| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
១០. ឧបោសថសុត្តំ
10. Uposathasuttaṃ
៧១. ឯវំ មេ សុតំ – ឯកំ សមយំ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ បុព្ពារាមេ មិគារមាតុបាសាទេ។ អថ ខោ វិសាខា មិគារមាតា តទហុបោសថេ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ វិសាខំ មិគារមាតរំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘ហន្ទ កុតោ នុ ត្វំ, វិសាខេ, អាគច្ឆសិ ទិវា ទិវស្សា’’តិ? ‘‘ឧបោសថាហំ, ភន្តេ, អជ្ជ ឧបវសាមី’’តិ។
71. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Atha kho visākhā migāramātā tadahuposathe yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho visākhaṃ migāramātaraṃ bhagavā etadavoca – ‘‘handa kuto nu tvaṃ, visākhe, āgacchasi divā divassā’’ti? ‘‘Uposathāhaṃ, bhante, ajja upavasāmī’’ti.
‘‘តយោ ខោមេ, វិសាខេ, ឧបោសថា។ កតមេ តយោ? គោបាលកុបោសថោ, និគណ្ឋុបោសថោ, អរិយុបោសថោ។ កថញ្ច, វិសាខេ, គោបាលកុបោសថោ ហោតិ? សេយ្យថាបិ, វិសាខេ, គោបាលកោ សាយន្ហសមយេ សាមិកានំ គាវោ និយ្យាតេត្វា ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘អជ្ជ ខោ គាវោ អមុកស្មិញ្ច អមុកស្មិញ្ច បទេសេ ចរិំសុ, អមុកស្មិញ្ច អមុកស្មិញ្ច បទេសេ បានីយានិ បិវិំសុ; ស្វេ ទានិ គាវោ អមុកស្មិញ្ច អមុកស្មិញ្ច បទេសេ ចរិស្សន្តិ, អមុកស្មិញ្ច អមុកស្មិញ្ច បទេសេ បានីយានិ បិវិស្សន្តី’តិ; ឯវមេវំ ខោ, វិសាខេ, ឥធេកច្ចោ ឧបោសថិកោ ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘អហំ ខ្វជ្ជ ឥទញ្ចិទញ្ច ខាទនីយំ ខាទិំ, ឥទញ្ចិទញ្ច ភោជនីយំ ភុញ្ជិំ ; ស្វេ ទានាហំ ឥទញ្ចិទញ្ច ខាទនីយំ ខាទិស្សាមិ, ឥទំ ចិទញ្ច ភោជនីយំ ភុញ្ជិស្សាមី’តិ។ សោ តេន អភិជ្ឈាសហគតេន ចេតសា ទិវសំ អតិនាមេតិ។ ឯវំ ខោ វិសាខេ, គោបាលកុបោសថោ ហោតិ។ ឯវំ ឧបវុត្ថោ ខោ, វិសាខេ, គោបាលកុបោសថោ ន មហប្ផលោ ហោតិ ន មហានិសំសោ ន មហាជុតិកោ ន មហាវិប្ផារោ។
‘‘Tayo khome, visākhe, uposathā. Katame tayo? Gopālakuposatho, nigaṇṭhuposatho, ariyuposatho. Kathañca, visākhe, gopālakuposatho hoti? Seyyathāpi, visākhe, gopālako sāyanhasamaye sāmikānaṃ gāvo niyyātetvā iti paṭisañcikkhati – ‘ajja kho gāvo amukasmiñca amukasmiñca padese cariṃsu, amukasmiñca amukasmiñca padese pānīyāni piviṃsu; sve dāni gāvo amukasmiñca amukasmiñca padese carissanti, amukasmiñca amukasmiñca padese pānīyāni pivissantī’ti; evamevaṃ kho, visākhe, idhekacco uposathiko iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khvajja idañcidañca khādanīyaṃ khādiṃ, idañcidañca bhojanīyaṃ bhuñjiṃ ; sve dānāhaṃ idañcidañca khādanīyaṃ khādissāmi, idaṃ cidañca bhojanīyaṃ bhuñjissāmī’ti. So tena abhijjhāsahagatena cetasā divasaṃ atināmeti. Evaṃ kho visākhe, gopālakuposatho hoti. Evaṃ upavuttho kho, visākhe, gopālakuposatho na mahapphalo hoti na mahānisaṃso na mahājutiko na mahāvipphāro.
‘‘កថញ្ច, វិសាខេ, និគណ្ឋុបោសថោ ហោតិ? អត្ថិ, វិសាខេ, និគណ្ឋា នាម សមណជាតិកា។ តេ សាវកំ ឯវំ សមាទបេន្តិ – ‘ឯហិ ត្វំ, អម្ភោ បុរិស, យេ បុរត្ថិមាយ ទិសាយ បាណា បរំ យោជនសតំ តេសុ ទណ្ឌំ និក្ខិបាហិ; យេ បច្ឆិមាយ ទិសាយ បាណា បរំ យោជនសតំ តេសុ ទណ្ឌំ និក្ខិបាហិ; យេ ឧត្តរាយ ទិសាយ បាណា បរំ យោជនសតំ តេសុ ទណ្ឌំ និក្ខិបាហិ; យេ ទក្ខិណាយ ទិសាយ បាណា បរំ យោជនសតំ តេសុ ទណ្ឌំ និក្ខិបាហី’តិ។ ឥតិ ឯកច្ចានំ បាណានំ អនុទ្ទយាយ អនុកម្បាយ សមាទបេន្តិ, ឯកច្ចានំ បាណានំ នានុទ្ទយាយ នានុកម្បាយ សមាទបេន្តិ។ តេ តទហុបោសថេ សាវកំ ឯវំ សមាទបេន្តិ – ‘ឯហិ ត្វំ, អម្ភោ បុរិស, សព្ពចេលានិ 1 និក្ខិបិត្វា ឯវំ វទេហិ – នាហំ ក្វចនិ កស្សចិ កិញ្ចនតស្មិំ 2, ន ច មម ក្វចនិ កត្ថចិ កិញ្ចនតត្ថី’តិ។ ជានន្តិ ខោ បនស្ស មាតាបិតរោ – ‘អយំ អម្ហាកំ បុត្តោ’តិ; សោបិ ជានាតិ – ‘ឥមេ មយ្ហំ មាតាបិតរោ’តិ។ ជានាតិ ខោ បនស្ស បុត្តទារោ – ‘អយំ មយ្ហំ ភត្តា’តិ; សោបិ ជានាតិ – ‘អយំ មយ្ហំ បុត្តទារោ’តិ។ ជានន្តិ ខោ បនស្ស ទាសកម្មករបោរិសា – ‘អយំ អម្ហាកំ អយ្យោ’តិ; សោបិ ជានាតិ – ‘ឥមេ មយ្ហំ ទាសកម្មករបោរិសា’តិ។ ឥតិ យស្មិំ សមយេ សច្ចេ សមាទបេតព្ពា មុសាវាទេ តស្មិំ សមយេ សមាទបេន្តិ។ ឥទំ តស្ស មុសាវាទស្មិំ វទាមិ។ សោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន ភោគេ អទិន្នំយេវ បរិភុញ្ជតិ។ ឥទំ តស្ស អទិន្នាទានស្មិំ វទាមិ។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, និគណ្ឋុបោសថោ ហោតិ។ ឯវំ ឧបវុត្ថោ ខោ, វិសាខេ, និគណ្ឋុបោសថោ ន មហប្ផលោ ហោតិ ន មហានិសំសោ ន មហាជុតិកោ ន មហាវិប្ផារោ។
‘‘Kathañca, visākhe, nigaṇṭhuposatho hoti? Atthi, visākhe, nigaṇṭhā nāma samaṇajātikā. Te sāvakaṃ evaṃ samādapenti – ‘ehi tvaṃ, ambho purisa, ye puratthimāya disāya pāṇā paraṃ yojanasataṃ tesu daṇḍaṃ nikkhipāhi; ye pacchimāya disāya pāṇā paraṃ yojanasataṃ tesu daṇḍaṃ nikkhipāhi; ye uttarāya disāya pāṇā paraṃ yojanasataṃ tesu daṇḍaṃ nikkhipāhi; ye dakkhiṇāya disāya pāṇā paraṃ yojanasataṃ tesu daṇḍaṃ nikkhipāhī’ti. Iti ekaccānaṃ pāṇānaṃ anuddayāya anukampāya samādapenti, ekaccānaṃ pāṇānaṃ nānuddayāya nānukampāya samādapenti. Te tadahuposathe sāvakaṃ evaṃ samādapenti – ‘ehi tvaṃ, ambho purisa, sabbacelāni 3 nikkhipitvā evaṃ vadehi – nāhaṃ kvacani kassaci kiñcanatasmiṃ 4, na ca mama kvacani katthaci kiñcanatatthī’ti. Jānanti kho panassa mātāpitaro – ‘ayaṃ amhākaṃ putto’ti; sopi jānāti – ‘ime mayhaṃ mātāpitaro’ti. Jānāti kho panassa puttadāro – ‘ayaṃ mayhaṃ bhattā’ti; sopi jānāti – ‘ayaṃ mayhaṃ puttadāro’ti. Jānanti kho panassa dāsakammakaraporisā – ‘ayaṃ amhākaṃ ayyo’ti; sopi jānāti – ‘ime mayhaṃ dāsakammakaraporisā’ti. Iti yasmiṃ samaye sacce samādapetabbā musāvāde tasmiṃ samaye samādapenti. Idaṃ tassa musāvādasmiṃ vadāmi. So tassā rattiyā accayena bhoge adinnaṃyeva paribhuñjati. Idaṃ tassa adinnādānasmiṃ vadāmi. Evaṃ kho, visākhe, nigaṇṭhuposatho hoti. Evaṃ upavuttho kho, visākhe, nigaṇṭhuposatho na mahapphalo hoti na mahānisaṃso na mahājutiko na mahāvipphāro.
‘‘កថញ្ច, វិសាខេ, អរិយុបោសថោ ហោតិ? ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស , វិសាខេ, ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា 5 ហោតិ? ឥធ, វិសាខេ, អរិយសាវកោ តថាគតំ អនុស្សរតិ – ‘ឥតិបិ សោ ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ វិជ្ជាចរណសម្បន្នោ សុគតោ លោកវិទូ អនុត្តរោ បុរិសទម្មសារថិ សត្ថា ទេវមនុស្សានំ ពុទ្ធោ ភគវា’តិ។ តស្ស តថាគតំ អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ។ យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ, សេយ្យថាបិ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស សីសស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca, visākhe, ariyuposatho hoti? Upakkiliṭṭhassa , visākhe, cittassa upakkamena pariyodapanā hoti. Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā 6 hoti? Idha, visākhe, ariyasāvako tathāgataṃ anussarati – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Tassa tathāgataṃ anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati. Ye cittassa upakkilesā te pahīyanti, seyyathāpi, visākhe, upakkiliṭṭhassa sīsassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស សីសស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? កក្កញ្ច បដិច្ច មត្តិកញ្ច បដិច្ច ឧទកញ្ច បដិច្ច បុរិសស្ស ច តជ្ជំ វាយាមំ បដិច្ច, ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស សីសស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ ឯវមេវំ ខោ , វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa sīsassa upakkamena pariyodapanā hoti? Kakkañca paṭicca mattikañca paṭicca udakañca paṭicca purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca, evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa sīsassa upakkamena pariyodapanā hoti. Evamevaṃ kho , visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច , វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឥធ, វិសាខេ, អរិយសាវកោ តថាគតំ អនុស្សរតិ – ‘ឥតិបិ សោ ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ វិជ្ជាចរណសម្បន្នោ សុគតោ លោកវិទូ អនុត្តរោ បុរិសទម្មសារថិ សត្ថា ទេវមនុស្សានំ ពុទ្ធោ ភគវា’តិ។ តស្ស តថាគតំ អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ។ អយំ វុច្ចតិ, វិសាខេ – ‘អរិយសាវកោ ព្រហ្មុបោសថំ ឧបវសតិ, ព្រហ្មុនា សទ្ធិំ សំវសតិ, ព្រហ្មញ្ចស្ស 7 អារព្ភ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ’។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca , visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti? Idha, visākhe, ariyasāvako tathāgataṃ anussarati – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Tassa tathāgataṃ anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti. Ayaṃ vuccati, visākhe – ‘ariyasāvako brahmuposathaṃ upavasati, brahmunā saddhiṃ saṃvasati, brahmañcassa 8 ārabbha cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti’. Evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស, វិសាខេ, ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឥធ, វិសាខេ, អរិយសាវកោ ធម្មំ អនុស្សរតិ – ‘ស្វាក្ខាតោ ភគវតា ធម្មោ សន្ទិដ្ឋិកោ អកាលិកោ ឯហិបស្សិកោ ឱបនេយ្យិកោ បច្ចត្តំ វេទិតព្ពោ វិញ្ញូហី’តិ។ តស្ស ធម្មំ អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ, សេយ្យថាបិ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស កាយស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Upakkiliṭṭhassa, visākhe, cittassa upakkamena pariyodapanā hoti. Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti? Idha, visākhe, ariyasāvako dhammaṃ anussarati – ‘svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’ti. Tassa dhammaṃ anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti, seyyathāpi, visākhe, upakkiliṭṭhassa kāyassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស កាយស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? សោត្តិញ្ច បដិច្ច, ចុណ្ណញ្ច បដិច្ច, ឧទកញ្ច បដិច្ច, បុរិសស្ស ច តជ្ជំ វាយាមំ បដិច្ច។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស កាយស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ ឯវមេវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa kāyassa upakkamena pariyodapanā hoti? Sottiñca paṭicca, cuṇṇañca paṭicca, udakañca paṭicca, purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca. Evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa kāyassa upakkamena pariyodapanā hoti. Evamevaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឥធ, វិសាខេ, អរិយសាវកោ ធម្មំ អនុស្សរតិ – ‘ស្វាក្ខាតោ ភគវតា ធម្មោ សន្ទិដ្ឋិកោ អកាលិកោ ឯហិបស្សិកោ ឱបនេយ្យិកោ បច្ចត្តំ វេទិតព្ពោ វិញ្ញូហី’តិ។ តស្ស ធម្មំ អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ។ អយំ វុច្ចតិ, វិសាខេ, ‘អរិយសាវកោ ធម្មុបោសថំ ឧបវសតិ, ធម្មេន សទ្ធិំ សំវសតិ, ធម្មញ្ចស្ស អារព្ភ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ’។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti? Idha, visākhe, ariyasāvako dhammaṃ anussarati – ‘svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’ti. Tassa dhammaṃ anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti. Ayaṃ vuccati, visākhe, ‘ariyasāvako dhammuposathaṃ upavasati, dhammena saddhiṃ saṃvasati, dhammañcassa ārabbha cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti’. Evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស , វិសាខេ, ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឥធ, វិសាខេ, អរិយសាវកោ សង្ឃំ អនុស្សរតិ – ‘សុប្បដិបន្នោ ភគវតោ សាវកសង្ឃោ, ឧជុប្បដិបន្នោ ភគវតោ សាវកសង្ឃោ, ញាយប្បដិបន្នោ ភគវតោ សាវកសង្ឃោ, សាមីចិប្បដិបន្នោ ភគវតោ សាវកសង្ឃោ, យទិទំ ចត្តារិ បុរិសយុគានិ អដ្ឋ បុរិសបុគ្គលា ឯស ភគវតោ សាវកសង្ឃោ អាហុនេយ្យោ បាហុនេយ្យោ ទក្ខិណេយ្យោ អញ្ជលិករណីយោ អនុត្តរំ បុញ្ញក្ខេត្តំ លោកស្សា’តិ។ តស្ស សង្ឃំ អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ, សេយ្យថាបិ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស វត្ថស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Upakkiliṭṭhassa , visākhe, cittassa upakkamena pariyodapanā hoti. Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti? Idha, visākhe, ariyasāvako saṅghaṃ anussarati – ‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ujuppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ñāyappaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, sāmīcippaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’ti. Tassa saṅghaṃ anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti, seyyathāpi, visākhe, upakkiliṭṭhassa vatthassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស វត្ថស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឧស្មញ្ច 9 បដិច្ច, ខារញ្ច បដិច្ច, គោមយញ្ច បដិច្ច, ឧទកញ្ច បដិច្ច, បុរិសស្ស ច តជ្ជំ វាយាមំ បដិច្ច។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស វត្ថស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ ឯវមេវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa vatthassa upakkamena pariyodapanā hoti? Usmañca 10 paṭicca, khārañca paṭicca, gomayañca paṭicca, udakañca paṭicca, purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca. Evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa vatthassa upakkamena pariyodapanā hoti. Evamevaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឥធ, វិសាខេ, អរិយសាវកោ សង្ឃំ អនុស្សរតិ – ‘សុប្បដិបន្នោ ភគវតោ សាវកសង្ឃោ…បេ.… អនុត្តរំ បុញ្ញក្ខេត្តំ លោកស្សា’តិ។ តស្ស សង្ឃំ អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ។ អយំ វុច្ចតិ, វិសាខេ, ‘អរិយសាវកោ សង្ឃុបោសថំ ឧបវសតិ, សង្ឃេន សទ្ធិំ សំវសតិ, សង្ឃញ្ចស្ស អារព្ភ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ’។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti? Idha, visākhe, ariyasāvako saṅghaṃ anussarati – ‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’ti. Tassa saṅghaṃ anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti. Ayaṃ vuccati, visākhe, ‘ariyasāvako saṅghuposathaṃ upavasati, saṅghena saddhiṃ saṃvasati, saṅghañcassa ārabbha cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti’. Evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស, វិសាខេ, ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឥធ, វិសាខេ, អរិយសាវកោ អត្តនោ សីលានិ អនុស្សរតិ អខណ្ឌានិ អច្ឆិទ្ទានិ អសពលានិ អកម្មាសានិ ភុជិស្សានិ វិញ្ញុប្បសត្ថានិ អបរាមដ្ឋានិ សមាធិសំវត្តនិកានិ។ តស្ស សីលំ អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ, សេយ្យថាបិ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស អាទាសស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Upakkiliṭṭhassa, visākhe, cittassa upakkamena pariyodapanā hoti. Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti? Idha, visākhe, ariyasāvako attano sīlāni anussarati akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni. Tassa sīlaṃ anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti, seyyathāpi, visākhe, upakkiliṭṭhassa ādāsassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច , វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស អាទាសស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? តេលញ្ច បដិច្ច , ឆារិកញ្ច បដិច្ច, វាលណ្ឌុបកញ្ច បដិច្ច, បុរិសស្ស ច តជ្ជំ វាយាមំ បដិច្ច។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស អាទាសស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ ឯវមេវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca , visākhe, upakkiliṭṭhassa ādāsassa upakkamena pariyodapanā hoti? Telañca paṭicca , chārikañca paṭicca, vālaṇḍupakañca paṭicca, purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca. Evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa ādāsassa upakkamena pariyodapanā hoti. Evamevaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឥធ , វិសាខេ, អរិយសាវកោ អត្តនោ សីលានិ អនុស្សរតិ អខណ្ឌានិ…បេ.… សមាធិសំវត្តនិកានិ។ តស្ស សីលំ អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ។ អយំ វុច្ចតិ, វិសាខេ, ‘អរិយសាវកោ សីលុបោសថំ ឧបវសតិ, សីលេន សទ្ធិំ សំវសតិ, សីលញ្ចស្ស អារព្ភ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ’។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti? Idha , visākhe, ariyasāvako attano sīlāni anussarati akhaṇḍāni…pe… samādhisaṃvattanikāni. Tassa sīlaṃ anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti. Ayaṃ vuccati, visākhe, ‘ariyasāvako sīluposathaṃ upavasati, sīlena saddhiṃ saṃvasati, sīlañcassa ārabbha cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti’. Evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស, វិសាខេ, ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ កថញ្ច, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឥធ វិសាខេ, អរិយសាវកោ ទេវតា អនុស្សរតិ – ‘សន្តិ ទេវា ចាតុមហារាជិកា 11, សន្តិ ទេវា តាវតិំសា, សន្តិ ទេវា យាមា, សន្តិ ទេវា តុសិតា, សន្តិ ទេវា និម្មានរតិនោ, សន្តិ ទេវា បរនិម្មិតវសវត្តិនោ, សន្តិ ទេវា ព្រហ្មកាយិកា, សន្តិ ទេវា តតុត្តរិ 12។ យថារូបាយ សទ្ធាយ សមន្នាគតា តា ទេវតា ឥតោ ចុតា តត្ថុបបន្នា 13, មយ្ហម្បិ តថារូបា សទ្ធា សំវិជ្ជតិ។ យថារូបេន សីលេន សមន្នាគតា តា ទេវតា ឥតោ ចុតា តត្ថុបបន្នា, មយ្ហម្បិ តថារូបំ សីលំ សំវិជ្ជតិ។ យថារូបេន សុតេន សមន្នាគតា តា ទេវតា ឥតោ ចុតា តត្ថុបបន្នា, មយ្ហម្បិ តថារូបំ សុតំ សំវិជ្ជតិ។ យថារូបេន ចាគេន សមន្នាគតា តា ទេវតា ឥតោ ចុតា តត្ថុបបន្នា, មយ្ហម្បិ តថារូបោ ចាគោ សំវិជ្ជតិ។ យថារូបាយ បញ្ញាយ សមន្នាគតា តា ទេវតា ឥតោ ចុតា តត្ថុបបន្នា, មយ្ហម្បិ តថារូបា បញ្ញា សំវិជ្ជតី’តិ។ តស្ស អត្តនោ ច តាសញ្ច ទេវតានំ សទ្ធញ្ច សីលញ្ច សុតញ្ច ចាគញ្ច បញ្ញញ្ច អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ, សេយ្យថាបិ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ជាតរូបស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Upakkiliṭṭhassa, visākhe, cittassa upakkamena pariyodapanā hoti. Kathañca, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti? Idha visākhe, ariyasāvako devatā anussarati – ‘santi devā cātumahārājikā 14, santi devā tāvatiṃsā, santi devā yāmā, santi devā tusitā, santi devā nimmānaratino, santi devā paranimmitavasavattino, santi devā brahmakāyikā, santi devā tatuttari 15. Yathārūpāya saddhāya samannāgatā tā devatā ito cutā tatthupapannā 16, mayhampi tathārūpā saddhā saṃvijjati. Yathārūpena sīlena samannāgatā tā devatā ito cutā tatthupapannā, mayhampi tathārūpaṃ sīlaṃ saṃvijjati. Yathārūpena sutena samannāgatā tā devatā ito cutā tatthupapannā, mayhampi tathārūpaṃ sutaṃ saṃvijjati. Yathārūpena cāgena samannāgatā tā devatā ito cutā tatthupapannā, mayhampi tathārūpo cāgo saṃvijjati. Yathārūpāya paññāya samannāgatā tā devatā ito cutā tatthupapannā, mayhampi tathārūpā paññā saṃvijjatī’ti. Tassa attano ca tāsañca devatānaṃ saddhañca sīlañca sutañca cāgañca paññañca anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti, seyyathāpi, visākhe, upakkiliṭṭhassa jātarūpassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច , វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ជាតរូបស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឧក្កញ្ច បដិច្ច, លោណញ្ច បដិច្ច, គេរុកញ្ច បដិច្ច, នាឡិកសណ្ឌាសញ្ច 17 បដិច្ច, បុរិសស្ស ច តជ្ជំ វាយាមំ បដិច្ច។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ជាតរូបស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។ ឯវមេវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca , visākhe, upakkiliṭṭhassa jātarūpassa upakkamena pariyodapanā hoti? Ukkañca paṭicca, loṇañca paṭicca, gerukañca paṭicca, nāḷikasaṇḍāsañca 18 paṭicca, purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca. Evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa jātarūpassa upakkamena pariyodapanā hoti. Evamevaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘កថញ្ច , វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ? ឥធ, វិសាខេ, អរិយសាវកោ ទេវតា អនុស្សរតិ – ‘សន្តិ ទេវា ចាតុមហារាជិកា, សន្តិ ទេវា តាវតិំសា…បេ.… សន្តិ ទេវា តតុត្តរិ។ យថារូបាយ សទ្ធាយ សមន្នាគតា តា ទេវតា ឥតោ ចុតា តត្ថុបបន្នា, មយ្ហម្បិ តថារូបា សទ្ធា សំវិជ្ជតិ។ យថារូបេន សីលេន…បេ.… សុតេន…បេ.… ចាគេន…បេ.… បញ្ញាយ សមន្នាគតា តា ទេវតា ឥតោ ចុតា តត្ថុបបន្នា, មយ្ហម្បិ តថារូបា បញ្ញា សំវិជ្ជតី’តិ។ តស្ស អត្តនោ ច តាសញ្ច ទេវតានំ សទ្ធញ្ច សីលញ្ច សុតញ្ច ចាគញ្ច បញ្ញញ្ច អនុស្សរតោ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ។ អយំ វុច្ចតិ, វិសាខេ, ‘អរិយសាវកោ ទេវតុបោសថំ ឧបវសតិ, ទេវតាហិ សទ្ធិំ សំវសតិ, ទេវតា អារព្ភ ចិត្តំ បសីទតិ, បាមោជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, យេ ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា តេ បហីយន្តិ’។ ឯវំ ខោ, វិសាខេ, ឧបក្កិលិដ្ឋស្ស ចិត្តស្ស ឧបក្កមេន បរិយោទបនា ហោតិ។
‘‘Kathañca , visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti? Idha, visākhe, ariyasāvako devatā anussarati – ‘santi devā cātumahārājikā, santi devā tāvatiṃsā…pe… santi devā tatuttari. Yathārūpāya saddhāya samannāgatā tā devatā ito cutā tatthupapannā, mayhampi tathārūpā saddhā saṃvijjati. Yathārūpena sīlena…pe… sutena…pe… cāgena…pe… paññāya samannāgatā tā devatā ito cutā tatthupapannā, mayhampi tathārūpā paññā saṃvijjatī’ti. Tassa attano ca tāsañca devatānaṃ saddhañca sīlañca sutañca cāgañca paññañca anussarato cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti. Ayaṃ vuccati, visākhe, ‘ariyasāvako devatuposathaṃ upavasati, devatāhi saddhiṃ saṃvasati, devatā ārabbha cittaṃ pasīdati, pāmojjaṃ uppajjati, ye cittassa upakkilesā te pahīyanti’. Evaṃ kho, visākhe, upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
‘‘ស ខោ សោ, វិសាខេ, អរិយសាវកោ ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘យាវជីវំ អរហន្តោ បាណាតិបាតំ បហាយ បាណាតិបាតា បដិវិរតា និហិតទណ្ឌា និហិតសត្ថា លជ្ជី ទយាបន្នា សព្ពបាណភូតហិតានុកម្បី វិហរន្តិ; អហម្បជ្ជ ឥមញ្ច រត្តិំ ឥមញ្ច ទិវសំ បាណាតិបាតំ បហាយ បាណាតិបាតា បដិវិរតោ និហិតទណ្ឌោ និហិតសត្ថោ លជ្ជី ទយាបន្នោ សព្ពបាណភូតហិតានុកម្បី វិហរាមិ។ ឥមិនាបិ 19 អង្គេន អរហតំ អនុករោមិ, ឧបោសថោ ច មេ ឧបវុត្ថោ ភវិស្សតិ។
‘‘Sa kho so, visākhe, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati – ‘yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampī viharanti; ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi. Imināpi 20 aṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissati.
‘‘យាវជីវំ អរហន្តោ អទិន្នាទានំ បហាយ អទិន្នាទានា បដិវិរតា ទិន្នាទាយី ទិន្នបាដិកង្ខី, អថេនេន សុចិភូតេន អត្តនា វិហរន្តិ; អហម្បជ្ជ ឥមញ្ច រត្តិំ ឥមញ្ច ទិវសំ អទិន្នាទានំ បហាយ អទិន្នាទានា បដិវិរតោ ទិន្នាទាយី ទិន្នបាដិកង្ខី, អថេនេន សុចិភូតេន អត្តនា វិហរាមិ។ ឥមិនាបិ អង្គេន អរហតំ អនុករោមិ, ឧបោសថោ ច មេ ឧបវុត្ថោ ភវិស្សតិ។
‘‘Yāvajīvaṃ arahanto adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭiviratā dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā viharanti; ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā viharāmi. Imināpi aṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissati.
‘‘យាវជីវំ អរហន្តោ អព្រហ្មចរិយំ បហាយ ព្រហ្មចារី អារាចារី 21 វិរតា មេថុនា គាមធម្មា; អហម្បជ្ជ ឥមញ្ច រត្តិំ ឥមញ្ច ទិវសំ អព្រហ្មចរិយំ បហាយ ព្រហ្មចារី អារាចារី វិរតោ មេថុនា គាមធម្មា។ ឥមិនាបិ អង្គេន អរហតំ អនុករោមិ, ឧបោសថោ ច មេ ឧបវុត្ថោ ភវិស្សតិ។
‘‘Yāvajīvaṃ arahanto abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī ārācārī 22 viratā methunā gāmadhammā; ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī ārācārī virato methunā gāmadhammā. Imināpi aṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissati.
‘‘យាវជីវំ អរហន្តោ មុសាវាទំ បហាយ មុសាវាទា បដិវិរតា សច្ចវាទី សច្ចសន្ធា ថេតា បច្ចយិកា អវិសំវាទកា លោកស្ស; អហម្បជ្ជ ឥមញ្ច រត្តិំ ឥមញ្ច ទិវសំ មុសាវាទំ បហាយ មុសាវាទា បដិវិរតោ សច្ចវាទី សច្ចសន្ធោ ថេតោ បច្ចយិកោ អវិសំវាទកោ លោកស្ស។ ឥមិនាបិ អង្គេន អរហតំ អនុករោមិ, ឧបោសថោ ច មេ ឧបវុត្ថោ ភវិស្សតិ។
‘‘Yāvajīvaṃ arahanto musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭiviratā saccavādī saccasandhā thetā paccayikā avisaṃvādakā lokassa; ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Imināpi aṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissati.
‘‘យាវជីវំ អរហន្តោ សុរាមេរយមជ្ជបមាទដ្ឋានំ បហាយ សុរាមេរយមជ្ជបមាទដ្ឋានា បដិវិរតា; អហម្បជ្ជ ឥមញ្ច រត្តិំ ឥមញ្ច ទិវសំ សុរាមេរយមជ្ជបមាទដ្ឋានំ បហាយ សុរាមេរយមជ្ជបមាទដ្ឋានា បដិវិរតោ។ ឥមិនាបិ អង្គេន អរហតំ អនុករោមិ, ឧបោសថោ ច មេ ឧបវុត្ថោ ភវិស្សតិ។
‘‘Yāvajīvaṃ arahanto surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā; ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato. Imināpi aṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissati.
‘‘យាវជីវំ អរហន្តោ ឯកភត្តិកា រត្តូបរតា វិរតា វិកាលភោជនា; អហម្បជ្ជ ឥមញ្ច រត្តិំ ឥមញ្ច ទិវសំ ឯកភត្តិកោ រត្តូបរតោ វិរតោ វិកាលភោជនា។ ឥមិនាបិ អង្គេន អរហតំ អនុករោមិ, ឧបោសថោ ច មេ ឧបវុត្ថោ ភវិស្សតិ។
‘‘Yāvajīvaṃ arahanto ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā; ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ ekabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā. Imināpi aṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissati.
‘‘យាវជីវំ អរហន្តោ នច្ចគីតវាទិតវិសូកទស្សនមាលាគន្ធវិលេបនធារណមណ្ឌនវិភូសនដ្ឋានា បដិវិរតា; អហម្បជ្ជ ឥមញ្ច រត្តិំ ឥមញ្ច ទិវសំ នច្ចគីតវាទិតវិសូកទស្សនមាលាគន្ធវិលេបនធារណមណ្ឌនវិភូសនដ្ឋានា បដិវិរតោ ។ ឥមិនាបិ អង្គេន អរហតំ អនុករោមិ, ឧបោសថោ ច មេ ឧបវុត្ថោ ភវិស្សតិ។
‘‘Yāvajīvaṃ arahanto naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā; ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ naccagītavāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato . Imināpi aṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissati.
‘‘យាវជីវំ អរហន្តោ ឧច្ចាសយនមហាសយនំ បហាយ ឧច្ចាសយនមហាសយនា បដិវិរតា នីចសេយ្យំ កប្បេន្តិ មញ្ចកេ វា តិណសន្ថារកេ វា; អហម្បជ្ជ ឥមញ្ច រត្តិំ ឥមញ្ច ទិវសំ ឧច្ចាសយនមហាសយនំ បហាយ ឧច្ចាសយនមហាសយនា បដិវិរតោ នីចសេយ្យំ កប្បេមិ មញ្ចកេ វា តិណសន្ថារកេ វា។ ឥមិនាបិ អង្គេន អរហតំ អនុករោមិ, ឧបោសថោ ច មេ ឧបវុត្ថោ ភវិស្សតី’’តិ។
‘‘Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti mañcake vā tiṇasanthārake vā; ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi mañcake vā tiṇasanthārake vā. Imināpi aṅgena arahataṃ anukaromi, uposatho ca me upavuttho bhavissatī’’ti.
‘‘ឯវំ ខោ, វិសាខេ, អរិយុបោសថោ ហោតិ។ ឯវំ ឧបវុត្ថោ ខោ, វិសាខេ, អរិយុបោសថោ មហប្ផលោ ហោតិ មហានិសំសោ មហាជុតិកោ មហាវិប្ផារោ’’។
‘‘Evaṃ kho, visākhe, ariyuposatho hoti. Evaṃ upavuttho kho, visākhe, ariyuposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro’’.
‘‘កីវមហប្ផលោ ហោតិ កីវមហានិសំសោ កីវមហាជុតិកោ កីវមហាវិប្ផារោ’’? ‘‘សេយ្យថាបិ, វិសាខេ, យោ ឥមេសំ សោឡសន្នំ មហាជនបទានំ បហូតរត្តរតនានំ 23 ឥស្សរិយាធិបច្ចំ រជ្ជំ ការេយ្យ , សេយ្យថិទំ – អង្គានំ, មគធានំ, កាសីនំ, កោសលានំ, វជ្ជីនំ, មល្លានំ, ចេតីនំ, វង្គានំ, កុរូនំ, បញ្ចាលានំ, មច្ឆានំ 24, សូរសេនានំ, អស្សកានំ, អវន្តីនំ, គន្ធារានំ, កម្ពោជានំ, អដ្ឋង្គសមន្នាគតស្ស ឧបោសថស្ស ឯតំ 25 កលំ នាគ្ឃតិ សោឡសិំ។ តំ កិស្ស ហេតុ? កបណំ, វិសាខេ, មានុសកំ រជ្ជំ ទិព្ពំ សុខំ ឧបនិធាយ’’។
‘‘Kīvamahapphalo hoti kīvamahānisaṃso kīvamahājutiko kīvamahāvipphāro’’? ‘‘Seyyathāpi, visākhe, yo imesaṃ soḷasannaṃ mahājanapadānaṃ pahūtarattaratanānaṃ 26 issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreyya , seyyathidaṃ – aṅgānaṃ, magadhānaṃ, kāsīnaṃ, kosalānaṃ, vajjīnaṃ, mallānaṃ, cetīnaṃ, vaṅgānaṃ, kurūnaṃ, pañcālānaṃ, macchānaṃ 27, sūrasenānaṃ, assakānaṃ, avantīnaṃ, gandhārānaṃ, kambojānaṃ, aṭṭhaṅgasamannāgatassa uposathassa etaṃ 28 kalaṃ nāgghati soḷasiṃ. Taṃ kissa hetu? Kapaṇaṃ, visākhe, mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’.
‘‘យានិ, វិសាខេ, មានុសកានិ បញ្ញាស វស្សានិ, ចាតុមហារាជិកានំ ទេវានំ ឯសោ ឯកោ រត្តិន្ទិវោ 29។ តាយ រត្តិយា តិំសរត្តិយោ មាសោ។ តេន មាសេន ទ្វាទសមាសិយោ សំវច្ឆរោ។ តេន សំវច្ឆរេន ទិព្ពានិ បញ្ច វស្សសតានិ ចាតុមហារាជិកានំ ទេវានំ អាយុប្បមាណំ។ ឋានំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, វិជ្ជតិ យំ ឥធេកច្ចោ ឥត្ថី វា បុរិសោ វា អដ្ឋង្គសមន្នាគតំ ឧបោសថំ ឧបវសិត្វា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា ចាតុមហារាជិកានំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជេយ្យ។ ឥទំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, សន្ធាយ ភាសិតំ – ‘កបណំ មានុសកំ រជ្ជំ ទិព្ពំ សុខំ ឧបនិធាយ’’’។
‘‘Yāni, visākhe, mānusakāni paññāsa vassāni, cātumahārājikānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo 30. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbāni pañca vassasatāni cātumahārājikānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, visākhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, visākhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
‘‘យំ , វិសាខេ, មានុសកំ វស្សសតំ, តាវតិំសានំ ទេវានំ ឯសោ ឯកោ រត្តិន្ទិវោ។ តាយ រត្តិយា តិំសរត្តិយោ មាសោ។ តេន មាសេន ទ្វាទសមាសិយោ សំវច្ឆរោ។ តេន សំវច្ឆរេន ទិព្ពំ វស្សសហស្សំ តាវតិំសានំ ទេវានំ អាយុប្បមាណំ។ ឋានំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, វិជ្ជតិ យំ ឥធេកច្ចោ ឥត្ថី វា បុរិសោ វា អដ្ឋង្គសមន្នាគតំ ឧបោសថំ ឧបវសិត្វា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា តាវតិំសានំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជេយ្យ។ ឥទំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, សន្ធាយ ភាសិតំ – ‘កបណំ មានុសកំ រជ្ជំ ទិព្ពំ សុខំ ឧបនិធាយ’’’។
‘‘Yaṃ , visākhe, mānusakaṃ vassasataṃ, tāvatiṃsānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbaṃ vassasahassaṃ tāvatiṃsānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, visākhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, visākhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
‘‘យានិ, វិសាខេ, មានុសកានិ ទ្វេ វស្សសតានិ, យាមានំ ទេវានំ ឯសោ ឯកោ រត្តិន្ទិវោ។ តាយ រត្តិយា តិំសរត្តិយោ មាសោ។ តេន មាសេន ទ្វាទសមាសិយោ សំវច្ឆរោ។ តេន សំវច្ឆរេន ទិព្ពានិ ទ្វេ វស្សសហស្សានិ យាមានំ ទេវានំ អាយុប្បមាណំ។ ឋានំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, វិជ្ជតិ យំ ឥធេកច្ចោ ឥត្ថី វា បុរិសោ វា អដ្ឋង្គសមន្នាគតំ ឧបោសថំ ឧបវសិត្វា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា យាមានំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជេយ្យ។ ឥទំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, សន្ធាយ ភាសិតំ – ‘កបណំ មានុសកំ រជ្ជំ ទិព្ពំ សុខំ ឧបនិធាយ’’’។
‘‘Yāni, visākhe, mānusakāni dve vassasatāni, yāmānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbāni dve vassasahassāni yāmānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, visākhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā yāmānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, visākhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
‘‘យានិ, វិសាខេ, មានុសកានិ ចត្តារិ វស្សសតានិ, តុសិតានំ ទេវានំ ឯសោ ឯកោ រត្តិន្ទិវោ។ តាយ រត្តិយា តិំសរត្តិយោ មាសោ។ តេន មាសេន ទ្វាទសមាសិយោ សំវច្ឆរោ។ តេន សំវច្ឆរេន ទិព្ពានិ ចត្តារិ វស្សសហស្សានិ តុសិតានំ ទេវានំ អាយុប្បមាណំ។ ឋានំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, វិជ្ជតិ យំ ឥធេកច្ចោ ឥត្ថី វា បុរិសោ វា អដ្ឋង្គសមន្នាគតំ ឧបោសថំ ឧបវសិត្វា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា តុសិតានំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជេយ្យ។ ឥទំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, សន្ធាយ ភាសិតំ – ‘កបណំ មានុសកំ រជ្ជំ ទិព្ពំ សុខំ ឧបនិធាយ’’’។
‘‘Yāni, visākhe, mānusakāni cattāri vassasatāni, tusitānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbāni cattāri vassasahassāni tusitānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, visākhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tusitānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, visākhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
‘‘យានិ, វិសាខេ, មានុសកានិ អដ្ឋ វស្សសតានិ, និម្មានរតីនំ ទេវានំ ឯសោ ឯកោ រត្តិន្ទិវោ។ តាយ រត្តិយា តិំសរត្តិយោ មាសោ។ តេន មាសេន ទ្វាទសមាសិយោ សំវច្ឆរោ។ តេន សំវច្ឆរេន ទិព្ពានិ អដ្ឋ វស្សសហស្សានិ និម្មានរតីនំ ទេវានំ អាយុប្បមាណំ។ ឋានំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, វិជ្ជតិ យំ ឥធេកច្ចោ ឥត្ថី វា បុរិសោ វា អដ្ឋង្គសមន្នាគតំ ឧបោសថំ ឧបវសិត្វា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា និម្មានរតីនំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជេយ្យ។ ឥទំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, សន្ធាយ ភាសិតំ – ‘កបណំ មានុសកំ រជ្ជំ ទិព្ពំ សុខំ ឧបនិធាយ’’’។
‘‘Yāni, visākhe, mānusakāni aṭṭha vassasatāni, nimmānaratīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbāni aṭṭha vassasahassāni nimmānaratīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, visākhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, visākhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya’’’.
‘‘យានិ, វិសាខេ, មានុសកានិ សោឡស វស្សសតានិ, បរនិម្មិតវសវត្តីនំ ទេវានំ ឯសោ ឯកោ រត្តិន្ទិវោ។ តាយ រត្តិយា តិំសរត្តិយោ មាសោ។ តេន មាសេន ទ្វាទសមាសិយោ សំវច្ឆរោ។ តេន សំវច្ឆរេន ទិព្ពានិ សោឡស វស្សសហស្សានិ បរនិម្មិតវសវត្តីនំ ទេវានំ អាយុប្បមាណំ។ ឋានំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, វិជ្ជតិ យំ ឥធេកច្ចោ ឥត្ថី វា បុរិសោ វា អដ្ឋង្គសមន្នាគតំ ឧបោសថំ ឧបវសិត្វា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា បរនិម្មិតវសវត្តីនំ ទេវានំ សហព្យតំ ឧបបជ្ជេយ្យ។ ឥទំ ខោ បនេតំ, វិសាខេ, សន្ធាយ ភាសិតំ – ‘កបណំ មានុសកំ រជ្ជំ ទិព្ពំ សុខំ ឧបនិធាយា’’’តិ។
‘‘Yāni, visākhe, mānusakāni soḷasa vassasatāni, paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo. Tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso. Tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo. Tena saṃvaccharena dibbāni soḷasa vassasahassāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, visākhe, vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya. Idaṃ kho panetaṃ, visākhe, sandhāya bhāsitaṃ – ‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāyā’’’ti.
មុសា ន ភាសេ ន ច មជ្ជបោ សិយា;
Musā na bhāse na ca majjapo siyā;
អព្រហ្មចរិយា វិរមេយ្យ មេថុនា,
Abrahmacariyā virameyya methunā,
រត្តិំ ន ភុញ្ជេយ្យ វិកាលភោជនំ។
Rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojanaṃ.
‘‘មាលំ ន ធារេ ន ច គន្ធមាចរេ,
‘‘Mālaṃ na dhāre na ca gandhamācare,
មញ្ចេ ឆមាយំ វ សយេថ សន្ថតេ;
Mañce chamāyaṃ va sayetha santhate;
ឯតញ្ហិ អដ្ឋង្គិកមាហុបោសថំ,
Etañhi aṭṭhaṅgikamāhuposathaṃ,
ពុទ្ធេន ទុក្ខន្តគុនា បកាសិតំ។
Buddhena dukkhantagunā pakāsitaṃ.
‘‘ចន្ទោ ច សូរិយោ ច ឧភោ សុទស្សនា,
‘‘Cando ca sūriyo ca ubho sudassanā,
ឱភាសយំ អនុបរិយន្តិ យាវតា;
Obhāsayaṃ anupariyanti yāvatā;
តមោនុទា តេ បន អន្តលិក្ខគា,
Tamonudā te pana antalikkhagā,
នភេ បភាសន្តិ ទិសាវិរោចនា។
Nabhe pabhāsanti disāvirocanā.
‘‘ឯតស្មិំ យំ វិជ្ជតិ អន្តរេ ធនំ,
‘‘Etasmiṃ yaṃ vijjati antare dhanaṃ,
មុត្តា មណិ វេឡុរិយញ្ច ភទ្ទកំ;
Muttā maṇi veḷuriyañca bhaddakaṃ;
សិង្គី សុវណ្ណំ អថ វាបិ កញ្ចនំ,
Siṅgī suvaṇṇaṃ atha vāpi kañcanaṃ,
យំ ជាតរូបំ ហដកន្តិ វុច្ចតិ។
Yaṃ jātarūpaṃ haṭakanti vuccati.
‘‘អដ្ឋង្គុបេតស្ស ឧបោសថស្ស,
‘‘Aṭṭhaṅgupetassa uposathassa,
កលម្បិ តេ នានុភវន្តិ សោឡសិំ;
Kalampi te nānubhavanti soḷasiṃ;
ចន្ទប្បភា តារគណា ច សព្ពេ។
Candappabhā tāragaṇā ca sabbe.
‘‘តស្មា ហិ នារី ច នរោ ច សីលវា,
‘‘Tasmā hi nārī ca naro ca sīlavā,
អដ្ឋង្គុបេតំ ឧបវស្សុបោសថំ;
Aṭṭhaṅgupetaṃ upavassuposathaṃ;
បុញ្ញានិ កត្វាន សុខុទ្រយានិ,
Puññāni katvāna sukhudrayāni,
អនិន្ទិតា សគ្គមុបេន្តិ ឋាន’’ន្តិ។ ទសមំ;
Aninditā saggamupenti ṭhāna’’nti. dasamaṃ;
មហាវគ្គោ សត្តមោ។
Mahāvaggo sattamo.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
តិត្ថភយញ្ច វេនាគោ, សរភោ កេសមុត្តិយា;
Titthabhayañca venāgo, sarabho kesamuttiyā;
សាឡ្ហោ ចាបិ កថាវត្ថុ, តិត្ថិយមូលុបោសថោតិ។
Sāḷho cāpi kathāvatthu, titthiyamūluposathoti.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១០. ឧបោសថសុត្តវណ្ណនា • 10. Uposathasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១០. ឧបោសថសុត្តវណ្ណនា • 10. Uposathasuttavaṇṇanā
