| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೫. ಉಪೋಸಥಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Uposathasuttavaṇṇanā
೪೫. ಪಞ್ಚಮೇ ತದಹೂತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅಹನಿ ತಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇ। ಉಪೋಸಥೇತಿ ಏತ್ಥ ಉಪವಸನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಉಪೋಸಥೋ, ಉಪವಸನ್ತೀತಿ ಸೀಲೇನ ವಾ ಅನಸನೇನ ವಾ ಉಪೇತಾ ಹುತ್ವಾ ವಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ಉಪೋಸಥಸದ್ದೋ ‘‘ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಉಪೋಸಥಂ ಉಪವಸಾಮೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೭೧; ೧೦.೪೬) ಸೀಲೇ ಆಗತೋ। ‘‘ಉಪೋಸಥೋ ವಾ ಪವಾರಣಾ ವಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಮಹಾವ॰ ೧೫೫) ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಾದಿವಿನಯಕಮ್ಮೇ। ‘‘ಗೋಪಾಲಕೂಪೋಸಥೋ ನಿಗಣ್ಠೂಪೋಸಥೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೭೧) ಉಪವಾಸೇ। ‘‘ಉಪೋಸಥೋ ನಾಮ ನಾಗರಾಜಾ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೪೬) ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಂ। ‘‘ಅಜ್ಜುಪೋಸಥೋ ಪನ್ನರಸೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಮಹಾವ॰ ೧೬೮) ದಿವಸೇ। ಇಧಾಪಿ ದಿವಸೇಯೇವ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ತದಹುಪೋಸಥೇ’’ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪೋಸಥದಿವಸಭೂತೇ ಅಹನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸಿತುಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ನಿಸಜ್ಜ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಚಿತ್ತಾನಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಏಕಂ ದುಸ್ಸೀಲಪುಗ್ಗಲಂ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಸಚಾಹಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಇಧ ನಿಸಿನ್ನೇಯೇವ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸತ್ತಧಾಸ್ಸ ಮುದ್ಧಾ ಫಲಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ತುಣ್ಹೀಯೇವ ಅಹೋಸಿ।
45. Pañcame tadahūti tasmiṃ ahani tasmiṃ divase. Uposatheti ettha upavasanti etthāti uposatho, upavasantīti sīlena vā anasanena vā upetā hutvā vasantīti attho. Ayañhi uposathasaddo ‘‘aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasāmī’’tiādīsu (a. ni. 3.71; 10.46) sīle āgato. ‘‘Uposatho vā pavāraṇā vā’’tiādīsu (mahāva. 155) pātimokkhuddesādivinayakamme. ‘‘Gopālakūposatho nigaṇṭhūposatho’’tiādīsu (a. ni. 3.71) upavāse. ‘‘Uposatho nāma nāgarājā’’tiādīsu (dī. ni. 2.246) paññattiyaṃ. ‘‘Ajjuposatho pannaraso’’tiādīsu (mahāva. 168) divase. Idhāpi divaseyeva daṭṭhabbo, tasmā ‘‘tadahuposathe’’ti tasmiṃ uposathadivasabhūte ahanīti attho. Nisinno hotīti mahābhikkhusaṅghaparivuto ovādapātimokkhaṃ uddisituṃ nisinno hoti. Nisajja pana bhikkhūnaṃ cittāni olokento ekaṃ dussīlapuggalaṃ disvā, ‘‘sacāhaṃ imasmiṃ puggale idha nisinneyeva pātimokkhaṃ uddisissāmi, sattadhāssa muddhā phalissatī’’ti tasmiṃ anukampāya tuṇhīyeva ahosi.
ಏತ್ಥ ಚ ಉದ್ಧಸ್ತಂ ಅರುಣನ್ತಿ ಅರುಣುಗ್ಗಮನಂ ವತ್ವಾಪಿ ‘‘ಉದ್ದಿಸತು, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಥೇರೋ ಭಗವನ್ತಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಂ ಯಾಚಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುಪೋಸಥೇ ಉಪೋಸಥೋ ಕಾತಬ್ಬೋ’’ತಿಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ (ಮಹಾವ॰ ೧೮೩) ಅಪಞ್ಞತ್ತತ್ತಾ। ಅಪರಿಸುದ್ಧಾ, ಆನನ್ದ, ಪರಿಸಾತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಥೇರೇನ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಸ್ಸ ಯಾಚಿತತ್ತಾ ಅನುದ್ದೇಸಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ಕಥೇನ್ತೋ ‘‘ಅಸುಕಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧೋ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಅಪರಿಸುದ್ಧಾ, ಆನನ್ದ, ಪರಿಸಾ’’ತಿ ಆಹ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ತಿಯಾಮರತ್ತಿಂ ತಥಾ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ? ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಅನುದ್ದಿಸಿತುಕಾಮೋ ತಸ್ಸ ವತ್ಥುಂ ಪಾಕಟಂ ಕಾತುಂ।
Ettha ca uddhastaṃ aruṇanti aruṇuggamanaṃ vatvāpi ‘‘uddisatu, bhante bhagavā, bhikkhūnaṃ pātimokkha’’nti thero bhagavantaṃ pātimokkhuddesaṃ yāci tasmiṃ kāle ‘‘na, bhikkhave, anuposathe uposatho kātabbo’’tisikkhāpadassa (mahāva. 183) apaññattattā. Aparisuddhā, ānanda, parisāti tikkhattuṃ therena pātimokkhuddesassa yācitattā anuddesassa kāraṇaṃ kathento ‘‘asukapuggalo aparisuddho’’ti avatvā ‘‘aparisuddhā, ānanda, parisā’’ti āha. Kasmā pana bhagavā tiyāmarattiṃ tathā vītināmesi? Tato paṭṭhāya ovādapātimokkhaṃ anuddisitukāmo tassa vatthuṃ pākaṭaṃ kātuṃ.
ಅದ್ದಸಾತಿ ಕಥಂ ಅದ್ದಸ। ಅತ್ತನೋ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣೇನ ತಸ್ಸಂ ಪರಿಸತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಚಿತ್ತಾನಿ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಮೋಘಪುರಿಸಸ್ಸ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಚಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಚಿತ್ತೇ ದಿಟ್ಠೇ ತಂಸಮಙ್ಗೀಪುಗ್ಗಲೋ ದಿಟ್ಠೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ದುಸ್ಸೀಲ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ । ಯಥೇವ ಹಿ ಅನಾಗತೇ ಸತ್ತಸು ದಿವಸೇಸು ಪವತ್ತಮಾನಂ ಪರೇಸಂ ಚಿತ್ತಂ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಲಾಭೀ ಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಅತೀತೇಪೀತಿ। ದುಸ್ಸೀಲನ್ತಿ ನಿಸ್ಸೀಲಂ, ಸೀಲವಿರಹಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾಪಧಮ್ಮನ್ತಿ ದುಸ್ಸೀಲತ್ತಾ ಏವ ಹೀನಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಲಾಮಕಸಭಾವಂ। ಅಸುಚಿನ್ತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧೇಹಿ ಕಾಯಕಮ್ಮಾದೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ನ ಸುಚಿಂ। ಸಙ್ಕಸ್ಸರಸಮಾಚಾರನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಅಸಾರುಪ್ಪಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇದಂ ಇಮಿನಾ ಕತಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪರೇಸಂ ಆಸಙ್ಕನೀಯತಾಯ ಸಙ್ಕಾಯ ಸರಿತಬ್ಬಸಮಾಚಾರಂ, ಅಥ ವಾ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಮನ್ತಯನ್ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಚ್ಚಿ ನು ಖೋ ಇಮೇ ಮಯಾ ಕತಕಮ್ಮಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಮನ್ತೇನ್ತೀ’’ತಿ ಅತ್ತನೋಯೇವ ಸಙ್ಕಾಯ ಸರಿತಬ್ಬಸಮಾಚಾರಂ।
Addasāti kathaṃ addasa. Attano cetopariyañāṇena tassaṃ parisati bhikkhūnaṃ cittāni parijānanto tassa moghapurisassa dussīlyacittaṃ passi. Yasmā pana citte diṭṭhe taṃsamaṅgīpuggalo diṭṭho nāma hoti, tasmā ‘‘addasā kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ dussīla’’ntiādi vuttaṃ. Yatheva hi anāgate sattasu divasesu pavattamānaṃ paresaṃ cittaṃ cetopariyañāṇalābhī jānāti, evaṃ atītepīti. Dussīlanti nissīlaṃ, sīlavirahitanti attho. Pāpadhammanti dussīlattā eva hīnajjhāsayatāya lāmakasabhāvaṃ. Asucinti aparisuddhehi kāyakammādīhi samannāgatattā na suciṃ. Saṅkassarasamācāranti kiñcideva asāruppaṃ disvā ‘‘idaṃ iminā kataṃ bhavissatī’’ti evaṃ paresaṃ āsaṅkanīyatāya saṅkāya saritabbasamācāraṃ, atha vā kenacideva karaṇīyena mantayante bhikkhū disvā ‘‘kacci nu kho ime mayā katakammaṃ jānitvā mantentī’’ti attanoyeva saṅkāya saritabbasamācāraṃ.
ಲಜ್ಜಿತಬ್ಬತಾಯ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಬ್ಬಕಾರಣತೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಮ್ಮನ್ತಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕಮ್ಮನ್ತಂ। ಕುಚ್ಛಿತಸಮಣವೇಸಧಾರಿತಾಯ ನ ಸಮಣನ್ತಿ ಅಸ್ಸಮಣಂ। ಸಲಾಕಗ್ಗಹಣಾದೀಸು ‘‘ಕಿತ್ತಕಾ ಸಮಣಾ’’ತಿ ಚ ಗಣನಾಯ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಸಮಣೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಸಮಣಪಟಿಞ್ಞಂ। ಅಸೇಟ್ಠಚಾರಿತಾಯ ಅಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಂ। ಅಞ್ಞೇ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ ಸುನಿವತ್ಥೇ ಸುಪಾರುತೇ ಸುಪತ್ತಧರೇ ಗಾಮನಿಗಮಾದೀಸು ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಅಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಸಮಾನೋ ಸಯಮ್ಪಿ ತಾದಿಸೇನ ಆಕಾರೇನ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೋ ಉಪೋಸಥಾದೀಸು ಸನ್ದಿಸ್ಸನ್ತೋ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಂ ದೇನ್ತೋ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಪಟಿಞ್ಞಂ। ಪೂತಿನಾ ಕಮ್ಮೇನ ಸೀಲವಿಪತ್ತಿಯಾ ಅನ್ತೋ ಅನುಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ಅನ್ತೋಪೂತಿಂ। ಛಹಿ ದ್ವಾರೇಹಿ ರಾಗಾದಿಕಿಲೇಸವಸ್ಸನೇನ ತಿನ್ತತ್ತಾ ಅವಸ್ಸುತಂ। ಸಞ್ಜಾತರಾಗಾದಿಕಚವರತ್ತಾ ಸೀಲವನ್ತೇಹಿ ಛಡ್ಡೇತಬ್ಬತ್ತಾ ಚ ಕಸಮ್ಬುಜಾತಂ। ಮಜ್ಝೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಸಿನ್ನನ್ತಿ ಸಙ್ಘಪರಿಯಾಪನ್ನೋ ವಿಯ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ನಿಸಿನ್ನಂ। ದಿಟ್ಠೋಸೀತಿ ಅಯಂ ಪನ ನ ಪಕತತ್ತೋತಿ ಭಗವತಾ ದಿಟ್ಠೋ ಅಸಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಏವಂ ದಿಟ್ಠೋ, ತಸ್ಮಾ ನತ್ಥಿ ತೇ ತವ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಕಮ್ಮಾದಿಸಂವಾಸೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸೋ ಸಂವಾಸೋ ತವ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಟ್ಠೇಹಿ, ಆವುಸೋತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಪದಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Lajjitabbatāya paṭicchādetabbakāraṇato paṭicchannaṃ kammantaṃ etassāti paṭicchannakammantaṃ. Kucchitasamaṇavesadhāritāya na samaṇanti assamaṇaṃ. Salākaggahaṇādīsu ‘‘kittakā samaṇā’’ti ca gaṇanāya ‘‘ahampi samaṇomhī’’ti micchāpaṭiññāya samaṇapaṭiññaṃ. Aseṭṭhacāritāya abrahmacāriṃ. Aññe brahmacārino sunivatthe supārute supattadhare gāmanigamādīsu piṇḍāya caritvā jīvikaṃ kappente disvā abrahmacārī samāno sayampi tādisena ākārena paṭipajjanto uposathādīsu sandissanto ‘‘ahampi brahmacārī’’ti paṭiññaṃ dento viya hotīti brahmacāripaṭiññaṃ. Pūtinā kammena sīlavipattiyā anto anupaviṭṭhattā antopūtiṃ. Chahi dvārehi rāgādikilesavassanena tintattā avassutaṃ. Sañjātarāgādikacavarattā sīlavantehi chaḍḍetabbattā ca kasambujātaṃ. Majjhe bhikkhusaṅghassa nisinnanti saṅghapariyāpanno viya bhikkhusaṅghassa anto nisinnaṃ. Diṭṭhosīti ayaṃ pana na pakatattoti bhagavatā diṭṭho asi. Yasmā ca evaṃ diṭṭho, tasmā natthi te tava bhikkhūhi saddhiṃ ekakammādisaṃvāso. Yasmā pana so saṃvāso tava natthi, tasmā uṭṭhehi, āvusoti evamettha padayojanā veditabbā.
ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸೀತಿ ಅನೇಕವಾರಂ ವತ್ವಾಪಿ ಥೇರೋ ‘‘ಸಯಮೇವ ನಿಬ್ಬಿನ್ನೋ ಓರಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಇದಾನಿ ಇಮೇಸಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ಬಾಹಾಯಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಭಗವತಾ ಮಯಾ ಚ ಯಾಥಾವತೋ ದಿಟ್ಠೋ, ಯಾವತತಿಯಂ ಉಟ್ಠೇಹೀತಿ ವುತ್ತೋ ನ ಉಟ್ಠಾತಿ, ‘‘ಇದಾನಿಸ್ಸ ನಿಕ್ಕಡ್ಢನಕಾಲೋ ಮಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಉಪೋಸಥನ್ತರಾಯೋ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ ತಂ ಬಾಹಾಯಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ, ತಥಾ ಗಹೇತ್ವಾ। ಬಹಿದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಾ ನಿಕ್ಖಾಮೇತ್ವಾತಿ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಸಾಲತೋ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖಾಮೇತ್ವಾ। ಬಹೀತಿ ಪನ ನಿಕ್ಖಾಮಿತಟ್ಠಾನದಸ್ಸನಂ, ಅಥ ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಾತಿ ಬಹಿದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕತೋಪಿ ನಿಕ್ಖಾಮೇತ್ವಾ, ನ ಅನ್ತೋದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕತೋ, ಏವಂ ಉಭಯಥಾಪಿ ವಿಹಾರತೋ ಬಹಿ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೂಚಿಘಟಿಕಂ ದತ್ವಾತಿ ಅಗ್ಗಳಸೂಚಿಞ್ಚ ಉಪರಿಘಟಿಕಞ್ಚ ಆದಹಿತ್ವಾ, ಸುಟ್ಠುತರಂ ಕವಾಟಂ ಥಕೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಾವ ಬಾಹಾಗಹಣಾಪಿ ನಾಮಾತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಅಪರಿಸುದ್ಧಾ, ಆನನ್ದ, ಪರಿಸಾ’’ತಿ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಏವ ಹಿ ತೇನ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ಏವಂ ಅಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಯಾವ ಬಾಹಾಗಹಣಾಪಿ ನಾಮ ಸೋ ಮೋಘಪುರಿಸೋ ಆಗಮೇಸ್ಸತೀತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಮಿದನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇದಮ್ಪಿ ಗರಹಣಚ್ಛರಿಯಮೇವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Tatiyampi kho so puggalo tuṇhī ahosīti anekavāraṃ vatvāpi thero ‘‘sayameva nibbinno oramissatī’’ti vā, ‘‘idāni imesaṃ paṭipattiṃ jānissāmī’’ti vā adhippāyena tuṇhī ahosi. Bāhāyaṃ gahetvāti bhagavatā mayā ca yāthāvato diṭṭho, yāvatatiyaṃ uṭṭhehīti vutto na uṭṭhāti, ‘‘idānissa nikkaḍḍhanakālo mā saṅghassa uposathantarāyo ahosī’’ti taṃ bāhāyaṃ aggahesi, tathā gahetvā. Bahidvārakoṭṭhakā nikkhāmetvāti dvārakoṭṭhakasālato bahi nikkhāmetvā. Bahīti pana nikkhāmitaṭṭhānadassanaṃ, atha vā bahidvārakoṭṭhakāti bahidvārakoṭṭhakatopi nikkhāmetvā, na antodvārakoṭṭhakato, evaṃ ubhayathāpi vihārato bahi katvāti attho. Sūcighaṭikaṃ datvāti aggaḷasūciñca uparighaṭikañca ādahitvā, suṭṭhutaraṃ kavāṭaṃ thaketvāti attho. Yāva bāhāgahaṇāpi nāmāti iminā ‘‘aparisuddhā, ānanda, parisā’’ti vacanaṃ sutvā eva hi tena pakkamitabbaṃ siyā, evaṃ apakkamitvā yāva bāhāgahaṇāpi nāma so moghapuriso āgamessatīti acchariyamidanti dasseti. Idampi garahaṇacchariyamevāti veditabbaṃ.
ಅಥ ಭಗವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇದಾನಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಅಬ್ಬುದಜಾತೋ, ಅಪರಿಸುದ್ಧಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಉಪೋಸಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನ ಚ ತಥಾಗತಾ ಅಪರಿಸುದ್ಧಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಉಪೋಸಥಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸನ್ತಿ, ಅನುದ್ದಿಸನ್ತೇ ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಉಪೋಸಥೋ ಪಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ, ಯಂನೂನಾಹಂ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಿಕ್ಖೂನಂಯೇವ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಂ ಅನುಜಾನೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಏವಂ ಪನ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂಯೇವ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಂ ಅನುಜಾನಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ।
Atha bhagavā cintesi – ‘‘idāni bhikkhusaṅgho abbudajāto, aparisuddhā puggalā uposathaṃ āgacchanti, na ca tathāgatā aparisuddhāya parisāya uposathaṃ karonti, pātimokkhaṃ uddisanti, anuddisante ca bhikkhusaṅghassa uposatho pacchijjati, yaṃnūnāhaṃ ito paṭṭhāya bhikkhūnaṃyeva pātimokkhuddesaṃ anujāneyya’’nti. Evaṃ pana cintetvā bhikkhūnaṃyeva pātimokkhuddesaṃ anujāni. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho bhagavā…pe… pātimokkhaṃ uddiseyyāthā’’ti.
ತತ್ಥ ನ ದಾನಾಹನ್ತಿ ಇದಾನಿ ಅಹಂ ಉಪೋಸಥಂ ನ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ನ ಉದ್ದಿಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ನ-ಕಾರೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ದುವಿಧಞ್ಹಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಆಣಾಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿ। ತೇಸು ‘‘ಸುಣಾತು ಮೇ, ಭನ್ತೇ’’ತಿಆದಿಕಂ (ಮಹಾವ॰ ೧೩೪) ಆಣಾಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ, ತಂ ಸಾವಕಾವ ಉದ್ದಿಸನ್ತಿ, ನ ಬುದ್ಧಾ, ಅಯಂ ಅನ್ವದ್ಧಮಾಸಂ ಉದ್ದಿಸಿಯತಿ। ‘‘ಖನ್ತೀ ಪರಮಂ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ…ಪೇ॰… ಅನೂಪವಾದೋ ಅನೂಪಘಾತೋ…ಪೇ॰… ಏತಂ ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೯೦; ಧ॰ ಪ॰ ೧೮೩-೧೮೫) ಇಮಾ ಪನ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ನಾಮ, ತಂ ಬುದ್ಧಾವ ಉದ್ದಿಸನ್ತಿ, ನ ಸಾವಕಾ, ಛನ್ನಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಉದ್ದಿಸನ್ತಿ। ದೀಘಾಯುಕಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಧರಮಾನಕಾಲೇ ಅಯಮೇವ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ , ಅಪ್ಪಾಯುಕಬುದ್ಧಾನಂ ಪನ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂಯೇವ। ತತೋ ಪರಂ ಇತರೋ, ತಞ್ಚ ಖೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಏವ ಉದ್ದಿಸನ್ತಿ, ನ ಬುದ್ಧಾ, ತಸ್ಮಾ ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ವೀಸತಿವಸ್ಸಮತ್ತಂ ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಇಮಂ ಅನ್ತರಾಯಂ ದಿಸ್ವಾ ತತೋ ಪರಂ ನ ಉದ್ದಿಸಿ। ಅಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅಕಾರಣಂ। ಅನವಕಾಸೋತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಕಾರಣಞ್ಹಿ ಯಥಾ ತಿಟ್ಠತಿ ಏತ್ಥ ಫಲಂ ತದಾಯತ್ತವುತ್ತಿತಾಯಾತಿ ಠಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ಅನವಕಾಸೋತಿಪಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ। ಯನ್ತಿ ಕಿರಿಯಾಪರಾಮಸನಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
Tattha na dānāhanti idāni ahaṃ uposathaṃ na karissāmi, pātimokkhaṃ na uddisissāmīti paccekaṃ na-kārena sambandho. Duvidhañhi pātimokkhaṃ āṇāpātimokkhaṃ ovādapātimokkhanti. Tesu ‘‘suṇātu me, bhante’’tiādikaṃ (mahāva. 134) āṇāpātimokkhaṃ, taṃ sāvakāva uddisanti, na buddhā, ayaṃ anvaddhamāsaṃ uddisiyati. ‘‘Khantī paramaṃ…pe… sabbapāpassa akaraṇaṃ…pe… anūpavādo anūpaghāto…pe… etaṃ buddhāna sāsana’’nti (dī. ni. 2.90; dha. pa. 183-185) imā pana tisso gāthā ovādapātimokkhaṃ nāma, taṃ buddhāva uddisanti, na sāvakā, channampi vassānaṃ accayena uddisanti. Dīghāyukabuddhānañhi dharamānakāle ayameva pātimokkhuddeso , appāyukabuddhānaṃ pana paṭhamabodhiyaṃyeva. Tato paraṃ itaro, tañca kho bhikkhū eva uddisanti, na buddhā, tasmā amhākampi bhagavā vīsativassamattaṃ ovādapātimokkhaṃ uddisitvā imaṃ antarāyaṃ disvā tato paraṃ na uddisi. Aṭṭhānanti akāraṇaṃ. Anavakāsoti tasseva vevacanaṃ. Kāraṇañhi yathā tiṭṭhati ettha phalaṃ tadāyattavuttitāyāti ṭhānanti vuccati, evaṃ anavakāsotipi vuccatīti. Yanti kiriyāparāmasanaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayena yojetabbaṃ.
ಅಟ್ಠಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಸಮುದ್ದೇತಿ ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ? ಯ್ವಾಯಂ ಅಪರಿಸುದ್ಧಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸ್ಸ ಅನುದ್ದೇಸೋ ವುತ್ತೋ, ಸೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಅಚ್ಛರಿಯೋ ಅಬ್ಭುತೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ತಂ ಅಪರೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಧಮ್ಮೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಪಠಮಂ ತಾವ ತೇಸಂ ಉಪಮಾಭಾವೇನ ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಅಟ್ಠ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಧಮ್ಮೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅಟ್ಠಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
Aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamuddeti ko anusandhi? Yvāyaṃ aparisuddhāya parisāya pātimokkhassa anuddeso vutto, so imasmiṃ dhammavinaye acchariyo abbhuto dhammoti taṃ aparehi sattahi acchariyabbhutadhammehi saddhiṃ vibhajitvā dassetukāmo paṭhamaṃ tāva tesaṃ upamābhāvena mahāsamudde aṭṭha acchariyabbhutadhamme dassento satthā ‘‘aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamudde’’tiādimāha.
ಪಕತಿದೇವಾ ವಿಯ ನ ಸುರನ್ತಿ ನ ಇಸನ್ತಿ ನ ವಿರೋಚನ್ತೀತಿ ಅಸುರಾ, ಸುರಾ ನಾಮ ದೇವಾ, ತೇಸಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಾತಿ ವಾ ಅಸುರಾ, ವೇಪಚಿತ್ತಿಪಹಾರಾದಾದಯೋ। ತೇಸಂ ಭವನಂ ಸಿನೇರುಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇ, ತೇ ತತ್ಥ ಪವಿಸನ್ತಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಾ ಸಿನೇರುಪಾದೇ ಮಣ್ಡಪಾದಿಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ಕೀಳನ್ತಾವ ಅಭಿರಮನ್ತಿ। ತತ್ಥ ತೇಸಂ ಅಭಿರತಿ ಇಮೇ ಗುಣೇ ದಿಸ್ವಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಯೇ ದಿಸ್ವಾ ದಿಸ್ವಾ ಅಸುರಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಅಭಿರಮನ್ತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಅಭಿರಮನ್ತೀತಿ ರತಿಂ ವಿನ್ದನ್ತಿ, ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಮಾನಾ ವಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Pakatidevā viya na suranti na isanti na virocantīti asurā, surā nāma devā, tesaṃ paṭipakkhāti vā asurā, vepacittipahārādādayo. Tesaṃ bhavanaṃ sinerussa heṭṭhābhāge, te tattha pavisantā nikkhamantā sinerupāde maṇḍapādiṃ nimminitvā kīḷantāva abhiramanti. Tattha tesaṃ abhirati ime guṇe disvāti āha – ‘‘ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramantī’’ti. Tattha abhiramantīti ratiṃ vindanti, anukkaṇṭhamānā vasantīti attho.
ಅನುಪುಬ್ಬನಿನ್ನೋತಿಆದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ನಿನ್ನಭಾವಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಾನಿ। ನ ಆಯತಕೇನೇವ ಪಪಾತೋತಿ ನ ಛಿನ್ನತಟೋ ಮಹಾಸೋಬ್ಭೋ ವಿಯ ಆದಿತೋ ಏವ ಪಪಾತೋ। ಸೋ ಹಿ ತೀರದೇಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏಕಙ್ಗುಲದ್ವಙ್ಗುಲವಿದತ್ಥಿರತನಯಟ್ಠಿಉಸಭಅಡ್ಢಗಾವುತಗಾವುತಡ್ಢಯೋಜನಾದಿವಸೇನ ಗಮ್ಭೀರೋ ಹುತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸಿನೇರುಪಾದಮೂಲೇ ಚತುರಾಸೀತಿಯೋಜನಸಹಸ್ಸಗಮ್ಭೀರೋ ಹುತ್ವಾ ಠಿತೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Anupubbaninnotiādīni sabbāni anupaṭipāṭiyā ninnabhāvasseva vevacanāni. Na āyatakeneva papātoti na chinnataṭo mahāsobbho viya ādito eva papāto. So hi tīradesato paṭṭhāya ekaṅguladvaṅgulavidatthiratanayaṭṭhiusabhaaḍḍhagāvutagāvutaḍḍhayojanādivasena gambhīro hutvā gacchanto gacchanto sinerupādamūle caturāsītiyojanasahassagambhīro hutvā ṭhitoti dasseti.
ಠಿತಧಮ್ಮೋತಿ ಠಿತಸಭಾವೋ ಅವಟ್ಠಿತಸಭಾವೋ। ನ ಮತೇನ ಕುಣಪೇನ ಸಂವಸತೀತಿ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದೀನಂ ಕಳೇವರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನ ಸಂವಸತಿ। ತೀರಂ ವಾಹೇತೀತಿ ತೀರಂ ಅಪನೇತಿ। ಥಲಂ ಉಸ್ಸಾರೇತೀತಿ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಯ ವೀಚಿಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಥಲೇ ಖಿಪತಿ। ಗಙ್ಗಾ ಯಮುನಾತಿ ಅನೋತತ್ತದಹಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣಮುಖತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತನದೀ ಪಞ್ಚ ಧಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಗಙ್ಗಾತಿಆದಿನಾ ಪಞ್ಚಧಾ ಸಙ್ಖಂ ಗತಾ।
Ṭhitadhammoti ṭhitasabhāvo avaṭṭhitasabhāvo. Na matena kuṇapena saṃvasatīti yena kenaci hatthiassādīnaṃ kaḷevarena saddhiṃ na saṃvasati. Tīraṃ vāhetīti tīraṃ apaneti. Thalaṃ ussāretīti hatthena gahetvā viya vīcippahāreneva thale khipati. Gaṅgā yamunāti anotattadahassa dakkhiṇamukhato nikkhantanadī pañca dhārā hutvā pavattaṭṭhāne gaṅgātiādinā pañcadhā saṅkhaṃ gatā.
ತತ್ರಾಯಂ ಇಮಾಸಂ ನದೀನಂ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಉಪ್ಪತ್ತಿಕಥಾ – ಅಯಞ್ಹಿ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ ದಸಸಹಸ್ಸಯೋಜನಪರಿಮಾಣೋ, ತತ್ಥ ಚತುಸಹಸ್ಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೋ ಪದೇಸೋ ಉದಕೇನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥಟೋ ಸಮುದ್ದೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ, ತಿಸಹಸ್ಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇ ಮನುಸ್ಸಾ ವಸನ್ತಿ, ತಿಸಹಸ್ಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇ ಹಿಮವಾ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಉಬ್ಬೇಧೇನ ಪಞ್ಚಯೋಜನಸತಿಕೋ ಚತುರಾಸೀತಿಕೂಟಸಹಸ್ಸಪಟಿಮಣ್ಡಿತೋ ಸಮನ್ತತೋ ಸನ್ದಮಾನಪಞ್ಚಸತನದೀವಿಚಿತ್ತೋ, ಯತ್ಥ ಆಯಾಮೇನ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಗಮ್ಭೀರತಾಯ ಚ ಪಣ್ಣಾಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೋ ದಿಯಡ್ಢಯೋಜನಸತಪರಿಮಣ್ಡಲೋ ಅನೋತತ್ತದಹೋ ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡದಹೋ ರಥಕಾರದಹೋ ಛದ್ದನ್ತದಹೋ ಕುಣಾಲದಹೋ ಮನ್ದಾಕಿನಿದಹೋ ಸೀಹಪಪಾತದಹೋತಿ ಸತ್ತ ಮಹಾಸರಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ।
Tatrāyaṃ imāsaṃ nadīnaṃ ādito paṭṭhāya uppattikathā – ayañhi jambudīpo dasasahassayojanaparimāṇo, tattha catusahassayojanappamāṇo padeso udakena ajjhotthaṭo samuddoti saṅkhaṃ gato, tisahassayojanappamāṇe manussā vasanti, tisahassayojanappamāṇe himavā patiṭṭhito ubbedhena pañcayojanasatiko caturāsītikūṭasahassapaṭimaṇḍito samantato sandamānapañcasatanadīvicitto, yattha āyāmena vitthārena gambhīratāya ca paṇṇāsayojanappamāṇo diyaḍḍhayojanasataparimaṇḍalo anotattadaho kaṇṇamuṇḍadaho rathakāradaho chaddantadaho kuṇāladaho mandākinidaho sīhapapātadahoti satta mahāsarā patiṭṭhitā.
ತೇಸು ಅನೋತತ್ತದಹೋ ಸುದಸ್ಸನಕೂಟಂ ಚಿತ್ತಕೂಟಂ ಕಾಳಕೂಟಂ ಗನ್ಧಮಾದನಕೂಟಂ ಕೇಲಾಸಕೂಟನ್ತಿ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಪಬ್ಬತಕೂಟೇಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೋ। ತತ್ಥ ಸುದಸ್ಸನಕೂಟಂ ಸೋವಣ್ಣಮಯಂ ತಿಯೋಜನಸತುಬ್ಬೇಧಂ ಅನ್ತೋವಙ್ಕಂ ಕಾಕಮುಖಸಣ್ಠಾನಂ ತಮೇವ ಸರಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಠಿತಂ, ಚಿತ್ತಕೂಟಂ ಸತ್ತರತನಮಯಂ। ಕಾಳಕೂಟಂ ಅಞ್ಜನಮಯಂ। ಗನ್ಧಮಾದನಕೂಟಂ ಮಸಾರಗಲ್ಲಮಯಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಮುಗ್ಗವಣ್ಣಂ; ಮೂಲಗನ್ಧೋ, ಸಾರಗನ್ಧೋ, ಫೇಗ್ಗುಗನ್ಧೋ, ತಚಗನ್ಧೋ, ಪಪಟಿಕಾಗನ್ಧೋ, ಖನ್ಧಗನ್ಧೋ, ರಸಗನ್ಧೋ, ಪುಪ್ಫಗನ್ಧೋ, ಫಲಗನ್ಧೋ, ಪತ್ತಗನ್ಧೋತಿ ಇಮೇಹಿ ದಸಹಿ ಗನ್ಧೇಹಿ ಉಸ್ಸನ್ನಂ, ನಾನಪ್ಪಕಾರಓಸಧಸಞ್ಛನ್ನಂ, ಕಾಳಪಕ್ಖುಪೋಸಥದಿವಸೇ ಆದಿತ್ತಂ ವಿಯ ಅಙ್ಗಾರಂ ಪಜ್ಜಲನ್ತಂ ತಿಟ್ಠತಿ। ಕೇಲಾಸಕೂಟಂ ರಜತಮಯಂ। ಸಬ್ಬಾನಿ ಚೇತಾನಿ ಸುದಸ್ಸನೇನ ಸಮಾನುಬ್ಬೇಧಸಣ್ಠಾನಾನಿ ತಮೇವ ಸರಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಠಿತಾನಿ। ತತ್ಥ ದೇವಾನುಭಾವೇನ ನಾಗಾನುಭಾವೇನ ಚ ದೇವೋ ವಸ್ಸತಿ, ನದಿಯೋ ಚ ಸನ್ದನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಉದಕಂ ಅನೋತತ್ತಮೇವ ಪವಿಸತಿ, ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ವಾ ಉತ್ತರೇನ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಪಬ್ಬತನ್ತರೇನ ತತ್ಥ ಓಭಾಸಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಉಜುಕಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ನ ಕರೋನ್ತಿ, ತೇನೇವಸ್ಸ ‘‘ಅನೋತತ್ತ’’ನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾ ಉದಪಾದಿ।
Tesu anotattadaho sudassanakūṭaṃ cittakūṭaṃ kāḷakūṭaṃ gandhamādanakūṭaṃ kelāsakūṭanti imehi pañcahi pabbatakūṭehi parikkhitto. Tattha sudassanakūṭaṃ sovaṇṇamayaṃ tiyojanasatubbedhaṃ antovaṅkaṃ kākamukhasaṇṭhānaṃ tameva saraṃ paṭicchādetvā ṭhitaṃ, cittakūṭaṃ sattaratanamayaṃ. Kāḷakūṭaṃ añjanamayaṃ. Gandhamādanakūṭaṃ masāragallamayaṃ abbhantare muggavaṇṇaṃ; mūlagandho, sāragandho, pheggugandho, tacagandho, papaṭikāgandho, khandhagandho, rasagandho, pupphagandho, phalagandho, pattagandhoti imehi dasahi gandhehi ussannaṃ, nānappakāraosadhasañchannaṃ, kāḷapakkhuposathadivase ādittaṃ viya aṅgāraṃ pajjalantaṃ tiṭṭhati. Kelāsakūṭaṃ rajatamayaṃ. Sabbāni cetāni sudassanena samānubbedhasaṇṭhānāni tameva saraṃ paṭicchādetvā ṭhitāni. Tattha devānubhāvena nāgānubhāvena ca devo vassati, nadiyo ca sandanti, taṃ sabbampi udakaṃ anotattameva pavisati, candimasūriyā dakkhiṇena vā uttarena vā gacchantā pabbatantarena tattha obhāsaṃ karonti, ujukaṃ gacchantā na karonti, tenevassa ‘‘anotatta’’nti saṅkhā udapādi.
ತತ್ಥ ರತನಮಯಮನುಞ್ಞಸೋಪಾನಸಿಲಾತಲಾನಿ ನಿಮ್ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಾನಿ ಫಲಿಕಸದಿಸಾನಿ ನಿಮ್ಮಲೂದಕಾನಿ ತದುಪಭೋಗಸತ್ತಾನಂ ಕಮ್ಮನಿಬ್ಬತ್ತಾನೇವ ನಹಾನತಿತ್ಥಾನಿ ಚ ಹೋನ್ತಿ, ಯತ್ಥ ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಇದ್ಧಿಮನ್ತೋ ಸಾವಕಾ ಇಸಯೋ ಚ ನಹಾನಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತಿ, ದೇವಯಕ್ಖಾದಯೋ ಉದಕಕೀಳಂ ಕೀಳನ್ತಿ।
Tattha ratanamayamanuññasopānasilātalāni nimmacchakacchapāni phalikasadisāni nimmalūdakāni tadupabhogasattānaṃ kammanibbattāneva nahānatitthāni ca honti, yattha buddhapaccekabuddhā iddhimanto sāvakā isayo ca nahānādīni karonti, devayakkhādayo udakakīḷaṃ kīḷanti.
ತಸ್ಸ ಚತೂಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಸೀಹಮುಖಂ, ಹತ್ಥಿಮುಖಂ, ಅಸ್ಸಮುಖಂ, ಉಸಭಮುಖನ್ತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಉದಕನಿಕ್ಖಮನಮುಖಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇಹಿ ಚತಸ್ಸೋ ನದಿಯೋ ಸನ್ದನ್ತಿ। ಸೀಹಮುಖೇನ ನಿಕ್ಖನ್ತನದೀತೀರೇ ಕೇಸರಸೀಹಾ ಬಹುತರಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಹತ್ಥಿಮುಖಾದೀಹಿ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಉಸಭಾ। ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತನದೀ ಅನೋತತ್ತಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಇತರಾ ತಿಸ್ಸೋ ನದಿಯೋ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಪಾಚೀನಹಿಮವನ್ತೇನೇವ ಅಮನುಸ್ಸಪಥಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಪವಿಸತಿ। ಪಚ್ಛಿಮದಿಸತೋ ಉತ್ತರದಿಸತೋ ಚ ನಿಕ್ಖನ್ತನದಿಯೋಪಿ ತಥೇವ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಹಿಮವನ್ತೇನೇವ ಉತ್ತರಹಿಮವನ್ತೇನೇವ ಚ ಅಮನುಸ್ಸಪಥಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಪವಿಸನ್ತಿ।
Tassa catūsu passesu sīhamukhaṃ, hatthimukhaṃ, assamukhaṃ, usabhamukhanti cattāri udakanikkhamanamukhāni honti, yehi catasso nadiyo sandanti. Sīhamukhena nikkhantanadītīre kesarasīhā bahutarā honti, tathā hatthimukhādīhi hatthiassausabhā. Puratthimadisato nikkhantanadī anotattaṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā itarā tisso nadiyo anupagamma pācīnahimavanteneva amanussapathaṃ gantvā mahāsamuddaṃ pavisati. Pacchimadisato uttaradisato ca nikkhantanadiyopi tatheva padakkhiṇaṃ katvā pacchimahimavanteneva uttarahimavanteneva ca amanussapathaṃ gantvā mahāsamuddaṃ pavisanti.
ದಕ್ಖಿಣದಿಸತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತನದೀ ಪನ ತಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಉಜುಕಂ ಪಾಸಾಣಪಿಟ್ಠೇನೇವ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಬ್ಬತಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಪರಿಕ್ಖೇಪೇನ ತಿಗಾವುತಪ್ಪಮಾಣಉದಕಧಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಆಕಾಸೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ತಿಯಗ್ಗಳೇ ನಾಮ ಪಾಸಾಣೇ ಪತಿತಾ, ಪಾಸಾಣೋ ಉದಕಧಾರಾವೇಗೇನ ಭಿನ್ನೋ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಸಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಾ ತಿಯಗ್ಗಳಾ ನಾಮ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಜಾತಾ, ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ಕೂಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾಸಾಣಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ತತೋ ಘನಪಥವಿಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉಮಙ್ಗೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಞ್ಝಂ ನಾಮ ತಿರಚ್ಛಾನಪಬ್ಬತಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಹತ್ಥತಲೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗುಲಿಸದಿಸಾ ಪಞ್ಚಧಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ।
Dakkhiṇadisato nikkhantanadī pana taṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā dakkhiṇena ujukaṃ pāsāṇapiṭṭheneva saṭṭhiyojanāni gantvā pabbataṃ paharitvā uṭṭhāya parikkhepena tigāvutappamāṇaudakadhārā hutvā ākāsena saṭṭhiyojanāni gantvā tiyaggaḷe nāma pāsāṇe patitā, pāsāṇo udakadhārāvegena bhinno. Tattha paññāsayojanappamāṇā tiyaggaḷā nāma pokkharaṇī jātā, pokkharaṇiyā kūlaṃ bhinditvā pāsāṇaṃ pavisitvā saṭṭhiyojanāni gantvā tato ghanapathaviṃ bhinditvā umaṅgena saṭṭhiyojanāni gantvā viñjhaṃ nāma tiracchānapabbataṃ paharitvā hatthatale pañcaṅgulisadisā pañcadhārā hutvā pavattanti.
ಸಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಅನೋತತ್ತಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಗತಟ್ಠಾನೇ ‘‘ಆವಟ್ಟಗಙ್ಗಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಉಜುಕಂ ಪಾಸಾಣಪಿಟ್ಠೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗತಟ್ಠಾನೇ ‘‘ಕಣ್ಹಗಙ್ಗಾ’’ತಿ, ಆಕಾಸೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗತಟ್ಠಾನೇ ‘‘ಆಕಾಸಗಙ್ಗಾ’’ತಿ, ತಿಯಗ್ಗಳಪಾಸಾಣೇ ಪಞ್ಞಾಸಯೋಜನೋಕಾಸೇ ಠಿತಾ ‘‘ತಿಯಗ್ಗಳಪೋಕ್ಖರಣೀ’’ತಿ, ಕೂಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾಸಾಣಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗತಟ್ಠಾನೇ ‘‘ಬಹಲಗಙ್ಗಾ’’ತಿ, ಉಮಙ್ಗೇನ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಾನಿ ಗತಟ್ಠಾನೇ ‘‘ಉಮಙ್ಗಗಙ್ಗಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ವಿಞ್ಝಂ ನಾಮ ತಿರಚ್ಛಾನಪಬ್ಬತಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚಧಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಗಙ್ಗಾ, ಯಮುನಾ, ಅಚಿರವತೀ, ಸರಭೂ, ಮಹೀತಿ ಪಞ್ಚಧಾ ಸಙ್ಖಂ ಗತಾ। ಏವಮೇತಾ ಪಞ್ಚ ಮಹಾನದಿಯೋ ಹಿಮವನ್ತತೋ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Sā tikkhattuṃ anotattaṃ padakkhiṇaṃ katvā gataṭṭhāne ‘‘āvaṭṭagaṅgā’’ti vuccati, ujukaṃ pāsāṇapiṭṭhena saṭṭhiyojanāni gataṭṭhāne ‘‘kaṇhagaṅgā’’ti, ākāsena saṭṭhiyojanāni gataṭṭhāne ‘‘ākāsagaṅgā’’ti, tiyaggaḷapāsāṇe paññāsayojanokāse ṭhitā ‘‘tiyaggaḷapokkharaṇī’’ti, kūlaṃ bhinditvā pāsāṇaṃ pavisitvā saṭṭhiyojanāni gataṭṭhāne ‘‘bahalagaṅgā’’ti, umaṅgena saṭṭhiyojanāni gataṭṭhāne ‘‘umaṅgagaṅgā’’ti vuccati, viñjhaṃ nāma tiracchānapabbataṃ paharitvā pañcadhārā hutvā pavattaṭṭhāne gaṅgā, yamunā, aciravatī, sarabhū, mahīti pañcadhā saṅkhaṃ gatā. Evametā pañca mahānadiyo himavantato pavattantīti veditabbā.
ತತ್ಥ ನದೀ ನಿನ್ನಗಾತಿಆದಿಕಂ ಗೋತ್ತಂ, ಗಙ್ಗಾ ಯಮುನಾತಿಆದಿಕಂ ನಾಮಂ। ಸವನ್ತಿಯೋತಿ ಯಾ ಕಾಚಿ ಸವಮಾನಾ ಸನ್ದಮಾನಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯೋ ಮಹಾನದಿಯೋ ವಾ ಕುನ್ನದಿಯೋ ವಾ। ಅಪ್ಪೇನ್ತೀತಿ ಅಲ್ಲೀಯನ್ತಿ ಓಸರನ್ತಿ। ಧಾರಾತಿ ವುಟ್ಠಿಧಾರಾ। ಪೂರತ್ತನ್ತಿ ಪುಣ್ಣಭಾವೋ। ಮಹಾಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಹಿ ಅಯಂ ಧಮ್ಮತಾ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ದೇವೋ ಮನ್ದೋ ಜಾತೋ, ಜಾಲಕ್ಖಿಪಾದೀನಿ ಆದಾಯ ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪೇ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಅತಿಮಹನ್ತೀ ವುಟ್ಠಿ, ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮ ನು ಖೋ ಪಿಟ್ಠಿಪಸಾರಣಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವಾ ತಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುಂ। ಪಠಮಕಪ್ಪಿಕಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹಿ ಯಂ ವಸ್ಸಿತ್ವಾ ಸಿನೇರುಮೇಖಲಂ ಆಹಚ್ಚ ಉದಕಂ ಠಿತಂ, ತಂ ತತೋ ಏಕಙ್ಗುಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉದಕಂ ನೇವ ಹೇಟ್ಠಾ ಓತರತಿ, ನ ಉದ್ಧಂ ಉತ್ತರತಿ।
Tattha nadī ninnagātiādikaṃ gottaṃ, gaṅgā yamunātiādikaṃ nāmaṃ. Savantiyoti yā kāci savamānā sandamānā gacchantiyo mahānadiyo vā kunnadiyo vā. Appentīti allīyanti osaranti. Dhārāti vuṭṭhidhārā. Pūrattanti puṇṇabhāvo. Mahāsamuddassa hi ayaṃ dhammatā – ‘‘imasmiṃ kāle devo mando jāto, jālakkhipādīni ādāya macchakacchape gaṇhissāmā’’ti vā ‘‘imasmiṃ kāle atimahantī vuṭṭhi, na labhissāma nu kho piṭṭhipasāraṇaṭṭhāna’’nti vā taṃ na sakkā vattuṃ. Paṭhamakappikakālato paṭṭhāya hi yaṃ vassitvā sinerumekhalaṃ āhacca udakaṃ ṭhitaṃ, taṃ tato ekaṅgulamattampi udakaṃ neva heṭṭhā otarati, na uddhaṃ uttarati.
ಏಕರಸೋತಿ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನರಸೋ। ಮುತ್ತಾತಿ ಖುದ್ದಕಮಹನ್ತವಟ್ಟದೀಘಾದಿಭೇದಾ ಅನೇಕವಿಧಾ ಮುತ್ತಾ। ಮಣೀತಿ ರತ್ತನೀಲಾದಿಭೇದೋ ಅನೇಕವಿಧೋ ಮಣಿ। ವೇಳುರಿಯೋತಿ ವಂಸವಣ್ಣಸಿರೀಸಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾದಿಸಣ್ಠಾನತೋ ಅನೇಕವಿಧೋ। ಸಙ್ಖೋತಿ ದಕ್ಖಿಣಾವತ್ತತಮ್ಬಕುಚ್ಛಿಕಧಮನಸಙ್ಖಾದಿಭೇದೋ ಅನೇಕವಿಧೋ। ಸಿಲಾತಿ ಸೇತಕಾಳಮುಗ್ಗವಣ್ಣಾದಿಭೇದಾ ಅನೇಕವಿಧಾ। ಪವಾಳನ್ತಿ ಖುದ್ದಕಮಹನ್ತಮನ್ದರತ್ತಘನರತ್ತಾದಿಭೇದಂ ಅನೇಕವಿಧಂ। ಲೋಹಿತಙ್ಗೋತಿ ಪದುಮರಾಗಾದಿಭೇದೋ ಅನೇಕವಿಧೋ ಮಸಾರಗಲ್ಲನ್ತಿ ಕಬರಮಣಿ। ‘‘ಚಿತ್ತಫಲಿಕ’’ನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ।
Ekarasoti asambhinnaraso. Muttāti khuddakamahantavaṭṭadīghādibhedā anekavidhā muttā. Maṇīti rattanīlādibhedo anekavidho maṇi. Veḷuriyoti vaṃsavaṇṇasirīsapupphavaṇṇādisaṇṭhānato anekavidho. Saṅkhoti dakkhiṇāvattatambakucchikadhamanasaṅkhādibhedo anekavidho. Silāti setakāḷamuggavaṇṇādibhedā anekavidhā. Pavāḷanti khuddakamahantamandarattaghanarattādibhedaṃ anekavidhaṃ. Lohitaṅgoti padumarāgādibhedo anekavidho masāragallanti kabaramaṇi. ‘‘Cittaphalika’’ntipi vadanti.
ಮಹತಂ ಭೂತಾನನ್ತಿ ಮಹನ್ತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ। ತಿಮಿತಿಮಿಙ್ಗಲಾದಿಕಾ ತಿಸ್ಸೋ ಮಚ್ಛಜಾತಿಯೋ। ತಿಮಿಂ ಗಿಲನಸಮತ್ಥಾ ತಿಮಿಙ್ಗಲಾ, ತಿಮಿಞ್ಚ ತಿಮಿಙ್ಗಲಞ್ಚ ಗಿಲನಸಮತ್ಥಾ ‘‘ತಿಮಿತಿಮಿಙ್ಗಲಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ನಾಗಾತಿ ಊಮಿಪಿಟ್ಠಿವಾಸಿನೋಪಿ ವಿಮಾನಟ್ಠಕನಾಗಾಪಿ।
Mahataṃbhūtānanti mahantānaṃ sattānaṃ. Timitimiṅgalādikā tisso macchajātiyo. Timiṃ gilanasamatthā timiṅgalā, timiñca timiṅgalañca gilanasamatthā ‘‘timitimiṅgalā’’ti vadanti. Nāgāti ūmipiṭṭhivāsinopi vimānaṭṭhakanāgāpi.
ಏವಮೇವ ಖೋತಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸತ್ಥಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಸೋಳಸಪಿ ಬಾತ್ತಿಂಸಪಿ ತತೋ ಭಿಯ್ಯೋಪಿ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಧಮ್ಮೇ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತದಾ ಉಪಮಾಭಾವೇನ ಪನ ಗಹಿತಾನಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅನುರೂಪವಸೇನ ಅಟ್ಠೇವ ತೇ ಉಪಮೇತಬ್ಬಧಮ್ಮೇ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಅಟ್ಠ ಅಚ್ಛರಿಯಾ ಅಬ್ಭುತಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
Evamevakhoti kiñcāpi satthā imasmiṃ dhammavinaye soḷasapi bāttiṃsapi tato bhiyyopi acchariyabbhutadhamme vibhajitvā dassetuṃ sakkoti, tadā upamābhāvena pana gahitānaṃ aṭṭhannaṃ anurūpavasena aṭṭheva te upametabbadhamme vibhajitvā dassento ‘‘evameva kho, bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā’’tiādimāha.
ತತ್ಥ ಅನುಪುಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾಯ ತಿಸ್ಸೋ ಭಿಕ್ಖಾ ಗಹಿತಾ, ಅನುಪುಬ್ಬಕಿರಿಯಾಯ ತೇರಸ ಧುತಙ್ಗಧಮ್ಮಾ, ಅನುಪುಬ್ಬಪಟಿಪದಾಯ ಸತ್ತ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮಹಾವಿಪಸ್ಸನಾ ಅಟ್ಠತಿಂಸ ಆರಮ್ಮಣವಿಭತ್ತಿಯೋ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾ ಚ ಗಹಿತಾ। ನ ಆಯತಕೇನೇವ ಅಞ್ಞಾಪಟಿವೇಧೋತಿ ಮಣ್ಡೂಕಸ್ಸ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಗಮನಂ ವಿಯ ಆದಿತೋವ ಸೀಲಪೂರಣಾದೀನಿ ಅಕತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಪಟಿವೇಧೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಪನ ಸೀಲಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾವ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha anupubbasikkhāya tisso bhikkhā gahitā, anupubbakiriyāya terasa dhutaṅgadhammā, anupubbapaṭipadāya satta anupassanā aṭṭhārasa mahāvipassanā aṭṭhatiṃsa ārammaṇavibhattiyo sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā ca gahitā. Na āyatakeneva aññāpaṭivedhoti maṇḍūkassa uppatitvā gamanaṃ viya āditova sīlapūraṇādīni akatvā arahattapaṭivedho nāma natthi, paṭipāṭiyā pana sīlasamādhipaññāyo pūretvāva arahattappattīti attho.
ಮಮ ಸಾವಕಾತಿ ಸೋತಾಪನ್ನಾದಿಕೇ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ನ ಸಂವಸತೀತಿ ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಾದಿವಸೇನ ಸಂವಾಸಂ ನ ಕರೋತಿ। ಉಕ್ಖಿಪತೀತಿ ಅಪನೇತಿ। ಆರಕಾವಾತಿ ದೂರೇಯೇವ। ನ ತೇನ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಊನತ್ತಂ ವಾ ಪೂರತ್ತಂ ವಾತಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯೇಪಿ ಮಹಾಕಪ್ಪೇ ಬುದ್ಧೇಸು ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇಸು ಏಕಸತ್ತೋಪಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತದಾಪಿ ‘‘ತುಚ್ಛಾ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತೂ’’ತಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುಂ, ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಪನ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಸಮಾಗಮೇ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾಪಿ ಸತ್ತಾ ಅಮತಂ ಆರಾಧೇನ್ತಿ, ತದಾಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುಂ ‘‘ಪೂರಾ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತೂ’’ತಿ। ವಿಮುತ್ತಿರಸೋತಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಮುಚ್ಚನರಸೋ। ಸಬ್ಬಾ ಹಿ ಸಾಸನಸ್ಸ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಯಾವದೇವ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಹೋತಿ।
Mama sāvakāti sotāpannādike ariyapuggale sandhāya vadati. Na saṃvasatīti uposathakammādivasena saṃvāsaṃ na karoti. Ukkhipatīti apaneti. Ārakāvāti dūreyeva. Na tena nibbānadhātuyā ūnattaṃ vā pūrattaṃ vāti asaṅkhyeyyepi mahākappe buddhesu anuppajjantesu ekasattopi parinibbātuṃ na sakkoti, tadāpi ‘‘tucchā nibbānadhātū’’ti na sakkā vattuṃ, buddhakāle pana ekekasmiṃ samāgame asaṅkhyeyyāpi sattā amataṃ ārādhenti, tadāpi na sakkā vattuṃ ‘‘pūrā nibbānadhātū’’ti. Vimuttirasoti kilesehi vimuccanaraso. Sabbā hi sāsanassa sampatti yāvadeva anupādāya āsavehi cittassa vimuttiyā hoti.
ರತನಾನೀತಿ ರತಿಜನನಟ್ಠೇನ ರತನಾನಿ। ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದಯೋ ಹಿ ಭಾವಿಯಮಾನಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇಪಿ ಅನಪ್ಪಕಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ಪಗೇವ ಅಪರಭಾಗೇ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Ratanānīti ratijananaṭṭhena ratanāni. Satipaṭṭhānādayo hi bhāviyamānā pubbabhāgepi anappakaṃ pītipāmojjaṃ nibbattenti, pageva aparabhāge. Vuttañhetaṃ –
‘‘ಯತೋ ಯತೋ ಸಮ್ಮಸತಿ, ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಬ್ಬಯಂ।
‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
ಲಭತೀ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಮತಂ ತಂ ವಿಜಾನತ’’ನ್ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೭೪) –
Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti. (dha. pa. 374) –
ಲೋಕಿಯರತನನಿಮಿತ್ತಂ ಪನ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ ನ ತಸ್ಸ ಕಲಭಾಗಮ್ಪಿ ಅಗ್ಘತೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ಹೇಟ್ಠಾ ದಸ್ಸಿತೋ ಏವ। ಅಪಿಚ –
Lokiyaratananimittaṃ pana pītipāmojjaṃ na tassa kalabhāgampi agghatīti ayamattho heṭṭhā dassito eva. Apica –
‘‘ಚಿತ್ತೀಕತಂ ಮಹಗ್ಘಞ್ಚ, ಅತುಲಂ ದುಲ್ಲಭದಸ್ಸನಂ।
‘‘Cittīkataṃ mahagghañca, atulaṃ dullabhadassanaṃ;
ಅನೋಮಸತ್ತಪರಿಭೋಗಂ, ‘ರತನ’ನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥
Anomasattaparibhogaṃ, ‘ratana’nti pavuccatī’’ti.
ಯದಿ ಚ ಚಿತ್ತೀಕತಾದಿಭಾವೇನ ರತನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದೀನಂಯೇವ ಭೂತತೋ ರತನಭಾವೋ। ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾನಞ್ಹಿ ಸೋ ಆನುಭಾವೋ, ಯಂ ಸಾವಕಾ ಸಾವಕಪಾರಮೀಞಾಣಂ, ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಞಾಣಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಧಿಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಆಸನ್ನಕಾರಣತ್ತಾ। ಪರಮ್ಪರಕಾರಣಞ್ಹಿ ದಾನಾದಿಉಪನಿಸ್ಸಯೋತಿ ಏವಂ ರತಿಜನನಟ್ಠೇನ ಚಿತ್ತೀಕತಾದಿಅತ್ಥೇನ ಚ ರತನಭಾವೋ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾನಂ ಸಾತಿಸಯೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತತ್ರಿಮಾನಿ ರತನಾನಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿಆದಿ।
Yadi ca cittīkatādibhāvena ratanaṃ nāma hoti, satipaṭṭhānādīnaṃyeva bhūtato ratanabhāvo. Bodhipakkhiyadhammānañhi so ānubhāvo, yaṃ sāvakā sāvakapāramīñāṇaṃ, paccekabuddhā paccekabodhiñāṇaṃ, sammāsambuddhā sammāsambodhiṃ adhigacchantīti āsannakāraṇattā. Paramparakāraṇañhi dānādiupanissayoti evaṃ ratijananaṭṭhena cittīkatādiatthena ca ratanabhāvo bodhipakkhiyadhammānaṃ sātisayo. Tena vuttaṃ – ‘‘tatrimāni ratanāni, seyyathidaṃ, cattāro satipaṭṭhānā’’tiādi.
ತತ್ಥ ಆರಮ್ಮಣೇ ಪಕ್ಖನ್ದಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಪಟ್ಠಾನಂ, ಸತಿಯೇವ ಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ। ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಪನ ಕಾಯಾದಿವಸೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಕಾಯವೇದನಾಚಿತ್ತಧಮ್ಮೇಸು ಸುಭಸುಖನಿಚ್ಚಅತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಪಹಾನತೋ ಅಸುಭದುಕ್ಖಾನಿಚ್ಚಾನತ್ತತಾಗಹಣತೋ ಚ ನೇಸಂ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾದಿಭಾವೋ ವಿಭತ್ತೋ।
Tattha ārammaṇe pakkhanditvā upaṭṭhānaṭṭhena paṭṭhānaṃ, satiyeva paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ. Ārammaṇassa pana kāyādivasena catubbidhattā vuttaṃ ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’ti. Tathā hi kāyavedanācittadhammesu subhasukhaniccaattasaññānaṃ pahānato asubhadukkhāniccānattatāgahaṇato ca nesaṃ kāyānupassanādibhāvo vibhatto.
ಸಮ್ಮಾ ಪದಹನ್ತಿ ಏತೇನ, ಸಯಂ ವಾ ಸಮ್ಮಾ ಪದಹತಿ, ಪಸತ್ಥಂ, ಸುನ್ದರಂ ವಾ ಪದಹನ್ತಿ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ। ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಪಧಾನಭಾವಕರಣತೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ। ವೀರಿಯಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ತಮ್ಪಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದನಪಹಾನವಸೇನ ಅನುಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪ್ಪಾದನಭಾವನವಸೇನ ಚ ಚತುಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ’’ತಿ।
Sammā padahanti etena, sayaṃ vā sammā padahati, pasatthaṃ, sundaraṃ vā padahanti sammappadhānaṃ. Puggalassa vā sammadeva padhānabhāvakaraṇato sammappadhānaṃ. Vīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Tampi anuppannuppannānaṃ akusalānaṃ anuppādanapahānavasena anuppannuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādanabhāvanavasena ca catukiccaṃ katvā vuttaṃ ‘‘cattāro sammappadhānā’’ti.
ಇಜ್ಝತೀತಿ ಇದ್ಧಿ, ಸಮಿಜ್ಝತಿ ನಿಪ್ಫಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಜ್ಝನ್ತಿ ವಾ ಏತಾಯ ಸತ್ತಾ ಇದ್ಧಾ ವುದ್ಧಾ ಉಕ್ಕಂಸಗತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಇದ್ಧಿ। ಇತಿ ಪಠಮೇನ ಅತ್ಥೇನ ಇದ್ಧಿ ಏವ ಪಾದೋ ಇದ್ಧಿಪಾದೋ, ಇದ್ಧಿಕೋಟ್ಠಾಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ । ದುತಿಯೇನ ಅತ್ಥೇನ ಇದ್ಧಿಯಾ ಪಾದೋ ಪತಿಟ್ಠಾ ಅಧಿಗಮೂಪಾಯೋತಿ ಇದ್ಧಿಪಾದೋ। ತೇನ ಹಿ ಉಪರೂಪರಿವಿಸೇಸಸಙ್ಖಾತಂ ಇದ್ಧಿಂ ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ಸ್ವಾಯಂ ಇದ್ಧಿಪಾದೋ ಯಸ್ಮಾ ಛನ್ದಾದಿಕೇ ಚತ್ತಾರೋ ಅಧಿಪತಿಧಮ್ಮೇ ಧುರೇ ಜೇಟ್ಠಕೇ ಕತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಯತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ’’ತಿ।
Ijjhatīti iddhi, samijjhati nipphajjatīti attho. Ijjhanti vā etāya sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iddhi. Iti paṭhamena atthena iddhi eva pādo iddhipādo, iddhikoṭṭhāsoti attho . Dutiyena atthena iddhiyā pādo patiṭṭhā adhigamūpāyoti iddhipādo. Tena hi uparūparivisesasaṅkhātaṃ iddhiṃ pajjanti pāpuṇanti, svāyaṃ iddhipādo yasmā chandādike cattāro adhipatidhamme dhure jeṭṭhake katvā nibbattiyati, tasmā vuttaṃ ‘‘cattāro iddhipādā’’ti.
ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀತಿ ಸದ್ಧಾದೀನಿ ಪಞ್ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ। ತತ್ಥ ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಅಧಿಮೋಕ್ಖಲಕ್ಖಣೇ ಇನ್ದಟ್ಠಂ ಕಾರೇತೀತಿ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಕೋಸಜ್ಜಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಪಗ್ಗಹಲಕ್ಖಣೇ , ಪಮಾದಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾನಲಕ್ಖಣೇ, ವಿಕ್ಖೇಪಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಅವಿಕ್ಖೇಪಲಕ್ಖಣೇ, ಅಞ್ಞಾಣಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ದಸ್ಸನಲಕ್ಖಣೇ ಇನ್ದಟ್ಠಂ ಕಾರೇತೀತಿ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ।
Pañcindriyānīti saddhādīni pañca indriyāni. Tattha assaddhiyaṃ abhibhavitvā adhimokkhalakkhaṇe indaṭṭhaṃ kāretīti saddhindriyaṃ, kosajjaṃ abhibhavitvā paggahalakkhaṇe , pamādaṃ abhibhavitvā upaṭṭhānalakkhaṇe, vikkhepaṃ abhibhavitvā avikkhepalakkhaṇe, aññāṇaṃ abhibhavitvā dassanalakkhaṇe indaṭṭhaṃ kāretīti paññindriyaṃ.
ತಾನಿಯೇವ ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಾದೀಹಿ ಅನಭಿಭವನೀಯತೋ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇಸು ಥಿರಭಾವೇನ ‘‘ಬಲಾನೀ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
Tāniyeva assaddhiyādīhi anabhibhavanīyato akampiyaṭṭhena sampayuttadhammesu thirabhāvena ‘‘balānī’’ti veditabbāni.
ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾತಿ ಬೋಧಿಯಾ, ಬೋಧಿಸ್ಸ ವಾ ಅಙ್ಗಾತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ। ಯಾ ಹಿ ಏಸಾ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗೀ ಯಾಯ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಯ ಲೀನುದ್ಧಚ್ಚಪತಿಟ್ಠಾನಾಯೂಹನಕಾಮಸುಖತ್ತಕಿಲಮಥಾನುಯೋಗ- ಉಚ್ಛೇದಸಸ್ಸತಾಭಿನಿವೇಸಾದೀನಂ ಅನೇಕೇಸಂ ಉಪದ್ದವಾನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾಯ ಸತಿಧಮ್ಮವಿಚಯವೀರಿಯಪೀತಿಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮಾಧಿಉಪೇಕ್ಖಾಸಙ್ಖಾತಾಯ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗಿಯಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಬುಜ್ಝತಿ, ಕಿಲೇಸನಿದ್ದಾಯ ವುಟ್ಠಹತಿ, ಚತ್ತಾರಿ ವಾ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ ವಾ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೀತಿ ‘‘ಬೋಧೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸಾ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗಿಸಙ್ಖಾತಾಯ ಬೋಧಿಯಾ ಅಙ್ಗಾತಿಪಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಝಾನಙ್ಗಮಗ್ಗಙ್ಗಾದಯೋ ವಿಯ। ಯೋಪೇಸ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾಯ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗಿಯಾ ಬುಜ್ಝತೀತಿ ಕತ್ವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ‘‘ಬೋಧೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸ ಬೋಧಿಸ್ಸ ಅಙ್ಗಾತಿಪಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಸೇನಙ್ಗರಥಙ್ಗಾದಯೋ ವಿಯ। ತೇನಾಹು ಪೋರಾಣಾ – ‘‘ಬುಜ್ಝನಕಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಙ್ಗಾತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತಿ। ‘‘ಬೋಧಿಯಾ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನಪಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Satta bojjhaṅgāti bodhiyā, bodhissa vā aṅgāti bojjhaṅgā. Yā hi esā dhammasāmaggī yāya lokuttaramaggakkhaṇe uppajjamānāya līnuddhaccapatiṭṭhānāyūhanakāmasukhattakilamathānuyoga- ucchedasassatābhinivesādīnaṃ anekesaṃ upaddavānaṃ paṭipakkhabhūtāya satidhammavicayavīriyapītipassaddhisamādhiupekkhāsaṅkhātāya dhammasāmaggiyā ariyasāvako bujjhati, kilesaniddāya vuṭṭhahati, cattāri vā ariyasaccāni paṭivijjhati, nibbānameva vā sacchikarotīti ‘‘bodhī’’ti vuccati, tassā dhammasāmaggisaṅkhātāya bodhiyā aṅgātipi bojjhaṅgā jhānaṅgamaggaṅgādayo viya. Yopesa vuttappakārāya dhammasāmaggiyā bujjhatīti katvā ariyasāvako ‘‘bodhī’’ti vuccati, tassa bodhissa aṅgātipi bojjhaṅgā senaṅgarathaṅgādayo viya. Tenāhu porāṇā – ‘‘bujjhanakassa puggalassa aṅgāti bojjhaṅgā’’ti. ‘‘Bodhiyā saṃvattantīti bojjhaṅgā’’tiādinā nayenapi bojjhaṅgānaṃ bojjhaṅgattho veditabbo.
ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋತಿ ತಂತಂಮಗ್ಗವಜ್ಝಕಿಲೇಸೇಹಿ ಆರಕತ್ತಾ ಅರಿಯಭಾವಕರತ್ತಾ ಅರಿಯಫಲಪಟಿಲಾಭಕರತ್ತಾ ಚ ಅರಿಯೋ। ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದೀನಿ ಅಟ್ಠಙ್ಗಾನಿ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥಿ, ಅಟ್ಠ ಅಙ್ಗಾನಿಯೇವ ವಾ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ। ಕಿಲೇಸೇ ಮಾರೇನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ, ನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಿಕೇಹಿ ಮಗ್ಗಿಯತಿ, ಸಯಂ ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮಗ್ಗತೀತಿ ಮಗ್ಗೋತಿ। ಏವಮೇತೇಸಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದೀನಂ ಅತ್ಥವಿಭಾಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti taṃtaṃmaggavajjhakilesehi ārakattā ariyabhāvakarattā ariyaphalapaṭilābhakarattā ca ariyo. Sammādiṭṭhiādīni aṭṭhaṅgāni assa atthi, aṭṭha aṅgāniyeva vā aṭṭhaṅgiko. Kilese mārento gacchati, nibbānatthikehi maggiyati, sayaṃ vā nibbānaṃ maggatīti maggoti. Evametesaṃ satipaṭṭhānādīnaṃ atthavibhāgo veditabbo.
ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ಮಗ್ಗಸಙ್ಖಾತಂ ಸೋತಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಠಿತೋ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಟ್ಠೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸ್ಸ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಕರಣಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಪಠಮಮಗ್ಗಟ್ಠೋ, ಯೋ ಅಟ್ಠಮಕೋತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಕದಾಗಾಮೀತಿ ಸಕಿದೇವ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಆಗಮನಸೀಲೋ ದುತಿಯಫಲಟ್ಠೋ। ಅನಾಗಾಮೀತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಕಾಮಲೋಕಂ ಅನಾಗಮನಸೀಲೋ ತತಿಯಫಲಟ್ಠೋ । ಯೋ ಪನ ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ ಏಕಬೀಜೀತಿ ಏವಮಾದಿಕೋ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲವಿಭಾಗೋ, ಸೋ ಏತೇಸಂಯೇವ ಪಭೇದೋತಿ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Sotāpannoti maggasaṅkhātaṃ sotaṃ āpajjitvā pāpuṇitvā ṭhito, sotāpattiphalaṭṭhoti attho. Sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannoti sotāpattiphalassa attapaccakkhakaraṇāya paṭipajjamāno paṭhamamaggaṭṭho, yo aṭṭhamakotipi vuccati. Sakadāgāmīti sakideva imaṃ lokaṃ paṭisandhiggahaṇavasena āgamanasīlo dutiyaphalaṭṭho. Anāgāmīti paṭisandhiggahaṇavasena kāmalokaṃ anāgamanasīlo tatiyaphalaṭṭho . Yo pana saddhānusārī dhammānusārī ekabījīti evamādiko ariyapuggalavibhāgo, so etesaṃyeva pabhedoti. Sesaṃ vuttanayameva.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಮತಕುಣಪಸದಿಸೇನ ದುಸ್ಸೀಲಪುಗ್ಗಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂವಾಸಾಭಾವಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ಇಮಂ ಅಸಂವಾಸಾರಹಸಂವಾಸಾರಹವಿಭಾಗಕಾರಣಪರಿದೀಪನಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ attano dhammavinaye matakuṇapasadisena dussīlapuggalena saddhiṃ saṃvāsābhāvasaṅkhātaṃ atthaṃ viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ asaṃvāsārahasaṃvāsārahavibhāgakāraṇaparidīpanaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಛನ್ನಮತಿವಸ್ಸತೀತಿ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ನವಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತತೋ ಪರಂ ತತೋ ಪರನ್ತಿ ಏವಂ ಆಪತ್ತಿವಸ್ಸಂ ಕಿಲೇಸವಸ್ಸಂ ಅತಿವಿಯ ವಸ್ಸತಿ। ವಿವಟಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀತಿ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ ತಂ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ವಿವರನ್ತೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಯಥಾಧಮ್ಮಂ ಯಥಾವಿನಯಂ ಪಟಿಕರೋನ್ತೋ ದೇಸೇನ್ತೋ ವುಟ್ಠಹನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ನವಂ ಆಪತ್ತಿಂ ನ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತೇನಸ್ಸ ವಿವಟಂ ಪುನ ಆಪತ್ತಿವಸ್ಸಂ ಕಿಲೇಸವಸ್ಸಂ ನ ವಸ್ಸತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಏತದೇವಂ, ತಸ್ಮಾ ಛನ್ನಂ ಛಾದಿತಂ ಆಪತ್ತಿಂ ವಿವರೇಥ ಪಕಾಸೇಥ। ಏವಂ ತಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತಂ ಆಪತ್ತಿಆಪಜ್ಜನಕಂ ಆಪನ್ನಪುಗ್ಗಲಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಅತಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಕಿಲೇಸವಸ್ಸಂ ನ ವಸ್ಸತಿ ನ ತೇಮೇತಿ। ಏವಂ ಸೋ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಅನವಸ್ಸುತೋ ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲೋ ಸಮಾಹಿತೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಾತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Tattha channamativassatīti āpattiṃ āpajjitvā paṭicchādento aññaṃ navaṃ āpattiṃ āpajjati, tato paraṃ tato paranti evaṃ āpattivassaṃ kilesavassaṃ ativiya vassati. Vivaṭaṃ nātivassatīti āpattiṃ āpanno taṃ appaṭicchādetvā vivaranto sabrahmacārīnaṃ pakāsento yathādhammaṃ yathāvinayaṃ paṭikaronto desento vuṭṭhahanto aññaṃ navaṃ āpattiṃ na āpajjati, tenassa vivaṭaṃ puna āpattivassaṃ kilesavassaṃ na vassati. Yasmā ca etadevaṃ, tasmā channaṃ chāditaṃ āpattiṃ vivaretha pakāsetha. Evaṃ taṃ nātivassatīti evaṃ sante taṃ āpattiāpajjanakaṃ āpannapuggalaṃ attabhāvaṃ ativijjhitvā kilesavassaṃ na vassati na temeti. Evaṃ so kilesehi anavassuto parisuddhasīlo samāhito hutvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā sammasanto anukkamena nibbānaṃ pāpuṇātīti adhippāyo.
ಪಞ್ಚಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೫. ಉಪೋಸಥಸುತ್ತಂ • 5. Uposathasuttaṃ
