

    ಮನುಸ್ಸಾ ದೇವನಾಗಾ ಚ, ಬುದ್ಧಪೂಜಂ ಅಕಂಸು ತೇ॥

    Manussā devanāgā ca, buddhapūjaṃ akaṃsu te.

    ‘‘ಮಾ ನೋ ಪಮತ್ತಾ ಅಸ್ಸುಮ್ಹ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸದೇವಕಾ।

    ‘‘Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā;

    ಮಯಮ್ಪಿ ಥೂಪಂ ಕಸ್ಸಾಮ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ತಾದಿನೋ॥

    Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino.

    ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಮಣಿಮಯಂ ಥೂಪಂ, ಅಕರುಂ ತೇ ಚ ಕಞ್ಚುಕಂ।

    ‘‘Sabbaṃ maṇimayaṃ thūpaṃ, akaruṃ te ca kañcukaṃ;

    ಯೋಜನಂ ತೇಪಿ ವಡ್ಢೇಸುಂ, ಆಯತಂ ಬುದ್ಧಚೇತಿಯಂ॥

    Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ.

    ‘‘ಚತುಯೋಜನಮುಬ್ಬೇಧೋ, ಬುದ್ಧಥೂಪೋ ವಿರೋಚತಿ।

    ‘‘Catuyojanamubbedho, buddhathūpo virocati;

    ಓಭಾಸೇತಿ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಸತರಂಸೀವ ಉಗ್ಗತೋ॥

    Obhāseti disā sabbā, sataraṃsīva uggato.

    ‘‘ಕುಮ್ಭಣ್ಡಾ ಚ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ, ಏಕತೋ ಮನ್ತಯುಂ ತದಾ।

    ‘‘Kumbhaṇḍā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;

    ಮನುಸ್ಸಾ ಚೇವ ದೇವಾ ಚ, ನಾಗಾ ಚ ಗರುಳಾ ತಥಾ॥

    Manussā ceva devā ca, nāgā ca garuḷā tathā.

    ‘‘ಪಚ್ಚೇಕಂ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ, ಅಕಂಸು ಥೂಪಮುತ್ತಮಂ।

    ‘‘Paccekaṃ buddhaseṭṭhassa, akaṃsu thūpamuttamaṃ;

    ಮಾ ನೋ ಪಮತ್ತಾ ಅಸ್ಸುಮ್ಹ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸದೇವಕಾ॥

    Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā.

    ‘‘ಮಯಮ್ಪಿ ಥೂಪಂ ಕಸ್ಸಾಮ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ತಾದಿನೋ।

    ‘‘Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino;

    ರತನೇಹಿ ಛಾದೇಸ್ಸಾಮ, ಆಯತಂ ಬುದ್ಧಚೇತಿಯಂ॥

    Ratanehi chādessāma, āyataṃ buddhacetiyaṃ.

    ‘‘ಯೋಜನಂ ತೇಪಿ ವಡ್ಢೇಸುಂ, ಆಯತಂ ಬುದ್ಧಚೇತಿಯಂ।

    ‘‘Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ;

    ಪಞ್ಚಯೋಜನಮುಬ್ಬೇಧೋ, ಥೂಪೋ ಓಭಾಸತೇ ತದಾ॥

    Pañcayojanamubbedho, thūpo obhāsate tadā.

    ‘‘ಯಕ್ಖಾ ತತ್ಥ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ, ಏಕತೋ ಮನ್ತಯುಂ ತದಾ।

    ‘‘Yakkhā tattha samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;

    ಮನುಸ್ಸಾ ದೇವನಾಗಾ ಚ, ಗರುಳಾ ಚ ಕುಮ್ಭಣ್ಡಕಾ॥

    Manussā devanāgā ca, garuḷā ca kumbhaṇḍakā.

    ‘‘ಪಚ್ಚೇಕಂ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ, ಅಕಂಸು ಥೂಪಮುತ್ತಮಂ।

    ‘‘Paccekaṃ buddhaseṭṭhassa, akaṃsu thūpamuttamaṃ;

    ಮಾ ನೋ ಪಮತ್ತಾ ಅಸ್ಸುಮ್ಹ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಸದೇವಕಾ॥

    Mā no pamattā assumha, appamattā sadevakā.

    ‘‘ಮಯಮ್ಪಿ ಥೂಪಂ ಕಸ್ಸಾಮ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ತಾದಿನೋ।

    ‘‘Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino;

    ಫಲಿಕಾ ಛಾದಯಿಸ್ಸಾಮ, ಆಯತಂ ಬುದ್ಧಚೇತಿಯಂ॥

    Phalikā chādayissāma, āyataṃ buddhacetiyaṃ.

    ‘‘ಯೋಜನಂ ತೇಪಿ ವಡ್ಢೇಸುಂ, ಆಯತಂ ಬುದ್ಧಚೇತಿಯಂ।

    ‘‘Yojanaṃ tepi vaḍḍhesuṃ, āyataṃ buddhacetiyaṃ;

    ಛಯೋಜನಿಕಮುಬ್ಬೇಧೋ, ಥೂಪೋ ಓಭಾಸತೇ ತದಾ॥

    Chayojanikamubbedho, thūpo obhāsate tadā.

    ‘‘ಗನ್ಧಬ್ಬಾ ಚ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ, ಏಕತೋ ಮನ್ತಯುಂ ತದಾ।

    ‘‘Gandhabbā ca samāgantvā, ekato mantayuṃ tadā;

    ಮನುಜಾ ದೇವತಾ ನಾಗಾ, ಕುಮ್ಭಣ್ಡಾ ಗರುಳಾ ತಥಾ॥

    Manujā devatā nāgā, kumbhaṇḍā garuḷā tathā.

    ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಅಕಂಸು ಬುದ್ಧಥೂಪಂ, ಮಯಮೇತ್ಥ ಅಕಾರಕಾ।

    ‘‘Sabbe akaṃsu buddhathūpaṃ, mayamettha akārakā;

    ಮಯಮ್ಪಿ ಥೂಪಂ ಕಸ್ಸಾಮ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ತಾದಿನೋ॥

    Mayampi thūpaṃ kassāma, lokanāthassa tādino.

    ‘‘ವೇದಿಯೋ ಸತ್ತ ಕತ್ವಾನ, ಧಜಂ ಛತ್ತಂ ಅಕಂಸು ತೇ।

    ‘‘Vediyo satta katvāna, dhajaṃ chattaṃ akaṃsu te;

    ಸಬ್ಬಸೋಣ್ಣಮಯಂ ಥೂಪಂ, ಗನ್ಧಬ್ಬಾ ಕಾರಯುಂ ತದಾ॥

    Sabbasoṇṇamayaṃ thūpaṃ, gandhabbā kārayuṃ tadā.

    ‘‘ಸತ್ತಯೋಜನಮುಬ್ಬೇಧೋ, ಥೂಪೋ ಓಭಾಸತೇ ತದಾ।

    ‘‘Sattayojanamubbedho, thūpo obhāsate tadā;

    ರತ್ತಿನ್ದಿವಾ ನ ಞಾಯನ್ತಿ, ಆಲೋಕೋ ಹೋತಿ ಸಬ್ಬದಾ॥

    Rattindivā na ñāyanti, āloko hoti sabbadā.

    ‘‘ಅಭಿಭೋನ್ತಿ ನ ತಸ್ಸಾಭಾ, ಚನ್ದಸೂರಾ ಸತಾರಕಾ।

    ‘‘Abhibhonti na tassābhā, candasūrā satārakā;

    ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಸತೇ, ಪದೀಪೋಪಿ ನ ಪಜ್ಜಲಿ॥

    Samantā yojanasate, padīpopi na pajjali.

    ‘‘ತೇನ ಕಾಲೇನ ಯೇ ಕೇಚಿ, ಥೂಪಂ ಪೂಜೇನ್ತಿ ಮಾನುಸಾ।

    ‘‘Tena kālena ye keci, thūpaṃ pūjenti mānusā;

    ನ ತೇ ಥೂಪಂ ಆರುಹನ್ತಿ, ಅಮ್ಬರೇ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ತೇ॥

    Na te thūpaṃ āruhanti, ambare ukkhipanti te.

    ‘‘ದೇವೇಹಿ ಠಪಿತೋ ಯಕ್ಖೋ, ಅಭಿಸಮ್ಮತನಾಮಕೋ।

    ‘‘Devehi ṭhapito yakkho, abhisammatanāmako;

    ಧಜಂ ವಾ ಪುಪ್ಫದಾಮಂ ವಾ, ಅಭಿರೋಪೇತಿ ಉತ್ತರಿಂ॥

    Dhajaṃ vā pupphadāmaṃ vā, abhiropeti uttariṃ.

    ‘‘ನ ತೇ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ತಂ ಯಕ್ಖಂ, ದಾಮಂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಗಚ್ಛತೋ।

    ‘‘Na te passanti taṃ yakkhaṃ, dāmaṃ passanti gacchato;

    ಏವಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಾ, ಸಬ್ಬೇ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಸುಗ್ಗತಿಂ॥

    Evaṃ passitvā gacchantā, sabbe gacchanti suggatiṃ.

    ‘‘ವಿರುದ್ಧಾ ಯೇ ಪಾವಚನೇ, ಪಸನ್ನಾ ಯೇ ಚ ಸಾಸನೇ।

    ‘‘Viruddhā ye pāvacane, pasannā ye ca sāsane;

    ಪಾಟಿಹೀರಂ ದಟ್ಠುಕಾಮಾ, ಥೂಪಂ ಪೂಜೇನ್ತಿ ಮಾನುಸಾ॥

    Pāṭihīraṃ daṭṭhukāmā, thūpaṃ pūjenti mānusā.

    ‘‘ನಗರೇ ಹಂಸವತಿಯಾ, ಅಹೋಸಿಂ ಭತಕೋ ತದಾ।

    ‘‘Nagare haṃsavatiyā, ahosiṃ bhatako tadā;

    ಆಮೋದಿತಂ ಜನಂ ದಿಸ್ವಾ, ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಹಂ ತದಾ॥

    Āmoditaṃ janaṃ disvā, evaṃ cintesahaṃ tadā.

    ‘‘ಉಳಾರೋ ಭಗವಾ ನೇಸೋ, ಯಸ್ಸ ಧಾತುಘರೇ ದಿಸಂ।

    ‘‘Uḷāro bhagavā neso, yassa dhātughare disaṃ;

    ಇಮಾ ಚ ಜನತಾ ತುಟ್ಠಾ, ಕಾರಂ ಕುಬ್ಬಂ ನ ತಪ್ಪರೇ॥

    Imā ca janatā tuṭṭhā, kāraṃ kubbaṃ na tappare.

    ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಕಾರಂ ಕಸ್ಸಾಮಿ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ತಾದಿನೋ।

    ‘‘Ahampi kāraṃ kassāmi, lokanāthassa tādino;

    ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮೇಸು ದಾಯಾದೋ, ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ಅನಾಗತೇ॥

    Tassa dhammesu dāyādo, bhavissāmi anāgate.

    ‘‘ಸುಧೋತಂ ರಜಕೇನಾಹಂ, ಉತ್ತರೇಯ್ಯಂ ಪಟಂ ಮಮ।

    ‘‘Sudhotaṃ rajakenāhaṃ, uttareyyaṃ paṭaṃ mama;

    ವೇಳಗ್ಗೇ ಆಲಗ್ಗೇತ್ವಾನ, ಧಜಂ ಉಕ್ಖಿಪಿಮಮ್ಬರೇ॥

    Veḷagge ālaggetvāna, dhajaṃ ukkhipimambare.

    ‘‘ಅಭಿಸಮ್ಮತಕೋ ಗಯ್ಹ, ಅಮ್ಬರೇ ಹಾಸಿ ಮೇ ಧಜಂ।

    ‘‘Abhisammatako gayha, ambare hāsi me dhajaṃ;

    ವಾತೇರಿತಂ ಧಜಂ ದಿಸ್ವಾ, ಭಿಯ್ಯೋ ಹಾಸಂ ಜನೇಸಹಂ॥

    Vāteritaṃ dhajaṃ disvā, bhiyyo hāsaṃ janesahaṃ.

    ‘‘ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ, ಸಮಣಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂ।

    ‘‘Tattha cittaṃ pasādetvā, samaṇaṃ upasaṅkamiṃ;

    ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ, ವಿಪಾಕಂ ಪುಚ್ಛಹಂ ಧಜೇ॥

    Taṃ bhikkhuṃ abhivādetvā, vipākaṃ pucchahaṃ dhaje.

    ‘‘ಸೋ ಮೇ ಕಥೇಸಿ ಆನನ್ದೀ, ಪೀತಿಸಞ್ಜನನಂ ಮಮ।

    ‘‘So me kathesi ānandī, pītisañjananaṃ mama;

    ತಸ್ಸ ಧಜಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ, ಅನುಭೋಸ್ಸಸಿ ಸಬ್ಬದಾ॥

    Tassa dhajassa vipākaṃ, anubhossasi sabbadā.

    ‘‘ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸರಥಾಪತ್ತೀ, ಸೇನಾ ಚ ಚತುರಙ್ಗಿನೀ।

    ‘‘Hatthiassarathāpattī, senā ca caturaṅginī;

    ಪರಿವಾರೇಸ್ಸನ್ತಿ ತಂ ನಿಚ್ಚಂ, ಧಜದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಸಟ್ಠಿತೂರಿಯಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಭೇರಿಯೋ ಸಮಲಙ್ಕತಾ।

    ‘‘Saṭṭhitūriyasahassāni, bheriyo samalaṅkatā;

    ಪರಿವಾರೇಸ್ಸನ್ತಿ ತಂ ನಿಚ್ಚಂ, ಧಜದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಛಳಸೀತಿ ಸಹಸ್ಸಾನಿ, ನಾರಿಯೋ ಸಮಲಙ್ಕತಾ।

    ‘‘Chaḷasīti sahassāni, nāriyo samalaṅkatā;

    ವಿಚಿತ್ತವತ್ಥಾಭರಣಾ, ಆಮುಕ್ಕಮಣಿಕುಣ್ಡಲಾ॥

    Vicittavatthābharaṇā, āmukkamaṇikuṇḍalā.

    ‘‘ಅಳಾರಪಮ್ಹಾ ಹಸುಲಾ, ಸುಸಞ್ಞಾ ತನುಮಜ್ಝಿಮಾ।

    ‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;

    ಪರಿವಾರೇಸ್ಸನ್ತಿ ತಂ ನಿಚ್ಚಂ, ಧಜದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Parivāressanti taṃ niccaṃ, dhajadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ತಿಂಸಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ, ದೇವಲೋಕೇ ರಮಿಸ್ಸಸಿ।

    ‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissasi;

    ಅಸೀತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ದೇವಿನ್ದೋ, ದೇವರಜ್ಜಂ ಕರಿಸ್ಸಸಿ॥

    Asītikkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissasi.

    ‘‘ಸಹಸ್ಸಕ್ಖತ್ತುಂ ರಾಜಾ ಚ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ।

    ‘‘Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati;

    ಪದೇಸರಜ್ಜಂ ವಿಪುಲಂ, ಗಣನಾತೋ ಅಸಙ್ಖಿಯಂ॥

    Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.

    ‘‘ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಹಿ, ಓಕ್ಕಾಕಕುಲಸಮ್ಭವೋ।

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಗೋತ್ತೇನ, ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘ದೇವಲೋಕಾ ಚವಿತ್ವಾನ, ಸುಕ್ಕಮೂಲೇನ ಚೋದಿತೋ।

    ‘‘Devalokā cavitvāna, sukkamūlena codito;

    ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ಸಞ್ಞುತ್ತೋ, ಬ್ರಹ್ಮಬನ್ಧು ಭವಿಸ್ಸಸಿ॥

    Puññakammena saññutto, brahmabandhu bhavissasi.

    ‘‘ಅಸೀತಿಕೋಟಿಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ, ದಾಸೇ ಕಮ್ಮಕರೇ ಬಹೂ।

    ‘‘Asītikoṭiṃ chaḍḍetvā, dāse kammakare bahū;

    ಗೋತಮಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಸಿ॥

    Gotamassa bhagavato, sāsane pabbajissasi.

    ‘‘ಆರಾಧಯಿತ್ವಾ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಗೋತಮಂ ಸಕ್ಯಪುಙ್ಗವಂ।

    ‘‘Ārādhayitvā sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ;

    ಉಪವಾಣೋತಿ ನಾಮೇನ, ಹೇಸ್ಸಸಿ ಸತ್ಥು ಸಾವಕೋ॥

    Upavāṇoti nāmena, hessasi satthu sāvako.

    ‘‘ಸತಸಹಸ್ಸೇ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಫಲಂ ದಸ್ಸೇಸಿ ಮೇ ಇಧ।

    ‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;

    ಸುಮುತ್ತೋ ಸರವೇಗೋವ, ಕಿಲೇಸೇ ಝಾಪಯಿಂ ಮಮ॥

    Sumutto saravegova, kilese jhāpayiṃ mama.

    ‘‘ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸ್ಸ ಸನ್ತಸ್ಸ, ಚಾತುದ್ದೀಪಿಸ್ಸರಸ್ಸ ಮೇ।

    ‘‘Cakkavattissa santassa, cātuddīpissarassa me;

    ತೀಣಿ ಯೋಜನಾನಿ ಸಾಮನ್ತಾ, ಉಸ್ಸೀಯನ್ತಿ ಧಜಾ ಸದಾ॥

    Tīṇi yojanāni sāmantā, ussīyanti dhajā sadā.

    ‘‘ಸತಸಹಸ್ಸಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಕಮ್ಮಮಕರಿಂ ತದಾ।

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಧಜದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, dhajadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾಣೋ ಭಗವತೋ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಭಗವತೋ ವಾತಾಬಾಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಥೇರಸ್ಸ ಚ ಗಿಹಿಸಹಾಯೋ ದೇವಹಿತೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸತಿ। ಸೋ ಥೇರಂ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪವೇದೇಸಿ। ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾಣೋ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ಉಪಗಚ್ಛಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ‘‘ಕೇನಚಿ ಅಞ್ಞೇನ ಪಯೋಜನೇನ ಥೇರೋ ಆಗತೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ, ‘‘ವದೇಯ್ಯಾಥ, ಭನ್ತೇ, ಕೇನತ್ಥೋ’’ತಿ ಆಹ। ಥೇರೋ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪಯೋಜನಂ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೋ –

    Athāyasmā upavāṇo bhagavato upaṭṭhāko ahosi. Tena ca samayena bhagavato vātābādho uppajji. Therassa ca gihisahāyo devahito nāma brāhmaṇo sāvatthiyaṃ paṭivasati. So theraṃ catūhi paccayehi pavedesi. Athāyasmā upavāṇo nivāsetvā pattacīvaramādāya tassa brāhmaṇassa nivesanaṃ upagacchi. Brāhmaṇo ‘‘kenaci aññena payojanena thero āgato’’ti ñatvā, ‘‘vadeyyātha, bhante, kenattho’’ti āha. Thero tassa brāhmaṇassa payojanaṃ ācikkhanto –

    ೧೮೫.

    185.

    ‘‘ಅರಹಂ ಸುಗತೋ ಲೋಕೇ, ವಾತೇಹಾಬಾಧಿಕೋ ಮುನಿ।

    ‘‘Arahaṃ sugato loke, vātehābādhiko muni;

    ಸಚೇ ಉಣ್ಹೋದಕಂ ಅತ್ಥಿ, ಮುನಿನೋ ದೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ॥

    Sace uṇhodakaṃ atthi, munino dehi brāhmaṇa.

    ೧೮೬.

    186.

    ‘‘ಪೂಜಿತೋ ಪೂಜನೇಯ್ಯಾನಂ, ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯಾನ ಸಕ್ಕತೋ।

    ‘‘Pūjito pūjaneyyānaṃ, sakkareyyāna sakkato;

    ಅಪಚಿತೋಪಚೇಯ್ಯಾನಂ, ತಸ್ಸ ಇಚ್ಛಾಮಿ ಹಾತವೇ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಅಭಾಸಿ।

    Apacitopaceyyānaṃ, tassa icchāmi hātave’’ti. – gāthādvayaṃ abhāsi;

    ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಪೂಜನೇಯ್ಯಾನಂ ಪೂಜೇತಬ್ಬೇಹಿ ಸಕ್ಕಾದೀಹಿ ದೇವೇಹಿ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾದೀಹಿ ಚ ಬ್ರಹ್ಮೇಹಿ ಪೂಜಿತೋ, ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯಾನಂ ಸಕ್ಕಾತಬ್ಬೇಹಿ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಕೋಸಲರಾಜಾದೀಹಿ ಸಕ್ಕತೋ, ಅಪಚೇಯ್ಯಾನಂ ಅಪಚಾಯಿತಬ್ಬೇಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ ಖೀಣಾಸವೇಹಿ ಅಪಚಿತೋ, ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಆರಕತ್ತಾದಿನಾ ಅರಹಂ, ಸೋಭನಗಮನಾದಿನಾ ಸುಗತೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಮುನಿ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ಥಾ ದೇವದೇವೋ ಸಕ್ಕಾನಂ ಅತಿಸಕ್ಕೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಅತಿಬ್ರಹ್ಮಾ, ಸೋ ದಾನಿ ವಾತೇಹಿ ವಾತಹೇತು ವಾತಕ್ಖೋಭನಿಮಿತ್ತಂ ಆಬಾಧಿಕೋ ಜಾತೋ। ಸಚೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉಣ್ಹೋದಕಂ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ವಾತಾಬಾಧವೂಪಸಮನತ್ಥಂ ತಂ ಹಾತವೇ ಉಪನೇತುಂ ಇಚ್ಛಾಮೀತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಉಣ್ಹೋದಕಂ ತದನುರೂಪಂ ವಾತಾರಹಞ್ಚ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಭಗವತೋ ಉಪನಾಮೇಸಿ। ತೇನ ಚ ಸತ್ಥು ರೋಗೋ ವೂಪಸಮಿ। ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಅನುಮೋದನಂ ಅಕಾಸೀತಿ।

    Tassattho – yo imasmiṃ loke pūjaneyyānaṃ pūjetabbehi sakkādīhi devehi mahābrahmādīhi ca brahmehi pūjito, sakkareyyānaṃ sakkātabbehi bimbisārakosalarājādīhi sakkato, apaceyyānaṃ apacāyitabbehi mahesīhi khīṇāsavehi apacito, kilesehi ārakattādinā arahaṃ, sobhanagamanādinā sugato sabbaññū muni mayhaṃ satthā devadevo sakkānaṃ atisakko brahmānaṃ atibrahmā, so dāni vātehi vātahetu vātakkhobhanimittaṃ ābādhiko jāto. Sace, brāhmaṇa, uṇhodakaṃ atthi, tassa vātābādhavūpasamanatthaṃ taṃ hātave upanetuṃ icchāmīti. Taṃ sutvā brāhmaṇo uṇhodakaṃ tadanurūpaṃ vātārahañca bhesajjaṃ bhagavato upanāmesi. Tena ca satthu rogo vūpasami. Tassa bhagavā anumodanaṃ akāsīti.

    ಉಪವಾಣತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Upavāṇattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೩. ಉಪವಾಣತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 3. Upavāṇattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact