| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ಉಪೋಸಥಾಗಾರಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Uposathāgārādikathāvaṇṇanā
೧೪೧. ‘‘ಯಂ ಸಙ್ಘೋ ಆಕಙ್ಖತಿ ವಿಹಾರಂ ವಾ…ಪೇ॰… ಗುಹಂ ವಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ನ ಕೇವಲಂ ಪಥವಿಯಂಯೇವ, ವಿಹಾರಾದೀನಂ ಉಪರಿಪಿ ಸೀಮಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ ಹೋತಿ ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಪಧಾನತ್ತಾತಿ ಸಿದ್ಧಂ। ತಪ್ಪಧಾನಾ ಸೀಮಾತಿ ಕಥಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಚೇ? ತದಧಿಕಾರಾನುಞ್ಞಾತತ್ತಾ, ಸಮ್ಮುತಿಯಂ ‘‘ಸಮಾನಸಂವಾಸಾ’’ತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಸಿದ್ಧೇ ವಿಸುಂ ‘‘ಏಕೂಪೋಸಥಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಚ। ‘‘ಉಪೋಸಥಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಕಮ್ಮಾನಿ ಸಮಾನಸಂವಾಸಾ ನಾಮಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ‘‘ಏಕಂ ಸಮೂಹನಿತ್ವಾ’’ತಿ ಪಾಳಿಪಾಠೋ।
141. ‘‘Yaṃ saṅgho ākaṅkhati vihāraṃ vā…pe… guhaṃ vā’’ti vacanato na kevalaṃ pathaviyaṃyeva, vihārādīnaṃ uparipi sīmā anuññātā hoti uposathakammapadhānattāti siddhaṃ. Tappadhānā sīmāti kathaṃ paññāyatīti ce? Tadadhikārānuññātattā, sammutiyaṃ ‘‘samānasaṃvāsā’’ti ettāvatā siddhe visuṃ ‘‘ekūposathā’’ti vacanato ca. ‘‘Uposathaṃ ṭhapetvā sesakammāni samānasaṃvāsā nāmā’’ti likhitaṃ. ‘‘Ekaṃ samūhanitvā’’ti pāḷipāṭho.
೧೪೨. ಕತೋವಸ್ಸಾತಿ ಏಕಸೀಮಾಯ ಸಮಗ್ಗೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ನಾನಾಸೀಮಾಯಂ ಠಿತಾನಂ ಸವನಂ ಪಮಾಣಂ, ಏಕಸೀಮಾಯಪಿ ಹತ್ಥಪಾಸಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಠಿತಾನಂ ವಾ ಸವನಮೇವ ಪಮಾಣನ್ತಿ ಅನಿಟ್ಠಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮತಾಯ ವಾ ಅಸಮ್ಮತಾಯ ವಾತಿ ಉಪೋಸಥಾಗಾರಸಮ್ಮುತಿಯಾ, ನ ಸೀಮಾಸಮ್ಮುತಿಯಾ। ಕಥಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ? ಅಧಿಕಾರತೋ, ಪರತೋ ಛನ್ದದಾನಪಞ್ಞತ್ತಿತೋ, ಪಾರಿಸುದ್ಧಿದಾನಪಞ್ಞತ್ತಿತೋ ಚ। ತತ್ಥ ಪುರಿಮಂ ಕಾರಣಂ ಪುರಿಮಂ ಅನಿಟ್ಠಂ ನಿವಾರೇತಿ, ಪಚ್ಛಿಮಂ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಉಪೋಸಥಮುಖನ್ತಿ ಉಪೋಸಥಟ್ಠಾನಂ। ‘‘ಉಪೋಸಥಮುಖಸ್ಸಾತಿ ಉಪೋಸಥಾಗಾರಟ್ಠಾನಸ್ಸಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ಯಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಕಿತ್ತೇತುಂ ವಟ್ಟೇತೀತಿ ಇದಂ ಕಥಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ? ‘‘ಪಠಮಂ ನಿಮಿತ್ತಾ ಕಿತ್ತೇತಬ್ಬಾ ನಿಮಿತ್ತೇ ಕಿತ್ತೇತ್ವಾ’’ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಪಠಮಂ ವುತ್ತತ್ತಾ ನ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಚೇ? ತಂ ಪನ ಅಕಾರಣಂ, ನ ಹಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ದೇಸನಾಯ ಆಲಸಿಯಂ ಅತ್ಥಿ। ಸೀಮಾಸಮೂಹನನಕಾಲೇ ಉಪೋಸಥಾಗಾರಂ ಸಮೂಹನಿತ್ವಾವ ಸೀಮಾಸಮೂಹನನಂ ಇಜ್ಝತೀತಿ ಏಕೇ। ತಂ ಅಯುತ್ತಂ ಅಬದ್ಧಾಯ ಸೀಮಾಯ ಉಪೋಸಥಾಗಾರಸಮ್ಮುತಿಸಿದ್ಧಿತೋತಿ ನೋ ತಕ್ಕೋತಿ ಆಚರಿಯೋ। ಉಪೋಸಥಮುಖನ್ತಿ ಉಪೋಸಥಾಗಾರಸ್ಸ ಮುಖನ್ತಿ ಆಚರಿಯಾ। ಉಪೋಸಥಮುಖಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಕಿತ್ತನಾ ಸೀಮಾಯ ವುತ್ತನಯೇನ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಏಕೇನಾಪಿ ಕಿತ್ತೇತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏಕೇ। ‘‘ಪಾಸಾದೋ ವಾ ಹೋತು, ಮಣ್ಡಪಾದೀಸು ವಾ ಅಞ್ಞತರೋ। ಕಮ್ಮವಾಚಾಯ ಪನ ‘ಉಪೋಸಥಮುಖ’ಮಿಚ್ಚೇವ ವತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಪೋರಾಣಕೋ ಆವಾಸೋ ನಾಮ ಮೂಲಾವಾಸೋ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ವದತಿ ಘಟಮತ್ತಾ ಇತಿ ಹಿ ಲಕ್ಖಣಂ।
142.Katovassāti ekasīmāya samagge sandhāya vuttaṃ. Aññathā nānāsīmāyaṃ ṭhitānaṃ savanaṃ pamāṇaṃ, ekasīmāyapi hatthapāsaṃ muñcitvā ṭhitānaṃ vā savanameva pamāṇanti aniṭṭhaṃ āpajjati. Tattha sammatāya vā asammatāya vāti uposathāgārasammutiyā, na sīmāsammutiyā. Kathaṃ paññāyatīti? Adhikārato, parato chandadānapaññattito, pārisuddhidānapaññattito ca. Tattha purimaṃ kāraṇaṃ purimaṃ aniṭṭhaṃ nivāreti, pacchimaṃ pacchimanti veditabbaṃ. Uposathamukhanti uposathaṭṭhānaṃ. ‘‘Uposathamukhassāti uposathāgāraṭṭhānassā’’ti likhitaṃ. Yāni kānici nimittāni kittetuṃ vaṭṭetīti idaṃ kathaṃ paññāyatīti? ‘‘Paṭhamaṃ nimittā kittetabbā nimitte kittetvā’’ti ettakameva vuttattā. Paṭhamaṃ vuttattā na vuccantīti ce? Taṃ pana akāraṇaṃ, na hi buddhānaṃ desanāya ālasiyaṃ atthi. Sīmāsamūhananakāle uposathāgāraṃ samūhanitvāva sīmāsamūhananaṃ ijjhatīti eke. Taṃ ayuttaṃ abaddhāya sīmāya uposathāgārasammutisiddhitoti no takkoti ācariyo. Uposathamukhanti uposathāgārassa mukhanti ācariyā. Uposathamukhassa nimittakittanā sīmāya vuttanayena kātabbā. Ekenāpi kittetuṃ vaṭṭatīti eke. ‘‘Pāsādo vā hotu, maṇḍapādīsu vā aññataro. Kammavācāya pana ‘uposathamukha’micceva vattabba’’nti vadanti. ‘‘Porāṇako āvāso nāma mūlāvāso’’ti likhitaṃ. Vadati ghaṭamattā iti hi lakkhaṇaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi
೭೨. ಉಪೋಸಥಾಗಾರಕಥಾ • 72. Uposathāgārakathā
೭೩. ಉಪೋಸಥಪ್ಪಮುಖಾನುಜಾನನಾ • 73. Uposathappamukhānujānanā
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಉಪೋಸಥಾಗಾರಾದಿಕಥಾ • Uposathāgārādikathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಉಪೋಸಥಾಗಾರಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Uposathāgārādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಉಪೋಸಥಾಗಾರಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Uposathāgārādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೭೨. ಉಪೋಸಥಾಗಾರಾದಿಕಥಾ • 72. Uposathāgārādikathā
