| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๗๒. อุโปสถาคาราทิกถา
72. Uposathāgārādikathā
๑๔๑. อนุปริเวณิยนฺติ เอตฺถ อนุสทฺทสฺส วิจฺฉตฺถํ, ปริเวณสทฺทสฺส จ ลิงฺควิปลฺลาสภาวํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘ตสฺมิํ ตสฺมิํ ปริเวเณ’’ติฯ ปริเวณสโทฺท หิ นปุํสกลิโงฺค, อิธ ปน ลิงฺควิปลฺลาสํ กตฺวา อิตฺถิลิงฺควเสน วุตฺตํฯ ‘‘สเงฺกตํ อกตฺวา’’ติ อิมินา อสเงฺกเตนาติ ปทสฺส กิริยาวิเสสนตฺตํ ทีเปติฯ ‘‘กมฺมวาจายา’’ติ อิมินา สมูหนิตฺวาติ ปทสฺส กรณํ ทเสฺสติฯ
141.Anupariveṇiyanti ettha anusaddassa vicchatthaṃ, pariveṇasaddassa ca liṅgavipallāsabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘tasmiṃ tasmiṃ pariveṇe’’ti. Pariveṇasaddo hi napuṃsakaliṅgo, idha pana liṅgavipallāsaṃ katvā itthiliṅgavasena vuttaṃ. ‘‘Saṅketaṃ akatvā’’ti iminā asaṅketenāti padassa kiriyāvisesanattaṃ dīpeti. ‘‘Kammavācāyā’’ti iminā samūhanitvāti padassa karaṇaṃ dasseti.
๑๔๒. ยโตติ เอตฺถ โตปจฺจยสฺส การณเตฺถ ปวตฺตภาวํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ยสฺมา’’ติฯ ‘‘หตฺถปาเส’’ติ อิมินา หตฺถปาสโต พหิ นิสิเนฺน อกโตวสฺส อุโปสโถ โหตีติ ทเสฺสติฯ อสฺสาติ ภิกฺขุโนฯ วตฺถุวเสนาติ อฎฺฐุปฺปตฺติวเสนฯ อุโปสถสฺส ปมุขสฺส อโพฺภกาเส วา มาฬกาทีสุ วาติ สมฺพโนฺธฯ นิมิตฺตุปคา วา อนิมิตฺตุปคา วาติ เหฎฺฐา อฎฺฐสุ นิมิเตฺตสุ วุตฺตา นิมิตฺตุปคา วา อนิมิตฺตุปคา วา ปพฺพตาทโย วา อเญฺญ วา กิเตฺตตพฺพาฯ
142.Yatoti ettha topaccayassa kāraṇatthe pavattabhāvaṃ dassento āha ‘‘yasmā’’ti. ‘‘Hatthapāse’’ti iminā hatthapāsato bahi nisinne akatovassa uposatho hotīti dasseti. Assāti bhikkhuno. Vatthuvasenāti aṭṭhuppattivasena. Uposathassa pamukhassa abbhokāse vā māḷakādīsu vāti sambandho. Nimittupagā vā animittupagā vāti heṭṭhā aṭṭhasu nimittesu vuttā nimittupagā vā animittupagā vā pabbatādayo vā aññe vā kittetabbā.
ปฐมตรํ น อาคจฺฉติ, ทุกฺกฎนฺติ อุโปสเถ โฆสิยมาเน ปฐมตรํ น อาคจฺฉติ, ทุกฺกฎํฯ วิหารสฺส มเชฺฌ โหตีติ โยชนาฯ เอตฺถาติ โปราณเก อาวาเสฯ ตตฺถาติ โปราณเก อาวาเสฯ อสมฺพาโธติ สงฺฆสฺส นิสชฺชฎฺฐานปโหนโกฯ ตตฺถาติ ปจฺฉา อุฎฺฐิเต อาวาเสฯ
Paṭhamataraṃna āgacchati, dukkaṭanti uposathe ghosiyamāne paṭhamataraṃ na āgacchati, dukkaṭaṃ. Vihārassa majjhe hotīti yojanā. Etthāti porāṇake āvāse. Tatthāti porāṇake āvāse. Asambādhoti saṅghassa nisajjaṭṭhānapahonako. Tatthāti pacchā uṭṭhite āvāse.
สเพฺพสํ นิสชฺชฎฺฐานนฺติ โยชนาฯ ตตฺถาติ เถรสฺส วิหาเรฯ โสติ เถรสฺส วิหาโรฯ เอตฺถาติ ตุมฺหากํ วิหาเรฯ สเพฺพสํ โอกาโส นตฺถีติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ ตํ อสุกํ นาม อาวาสํฯ ‘‘วฎฺฎตี’’ติ วตฺตพฺพนฺติ โยชนาฯ ตสฺสาติ เถรสฺสฯ
Sabbesaṃ nisajjaṭṭhānanti yojanā. Tatthāti therassa vihāre. Soti therassa vihāro. Etthāti tumhākaṃ vihāre. Sabbesaṃ okāso natthīti sambandho. Tatthāti taṃ asukaṃ nāma āvāsaṃ. ‘‘Vaṭṭatī’’ti vattabbanti yojanā. Tassāti therassa.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi
๗๒. อุโปสถาคารกถา • 72. Uposathāgārakathā
๗๓. อุโปสถปฺปมุขานุชานนา • 73. Uposathappamukhānujānanā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / อุโปสถาคาราทิกถา • Uposathāgārādikathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อุโปสถาคาราทิกถาวณฺณนา • Uposathāgārādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อุโปสถาคาราทิกถาวณฺณนา • Uposathāgārādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อุโปสถาคาราทิกถาวณฺณนา • Uposathāgārādikathāvaṇṇanā
