| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನೀ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
೬. ಉಪ್ಪಾದಕಕಮ್ಮಆಯುಪ್ಪಮಾಣವಾರವಣ್ಣನಾ
6. Uppādakakammaāyuppamāṇavāravaṇṇanā
(೧.) ಉಪ್ಪಾದಕಕಮ್ಮಂ
(1.) Uppādakakammaṃ
೧೦೨೧. ಛಟ್ಠವಾರೇ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇಹಿ ವಾ ಇದ್ಧಿವಿಸೇಸೇಹಿ ದಿಬ್ಬನ್ತೀತಿ ದೇವಾ। ಸಮ್ಮುತಿದೇವಾತಿ ‘ದೇವೋ, ದೇವೀ’ತಿ ಏವಂ ಲೋಕಸಮ್ಮುತಿಯಾ ದೇವಾ। ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾತಿ ದೇವಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಉಪಪತ್ತಿಯಾ ದೇವಾ। ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ದೇವಾನಂ ಪೂಜಾರಹಾ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ದೇವಾ। ರಾಜಾನೋತಿ ಮುದ್ಧಾಭಿಸಿತ್ತಖತ್ತಿಯಾ। ದೇವಿಯೋತಿ ತೇಸಂ ಮಹೇಸಿಯೋ। ಕುಮಾರಾತಿ ಅಭಿಸಿತ್ತರಾಜೂನಂ ಅಭಿಸಿತ್ತದೇವಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಉಪ್ಪನ್ನಕುಮಾರಾ।
1021. Chaṭṭhavāre pañcahi kāmaguṇehi nānappakārehi vā iddhivisesehi dibbantīti devā. Sammutidevāti ‘devo, devī’ti evaṃ lokasammutiyā devā. Upapattidevāti devaloke uppannattā upapattiyā devā. Visuddhidevāti sabbesaṃ devānaṃ pūjārahā sabbakilesavisuddhiyā devā. Rājānoti muddhābhisittakhattiyā. Deviyoti tesaṃ mahesiyo. Kumārāti abhisittarājūnaṃ abhisittadeviyā kucchismiṃ uppannakumārā.
ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾತಿ ಚಾತುದ್ದಸಾದೀಸು ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಉಪೋಸಥಂ ಉಪವಸಿತ್ವಾ। ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಪರಿತ್ತದಾನಾದಿಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಮನುಸ್ಸಸೋಭಗ್ಯತಾಯ ಪಚ್ಚಯೋ, ಮತ್ತಸೋ ಕತಂ ಮನುಸ್ಸಸೋಭಗ್ಯತಾಯ ಅಧಿಮತ್ತಂ, ಅಧಿಮತ್ತಭಾವೇಪಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರಭೇದತೋ ನಾನಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಾದಿಭಾವಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಉಪಪತ್ತಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲಾನನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಮಹಾಸಾರೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಮಹಾಸಾರಾ; ರ-ಕಾರಸ್ಸ ಪನ ಲ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಮಹಾಸಾಲಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಗಹಪತಿಯೋವ ಮಹಾಸಾಲಾ, ಗಹಪತೀಸು ವಾ ಮಹಾಸಾಲಾತಿ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲಾ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಗೇಹೇ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತೇನ ಚತ್ತಾಲೀಸಕೋಟಿಧನಂ ನಿಧಾನಗತಂ ಹೋತಿ, ಕಹಾಪಣಾನಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ಅಮ್ಬಣಾನಿ ದಿವಸವಳಞ್ಜೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ – ಅಯಂ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲೋ ನಾಮ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಗೇಹೇ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತೇನ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಧನಂ ನಿಧಾನಗತಂ ಹೋತಿ, ಕಹಾಪಣಾನಞ್ಚ ದಸಅಮ್ಬಣಾನಿ ದಿವಸವಳಞ್ಜೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ – ಅಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ ನಾಮ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಗೇಹೇ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತೇನ ಕೋಟಿಸತಧನಂ ನಿಧಾನಗತಂ ಹೋತಿ, ಕಹಾಪಣಾನಞ್ಚ ವೀಸತಿ ಅಮ್ಬಣಾನಿ ದಿವಸವಳಞ್ಜೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ – ಅಯಂ ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲೋ ನಾಮ।
Uposathakammaṃkatvāti cātuddasādīsu aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā. Idāni yasmā parittadānādipuññakammaṃ manussasobhagyatāya paccayo, mattaso kataṃ manussasobhagyatāya adhimattaṃ, adhimattabhāvepi nānappakārabhedato nānappakārassa khattiyamahāsālādibhāvassa paccayo, tasmā tassa vasena upapattibhedaṃ dassento appekacce gahapatimahāsālānantiādimāha. Tattha mahāsāro etesanti mahāsārā; ra-kārassa pana la-kāraṃ katvā mahāsālāti vuttaṃ. Gahapatiyova mahāsālā, gahapatīsu vā mahāsālāti gahapatimahāsālā. Sesesupi eseva nayo. Tattha yassa gehe pacchimantena cattālīsakoṭidhanaṃ nidhānagataṃ hoti, kahāpaṇānañca pañca ambaṇāni divasavaḷañjo nikkhamati – ayaṃ gahapatimahāsālo nāma. Yassa pana gehe pacchimantena asītikoṭidhanaṃ nidhānagataṃ hoti, kahāpaṇānañca dasaambaṇāni divasavaḷañjo nikkhamati – ayaṃ brāhmaṇamahāsālo nāma. Yassa pana gehe pacchimantena koṭisatadhanaṃ nidhānagataṃ hoti, kahāpaṇānañca vīsati ambaṇāni divasavaḷañjo nikkhamati – ayaṃ khattiyamahāsālo nāma.
ಸಹಬ್ಯತನ್ತಿ ಸಹಭಾವಂ; ಸಭಾಗಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾನನ್ತಿಆದೀಸು ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾ ನಾಮ ಸಿನೇರುಪಬ್ಬತಸ್ಸ ವೇಮಜ್ಝೇ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸು ಪಬ್ಬತಟ್ಠಕಾಪಿ ಅತ್ಥಿ, ಆಕಾಸಟ್ಠಾಪಿ; ತೇಸಂ ಪರಮ್ಪರಾ ಚಕ್ಕವಾಳಪಬ್ಬತಂ ಪತ್ತಾ। ಖಿಡ್ಡಾಪದೋಸಿಕಾ, ಮನೋಪದೋಸಿಕಾ, ಸೀತವಲಾಹಕಾ, ಉಣ್ಹವಲಾಹಕಾ, ಚನ್ದಿಮಾ ದೇವಪುತ್ತೋ, ಸೂರಿಯೋ ದೇವಪುತ್ತೋತಿ ಏತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕದೇವಲೋಕಟ್ಠಕಾ ಏವ।
Sahabyatanti sahabhāvaṃ; sabhāgā hutvā nibbattantīti attho. Cātumahārājikānantiādīsu cātumahārājikā nāma sinerupabbatassa vemajjhe honti. Tesu pabbataṭṭhakāpi atthi, ākāsaṭṭhāpi; tesaṃ paramparā cakkavāḷapabbataṃ pattā. Khiḍḍāpadosikā, manopadosikā, sītavalāhakā, uṇhavalāhakā, candimā devaputto, sūriyo devaputtoti ete sabbepi cātumahārājikadevalokaṭṭhakā eva.
ತೇತ್ತಿಂಸ ಜನಾ ತತ್ಥ ಉಪಪನ್ನಾತಿ ತಾವತಿಂಸಾ। ಅಪಿಚ ತಾವತಿಂಸಾತಿ ತೇಸಂ ದೇವಾನಂ ನಾಮಮೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇಪಿ ಅತ್ಥಿ ಪಬ್ಬತಟ್ಠಕಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಕಾಸಟ್ಠಕಾ। ತೇಸಂ ಪರಮ್ಪರಾ ಚಕ್ಕವಾಳಪಬ್ಬತಂ ಪತ್ತಾ। ತಥಾ ಯಾಮಾದೀನಂ। ಏಕದೇವಲೋಕೇಪಿ ಹಿ ದೇವಾನಂ ಪರಮ್ಪರಾ ಚಕ್ಕವಾಳಪಬ್ಬತಂ ಅಪ್ಪತ್ತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ತತ್ಥ ದಿಬ್ಬಂ ಸುಖಂ ಯಾತಾ ಪಯಾತಾ ಸಮ್ಪತ್ತಾತಿ ಯಾಮಾ। ತುಟ್ಠಾ ಪಹಟ್ಠಾತಿ ತುಸಿತಾ। ಪಕತಿಪಟಿಯತ್ತಾರಮ್ಮಣತೋ ಅತಿರೇಕೇನ ರಮಿತುಕಾಮಕಾಲೇ ಯಥಾರುಚಿತೇ ಭೋಗೇ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ರಮನ್ತೀತಿ ನಿಮ್ಮಾನರತೀ। ಚಿತ್ತಾಚಾರಂ ಞತ್ವಾ ಪರೇಹಿ ನಿಮ್ಮಿತೇಸು ಭೋಗೇಸು ವಸಂ ವತ್ತೇನ್ತೀತಿ ಪರನಿಮ್ಮಿತವಸವತ್ತೀ।
Tettiṃsa janā tattha upapannāti tāvatiṃsā. Apica tāvatiṃsāti tesaṃ devānaṃ nāmamevāti vuttaṃ. Tepi atthi pabbataṭṭhakā, atthi ākāsaṭṭhakā. Tesaṃ paramparā cakkavāḷapabbataṃ pattā. Tathā yāmādīnaṃ. Ekadevalokepi hi devānaṃ paramparā cakkavāḷapabbataṃ appattā nāma natthi. Tattha dibbaṃ sukhaṃ yātā payātā sampattāti yāmā. Tuṭṭhā pahaṭṭhāti tusitā. Pakatipaṭiyattārammaṇato atirekena ramitukāmakāle yathārucite bhoge nimminitvā ramantīti nimmānaratī. Cittācāraṃ ñatvā parehi nimmitesu bhogesu vasaṃ vattentīti paranimmitavasavattī.
(೨.) ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ
(2.) Āyuppamāṇaṃ
೧೦೨೨. ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋತಿ ದುತಿಯಂ ವಸ್ಸಸತಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ವೀಸಾಯ ವಾ ತಿಂಸಾಯ ವಾ ಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ವಾ ಪಞ್ಞಾಸಾಯ ವಾ ಸಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ವಸ್ಸೇಹಿ ಅಧಿಕಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಸತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಹೇತಂ ದುತಿಯಂ ವಸ್ಸಸತಂ ಅಪ್ಪತ್ತತ್ತಾ ಅಪ್ಪನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
1022. Appaṃvā bhiyyoti dutiyaṃ vassasataṃ appatvā vīsāya vā tiṃsāya vā cattālīsāya vā paññāsāya vā saṭṭhiyā vā vassehi adhikampi vassasatanti attho. Sabbampi hetaṃ dutiyaṃ vassasataṃ appattattā appanti vuttaṃ.
೧೦೨೪. ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜಾದೀಸು ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಪಾರಿಸಜ್ಜಾ ಪರಿಚಾರಿಕಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜಾ। ತೇಸಂ ಪುರೋಹಿತಭಾವೇ ಠಿತಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಾ। ವಣ್ಣವನ್ತತಾಯ ಚೇವ ದೀಘಾಯುಕತಾಯ ಚ ಮಹನ್ತೋ ಬ್ರಹ್ಮಾತಿ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ, ತೇಸಂ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ। ಇಮೇ ತಯೋಪಿ ಜನಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಭೂಮಿಯಂ ಏಕತಲೇ ವಸನ್ತಿ; ಆಯುಅನ್ತರಂ ಪನ ನೇಸಂ ನಾನಾ।
1024. Brahmapārisajjādīsu mahābrahmānaṃ pārisajjā paricārikāti brahmapārisajjā. Tesaṃ purohitabhāve ṭhitāti brahmapurohitā. Vaṇṇavantatāya ceva dīghāyukatāya ca mahanto brahmāti mahābrahmā, tesaṃ mahābrahmānaṃ. Ime tayopi janā paṭhamajjhānabhūmiyaṃ ekatale vasanti; āyuantaraṃ pana nesaṃ nānā.
೧೦೨೫. ಪರಿತ್ತಾ ಆಭಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಪರಿತ್ತಾಭಾ। ಅಪ್ಪಮಾಣಾ ಆಭಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅಪ್ಪಮಾಣಾಭಾ। ದಣ್ಡದೀಪಿಕಾಯ ಅಚ್ಚಿ ವಿಯ ಏತೇಸಂ ಸರೀರತೋ ಆಭಾ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತನ್ತೀ ವಿಯ ಸರತಿ ವಿಸರತೀತಿ ಆಭಸ್ಸರಾ। ಇಮೇಪಿ ತಯೋ ಜನಾ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಭೂಮಿಯಂ ಏಕತಲೇ ವಸನ್ತಿ; ಆಯುಅನ್ತರಂ ಪನ ನೇಸಂ ನಾನಾ।
1025. Parittā ābhā etesanti parittābhā. Appamāṇā ābhā etesanti appamāṇābhā. Daṇḍadīpikāya acci viya etesaṃ sarīrato ābhā chijjitvā chijjitvā patantī viya sarati visaratīti ābhassarā. Imepi tayo janā dutiyajjhānabhūmiyaṃ ekatale vasanti; āyuantaraṃ pana nesaṃ nānā.
೧೦೨೬. ಪರಿತ್ತಾ ಸುಭಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಪರಿತ್ತಸುಭಾ। ಅಪ್ಪಮಾಣಾ ಸುಭಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅಪ್ಪಮಾಣಸುಭಾ। ಸುಭೇನ ಓಕಿಣ್ಣಾ ವಿಕಿಣ್ಣಾ, ಸುಭೇನ ಸರೀರಪ್ಪಭಾವಣ್ಣೇನ ಏಕಗ್ಘನಾ, ಸುವಣ್ಣಮಞ್ಜುಸಾಯ ಠಪಿತಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಕಞ್ಚನಪಿಣ್ಡಸಸ್ಸಿರೀಕಾತಿ ಸುಭಕಿಣ್ಹಾ। ಇಮೇಪಿ ತಯೋ ಜನಾ ತತಿಯಜ್ಝಾನಭೂಮಿಯಂ ಏಕತಲೇ ವಸನ್ತಿ; ಆಯುಅನ್ತರಂ ಪನ ನೇಸಂ ನಾನಾ।
1026. Parittā subhā etesanti parittasubhā. Appamāṇā subhā etesanti appamāṇasubhā. Subhena okiṇṇā vikiṇṇā, subhena sarīrappabhāvaṇṇena ekagghanā, suvaṇṇamañjusāya ṭhapitasampajjalitakañcanapiṇḍasassirīkāti subhakiṇhā. Imepi tayo janā tatiyajjhānabhūmiyaṃ ekatale vasanti; āyuantaraṃ pana nesaṃ nānā.
೧೦೨೭. ಆರಮ್ಮಣನಾನತ್ತತಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ನಾನತ್ತಭಾವೋ। ಮನಸಿಕಾರನಾನತ್ತತಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏತ್ಥ ಏಕಸ್ಸ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏಕಸ್ಸ ಓದಾತಕಸಿಣನ್ತಿ ಇದಂ ಆರಮ್ಮಣನಾನತ್ತಂ। ಏಕೋ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ…ಪೇ॰… ಏಕೋ ಓದಾತಕಸಿಣನ್ತಿ ಇದಂ ಮನಸಿಕಾರನಾನತ್ತಂ। ಏಕಸ್ಸ ಪಥವೀಕಸಿಣೇ ಛನ್ದೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏಕಸ್ಸ ಓದಾತಕಸಿಣೇತಿ ಇದಂ ಛನ್ದನಾನತ್ತಂ। ಏಕೋ ಪಥವೀಕಸಿಣೇ ಪತ್ಥನಂ ಕರೋತಿ…ಪೇ॰… ಏಕೋ ಓದಾತಕಸಿಣೇತಿ ಇದಂ ಪಣಿಧಿನಾನತ್ತಂ। ಏಕೋ ಪಥವೀಕಸಿಣವಸೇನ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ…ಪೇ॰… ಏಕೋ ಓದಾತಕಸಿಣವಸೇನಾತಿ ಇದಂ ಅಧಿಮೋಕ್ಖನಾನತ್ತಂ। ಏಕೋ ಪಥವೀಕಸಿಣವಸೇನ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹರತಿ…ಪೇ॰… ಏಕೋ ಓದಾತಕಸಿಣವಸೇನಾತಿ ಇದಂ ಅಭಿನೀಹಾರನಾನತ್ತಂ। ಏಕಸ್ಸ ಪಥವೀಕಸಿಣಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನಕಪಞ್ಞಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏಕಸ್ಸ ಓದಾತಕಸಿಣಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನಕಪಞ್ಞಾತಿ ಇದಂ ಪಞ್ಞಾನಾನತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಆರಮ್ಮಣಮನಸಿಕಾರಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇನ ಕಥಿತಾ। ಛನ್ದಪಣಿಧಿಅಧಿಮೋಕ್ಖಾಭಿನೀಹಾರಾ ಅಪ್ಪನಾಯಪಿ ವತ್ತನ್ತಿ ಉಪಚಾರೇಪಿ। ಪಞ್ಞಾ ಪನ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಾ ಕಥಿತಾ।
1027. Ārammaṇanānattatāti ārammaṇassa nānattabhāvo. Manasikāranānattatādīsupi eseva nayo. Ettha ekassa pathavīkasiṇaṃ ārammaṇaṃ hoti…pe… ekassa odātakasiṇanti idaṃ ārammaṇanānattaṃ. Eko pathavīkasiṇaṃ manasi karoti…pe… eko odātakasiṇanti idaṃ manasikāranānattaṃ. Ekassa pathavīkasiṇe chando hoti…pe… ekassa odātakasiṇeti idaṃ chandanānattaṃ. Eko pathavīkasiṇe patthanaṃ karoti…pe… eko odātakasiṇeti idaṃ paṇidhinānattaṃ. Eko pathavīkasiṇavasena adhimuccati…pe… eko odātakasiṇavasenāti idaṃ adhimokkhanānattaṃ. Eko pathavīkasiṇavasena cittaṃ abhinīharati…pe… eko odātakasiṇavasenāti idaṃ abhinīhāranānattaṃ. Ekassa pathavīkasiṇaparicchindanakapaññā hoti…pe… ekassa odātakasiṇaparicchindanakapaññāti idaṃ paññānānattaṃ. Tattha ārammaṇamanasikārā pubbabhāgena kathitā. Chandapaṇidhiadhimokkhābhinīhārā appanāyapi vattanti upacārepi. Paññā pana lokiyalokuttaramissakā kathitā.
ಅಸಞ್ಞಸತ್ತಾನನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾವಿರಹಿತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ। ಏಕಚ್ಚೇ ಹಿ ತಿತ್ಥಾಯತನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ‘ಚಿತ್ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ರಜ್ಜನದುಸ್ಸನಮುಯ್ಹನಾನಿ ನಾಮ ಹೋನ್ತೀ’ತಿ ಚಿತ್ತೇ ದೋಸಂ ದಿಸ್ವಾ ‘ಅಚಿತ್ತಕಭಾವೋ ನಾಮ ಸೋಭನೋ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನಮೇತ’ನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾವಿರಾಗಂ ಜನೇತ್ವಾ ತತ್ರೂಪಗಂ ಪಞ್ಚಮಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಉಪಪತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ಏಕೋ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋಯೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ಠತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಠಿತಕೋ ಏವ ಹೋತಿ, ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ನಿಸಿನ್ನಕೋವ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ನಿಪನ್ನೋವ। ಚಿತ್ತಕಮ್ಮರೂಪಕಸದಿಸಾ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಕಪ್ಪಸತಾನಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸೋ ರೂಪಕಾಯೋ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ಕಾಮಾವಚರಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ತೇನ ಇಧ ಸಞ್ಞುಪ್ಪಾದೇನ ತೇ ದೇವಾ ತಮ್ಹಾ ಕಾಯಾ ಚುತಾತಿ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ।
Asaññasattānanti saññāvirahitānaṃ sattānaṃ. Ekacce hi titthāyatane pabbajitvā ‘cittaṃ nissāya rajjanadussanamuyhanāni nāma hontī’ti citte dosaṃ disvā ‘acittakabhāvo nāma sobhano, diṭṭhadhammanibbānameta’nti saññāvirāgaṃ janetvā tatrūpagaṃ pañcamaṃ samāpattiṃ bhāvetvā tattha nibbattanti. Tesaṃ upapattikkhaṇe eko rūpakkhandhoyeva nibbattati. Ṭhatvā nibbatto ṭhitako eva hoti, nisīditvā nibbatto nisinnakova nipajjitvā nibbatto nipannova. Cittakammarūpakasadisā hutvā pañca kappasatāni tiṭṭhanti. Tesaṃ pariyosāne so rūpakāyo antaradhāyati, kāmāvacarasaññā uppajjati; tena idha saññuppādena te devā tamhā kāyā cutāti paññāyanti.
ವಿಪುಲಾ ಫಲಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ವೇಹಪ್ಫಲಾ। ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ನ ಹಾಯನ್ತಿ ನ ವಿಹಾಯನ್ತೀತಿ ಅವಿಹಾ। ನ ಕಞ್ಚಿ ಸತ್ತಂ ತಪ್ಪನ್ತೀತಿ ಅತಪ್ಪಾ। ಸುನ್ದರಾ ದಸ್ಸನಾ ಅಭಿರೂಪಾ ಪಾಸಾದಿಕಾತಿ ಸುದಸ್ಸಾ। ಸುಟ್ಠ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಸುನ್ದರಮೇತೇಸಂ ವಾ ದಸ್ಸನನ್ತಿ ಸುದಸ್ಸೀ। ಸಬ್ಬೇಹಿ ಏವ ಗುಣೇಹಿ ಚ ಭವಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಜೇಟ್ಠಾ, ನತ್ಥೇತ್ಥ ಕನಿಟ್ಠಾತಿ ಅಕನಿಟ್ಠಾ।
Vipulā phalā etesanti vehapphalā. Attano sampattiyā na hāyanti na vihāyantīti avihā. Na kañci sattaṃ tappantīti atappā. Sundarā dassanā abhirūpā pāsādikāti sudassā. Suṭṭha passanti, sundarametesaṃ vā dassananti sudassī. Sabbehi eva guṇehi ca bhavasampattiyā ca jeṭṭhā, natthettha kaniṭṭhāti akaniṭṭhā.
೧೦೨೮. ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಗತಾತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನೂಪಗಾ। ಇತರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ । ಇತಿ ಛ ಕಾಮಾವಚರಾ, ನವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ, ಪಞ್ಚ ಸುದ್ಧಾವಾಸಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಾ ಅಸಞ್ಞಸತ್ತವೇಹಪ್ಫಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಛಬ್ಬೀಸತಿ ದೇವಲೋಕಾ; ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತವೀಸತಿ।
1028. Ākāsānañcāyatanaṃ upagatāti ākāsānañcāyatanūpagā. Itaresupi eseva nayo . Iti cha kāmāvacarā, nava brahmalokā, pañca suddhāvāsā, cattāro arūpā asaññasattavehapphalehi saddhiṃ chabbīsati devalokā; manussalokena saddhiṃ sattavīsati.
ತತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ದೇವಾನಞ್ಚ ಆಯುಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಮಾನೇನ ಚತೂಸು ಅಪಾಯೇಸು ಭುಮ್ಮದೇವೇಸು ಚ ಆಯು ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ತಂ ಕಸ್ಮಾತಿ? ನಿರಯೇ ತಾವ ಕಮ್ಮಮೇವ ಪಮಾಣಂ। ಯಾವ ಕಮ್ಮಂ ನ ಖೀಯತಿ, ನ ತಾವ ಚವನ್ತಿ। ತಥಾ ಸೇಸಅಪಾಯೇಸು। ಭುಮ್ಮದೇವಾನಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಮೇವ ಪಮಾಣಂ। ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಹಿ ಕೇಚಿ ಸತ್ತಾಹಮತ್ತಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಅದ್ಧಮಾಸಂ, ಕೇಚಿ ಮಾಸಂ, ಕಪ್ಪಂ ತಿಟ್ಠಮಾನಾಪಿ ಅತ್ಥಿಯೇವ।
Tattha sammāsambuddhena manussānaṃ devānañca āyuṃ paricchindamānena catūsu apāyesu bhummadevesu ca āyu paricchinnaṃ taṃ kasmāti? Niraye tāva kammameva pamāṇaṃ. Yāva kammaṃ na khīyati, na tāva cavanti. Tathā sesaapāyesu. Bhummadevānampi kammameva pamāṇaṃ. Tattha nibbattā hi keci sattāhamattaṃ tiṭṭhanti, keci addhamāsaṃ, keci māsaṃ, kappaṃ tiṭṭhamānāpi atthiyeva.
ತತ್ಥ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಗಿಹಿಭಾವೇ ಠಿತಾಯೇವ ಸೋತಾಪನ್ನಾಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಮ್ಪಿ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಮ್ಪಿ ಅರಹತ್ತಫಲಮ್ಪಿ ಪಾಪುಣನ್ತಿ। ತೇಸು ಸೋತಾಪನ್ನಾದಯೋ ಯಾವಜೀವಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಖೀಣಾಸವಾ ಪನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನ್ತಿ ವಾ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ ವಾ। ಕಸ್ಮಾ? ಅರಹತ್ತಂ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಗುಣೋ, ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗಂ ಹೀನಂ, ತಂ ಹೀನತಾಯ ಉತ್ತಮಂ ಗುಣಂ ಧಾರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತುಕಾಮಾ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮಾ ವಾ ಹೋನ್ತಿ।
Tattha manussesu gihibhāve ṭhitāyeva sotāpannāpi honti, sakadāgāmiphalampi anāgāmiphalampi arahattaphalampi pāpuṇanti. Tesu sotāpannādayo yāvajīvaṃ tiṭṭhanti. Khīṇāsavā pana parinibbāyanti vā pabbajanti vā. Kasmā? Arahattaṃ nāma seṭṭhaguṇo, gihiliṅgaṃ hīnaṃ, taṃ hīnatāya uttamaṃ guṇaṃ dhāretuṃ na sakkoti. Tasmā te parinibbātukāmā vā pabbajitukāmā vā honti.
ಭುಮ್ಮದೇವಾ ಪನ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾಪಿ ಯಾವಜೀವಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಛಸು ಕಾಮಾವಚರದೇವೇಸು ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ಯಾವಜೀವಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ; ಅನಾಗಾಮಿನಾ ರೂಪಭವಂ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಖೀಣಾಸವೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತುಂ। ಕಸ್ಮಾ ? ನಿಲೀಯನೋಕಾಸಸ್ಸ ಅಭಾವಾ। ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರೇಸು ಸಬ್ಬೇಪಿ ಯಾವಜೀವಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ತತ್ಥ ರೂಪಾವಚರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ನ ಪುನ ಇಧಾಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತತ್ಥೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನ್ತಿ। ಏತೇ ಹಿ ಝಾನಅನಾಗಾಮಿನೋ ನಾಮ।
Bhummadevā pana arahattaṃ patvāpi yāvajīvaṃ tiṭṭhanti. Chasu kāmāvacaradevesu sotāpannasakadāgāmino yāvajīvaṃ tiṭṭhanti; anāgāminā rūpabhavaṃ gantuṃ vaṭṭati, khīṇāsavena parinibbātuṃ. Kasmā ? Nilīyanokāsassa abhāvā. Rūpāvacarārūpāvacaresu sabbepi yāvajīvaṃ tiṭṭhanti. Tattha rūpāvacare nibbattā sotāpannasakadāgāmino na puna idhāgacchanti, tattheva parinibbāyanti. Ete hi jhānaanāgāmino nāma.
ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀನಂ ಪನ ಕಿಂ ನಿಯಮೇತಿ? ಪಗುಣಜ್ಝಾನಂ। ಯದೇವಸ್ಸ ಪಗುಣಂ ಹೋತಿ, ತೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಸಬ್ಬೇಸು ಪನ ಪಗುಣೇಸು ಕಿಂ ನಿಯಮೇತಿ? ಪತ್ಥನಾ। ಯತ್ಥ ಉಪಪತ್ತಿಂ ಪತ್ಥೇತಿ ತತ್ಥೇವ ಉಪಪಜ್ಜತಿ। ಪತ್ಥನಾಯ ಅಸತಿ ಕಿಂ ನಿಯಮೇತಿ? ಮರಣಸಮಯೇ ಸಮಾಪನ್ನಾ ಸಮಾಪತ್ತಿ। ಮರಣಸಮಯೇ ಸಮಾಪನ್ನಾ ನತ್ಥಿ, ಕಿಂ ನಿಯಮೇತಿ? ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿ। ಏಕಂಸೇನ ಹಿ ಸೋ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನೇ ಉಪಪಜ್ಜತಿ। ನವಸು ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಅರಿಯಸಾವಕಾನಂ ತತ್ರೂಪಪತ್ತಿಪಿ ಹೋತಿ ಉಪರೂಪಪತ್ತಿಪಿ ನ ಹೇಟ್ಠೂಪಪತ್ತಿ। ಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ಪನ ತತ್ರೂಪಪತ್ತಿಪಿ ಹೋತಿ ಉಪರೂಪಪತ್ತಿಪಿ ಹೇಟ್ಠೂಪಪತ್ತಿಪಿ। ಪಞ್ಚಸು ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಸು ಚತೂಸು ಚ ಅರೂಪೇಸು ಅರಿಯಸಾವಕಾನಂ ತತ್ರೂಪಪತ್ತಿಪಿ ಹೋತಿ ಉಪರೂಪಪತ್ತಿಪಿ। ಪಠಮಜ್ಝಾನಭೂಮಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಅನಾಗಾಮೀ ನವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಸೋಧೇತ್ವಾ ಮತ್ಥಕೇ ಠಿತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ। ವೇಹಪ್ಫಲಾ, ಅಕನಿಟ್ಠಾ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನನ್ತಿ ಇಮೇ ತಯೋ ದೇವಲೋಕಾ ಸೇಟ್ಠಭವಾ ನಾಮ। ಇಮೇಸು ತೀಸು ಠಾನೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಅನಾಗಾಮಿನೋ ನೇವ ಉದ್ಧಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನ ಅಧೋ, ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನ್ತೀತಿ। ಇದಮೇತ್ಥ ಪಕಿಣ್ಣಕಂ।
Aṭṭhasamāpattilābhīnaṃ pana kiṃ niyameti? Paguṇajjhānaṃ. Yadevassa paguṇaṃ hoti, tena uppajjati. Sabbesu pana paguṇesu kiṃ niyameti? Patthanā. Yattha upapattiṃ pattheti tattheva upapajjati. Patthanāya asati kiṃ niyameti? Maraṇasamaye samāpannā samāpatti. Maraṇasamaye samāpannā natthi, kiṃ niyameti? Nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti. Ekaṃsena hi so nevasaññānāsaññāyatane upapajjati. Navasu brahmalokesu nibbattaariyasāvakānaṃ tatrūpapattipi hoti uparūpapattipi na heṭṭhūpapatti. Puthujjanānaṃ pana tatrūpapattipi hoti uparūpapattipi heṭṭhūpapattipi. Pañcasu suddhāvāsesu catūsu ca arūpesu ariyasāvakānaṃ tatrūpapattipi hoti uparūpapattipi. Paṭhamajjhānabhūmiyaṃ nibbatto anāgāmī nava brahmaloke sodhetvā matthake ṭhito parinibbāti. Vehapphalā, akaniṭṭhā, nevasaññānāsaññāyatananti ime tayo devalokā seṭṭhabhavā nāma. Imesu tīsu ṭhānesu nibbattaanāgāmino neva uddhaṃ gacchanti, na adho, tattha tattheva parinibbāyantīti. Idamettha pakiṇṇakaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿ • Vibhaṅgapāḷi / ೧೮. ಧಮ್ಮಹದಯವಿಭಙ್ಗೋ • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ೧೮. ಧಮ್ಮಹದಯವಿಭಙ್ಗೋ • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಅನುಟೀಕಾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ೧೮. ಧಮ್ಮಹದಯವಿಭಙ್ಗೋ • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
