| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೪೪. ಉಪೋಸಥನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
44. Uposathaniddesavaṇṇanā
೪೧೧. ಸುತ್ತುದ್ದೇಸೋ ಸಙ್ಘಸ್ಸೇವ। ಸೇಸಾನನ್ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ತಿಣ್ಣಂ ವಾ।
411.Suttuddeso saṅghasseva. Sesānanti dvinnaṃ tiṇṇaṃ vā.
೪೧೨. ಪುಬ್ಬಕರಣೇ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚೇ, ಪತ್ತಕಲ್ಲೇ ಸಮಾನಿತೇತಿ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಪುಬ್ಬಕರಣಂ। ತದನನ್ತರಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ನಾಮ। ಏತ್ಥ –
412.Pubbakaraṇepubbakicce, pattakalle samāniteti sabbapaṭhamaṃ kattabbaṃ pubbakaraṇaṃ. Tadanantaraṃ kattabbaṃ pubbakiccaṃ nāma. Ettha –
‘‘ಸಮ್ಮಜ್ಜನೀ ಪದೀಪೋ ಚ, ಉದಕಂ ಆಸನೇನ ಚ।
‘‘Sammajjanī padīpo ca, udakaṃ āsanena ca;
ಉಪೋಸಥಸ್ಸ ಏತಾನಿ, ಪುಬ್ಬಕರಣನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ॥
Uposathassa etāni, pubbakaraṇanti vuccati.
‘‘ಛನ್ದಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉತುಕ್ಖಾನಂ, ಭಿಕ್ಖುಗಣನಾ ಚ ಓವಾದೋ।
‘‘Chandapārisuddhiutukkhānaṃ, bhikkhugaṇanā ca ovādo;
ಉಪೋಸಥಸ್ಸ ಏತಾನಿ, ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ –॥ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೬೮)।
Uposathassa etāni, pubbakiccanti vuccatī’’ti –. (mahāva. aṭṭha. 168);
ಏವಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಪುಬ್ಬಕರಣಞ್ಚ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಞ್ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Evaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena pubbakaraṇañca pubbakiccañca veditabbaṃ.
‘‘ಉಪೋಸಥೋ ಯಾವತಿಕಾ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತಾ,
‘‘Uposatho yāvatikā ca bhikkhū kammappattā,
ಸಭಾಗಾಪತ್ತಿಯೋ ಚ ನ ವಿಜ್ಜನ್ತಿ।
Sabhāgāpattiyo ca na vijjanti;
ವಜ್ಜನೀಯಾ ಚ ಪುಗ್ಗಲಾ ತಸ್ಮಿಂ ನ ಹೋನ್ತಿ,
Vajjanīyā ca puggalā tasmiṃ na honti,
ಪತ್ತಕಲ್ಲನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ –॥ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೬೮)।
Pattakallanti vuccatī’’ti –. (mahāva. aṭṭha. 168);
ವುತ್ತವಸೇನ ಪತ್ತಕಲ್ಲೇ ಸಮಾನಿತೇ, ಪಜ್ಜಿತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಾ। ನಿದಾನಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಅವಸೇಸಂ ಸುತೇನ ಸಾವೇತಬ್ಬಂ, ಅಯಂ ಪಠಮೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ। ನಿದಾನಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಪಾರಾಜಿಕಾನಿ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಅವಸೇಸಂ ಸುತೇನ ಸಾವೇತಬ್ಬಂ, ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ। ನಿದಾನಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಪಾರಾಜಿಕಾನಿ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ತೇರಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಅವಸೇಸಂ ಸುತೇನ ಸಾವೇತಬ್ಬಂ, ಅಯಂ ತತಿಯೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ। ನಿದಾನಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಪಾರಾಜಿಕಾನಿ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ತೇರಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವೇ ಅನಿಯತೇ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಅವಸೇಸಂ ಸುತೇನ ಸಾವೇತಬ್ಬಂ, ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ। ವಿತ್ಥಾರೇನೇವ ಪಞ್ಚಮೋ। ಇಮೇ ಖೋ ಭಿಕ್ಖವೇ ಪಞ್ಚ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೫೦) ವುತ್ತತ್ತಾ ಸೋ ಸುತ್ತುದ್ದೇಸೋ ಪಞ್ಚಧಾ ವಿಭಾವಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Vuttavasena pattakalle samānite, pajjiteti attho. ‘‘Pañcime, bhikkhave, pātimokkhuddesā. Nidānaṃ uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ, ayaṃ paṭhamo pātimokkhuddeso. Nidānaṃ uddisitvā cattāri pārājikāni uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ, ayaṃ dutiyo pātimokkhuddeso. Nidānaṃ uddisitvā cattāri pārājikāni uddisitvā terasa saṅghādisese uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ, ayaṃ tatiyo pātimokkhuddeso. Nidānaṃ uddisitvā cattāri pārājikāni uddisitvā terasa saṅghādisese uddisitvā dve aniyate uddisitvā avasesaṃ sutena sāvetabbaṃ, ayaṃ catuttho pātimokkhuddeso. Vitthāreneva pañcamo. Ime kho bhikkhave pañca pātimokkhuddesā’’ti (mahāva. 150) vuttattā so suttuddeso pañcadhā vibhāvitoti attho.
೪೧೩. ವಿನಾನ್ತರಾಯನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೫೦) ರಾಜನ್ತರಾಯಾದಿದಸವಿಧಂ ಅನ್ತರಾಯಂ ವಿನಾ ಸಙ್ಖೇಪೇನುದ್ದೇಸೋ ವಿನಿವಾರಿತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಥೇರೋವಾತಿ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರೋವ। ಏತ್ಥಾತಿ ಪಞ್ಚಸು ಉದ್ದೇಸೇಸು। ‘‘ದ್ವೀಸು ವಾ ತೀಸು ವಾ ವಿಸದೇಸು ಥೇರೋವ ಇಸ್ಸರೋ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತತ್ತಾ ಅವತ್ತನ್ತೇಪಿ ಅನ್ತರಾಯೇ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದಿಸಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಕತ್ಥ ವುತ್ತನ್ತಿ ಚೇ? ‘‘ಯೋ ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖು ಬ್ಯತ್ತೋ ಪಟಿಬಲೋ, ತಸ್ಸಾಧೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೫೫) ವುತ್ತಪಾಳಿಯಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಯೋ ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖು ಬ್ಯತ್ತೋ ಪಟಿಬಲೋತಿ ಏತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ದಹರಸ್ಸಾಪಿ ಬ್ಯತ್ತಸ್ಸ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖೋ ಅನುಞ್ಞಾತೋ, ಅಥ ಖೋ ಏತ್ಥ ಅಯಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಸಚೇ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ವಾ ಚತ್ತಾರೋ ವಾ ತಯೋ ವಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಾ ನಾಗಚ್ಛನ್ತಿ, ದ್ವೇ ಪನ ಅಖಣ್ಡಾ ಸುವಿಸದಾ ವಾಚುಗ್ಗತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಥೇರಾಯತ್ತೋವ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖೋ। ಸಚೇ ಪನ ಏತ್ತಕಮ್ಪಿ ವಿಸದಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಬ್ಯತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಆಯತ್ತೋವ ಹೋತೀ’’ತಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ಪಾಳಿಯಮ್ಪಿ ವುತ್ತಮೇವ ‘‘ತೇಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಾಮನ್ತಾ ಆವಾಸಾ ಸಜ್ಜುಕಂ ಪಾಹೇತಬ್ಬೋ ‘ಗಚ್ಛ, ಆವುಸೋ, ಸಂಖಿತ್ತೇನ ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ವಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛಾ’’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೬೩)।
413.Vināntarāyanti (mahāva. 150) rājantarāyādidasavidhaṃ antarāyaṃ vinā saṅkhepenuddeso vinivārito paṭikkhittoti attho. Therovāti saṅghattherova. Etthāti pañcasu uddesesu. ‘‘Dvīsu vā tīsu vā visadesu therova issaro’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttattā avattantepi antarāye saṃkhittena uddisituṃ vaṭṭatīti adhippāyo. Kattha vuttanti ce? ‘‘Yo tattha bhikkhu byatto paṭibalo, tassādheyya’’nti (mahāva. 155) vuttapāḷiyā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yo tattha bhikkhu byatto paṭibaloti ettha kiñcāpi daharassāpi byattassa pātimokkho anuññāto, atha kho ettha ayamadhippāyo – sace saṅghattherassa pañca vā cattāro vā tayo vā pātimokkhuddesā nāgacchanti, dve pana akhaṇḍā suvisadā vācuggatā honti, therāyattova pātimokkho. Sace pana ettakampi visadaṃ kātuṃ na sakkoti, byattassa bhikkhuno āyattova hotī’’ti attho vutto. Pāḷiyampi vuttameva ‘‘tehi, bhikkhave, bhikkhūhi eko bhikkhu sāmantā āvāsā sajjukaṃ pāhetabbo ‘gaccha, āvuso, saṃkhittena vā vitthārena vā pātimokkhaṃ pariyāpuṇitvā āgacchā’’’ti (mahāva. 163).
೪೧೪. ಉದ್ದಿಸನ್ತೇ ವಾತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೭೨) ಪಾತಿಮೋಕ್ಖೇ ಉದ್ದಿಸಿಯಮಾನೇ ಸಮಾ ವಾ ಥೋಕತರಾ ವಾ ಯದಿ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ, ಉದ್ದಿಟ್ಠಂ ಸುಉದ್ದಿಟ್ಠಂ, ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅವಸೇಸಕಂ ಸೋತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
414.Uddisante vāti (mahāva. 172) pātimokkhe uddisiyamāne samā vā thokatarā vā yadi āgaccheyyuṃ, uddiṭṭhaṃ suuddiṭṭhaṃ, tehi saddhiṃ nisīditvā avasesakaṃ sotabbanti attho.
೪೧೫. ಉದ್ದಿಟ್ಠಮತ್ತೇ (ಮಹಾವ॰ ೧೭೨) ವಾ ಸಕಲಾಯ ವಾ ಏಕಚ್ಚಾಯ ವಾ ಪರಿಸಾಯ ವುಟ್ಠಿತಾಯ ಸಮಾ ವಾ ಥೋಕತರಾ ವಾ ಯದಿ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪಾರಿಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥಂ। ಕರೇಯ್ಯೇಸನ್ತಿ ಕರೇಯ್ಯ ಏಸಂ, ಏತೇಸಂ ಸನ್ತಿಕೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬಹುಕಾಥ ಚೇತಿ ಅಥ ಬಹುಕಾ ಚೇ, ಪುನ ಆಗತಾ ಬಹುಕಾ ಚೇತಿ ಅತ್ಥೋ ,। ‘‘ಉದ್ದಿಸ್ಸಮಾನೇ, ಉದ್ದಿಟ್ಠಮತ್ತೇ ಏಕಚ್ಚಾಯ ವುಟ್ಠಿತಾಯ ಸಕಲಾಯ ವುಟ್ಠಿತಾಯಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೭೨) ಆಗತೇಸು ಸಬ್ಬವಿಕಪ್ಪೇಸು ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಪುನ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸೇತಿ ಅತ್ಥೋ।
415.Uddiṭṭhamatte (mahāva. 172) vā sakalāya vā ekaccāya vā parisāya vuṭṭhitāya samā vā thokatarā vā yadi āgaccheyyunti sambandho. Pārisuddhinti pārisuddhiuposathaṃ. Kareyyesanti kareyya esaṃ, etesaṃ santiketi attho. Bahukātha ceti atha bahukā ce, puna āgatā bahukā ceti attho ,. ‘‘Uddissamāne, uddiṭṭhamatte ekaccāya vuṭṭhitāya sakalāya vuṭṭhitāyā’’ti (mahāva. 172) āgatesu sabbavikappesu pubbakiccaṃ katvā puna ādito paṭṭhāya pātimokkhaṃ uddiseti attho.
೪೧೬. ಇತರಾನನ್ತಿ ಆಗನ್ತುಕಾನಂ। ಸಚೇತರೋತಿ ಸಚೇ ಚಾತುದ್ದಸಿಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮಾನೇತರೇನುವತ್ತನ್ತೂತಿ ಸಮಾ ವಾ ಊನಾ ವಾ ಇತರೇ ಆಗನ್ತುಕಾ ಪುರಿಮಾನಂ ಆವಾಸಿಕಾನಂ ಅನುವತ್ತನ್ತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಚೇಧಿಕಾತಿ ಆಗನ್ತುಕಾ ಸಚೇ ಅಧಿಕಾ, ಪುರಿಮಾ ಆವಾಸಿಕಾ ಅನುವತ್ತನ್ತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸೇಪ್ಯಯಂ ನಯೋತಿ ‘‘ಆಗನ್ತುಕಾನಂ ಪನ್ನರಸೋ ಹೋತಿ, ಆವಾಸಿಕಾನಂ ಚಾತುದ್ದಸೋ’’ತಿ ಇತರೇಪಿ ಸಮಥೋಕಾ ಆಗನ್ತುಕಾ ಆವಾಸಿಕಾನಂ ಅನುವತ್ತನ್ತೂತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
416.Itarānanti āgantukānaṃ. Sacetaroti sace cātuddasikoti attho. Samānetarenuvattantūti samā vā ūnā vā itare āgantukā purimānaṃ āvāsikānaṃ anuvattantūti attho. Sacedhikāti āgantukā sace adhikā, purimā āvāsikā anuvattantūti attho. Sesepyayaṃ nayoti ‘‘āgantukānaṃ pannaraso hoti, āvāsikānaṃ cātuddaso’’ti itarepi samathokā āgantukā āvāsikānaṃ anuvattantūtiādinā nayena vinicchayo veditabboti attho.
೪೧೭. ಮೂಲಟ್ಠಾತಿ ಆವಾಸಿಕಾ। ಸಮಥೋಕಾನಂ ಆಗನ್ತುಕಾನಂ। ಸಾಮಗ್ಗಿಂ ದೇನ್ತು ಕಾಮತೋತಿ ಯದಿ ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ದೇನ್ತೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
417.Mūlaṭṭhāti āvāsikā. Samathokānaṃ āgantukānaṃ. Sāmaggiṃ dentu kāmatoti yadi icchanti, dentūti attho.
೪೧೮. ನೋ ಚೇ ದೇನ್ತಿ, ಆಗನ್ತುಕೇಹಿ ಬಹಿ ಗನ್ತ್ವಾನ ಉಪೋಸಥೋ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನಿಚ್ಛಾಯ ಸಾಮಗ್ಗೀ ದೇಯ್ಯಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
418. No ce denti, āgantukehi bahi gantvāna uposatho kātabboti attho. Anicchāya sāmaggī deyyāti sambandho.
೪೧೯. ‘‘ನ ಭಿಕ್ಖವೇ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಕೇನ ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ನ ಸಾವೇತಬ್ಬಂ। ಯೋ ನ ಸಾವೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿವುತ್ತತ್ತಾ (ಮಹಾವ॰ ೧೫೪) ‘‘ಸಾವೇಯ್ಯ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಕೇನ ವಾಯಮಿತುಂ ಕಥಂ ಸಾವೇಯ್ಯನ್ತಿ, ವಾಯಮನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೫೪) ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಅಸ್ಸಾವೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
419. ‘‘Na bhikkhave pātimokkhuddesakena sañcicca na sāvetabbaṃ. Yo na sāveyya, āpatti dukkaṭassā’’tivuttattā (mahāva. 154) ‘‘sāveyya sutta’’nti vuttaṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, pātimokkhuddesakena vāyamituṃ kathaṃ sāveyyanti, vāyamantassa anāpattī’’ti (mahāva. 154) vuttattā ‘‘sañcicca assāventassa dukkaṭa’’nti vuttaṃ.
೪೨೦. ತಥಾತಿ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಲ್ಲೋತಿ ಅಗಿಲಾನೋ। ಪೇಸಿತೋತಿ ಆಣತ್ತೋ। ‘‘ನ ಭಿಕ್ಖವೇ ಥೇರೇನ ಆಣತ್ತೇನ ಅಗಿಲಾನೇನ ನ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಯೋ ನ ಸಮ್ಮಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೫೯) ವುತ್ತಂ।
420.Tathāti dukkaṭanti attho. Kalloti agilāno. Pesitoti āṇatto. ‘‘Na bhikkhave therena āṇattena agilānena na sammajjitabbaṃ. Yo na sammajjeyya, āpatti dukkaṭassā’’tiādi (mahāva. 159) vuttaṃ.
೪೨೧-೩. ಇದಾನಿ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಜಲಿಂ (ಮಹಾವ॰ ೧೬೮) ಪಗ್ಗಯ್ಹಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೇತಿ ಅವಸೇಸಾ ದ್ವೇ ಏವಂ ಸಮುದೀರಿಯಾ ವತ್ತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಂಸಂ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಾದಿಕರಣವಸೇನ ಸಮತ್ತಪುಬ್ಬಾರಮ್ಭೇನ ತೇ ದ್ವೇ ಭಿಕ್ಖೂ ನವೇನ ಏವಮೀರಿಯಾ ವತ್ತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
421-3. Idāni pārisuddhiuposathaṃ dassetuṃ ‘‘sammajjitvā’’tiādi vuttaṃ. Añjaliṃ (mahāva. 168) paggayhāti sambandho. Teti avasesā dve evaṃ samudīriyā vattabbāti attho. Ekaṃsaṃ uttarāsaṅgādikaraṇavasena samattapubbārambhena te dve bhikkhū navena evamīriyā vattabbāti attho.
೪೨೪-೫. ಇದಾನಿ ದ್ವೀಹಿ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ದ್ವೀಸು ಥೇರೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
424-5. Idāni dvīhi kattabbaṃ dassetuṃ ‘‘dvīsu therenā’’ti vuttaṃ.
೪೨೬. ಏತ್ತಾವತಾ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುನ್ನಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸಿತು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೬೮) ಚ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿಣ್ಣಂ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೬೮) ಚ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವಿನ್ನಂ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೬೮) ಚ ವುತ್ತಂ ಸಙ್ಘುಪೋಸಥಞ್ಚ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯತ್ಥ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಹರತಿ, ತಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನುಪೋಸಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ಏತ್ಥ ಚ ಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ನಾಮ ಸಮ್ಮಜ್ಜನಾದಿಕಂಯೇವ।
426. Ettāvatā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, catunnaṃ pātimokkhaṃ uddisitu’’nti (mahāva. 168) ca ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tiṇṇaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātu’’nti (mahāva. 168) ca ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dvinnaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātu’’nti (mahāva. 168) ca vuttaṃ saṅghuposathañca pārisuddhiuposathañca dassetvā idāni yattha eko bhikkhu viharati, tassa anuññātaṃ adhiṭṭhānuposathaṃ dassetuṃ ‘‘pubbakicca’’ntiādimāha. Ettha ca pubbakiccaṃ nāma sammajjanādikaṃyeva.
೪೨೭. ಸಙ್ಘುಪೋಸಥಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥಅಧಿಟ್ಠಾನಉಪೋಸಥಾನಂ ವಸೇನ ತಂ ತಂ ಉಪೋಸಥಂ ಯದಿ ಕಯಿರುನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
427. Saṅghuposathapārisuddhiuposathaadhiṭṭhānauposathānaṃ vasena taṃ taṃ uposathaṃ yadi kayirunti sambandho.
೪೨೮. ವಗ್ಗೇ (ಮಹಾವ॰ ೧೭೩) ಚ ಸಮಗ್ಗೇ ಚ ‘‘ವಗ್ಗೋ’’ತಿ ಸಞ್ಞಿನೋ ಚ ‘‘ವಗ್ಗೋ ನು ಖೋ, ಸಮಗ್ಗೋ ನು ಖೋ’’ತಿ ಏವಂ ವಿಮತಿಸ್ಸ ಚ ದುಕ್ಕಟಂ, ‘‘ನಸ್ಸನ್ತೇತೇ ವಿನಸ್ಸನ್ತೇತೇ, ಕೋ ತೇಹಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಏವಂ ಅನಾಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಭೇದಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಉಪೋಸಥಂ ಕರೋತೋ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತದುಭಯೇಪಿ ‘‘ಸಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಸಞ್ಞಿನೋ ಅನಾಪತ್ತಿ।
428. Vagge (mahāva. 173) ca samagge ca ‘‘vaggo’’ti saññino ca ‘‘vaggo nu kho, samaggo nu kho’’ti evaṃ vimatissa ca dukkaṭaṃ, ‘‘nassantete vinassantete, ko tehi attho’’ti evaṃ anāgatānaṃ bhikkhūnaṃ atthibhāvaṃ ñatvā bhedādhippāyena uposathaṃ karoto thullaccayaṃ hotīti attho. Tadubhayepi ‘‘samaggo’’ti saññino anāpatti.
೪೨೯-೪೩೦. ಸೇಸಸಹಧಮ್ಮಿಕಾ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾ ಚತ್ತಾರೋ। ಅಭಬ್ಬಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಣ್ಡಕಥೇಯ್ಯಸಂವಾಸಕ ತಿತ್ಥಿಯಪಕ್ಕನ್ತಕ ತಿರಚ್ಛಾನಗತ ಮಾತುಘಾತಕ ಪಿತುಘಾತಕ ಅರಹನ್ತಘಾತಕ ಭಿಕ್ಖುನಿದೂಸಕ ಸಙ್ಘಭೇದಕ ಲೋಹಿತುಪ್ಪಾದಕಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾ ಅಭಬ್ಬಾ ಗಹಿತಾ। ಏತ್ಥ ಪನ ನಾಗಮಾಣವಕಾದಯೋ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಪಕ್ಖಿಕಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏತೇಸಂ ನಿಸಿನ್ನಪರಿಸಾಯಞ್ಚ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ನ ಉದ್ದಿಸೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
429-430.Sesasahadhammikā nāma bhikkhuṃ ṭhapetvā avasesā cattāro. Abhabbassāti ettha paṇḍakatheyyasaṃvāsaka titthiyapakkantaka tiracchānagata mātughātaka pitughātaka arahantaghātaka bhikkhunidūsaka saṅghabhedaka lohituppādakaubhatobyañjanakā abhabbā gahitā. Ettha pana nāgamāṇavakādayo tiracchānagatapakkhikāti veditabbā. Etesaṃ nisinnaparisāyañca pātimokkhaṃ na uddiseti sambandho.
ತಥಾತಿ ಯೋ ಪನ ಸಙ್ಘೋ ಸಭಾಗಾಪತ್ತಿಕೋ, ಸೋಪಿ ನ ಉದ್ದಿಸೇ, ಪರಿವುತ್ಥೇನ ಛನ್ದೇನಪಿ ನ ಉದ್ದಿಸೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಪನ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಪಾರಿವಾಸಿಯಂ ಪರಿಸಪಾರಿವಾಸಿಯಂ ರತ್ತಿಪಾರಿವಾಸಿಯಂ ಛನ್ದಪಾರಿವಾಸಿಯಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಪಾರಿವಾಸಿಯನ್ತಿ।
Tathāti yo pana saṅgho sabhāgāpattiko, sopi na uddise, parivutthena chandenapi na uddiseti attho. Ettha pana catubbidhaṃ pārivāsiyaṃ parisapārivāsiyaṃ rattipārivāsiyaṃ chandapārivāsiyaṃ ajjhāsayapārivāsiyanti.
ಏತ್ಥ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ ಮೇಘಾದೀಹಿ ಉಪದ್ದುತಾ ‘‘ಅನೋಕಾಸಾ ಮಯಂ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಛನ್ದಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾವ ಉಟ್ಠಹನ್ತಿ। ಇದಂ ಪರಿಸಪಾರಿವಾಸಿಯಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪರಿಸಪಾರಿವಾಸಿಯಂ, ಛನ್ದಸ್ಸ ಪನ ಅವಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Ettha pana bhikkhū kenacideva karaṇīyena sannipatitā meghādīhi upaddutā ‘‘anokāsā mayaṃ, aññatra gacchāmā’’ti chandaṃ avissajjetvāva uṭṭhahanti. Idaṃ parisapārivāsiyaṃ. Kiñcāpi parisapārivāsiyaṃ, chandassa pana avissaṭṭhattā kammaṃ kātuṃ vaṭṭati.
ಪುನಪಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ‘‘ಉಪೋಸಥಾದೀನಿ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ರತ್ತಿಂ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಾನಂಯೇವ ಅರುಣೋ ಉಗ್ಗಚ್ಛತಿ। ಸಚೇ ‘‘ಚಾತುದ್ದಸಿಕಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ನಿಸಿನ್ನಾ, ‘‘ಪನ್ನರಸೋ’’ತಿ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ್ನರಸಿಕಂ ಕಾತುಂ ನಿಸಿನ್ನಾ, ಪಾಟಿಪದೇ ಅನುಪೋಸಥೇ ಉಪೋಸಥಂ ಕಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಅಞ್ಞಂ ಪನ ಸಙ್ಘಕಿಚ್ಚಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಇದಂ ರತ್ತಿಪಾರಿವಾಸಿಯಂ ನಾಮ।
Punapi bhikkhūnaṃ ‘‘uposathādīni karissāmā’’ti rattiṃ sannipatitvā dhammaṃ suṇantānaṃyeva aruṇo uggacchati. Sace ‘‘cātuddasikaṃ karissāmā’’ti nisinnā, ‘‘pannaraso’’ti kātuṃ vaṭṭati. Sace pannarasikaṃ kātuṃ nisinnā, pāṭipade anuposathe uposathaṃ kātuṃ na vaṭṭati, aññaṃ pana saṅghakiccaṃ kātuṃ vaṭṭati. Idaṃ rattipārivāsiyaṃ nāma.
ಪುನ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಯಂಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಅಬ್ಭಾನಾದಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತತ್ರೇಕೋ ನಕ್ಖತ್ತಪಾಠಕೋ ಏವಂ ವದತಿ ‘‘ಅಜ್ಜ ನಕ್ಖತ್ತಂ ದಾರುಣ’’ನ್ತಿ, ತೇ ತಸ್ಸ ವಚನೇನ ಛನ್ದಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ನಿಸಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥಞ್ಞೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ನಕ್ಖತ್ತೇನ, ಕರೋಥಾ’’ತಿ ವದತಿ। ಇದಂ ಛನ್ದಪಾರಿವಾಸಿಯಞ್ಚೇವ ಅಜ್ಝಾಸಯಪಾರಿವಾಸಿಯಞ್ಚ। ತಸ್ಮಿಂ ಪಾರಿವಾಸಿಯೇ ಪುನ ಛನ್ದಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಅನಾನೇತ್ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಛನ್ದೇನ ಪರಿವುತ್ಥೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Puna bhikkhū ‘‘yaṃkiñcideva abbhānādikammaṃ karissāmā’’ti sannipatitā honti, tatreko nakkhattapāṭhako evaṃ vadati ‘‘ajja nakkhattaṃ dāruṇa’’nti, te tassa vacanena chandaṃ vissajjetvā tattheva nisinnā honti. Athañño āgantvā ‘‘kiṃ nakkhattena, karothā’’ti vadati. Idaṃ chandapārivāsiyañceva ajjhāsayapārivāsiyañca. Tasmiṃ pārivāsiye puna chandapārisuddhiṃ anānetvā kammaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Idaṃ sandhāya ‘‘chandena parivutthenā’’ti vuttaṃ.
೪೩೧. ಆಪನ್ನಮಾಪತ್ತಿಂ (ಮಹಾವ॰ ೧೬೯; ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೬೯) ಅದೇಸಯಿತ್ವಾನ ವಾ ‘‘ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಇತ್ಥನ್ನಾಮಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ವೇಮತಿಕೋ, ಯದಾ ನಿಬ್ಬೇಮತಿಕೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ತಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ವಿಮತಿಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾನ ವಾ ‘‘ನ ಚ ಭಿಕ್ಖವೇ ಅನುಪೋಸಥೇ ಉಪೋಸಥೋ ಕಾತಬ್ಬೋ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಙ್ಘಸಾಮಗ್ಗಿಯಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೮೩) ವುತ್ತತ್ತಾ ಅನುಪೋಸಥೇಪಿ ವಾ ಕಾತುಂ ನ ಚ ಕಪ್ಪತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
431.Āpannamāpattiṃ (mahāva. 169; mahāva. aṭṭha. 169) adesayitvāna vā ‘‘ahaṃ, āvuso, itthannāmāya āpattiyā vematiko, yadā nibbematiko bhavissāmi, taṃ āpattiṃ paṭikarissāmī’’ti vatvā vimatiṃ anāvikatvāna vā ‘‘na ca bhikkhave anuposathe uposatho kātabbo aññatra saṅghasāmaggiyā’’ti (mahāva. 183) vuttattā anuposathepi vā kātuṃ na ca kappatīti attho.
೪೩೨. ‘‘ನ ಚ ಭಿಕ್ಖವೇ ತದಹುಪೋಸಥೇ ಸಭಿಕ್ಖುಕಾ ಆವಾಸಾ ಅಭಿಕ್ಖುಕೋ ಆವಾಸೋ ವಾ ಅನಾವಾಸೋ ವಾ ಗನ್ತಬ್ಬೋ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಙ್ಘೇನ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅನ್ತರಾಯಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೮೧) ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಅಟ್ಠಿತೋಪೋಸಥಾವಾಸಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೮೧) ವುತ್ತಂ। ನ ವಜೇ ನ ಗಚ್ಛೇ। ಅಧಿಟ್ಠಾತುಂ ಸೀಮಮೇವ ವಾತಿ ಸಚೇ ವಿಹಾರೇ ಉಪೋಸಥಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಉಪೋಸಥಾಧಿಟ್ಠಾನತ್ಥಂ ಸೀಮಾಪಿ ನದೀಪಿ ನ ಗನ್ತಬ್ಬಾ। ಸಚೇ ಪನೇತ್ಥ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ವಿಸ್ಸಟ್ಠಉಪೋಸಥಾಪಿ ಆವಾಸಾ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಏವಂ ಗತೋ ಅಧಿಟ್ಠಾತುಮ್ಪಿ ಲಭತೀತಿ। ಉಪೋಸಥವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
432. ‘‘Na ca bhikkhave tadahuposathe sabhikkhukā āvāsā abhikkhuko āvāso vā anāvāso vā gantabbo aññatra saṅghena aññatra antarāyā’’ti (mahāva. 181) vuttattā ‘‘aṭṭhitoposathāvāsā’’ti (mahāva. aṭṭha. 181) vuttaṃ. Na vaje na gacche. Adhiṭṭhātuṃ sīmameva vāti sace vihāre uposathaṃ karonti, uposathādhiṭṭhānatthaṃ sīmāpi nadīpi na gantabbā. Sace panettha koci bhikkhu hoti, tassa santikaṃ gantuṃ vaṭṭati. Vissaṭṭhauposathāpi āvāsā gantuṃ vaṭṭati, evaṃ gato adhiṭṭhātumpi labhatīti. Uposathavinicchayo.
ಉಪೋಸಥನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Uposathaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
