| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
10. උපොසථසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Uposathasuttavaṇṇanā
71. දසමෙ තදහුපොසථෙති තස්‌මිං අහු උපොසථෙ තං දිවසං උපොසථෙ, පන්‌නරසිකඋපොසථදිවසෙති වුත්‌තං හොති. උපසඞ්‌කමීති උපොසථඞ්‌ගානි අධිට්‌ඨාය ගන්‌ධමාලාදිහත්‌ථා උපසඞ්‌කමි. හන්‌දාති වවස්‌සග්‌ගත්‌ථෙ නිපාතො. දිවා දිවස්‌සාති දිවසස්‌ස දිවා නාම මජ්‌ඣන්‌හො, ඉමස්‌මිං ඨිතෙ මජ්‌ඣන්‌හිකෙ කාලෙති අත්‌ථො. කුතො නු ත්‌වං ආගච්‌ඡසීති කිං කරොන්‌තී විචරසීති පුච්‌ඡති. ගොපාලකුපොසථොති ගොපාලකෙහි සද්‌ධිං උපවසනඋපොසථො. නිගණ්‌ඨුපොසථොති නිගණ්‌ඨානං උපවසනඋපොසථො. අරියුපොසථොති අරියානං උපවසනඋපොසථො. සෙය්‍යථාපි විසාඛෙති යථා නාම, විසාඛෙ. සායන්‌හසමයෙ සාමිකානං ගාවො නිය්‍යාතෙත්‌වාති ගොපාලකා හි දෙවසිකවෙතනෙන වා පඤ්‌චාහදසාහඅද්‌ධමාසමාසඡමාසසංවච්‌ඡරපරිච්‌ඡෙදෙන වා ගාවො ගහෙත්‌වා රක්‌ඛන්‌ති. ඉධ පන දෙවසිකවෙතනෙන රක්‌ඛන්‌තං සන්‌ධායෙතං වුත්‌තං – නිය්‍යාතෙත්‌වාති පටිච්‌ඡාපෙත්‌වා ‘‘එතා වො ගාවො’’ති දත්‌වා. ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛතීති අත්‌තනො ගෙහං ගන්‌ත්‌වා භුඤ්‌ජිත්‌වා මඤ්‌චෙ නිපන්‌නො එවං පච්‌චවෙක්‌ඛති. අභිජ්‌ඣාසහගතෙනාති තණ්‌හාය සම්‌පයුත්‌තෙන. එවං ඛො, විසාඛෙ, ගොපාලකුපොසථො හොතීති අරියුපොසථොව අයං, අපරිසුද්‌ධවිතක්‌කතාය පන ගොපාලකඋපොසථට්‌ඨානෙ ඨිතො. න මහප්‌ඵලොති විපාකඵලෙන න මහප්‌ඵලො. න මහානිසංසොති විපාකානිසංසෙන න මහානිසංසො. න මහාජුතිකොති විපාකොභාසෙන න මහාඔභාසො. න මහාවිප්‌ඵාරොති විපාකවිප්‌ඵාරස්‌ස අමහන්‌තතාය න මහාවිප්‌ඵාරො.
71. Dasame tadahuposatheti tasmiṃ ahu uposathe taṃ divasaṃ uposathe, pannarasikauposathadivaseti vuttaṃ hoti. Upasaṅkamīti uposathaṅgāni adhiṭṭhāya gandhamālādihatthā upasaṅkami. Handāti vavassaggatthe nipāto. Divā divassāti divasassa divā nāma majjhanho, imasmiṃ ṭhite majjhanhike kāleti attho. Kuto nu tvaṃ āgacchasīti kiṃ karontī vicarasīti pucchati. Gopālakuposathoti gopālakehi saddhiṃ upavasanauposatho. Nigaṇṭhuposathoti nigaṇṭhānaṃ upavasanauposatho. Ariyuposathoti ariyānaṃ upavasanauposatho. Seyyathāpi visākheti yathā nāma, visākhe. Sāyanhasamayesāmikānaṃ gāvo niyyātetvāti gopālakā hi devasikavetanena vā pañcāhadasāhaaddhamāsamāsachamāsasaṃvaccharaparicchedena vā gāvo gahetvā rakkhanti. Idha pana devasikavetanena rakkhantaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ – niyyātetvāti paṭicchāpetvā ‘‘etā vo gāvo’’ti datvā. Itipaṭisañcikkhatīti attano gehaṃ gantvā bhuñjitvā mañce nipanno evaṃ paccavekkhati. Abhijjhāsahagatenāti taṇhāya sampayuttena. Evaṃ kho, visākhe, gopālakuposatho hotīti ariyuposathova ayaṃ, aparisuddhavitakkatāya pana gopālakauposathaṭṭhāne ṭhito. Na mahapphaloti vipākaphalena na mahapphalo. Na mahānisaṃsoti vipākānisaṃsena na mahānisaṃso. Na mahājutikoti vipākobhāsena na mahāobhāso. Na mahāvipphāroti vipākavipphārassa amahantatāya na mahāvipphāro.
සමණජාතිකාති සමණායෙව. පරං යොජනසතන්‌ති යොජනසතං අතික්‌කමිත්‌වා තතො පරං. තෙසු දණ්‌ඩං නික්‌ඛිපාහීති තෙසු යොජනසතතො පරභාගෙසු ඨිතෙසු සත්‌තෙසු දණ්‌ඩං නික්‌ඛිප, නික්‌ඛිත්‌තදණ්‌ඩො හොහි. නාහං ක්‌වචනි කස්‌සචි කිඤ්‌චනතස්‌මින්‌ති අහං කත්‌ථචි කස්‌සචි පරස්‌ස කිඤ්‌චනතස්‌මිං න හොමි. කිඤ්‌චනං වුච්‌චති පලිබොධො, පලිබොධො න හොමීති වුත්‌තං හොති. න ච මම ක්‌වචනි කත්‌ථචි කිඤ්‌චනතත්‌ථීති මමාපි ක්‌වචනි අන්‌තො වා බහිද්‌ධා වා කත්‌ථචි එකපරික්‌ඛාරෙපි කිඤ්‌චනතා නත්‌ථි, පලිබොධො නත්‌ථි, ඡින්‌නපලිබොධොහමස්‌මීති වුත්‌තං හොති. භොගෙති මඤ්‌චපීඨයාගුභත්‌තාදයො. අදින්‌නංයෙව පරිභුඤ්‌ජතීති පුනදිවසෙ මඤ්‌චෙ නිපජ්‌ජන්‌තොපි පීඨෙ නිසීදන්‌තොපි යාගුං පිවන්‌තොපි භත්‌තං භුඤ්‌ජන්‌තොපි තෙ භොගෙ අදින්‌නෙයෙව පරිභුඤ්‌ජති. න මහප්‌ඵලොති නිප්‌ඵලො. බ්‍යඤ්‌ජනමෙව හි එත්‌ථ සාවසෙසං, අත්‌ථො පන නිරවසෙසො. එවං උපවුත්‌ථස්‌ස හි උපොසථස්‌ස අප්‌පමත්‌තකම්‌පි විපාකඵලං ඉට්‌ඨං කන්‌තං මනාපං නාම නත්‌ථි. තස්‌මා නිප්‌ඵලොත්‌වෙව වෙදිතබ්‌බො. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො.
Samaṇajātikāti samaṇāyeva. Paraṃ yojanasatanti yojanasataṃ atikkamitvā tato paraṃ. Tesu daṇḍaṃ nikkhipāhīti tesu yojanasatato parabhāgesu ṭhitesu sattesu daṇḍaṃ nikkhipa, nikkhittadaṇḍo hohi. Nāhaṃ kvacani kassaci kiñcanatasminti ahaṃ katthaci kassaci parassa kiñcanatasmiṃ na homi. Kiñcanaṃ vuccati palibodho, palibodho na homīti vuttaṃ hoti. Na ca mama kvacani katthaci kiñcanatatthīti mamāpi kvacani anto vā bahiddhā vā katthaci ekaparikkhārepi kiñcanatā natthi, palibodho natthi, chinnapalibodhohamasmīti vuttaṃ hoti. Bhogeti mañcapīṭhayāgubhattādayo. Adinnaṃyeva paribhuñjatīti punadivase mañce nipajjantopi pīṭhe nisīdantopi yāguṃ pivantopi bhattaṃ bhuñjantopi te bhoge adinneyeva paribhuñjati. Na mahapphaloti nipphalo. Byañjanameva hi ettha sāvasesaṃ, attho pana niravaseso. Evaṃ upavutthassa hi uposathassa appamattakampi vipākaphalaṃ iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ nāma natthi. Tasmā nipphalotveva veditabbo. Sesapadesupi eseva nayo.
උපක්‌කිලිට්‌ඨස්‌ස චිත්‌තස්‌සාති ඉදං කස්‌මා ආහ? සංකිලිට්‌ඨෙන හි චිත්‌තෙන උපවුත්‌ථො උපොසථො න මහප්‌ඵලො හොතීති දස්‌සිතත්‌තා විසුද්‌ධෙන චිත්‌තෙන උපවුත්‌ථස්‌ස මහප්‌ඵලතා අනුඤ්‌ඤාතා හොති. තස්‌මා යෙන කම්‌මට්‌ඨානෙන චිත්‌තං විසුජ්‌ඣති, තං චිත්‌තවිසොධනකම්‌මට්‌ඨානං දස්‌සෙතුං ඉදමාහ . තත්‌ථ උපක්‌කමෙනාති පච්‌චත්‌තපුරිසකාරෙන, උපායෙන වා. තථාගතං අනුස්‌සරතීති අට්‌ඨහි කාරණෙහි තථාගතගුණෙ අනුස්‌සරති. එත්‌ථ හි ඉතිපි සො භගවාති සො භගවා ඉතිපි සීලෙන, ඉතිපි සමාධිනාති සබ්‌බෙ ලොකියලොකුත්‌තරා බුද්‌ධගුණා සඞ්‌ගහිතා. අරහන්‌තිආදීහි පාටියෙක්‌කගුණාව නිද්‌දිට්‌ඨා. තථාගතං අනුස්‌සරතො චිත්‌තං පසීදතීති ලොකියලොකුත්‌තරෙ තථාගතගුණෙ අනුස්‌සරන්‌තස්‌ස චිත්‌තුප්‌පාදො පසන්‌නො හොති.
Upakkiliṭṭhassa cittassāti idaṃ kasmā āha? Saṃkiliṭṭhena hi cittena upavuttho uposatho na mahapphalo hotīti dassitattā visuddhena cittena upavutthassa mahapphalatā anuññātā hoti. Tasmā yena kammaṭṭhānena cittaṃ visujjhati, taṃ cittavisodhanakammaṭṭhānaṃ dassetuṃ idamāha . Tattha upakkamenāti paccattapurisakārena, upāyena vā. Tathāgataṃ anussaratīti aṭṭhahi kāraṇehi tathāgataguṇe anussarati. Ettha hi itipi so bhagavāti so bhagavā itipi sīlena, itipi samādhināti sabbe lokiyalokuttarā buddhaguṇā saṅgahitā. Arahantiādīhi pāṭiyekkaguṇāva niddiṭṭhā. Tathāgataṃ anussarato cittaṃ pasīdatīti lokiyalokuttare tathāgataguṇe anussarantassa cittuppādo pasanno hoti.
චිත්‌තස්‌ස උපක්‌කිලෙසාති පඤ්‌ච නීවරණා. කක්‌කන්‌ති ආමලකකක්‌කං. තජ්‌ජං වායාමන්‌ති තජ්‌ජාතිකං තදනුච්‌ඡවිකං කක්‌කෙන මක්‌ඛනඝංසනධොවනවායාමං. පරියොදපනා හොතීති සුද්‌ධභාවකරණං හොති. කිලිට්‌ඨස්‌මිං හි සීසෙ පසාධනං පසාධෙත්‌වා නක්‌ඛත්‌තං කීළමානො න සොභති, පරිසුද්‌ධෙ පන තස්‌මිං පසාධනං පසාධෙත්‌වා නක්‌ඛත්‌තං කීළමානො සොභති, එවමෙව කිලිට්‌ඨචිත්‌තෙන උපොසථඞ්‌ගානි අධිට්‌ඨාය උපොසථො උපවුත්‌ථො න මහප්‌ඵලො හොති, පරිසුද්‌ධෙන පන චිත්‌තෙන උපොසථඞ්‌ගානි අධිට්‌ඨාය උපවුත්‌ථො උපොසථො මහප්‌ඵලො හොතීති අධිප්‌පායෙන එවමාහ. බ්‍රහ්‌මුපොසථං උපවසතීති බ්‍රහ්‌මා වුච්‌චති සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො, තස්‌ස ගුණානුස්‌සරණවසෙන අයං උපොසථො බ්‍රහ්‌මුපොසථො නාම, තං උපවසති. බ්‍රහ්‌මුනා සද්‌ධිං සංවසතීති සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන සද්‌ධිං සංවසති. බ්‍රහ්‌මඤ්‌චස්‌ස ආරබ්‌භාති සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං ආරබ්‌භ.
Cittassa upakkilesāti pañca nīvaraṇā. Kakkanti āmalakakakkaṃ. Tajjaṃ vāyāmanti tajjātikaṃ tadanucchavikaṃ kakkena makkhanaghaṃsanadhovanavāyāmaṃ. Pariyodapanā hotīti suddhabhāvakaraṇaṃ hoti. Kiliṭṭhasmiṃ hi sīse pasādhanaṃ pasādhetvā nakkhattaṃ kīḷamāno na sobhati, parisuddhe pana tasmiṃ pasādhanaṃ pasādhetvā nakkhattaṃ kīḷamāno sobhati, evameva kiliṭṭhacittena uposathaṅgāni adhiṭṭhāya uposatho upavuttho na mahapphalo hoti, parisuddhena pana cittena uposathaṅgāni adhiṭṭhāya upavuttho uposatho mahapphalo hotīti adhippāyena evamāha. Brahmuposathaṃ upavasatīti brahmā vuccati sammāsambuddho, tassa guṇānussaraṇavasena ayaṃ uposatho brahmuposatho nāma, taṃ upavasati. Brahmunā saddhiṃ saṃvasatīti sammāsambuddhena saddhiṃ saṃvasati. Brahmañcassaārabbhāti sammāsambuddhaṃ ārabbha.
ධම්‌මං අනුස්‌සරතීති සහතන්‌තිකං ලොකුත්‌තරධම්‌මං අනුස්‌සරති. සොත්‌තින්‌ති කුරුවින්‌දකසොත්‌තිං. කුරුවින්‌දකපාසාණචුණ්‌ණෙන හි සද්‌ධිං ලාඛං යොජෙත්‌වා මණිකෙ කත්‌වා විජ්‌ඣිත්‌වා සුත්‌තෙන ආවුණිත්‌වා තං මණි කලාපපන්‌තිං උභතො ගහෙත්‌වා පිට්‌ඨිං ඝංසෙන්‌ති, තං සන්‌ධාය වුත්‌තං – ‘‘සොත්‌තිඤ්‌ච පටිච්‌චා’’ති. චුණ්‌ණන්‌ති න්‌හානීයචුණ්‌ණං. තජ්‌ජං වායාමන්‌ති උබ්‌බට්‌ටනඝංසනධොවනාදිකං තදනුරූපවායාමං. ධම්‌මුපොසථන්‌ති සහතන්‌තිකං නවලොකුත්‌තරධම්‌මං ආරබ්‌භ උපවුත්‌ථත්‌තා අයං උපොසථො ‘‘ධම්‌මුපොසථො’’ති වුත්‌තො. ඉධාපි පරියොදපනාති පදෙ ඨත්‌වා පුරිමනයෙනෙව යොජනා කාතබ්‌බා.
Dhammaṃ anussaratīti sahatantikaṃ lokuttaradhammaṃ anussarati. Sottinti kuruvindakasottiṃ. Kuruvindakapāsāṇacuṇṇena hi saddhiṃ lākhaṃ yojetvā maṇike katvā vijjhitvā suttena āvuṇitvā taṃ maṇi kalāpapantiṃ ubhato gahetvā piṭṭhiṃ ghaṃsenti, taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sottiñca paṭiccā’’ti. Cuṇṇanti nhānīyacuṇṇaṃ. Tajjaṃ vāyāmanti ubbaṭṭanaghaṃsanadhovanādikaṃ tadanurūpavāyāmaṃ. Dhammuposathanti sahatantikaṃ navalokuttaradhammaṃ ārabbha upavutthattā ayaṃ uposatho ‘‘dhammuposatho’’ti vutto. Idhāpi pariyodapanāti pade ṭhatvā purimanayeneva yojanā kātabbā.
සඞ්‌ඝං අනුස්‌සරතීති අට්‌ඨන්‌නං අරියපුග්‌ගලානං ගුණෙ අනුස්‌සරති. උස්‌මඤ්‌ච පටිච්‌චාති ද්‌වෙ තයො වාරෙ ගාහාපිතං උසුමං පටිච්‌ච. උසඤ්‌චාතිපි පාඨො, අයමෙවත්‌ථො . ඛාරන්‌ති ඡාරිකං. ගොමයන්‌ති ගොමුත්‌තං වා අජලණ්‌ඩිකා වා. පරියොදපනාති ඉධාපි පුරිමනයෙනෙව යොජනා කාතබ්‌බා. සඞ්‌ඝුපොසථන්‌ති අට්‌ඨන්‌නං අරියපුග්‌ගලානං ගුණෙ ආරබ්‌භ උපවුත්‌ථත්‌තා අයං උපොසථො ‘‘සඞ්‌ඝුපොසථො’’ති වුත්‌තො.
Saṅghaṃ anussaratīti aṭṭhannaṃ ariyapuggalānaṃ guṇe anussarati. Usmañca paṭiccāti dve tayo vāre gāhāpitaṃ usumaṃ paṭicca. Usañcātipi pāṭho, ayamevattho . Khāranti chārikaṃ. Gomayanti gomuttaṃ vā ajalaṇḍikā vā. Pariyodapanāti idhāpi purimanayeneva yojanā kātabbā. Saṅghuposathanti aṭṭhannaṃ ariyapuggalānaṃ guṇe ārabbha upavutthattā ayaṃ uposatho ‘‘saṅghuposatho’’ti vutto.
සීලානීති ගහට්‌ඨො ගහට්‌ඨසීලානි, පබ්‌බජිතො පබ්‌බජිතසීලානි. අඛණ්‌ඩානීතිආදීනං අත්‌ථො විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.21) විත්‌ථාරිතොව. වාලණ්‌ඩුපකන්‌ති අස්‌සවාලෙහි වා මකචිවාලාදීහි වා කතං අණ්‌ඩුපකං. තජ්‌ජං වායාමන්‌ති තෙලෙන තෙමෙත්‌වා මලස්‌ස තින්‌තභාවං ඤත්‌වා ඡාරිකං පක්‌ඛිපිත්‌වා වාලණ්‌ඩුපකෙන ඝංසනවායාමො. ඉධ පරියොදපනාති පදෙ ඨත්‌වා එවං යොජනා කාතබ්‌බා කිලිට්‌ඨස්‌මිඤ්‌හි ආදාසෙ මණ්‌ඩිතපසාධිතොපි අත්‌තභාවො ඔලොකියමානො න සොභති, පරිසුද්‌ධෙ සොභති. එවමෙව කිලිට්‌ඨෙන චිත්‌තෙන උපවුත්‌ථො උපොසථො න මහප්‌ඵලො හොති, පරිසුද්‌ධෙන පන මහප්‌ඵලො හොතීති. සීලුපොසථන්‌ති අත්‌තනො සීලානුස්‌සරණවසෙන උපවුත්‌ථො උපොසථො සීලුපොසථො නාම. සීලෙන සද්‌ධින්‌ති අත්‌තනො පඤ්‌චසීලදසසීලෙන සද්‌ධිං. සීලඤ්‌චස්‌ස ආරබ්‌භාති පඤ්‌චසීලං දසසීලඤ්‌ච ආරබ්‌භ.
Sīlānīti gahaṭṭho gahaṭṭhasīlāni, pabbajito pabbajitasīlāni. Akhaṇḍānītiādīnaṃ attho visuddhimagge (visuddhi. 1.21) vitthāritova. Vālaṇḍupakanti assavālehi vā makacivālādīhi vā kataṃ aṇḍupakaṃ. Tajjaṃvāyāmanti telena temetvā malassa tintabhāvaṃ ñatvā chārikaṃ pakkhipitvā vālaṇḍupakena ghaṃsanavāyāmo. Idha pariyodapanāti pade ṭhatvā evaṃ yojanā kātabbā kiliṭṭhasmiñhi ādāse maṇḍitapasādhitopi attabhāvo olokiyamāno na sobhati, parisuddhe sobhati. Evameva kiliṭṭhena cittena upavuttho uposatho na mahapphalo hoti, parisuddhena pana mahapphalo hotīti. Sīluposathanti attano sīlānussaraṇavasena upavuttho uposatho sīluposatho nāma. Sīlena saddhinti attano pañcasīladasasīlena saddhiṃ. Sīlañcassa ārabbhāti pañcasīlaṃ dasasīlañca ārabbha.
දෙවතා අනුස්‌සරතීති දෙවතා සක්‌ඛිට්‌ඨානෙ ඨපෙත්‌වා අත්‌තනො සද්‌ධාදිගුණෙ අනුස්‌සරති. උක්‌කන්‌ති උද්‌ධනං. ලොණන්‌ති ලොණමත්‌තිකා. ගෙරුකන්‌ති ගෙරුකචුණ්‌ණං. නාළිකසණ්‌ඩාසන්‌ති ධමනනාළිකඤ්‌චෙව පරිවත්‌තනසණ්‌ඩාසඤ්‌ච. තජ්‌ජං වායාමන්‌ති උද්‌ධනෙ පක්‌ඛිපනධමනපරිවත්‌තනාදිකං අනුරූපං වායාමං. ඉධ පරියොදපනාති පදෙ ඨත්‌වා එවං යොජනා වෙදිතබ්‌බා – සංකිලිට්‌ඨසුවණ්‌ණමයෙන හි පසාධනභණ්‌ඩෙන පසාධිතා නක්‌ඛත්‌තං කීළමානා න සොභන්‌ති, පරිසුද්‌ධසුවණ්‌ණමයෙන සොභන්‌ති. එවමෙව සංකිලිට්‌ඨචිත්‌තස්‌ස උපොසථො න මහප්‌ඵලො හොති, පරිසුද්‌ධචිත්‌තස්‌ස මහප්‌ඵලො. දෙවතුපොසථන්‌ති දෙවතා සක්‌ඛිට්‌ඨානෙ ඨපෙත්‌වා අත්‌තනො ගුණෙ අනුස්‌සරන්‌තෙන උපවුත්‌ථඋපොසථො දෙවතුපොසථො නාම. සෙසං ඉමෙසු බුද්‌ධානුස්‌සතිආදීසු කම්‌මට්‌ඨානෙසු යං වත්‌තබ්‌බං සියා, තං සබ්‌බං විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.123 ආදයො) වුත්‌තමෙව.
Devatā anussaratīti devatā sakkhiṭṭhāne ṭhapetvā attano saddhādiguṇe anussarati. Ukkanti uddhanaṃ. Loṇanti loṇamattikā. Gerukanti gerukacuṇṇaṃ. Nāḷikasaṇḍāsanti dhamananāḷikañceva parivattanasaṇḍāsañca. Tajjaṃ vāyāmanti uddhane pakkhipanadhamanaparivattanādikaṃ anurūpaṃ vāyāmaṃ. Idha pariyodapanāti pade ṭhatvā evaṃ yojanā veditabbā – saṃkiliṭṭhasuvaṇṇamayena hi pasādhanabhaṇḍena pasādhitā nakkhattaṃ kīḷamānā na sobhanti, parisuddhasuvaṇṇamayena sobhanti. Evameva saṃkiliṭṭhacittassa uposatho na mahapphalo hoti, parisuddhacittassa mahapphalo. Devatuposathanti devatā sakkhiṭṭhāne ṭhapetvā attano guṇe anussarantena upavutthauposatho devatuposatho nāma. Sesaṃ imesu buddhānussatiādīsu kammaṭṭhānesu yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.123 ādayo) vuttameva.
පාණාතිපාතන්‌ති පාණවධං. පහායාති තං පාණාතිපාතචෙතනාසඞ්‌ඛාතං දුස්‌සීල්‍යං පජහිත්‌වා. පටිවිරතාති පහීනකාලතො පට්‌ඨාය තතො දුස්‌සීල්‍යතො ඔරතා විරතාව. නිහිතදණ්‌ඩා නිහිතසත්‌ථාති පරූපඝාතත්‌ථාය දණ්‌ඩං වා සත්‌ථං වා ආදාය අවත්‌තනතො නික්‌ඛිත්‌තදණ්‌ඩා චෙව නික්‌ඛිත්‌තසත්‌ථා චාති අත්‌ථො. එත්‌ථ ච ඨපෙත්‌වා දණ්‌ඩං සබ්‌බම්‌පි අවසෙසං උපකරණං සත්‌තානං විහිංසනභාවතො සත්‌ථන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. යං පන භික්‌ඛූ කත්‌තරදණ්‌ඩං වා දන්‌තකට්‌ඨවාසිං වා පිප්‌ඵලකං වා ගහෙත්‌වා විචරන්‌ති, න තං පරූපඝාතත්‌ථාය. තස්‌මා නිහිතදණ්‌ඩා නිහිතසත්‌ථාත්‌වෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡන්‌ති. ලජ්‌ජීති පාපජිගුච්‌ඡනලක්‌ඛණාය ලජ්‌ජාය සමන්‌නාගතා. දයාපන්‌නාති දයං මෙත්‌තචිත්‌තතං ආපන්‌නා. සබ්‌බපාණභූතහිතානුකම්‌පීති සබ්‌බෙ පාණභූතෙ හිතෙන අනුකම්‌පකා, තාය එව දයාපන්‌නතාය සබ්‌බෙසං පාණභූතානං හිතචිත්‌තකාති අත්‌ථො. අහම්‌පජ්‌ජාති අහම්‌පි අජ්‌ජ. ඉමිනාපි අඞ්‌ගෙනාති ඉමිනාපි ගුණඞ්‌ගෙන. අරහතං අනුකරොමීති යථා පුරතො ගච්‌ඡන්‌තං පච්‌ඡතො ගච්‌ඡන්‌තො අනුගච්‌ඡති නාම, එවං අහම්‌පි අරහන්‌තෙහි පඨමං කතං ඉමං ගුණං පච්‌ඡා කරොන්‌තො තෙසං අරහන්‌තානං අනුකරොමි. උපොසථො ච මෙ උපවුත්‌ථො භවිස්‌සතීති එවං කරොන්‌තෙන මයා අරහතඤ්‌ච අනුකතං භවිස්‌සති, උපොසථො ච උපවුත්‌ථො භවිස්‌සති.
Pāṇātipātanti pāṇavadhaṃ. Pahāyāti taṃ pāṇātipātacetanāsaṅkhātaṃ dussīlyaṃ pajahitvā. Paṭiviratāti pahīnakālato paṭṭhāya tato dussīlyato oratā viratāva. Nihitadaṇḍā nihitasatthāti parūpaghātatthāya daṇḍaṃ vā satthaṃ vā ādāya avattanato nikkhittadaṇḍā ceva nikkhittasatthā cāti attho. Ettha ca ṭhapetvā daṇḍaṃ sabbampi avasesaṃ upakaraṇaṃ sattānaṃ vihiṃsanabhāvato satthanti veditabbaṃ. Yaṃ pana bhikkhū kattaradaṇḍaṃ vā dantakaṭṭhavāsiṃ vā pipphalakaṃ vā gahetvā vicaranti, na taṃ parūpaghātatthāya. Tasmā nihitadaṇḍā nihitasatthātveva saṅkhaṃ gacchanti. Lajjīti pāpajigucchanalakkhaṇāya lajjāya samannāgatā. Dayāpannāti dayaṃ mettacittataṃ āpannā. Sabbapāṇabhūtahitānukampīti sabbe pāṇabhūte hitena anukampakā, tāya eva dayāpannatāya sabbesaṃ pāṇabhūtānaṃ hitacittakāti attho. Ahampajjāti ahampi ajja. Imināpi aṅgenāti imināpi guṇaṅgena. Arahataṃ anukaromīti yathā purato gacchantaṃ pacchato gacchanto anugacchati nāma, evaṃ ahampi arahantehi paṭhamaṃ kataṃ imaṃ guṇaṃ pacchā karonto tesaṃ arahantānaṃ anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatīti evaṃ karontena mayā arahatañca anukataṃ bhavissati, uposatho ca upavuttho bhavissati.
අදින්‌නාදානන්‌ති අදින්‌නස්‌ස පරපරිග්‌ගහිතස්‌ස ආදානං, ථෙය්‍යං චොරිකන්‌ති අත්‌ථො. දින්‌නමෙව ආදියන්‌තීති දින්‌නාදායී. චිත්‌තෙනපි දින්‌නමෙව පටිකඞ්‌ඛන්‌තීති දින්‌නපාටිකඞ්‌ඛී. ථෙනෙතීති ථෙනො, න ථෙනෙන අථෙනෙන. අථෙනත්‌තායෙව සුචිභූතෙන. අත්‌තනාති අත්‌තභාවෙන, අථෙනං සුචිභූතං අත්‌තභාවං කත්‌වා විහරන්‌තීති වුත්‌තං හොති.
Adinnādānanti adinnassa parapariggahitassa ādānaṃ, theyyaṃ corikanti attho. Dinnameva ādiyantīti dinnādāyī. Cittenapi dinnameva paṭikaṅkhantīti dinnapāṭikaṅkhī. Thenetīti theno, na thenena athenena. Athenattāyeva sucibhūtena. Attanāti attabhāvena, athenaṃ sucibhūtaṃ attabhāvaṃ katvā viharantīti vuttaṃ hoti.
අබ්‍රහ්‌මචරියන්‌ති අසෙට්‌ඨචරියං. බ්‍රහ්‌මං සෙට්‌ඨං ආචාරං චරන්‌තීති බ්‍රහ්‌මචාරී. ආරාචාරීති අබ්‍රහ්‌මචරියතො දූරාචාරී. මෙථුනාති රාගපරියුට්‌ඨානවසෙන සදිසත්‌තා මෙථුනකාති ලද්‌ධවොහාරෙහි පටිසෙවිතබ්‌බතො මෙථුනොති සඞ්‌ඛං ගතා අසද්‌ධම්‌මා. ගාමධම්‌මාති ගාමවාසීනං ධම්‌මා.
Abrahmacariyanti aseṭṭhacariyaṃ. Brahmaṃ seṭṭhaṃ ācāraṃ carantīti brahmacārī. Ārācārīti abrahmacariyato dūrācārī. Methunāti rāgapariyuṭṭhānavasena sadisattā methunakāti laddhavohārehi paṭisevitabbato methunoti saṅkhaṃ gatā asaddhammā. Gāmadhammāti gāmavāsīnaṃ dhammā.
මුසාවාදාති අලිකවචනා තුච්‌ඡවචනා. සච්‌චං වදන්‌තීති සච්‌චවාදී. සච්‌චෙන සච්‌චං සංදහන්‌ති ඝට්‌ටෙන්‌තීති සච්‌චසන්‌ධා, න අන්‌තරන්‌තරා මුසා වදන්‌තීති අත්‌ථො . යො හි පුරිසො කදාචි මුසාවාදං වදති, කදාචි සච්‌චං. තස්‌ස මුසාවාදෙන අන්‌තරිතත්‌තා සච්‌චං සච්‌චෙන න ඝටීයති. තස්‌මා න සො සච්‌චසන්‌ධො. ඉමෙ පන න තාදිසා, ජීවිතහෙතුපි මුසා අවත්‌වා සච්‌චෙන සච්‌චං සංදහන්‌තියෙවාති සච්‌චසන්‌ධා. ථෙතාති ථිරා, ඨිතකථාති අත්‌ථො. එකො පුග්‌ගලො හලිද්‌දිරාගො විය ථුසරාසිම්‌හි නිඛාතඛාණු විය අස්‌සපිට්‌ඨෙ ඨපිතකුම්‌භණ්‌ඩමිව ච න ඨිතකථො හොති. එකො පාසාණලෙඛා විය ඉන්‌දඛීලො විය ච ඨිතකථො හොති, අසිනා සීසං ඡින්‌දන්‌තෙපි ද්‌වෙ කථා න කථෙති. අයං වුච්‌චති ථෙතො. පච්‌චයිකාති පත්‌තියායිතබ්‌බකා, සද්‌ධායිකාති අත්‌ථො. එකච්‌චො හි පුග්‌ගලො න පච්‌චයිකො හොති, ‘‘ඉදං කෙන වුත්‌තං, අසුකෙන නාමා’’ති වුත්‌තෙ ‘‘මා තස්‌ස වචනං සද්‌දහථා’’ති වත්‌තබ්‌බතං ආපජ්‌ජති. එකො පච්‌චයිකො හොති, ‘‘ඉදං කෙන වුත්‌තං, අසුකෙනා’’ති වුත්‌තෙ ‘‘යදි තෙන වුත්‌තං, ඉදමෙව පමාණං, ඉදානි පටික්‌ඛිපිතබ්‌බං නත්‌ථි, එවමෙවං ඉද’’න්‌ති වත්‌තබ්‌බතං ආපජ්‌ජති. අයං වුච්‌චති පච්‌චයිකො. අවිසංවාදකා ලොකස්‌සාති තාය සච්‌චවාදිතාය ලොකං න විසංවාදෙන්‌තීති අත්‌ථො.
Musāvādāti alikavacanā tucchavacanā. Saccaṃ vadantīti saccavādī. Saccena saccaṃ saṃdahanti ghaṭṭentīti saccasandhā, na antarantarā musā vadantīti attho . Yo hi puriso kadāci musāvādaṃ vadati, kadāci saccaṃ. Tassa musāvādena antaritattā saccaṃ saccena na ghaṭīyati. Tasmā na so saccasandho. Ime pana na tādisā, jīvitahetupi musā avatvā saccena saccaṃ saṃdahantiyevāti saccasandhā. Thetāti thirā, ṭhitakathāti attho. Eko puggalo haliddirāgo viya thusarāsimhi nikhātakhāṇu viya assapiṭṭhe ṭhapitakumbhaṇḍamiva ca na ṭhitakatho hoti. Eko pāsāṇalekhā viya indakhīlo viya ca ṭhitakatho hoti, asinā sīsaṃ chindantepi dve kathā na katheti. Ayaṃ vuccati theto. Paccayikāti pattiyāyitabbakā, saddhāyikāti attho. Ekacco hi puggalo na paccayiko hoti, ‘‘idaṃ kena vuttaṃ, asukena nāmā’’ti vutte ‘‘mā tassa vacanaṃ saddahathā’’ti vattabbataṃ āpajjati. Eko paccayiko hoti, ‘‘idaṃ kena vuttaṃ, asukenā’’ti vutte ‘‘yadi tena vuttaṃ, idameva pamāṇaṃ, idāni paṭikkhipitabbaṃ natthi, evamevaṃ ida’’nti vattabbataṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati paccayiko. Avisaṃvādakālokassāti tāya saccavāditāya lokaṃ na visaṃvādentīti attho.
සුරාමෙරයමජ්‌ජපමාදට්‌ඨානන්‌ති සුරාමෙරයමජ්‌ජානං පානචෙතනාසඞ්‌ඛාතං පමාදකාරණං. එකභත්‌තිකාති පාතරාසභත්‌තං සායමාසභත්‌තන්‌ති ද්‌වෙ භත්‌තානි. තෙසු පාතරාසභත්‌තං අන්‌තොමජ්‌ඣන්‌හිකෙන පරිච්‌ඡින්‌නං, ඉතරං මජ්‌ඣන්‌හිකතො උද්‌ධං අන්‌තොඅරුණෙන. තස්‌මා අන්‌තොමජ්‌ඣන්‌හිකෙ දසක්‌ඛත්‌තුං භුඤ්‌ජමානාපි එකභත්‌තිකාව හොන්‌ති. තං සන්‌ධාය වුත්‌තං – ‘‘එකභත්‌තිකා’’ති. රත්‌තිභොජනං රත්‌ති, තතො උපරතාති රත්‌තූපරතා. අතික්‌කන්‌තෙ මජ්‌ඣන්‌හිකෙ යාව සූරියත්‌ථඞ්‌ගමනා භොජනං විකාලභොජනං නාම, තතො විරතත්‌තා විරතා විකාලභොජනා.
Surāmerayamajjapamādaṭṭhānanti surāmerayamajjānaṃ pānacetanāsaṅkhātaṃ pamādakāraṇaṃ. Ekabhattikāti pātarāsabhattaṃ sāyamāsabhattanti dve bhattāni. Tesu pātarāsabhattaṃ antomajjhanhikena paricchinnaṃ, itaraṃ majjhanhikato uddhaṃ antoaruṇena. Tasmā antomajjhanhike dasakkhattuṃ bhuñjamānāpi ekabhattikāva honti. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘ekabhattikā’’ti. Rattibhojanaṃ ratti, tato uparatāti rattūparatā. Atikkante majjhanhike yāva sūriyatthaṅgamanā bhojanaṃ vikālabhojanaṃ nāma, tato viratattā viratā vikālabhojanā.
සාසනස්‌ස අනනුලොමත්‌තා විසූකං පටාණිභූතං දස්‌සනන්‌ති විසූකදස්‌සනං, අත්‌තනා නච්‌චනනච්‌චාපනාදිවසෙන නච්‌චඤ්‌ච ගීතඤ්‌ච වාදිතඤ්‌ච, අන්‌තමසො මයූරනච්‌චනාදිවසෙනාපි පවත්‌තානං නච්‌චාදීනං විසූකභූතං දස්‌සනඤ්‌චාති නච්‌චගීතවාදිතවිසූකදස්‌සනං. නච්‌චාදීනි හි අත්‌තනා පයොජෙතුං වා පරෙහි පයොජාපෙතුං වා පයුත්‌තානි පස්‌සිතුං වා නෙව භික්‌ඛූනං, න භික්‌ඛුනීනං වට්‌ටන්‌ති.
Sāsanassa ananulomattā visūkaṃ paṭāṇibhūtaṃ dassananti visūkadassanaṃ, attanā naccananaccāpanādivasena naccañca gītañca vāditañca, antamaso mayūranaccanādivasenāpi pavattānaṃ naccādīnaṃ visūkabhūtaṃ dassanañcāti naccagītavāditavisūkadassanaṃ. Naccādīni hi attanā payojetuṃ vā parehi payojāpetuṃ vā payuttāni passituṃ vā neva bhikkhūnaṃ, na bhikkhunīnaṃ vaṭṭanti.
මාලාදීසු මාලාති යංකිඤ්‌චි පුප්‌ඵං. ගන්‌ධන්‌ති යංකිඤ්‌චි ගන්‌ධජාතං. විලෙපනන්‌ති ඡවිරාගකරණං. තත්‌ථ පිළන්‌ධන්‌තො ධාරෙති නාම, ඌනට්‌ඨානං පූරෙන්‌තො මණ්‌ඩෙති නාම, ගන්‌ධවසෙන ඡවිරාගවසෙන ච සාදියන්‌තො විභූසෙති නාම. ඨානං වුච්‌චති කාරණං, තස්‌මා යාය දුස්‌සීල්‍යචෙතනාය තානි මාලාධාරණාදීනි මහාජනො කරොති, තතො පටිවිරතාති අත්‌ථො. උච්‌චාසයනං වුච්‌චති පමාණාතික්‌කන්‌තං, මහාසයනං අකප්‌පියත්‌ථරණං, තතො පටිවිරතාති අත්‌ථො.
Mālādīsu mālāti yaṃkiñci pupphaṃ. Gandhanti yaṃkiñci gandhajātaṃ. Vilepananti chavirāgakaraṇaṃ. Tattha piḷandhanto dhāreti nāma, ūnaṭṭhānaṃ pūrento maṇḍeti nāma, gandhavasena chavirāgavasena ca sādiyanto vibhūseti nāma. Ṭhānaṃ vuccati kāraṇaṃ, tasmā yāya dussīlyacetanāya tāni mālādhāraṇādīni mahājano karoti, tato paṭiviratāti attho. Uccāsayanaṃ vuccati pamāṇātikkantaṃ, mahāsayanaṃ akappiyattharaṇaṃ, tato paṭiviratāti attho.
කීවමහප්‌ඵලොති කිත්‌තකං මහප්‌ඵලො. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො. පහූතරත්‌තරතනානන්‌ති පහූතෙන රත්‌තසඞ්‌ඛාතෙන රතනෙන සමන්‌නාගතානං, සකලජම්‌බුදීපතලං භෙරිතලසදිසං කත්‌වා කටිප්‌පමාණෙහි සත්‌තහි රතනෙහි පූරිතානන්‌ති අත්‌ථො. ඉස්‌සරියාධිපච්‌චන්‌ති ඉස්‌සරභාවෙන වා ඉස්‌සරියමෙව වා ආධිපච්‌චං, න එත්‌ථ සාහසිකකම්‌මන්‌තිපි ඉස්‌සරියාධිපච්‌චං. රජ්‌ජං කාරෙය්‍යාති එවරූපං චක්‌කවත්‌තිරජ්‌ජං කාරෙය්‍ය. අඞ්‌ගානන්‌තිආදීනි තෙසං ජනපදානං නාමානි. කලං නාග්‌ඝති සොළසින්‌ති එකං අහොරත්‌තං උපවුත්‌ථඋපොසථෙ පුඤ්‌ඤං සොළසභාගෙ කත්‌වා තතො එකං භාගඤ්‌ච න අග්‌ඝති. එකරත්‌තුපොසථස්‌ස සොළසියා කලාය යං විපාකඵලං, තංයෙව තතො බහුතරං හොතීති අත්‌ථො. කපණන්‌ති පරිත්‌තකං.
Kīvamahapphaloti kittakaṃ mahapphalo. Sesapadesupi eseva nayo. Pahūtarattaratanānanti pahūtena rattasaṅkhātena ratanena samannāgatānaṃ, sakalajambudīpatalaṃ bheritalasadisaṃ katvā kaṭippamāṇehi sattahi ratanehi pūritānanti attho. Issariyādhipaccanti issarabhāvena vā issariyameva vā ādhipaccaṃ, na ettha sāhasikakammantipi issariyādhipaccaṃ. Rajjaṃ kāreyyāti evarūpaṃ cakkavattirajjaṃ kāreyya. Aṅgānantiādīni tesaṃ janapadānaṃ nāmāni. Kalaṃ nāgghati soḷasinti ekaṃ ahorattaṃ upavutthauposathe puññaṃ soḷasabhāge katvā tato ekaṃ bhāgañca na agghati. Ekarattuposathassa soḷasiyā kalāya yaṃ vipākaphalaṃ, taṃyeva tato bahutaraṃ hotīti attho. Kapaṇanti parittakaṃ.
අබ්‍රහ්‌මචරියාති අසෙට්‌ඨචරියතො. රත්‌තිං න භුඤ්‌ජෙය්‍ය විකාලභොජනන්‌ති උපොසථං උපවසන්‌තො රත්‌තිභොජනඤ්‌ච දිවාවිකාලභොජනඤ්‌ච න භුඤ්‌ජෙය්‍ය. මඤ්‌චෙ ඡමායංව සයෙථ සන්‌ථතෙති මුට්‌ඨිහත්‌ථපාදකෙ කප්‌පියමඤ්‌චෙ වා සුධාදිපරිකම්‌මකතාය භූමියං වා තිණපණ්‌ණපලාලාදීනි සන්‌ථරිත්‌වා කතෙ සන්‌ථතෙ වා සයෙථාති අත්‌ථො. එතං හි අට්‌ඨඞ්‌ගිකමාහුපොසථන්‌ති එවං පාණාතිපාතාදීනි අසමාචරන්‌තෙන උපවුත්‌ථං උපොසථං අට්‌ඨහි අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතත්‌තා අට්‌ඨඞ්‌ගිකන්‌ති වදන්‌ති. තං පන උපවසන්‌තෙන ‘‘ස්‌වෙ උපොසථිකො භවිස්‌සාමී’’ති අජ්‌ජෙව ‘‘ඉදඤ්‌ච ඉදඤ්‌ච කරෙය්‍යාථා’’ති ආහාරාදිවිධානං විචාරෙතබ්‌බං. උපොසථදිවසෙ පාතොව භික්‌ඛුස්‌ස වා භික්‌ඛුනියා වා දසසීලලක්‌ඛණඤ්‌ඤුනො උපාසකස්‌ස වා උපාසිකාය වා සන්‌තිකෙ වාචං භින්‌දිත්‌වා උපොසථඞ්‌ගානි සමාදාතබ්‌බානි. පාළිං අජානන්‌තෙන පන ‘‘බුද්‌ධපඤ්‌ඤත්‌තං උපොසථං අධිට්‌ඨාමී’’ති අධිට්‌ඨාතබ්‌බං. අඤ්‌ඤං අලභන්‌තෙන අත්‌තනාපි අධිට්‌ඨාතබ්‌බං, වචීභෙදො පන කාතබ්‌බොයෙව . උපොසථං උපවසන්‌තෙන පරූපරොධපටිසංයුත්‌තා කම්‌මන්‌තා න විචාරෙතබ්‌බා, ආයවයගණනං කරොන්‌තෙන න වීතිනාමෙතබ්‌බං, ගෙහෙ පන ආහාරං ලභිත්‌වා නිච්‌චභත්‌තිකභික්‌ඛුනා විය පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා විහාරං ගන්‌ත්‌වා ධම්‌මො වා සොතබ්‌බො, අට්‌ඨතිංසාය ආරම්‌මණෙසු අඤ්‌ඤතරං වා මනසිකාතබ්‌බං.
Abrahmacariyāti aseṭṭhacariyato. Rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojananti uposathaṃ upavasanto rattibhojanañca divāvikālabhojanañca na bhuñjeyya. Mañce chamāyaṃva sayetha santhateti muṭṭhihatthapādake kappiyamañce vā sudhādiparikammakatāya bhūmiyaṃ vā tiṇapaṇṇapalālādīni santharitvā kate santhate vā sayethāti attho. Etaṃ hi aṭṭhaṅgikamāhuposathanti evaṃ pāṇātipātādīni asamācarantena upavutthaṃ uposathaṃ aṭṭhahi aṅgehi samannāgatattā aṭṭhaṅgikanti vadanti. Taṃ pana upavasantena ‘‘sve uposathiko bhavissāmī’’ti ajjeva ‘‘idañca idañca kareyyāthā’’ti āhārādividhānaṃ vicāretabbaṃ. Uposathadivase pātova bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā dasasīlalakkhaṇaññuno upāsakassa vā upāsikāya vā santike vācaṃ bhinditvā uposathaṅgāni samādātabbāni. Pāḷiṃ ajānantena pana ‘‘buddhapaññattaṃ uposathaṃ adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭhātabbaṃ. Aññaṃ alabhantena attanāpi adhiṭṭhātabbaṃ, vacībhedo pana kātabboyeva . Uposathaṃ upavasantena parūparodhapaṭisaṃyuttā kammantā na vicāretabbā, āyavayagaṇanaṃ karontena na vītināmetabbaṃ, gehe pana āhāraṃ labhitvā niccabhattikabhikkhunā viya paribhuñjitvā vihāraṃ gantvā dhammo vā sotabbo, aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu aññataraṃ vā manasikātabbaṃ.
සුදස්‌සනාති සුන්‌දරදස්‌සනා. ඔභාසයන්‌ති ඔභාසයමානා. අනුපරියන්‌තීති විචරන්‌ති. යාවතාති යත්‌තකං ඨානං. අන්‌තලික්‌ඛගාති ආකාසඞ්‌ගමා. පභාසන්‌තීති ජොතන්‌ති පභා මුඤ්‌චන්‌ති. දිසාවිරොචනාති සබ්‌බදිසාසු විරොචමානා. අථ වා පභාසන්‌තීති දිසාහි දිසා ඔභාසන්‌ති. විරොචනාති විරොචමානා. වෙළුරියන්‌ති මණීති වත්‌වාපි ඉමිනා ජාතිමණිභාවං දස්‌සෙති. එකවස්‌සිකවෙළුවණ්‌ණඤ්‌හි වෙළුරියං ජාතිමණි නාම. තං සන්‌ධායෙවමාහ. භද්‌දකන්‌ති ලද්‌ධකං. සිඞ්‌ගීසුවණ්‌ණන්‌ති ගොසිඞ්‌ගසදිසං හුත්‌වා උප්‌පන්‌නත්‌තා එවං නාමකං සුවණ්‌ණං. කඤ්‌චනන්‌ති පබ්‌බතෙය්‍යං පබ්‌බතෙ ජාතසුවණ්‌ණං. ජාතරූපන්‌ති සත්‌ථුවණ්‌ණසුවණ්‌ණං. හටකන්‌ති කිපිල්‌ලිකාහි නීහටසුවණ්‌ණං. නානුභවන්‌තීති න පාපුණන්‌ති. චන්‌දප්‌පභාති සාමිඅත්‌ථෙ පච්‌චත්‌තං, චන්‌දප්‌පභායාති අත්‌ථො. උපවස්‌සුපොසථන්‌ති උපවසිත්‌වා උපොසථං. සුඛුද්‍රයානීති සුඛඵලානි සුඛවෙදනීයානි. සග්‌ගමුපෙන්‌ති ඨානන්‌ති සග්‌ගසඞ්‌ඛාතං ඨානං උපගච්‌ඡන්‌ති, කෙනචි අනින්‌දිතා හුත්‌වා දෙවලොකෙ උප්‌පජ්‌ජන්‌තීති අත්‌ථො. සෙසමෙත්‌ථ යං අන්‌තරන්‌තරා න වුත්‌තං, තං වුත්‌තානුසාරෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
Sudassanāti sundaradassanā. Obhāsayanti obhāsayamānā. Anupariyantīti vicaranti. Yāvatāti yattakaṃ ṭhānaṃ. Antalikkhagāti ākāsaṅgamā. Pabhāsantīti jotanti pabhā muñcanti. Disāvirocanāti sabbadisāsu virocamānā. Atha vā pabhāsantīti disāhi disā obhāsanti. Virocanāti virocamānā. Veḷuriyanti maṇīti vatvāpi iminā jātimaṇibhāvaṃ dasseti. Ekavassikaveḷuvaṇṇañhi veḷuriyaṃ jātimaṇi nāma. Taṃ sandhāyevamāha. Bhaddakanti laddhakaṃ. Siṅgīsuvaṇṇanti gosiṅgasadisaṃ hutvā uppannattā evaṃ nāmakaṃ suvaṇṇaṃ. Kañcananti pabbateyyaṃ pabbate jātasuvaṇṇaṃ. Jātarūpanti satthuvaṇṇasuvaṇṇaṃ. Haṭakanti kipillikāhi nīhaṭasuvaṇṇaṃ. Nānubhavantīti na pāpuṇanti. Candappabhāti sāmiatthe paccattaṃ, candappabhāyāti attho. Upavassuposathanti upavasitvā uposathaṃ. Sukhudrayānīti sukhaphalāni sukhavedanīyāni. Saggamupenti ṭhānanti saggasaṅkhātaṃ ṭhānaṃ upagacchanti, kenaci aninditā hutvā devaloke uppajjantīti attho. Sesamettha yaṃ antarantarā na vuttaṃ, taṃ vuttānusāreneva veditabbanti.
මහාවග්‌ගො දුතියො.
Mahāvaggo dutiyo.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 10. උපොසථසුත්‌තං • 10. Uposathasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 10. උපොසථසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Uposathasuttavaṇṇanā
