| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨੀ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
੬. ਉਪ੍ਪਾਦਕਕਮ੍ਮਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣવਾਰવਣ੍ਣਨਾ
6. Uppādakakammaāyuppamāṇavāravaṇṇanā
(੧.) ਉਪ੍ਪਾਦਕਕਮ੍ਮਂ
(1.) Uppādakakammaṃ
੧੦੨੧. ਛਟ੍ਠવਾਰੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ વਾ ਇਦ੍ਧਿવਿਸੇਸੇਹਿ ਦਿਬ੍ਬਨ੍ਤੀਤਿ ਦੇવਾ। ਸਮ੍ਮੁਤਿਦੇવਾਤਿ ‘ਦੇવੋ, ਦੇવੀ’ਤਿ ਏવਂ ਲੋਕਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਦੇવਾ। ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇવਾਤਿ ਦੇવਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੇવਾ। વਿਸੁਦ੍ਧਿਦੇવਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦੇવਾਨਂ ਪੂਜਾਰਹਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸવਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਦੇવਾ। ਰਾਜਾਨੋਤਿ ਮੁਦ੍ਧਾਭਿਸਿਤ੍ਤਖਤ੍ਤਿਯਾ। ਦੇવਿਯੋਤਿ ਤੇਸਂ ਮਹੇਸਿਯੋ। ਕੁਮਾਰਾਤਿ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਰਾਜੂਨਂ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਦੇવਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕੁਮਾਰਾ।
1021. Chaṭṭhavāre pañcahi kāmaguṇehi nānappakārehi vā iddhivisesehi dibbantīti devā. Sammutidevāti ‘devo, devī’ti evaṃ lokasammutiyā devā. Upapattidevāti devaloke uppannattā upapattiyā devā. Visuddhidevāti sabbesaṃ devānaṃ pūjārahā sabbakilesavisuddhiyā devā. Rājānoti muddhābhisittakhattiyā. Deviyoti tesaṃ mahesiyo. Kumārāti abhisittarājūnaṃ abhisittadeviyā kucchismiṃ uppannakumārā.
ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਾਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਉਪੋਸਥਂ ਉਪવਸਿਤ੍વਾ। ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਤ੍ਤਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸੋਭਗ੍ਯਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਮਤ੍ਤਸੋ ਕਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸੋਭਗ੍ਯਤਾਯ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਭਾવੇਪਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਭੇਦਤੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਦਿਭਾવਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਸਾਰੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਾਰਾ; ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਲ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਸਾਲਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਗਹਪਤਿਯੋવ ਮਹਾਸਾਲਾ, ਗਹਪਤੀਸੁ વਾ ਮਹਾਸਾਲਾਤਿ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਾ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਚ੍ਛਿਮਨ੍ਤੇਨ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕੋਟਿਧਨਂ ਨਿਧਾਨਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਹਾਪਣਾਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਅਮ੍ਬਣਾਨਿ ਦਿવਸવਲ਼ਞ੍ਜੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ – ਅਯਂ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲੋ ਨਾਮ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਗੇਹੇ ਪਚ੍ਛਿਮਨ੍ਤੇਨ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨਂ ਨਿਧਾਨਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਹਾਪਣਾਨਞ੍ਚ ਦਸਅਮ੍ਬਣਾਨਿ ਦਿવਸવਲ਼ਞ੍ਜੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ – ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲੋ ਨਾਮ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਗੇਹੇ ਪਚ੍ਛਿਮਨ੍ਤੇਨ ਕੋਟਿਸਤਧਨਂ ਨਿਧਾਨਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਹਾਪਣਾਨਞ੍ਚ વੀਸਤਿ ਅਮ੍ਬਣਾਨਿ ਦਿવਸવਲ਼ਞ੍ਜੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ – ਅਯਂ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲੋ ਨਾਮ।
Uposathakammaṃkatvāti cātuddasādīsu aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā. Idāni yasmā parittadānādipuññakammaṃ manussasobhagyatāya paccayo, mattaso kataṃ manussasobhagyatāya adhimattaṃ, adhimattabhāvepi nānappakārabhedato nānappakārassa khattiyamahāsālādibhāvassa paccayo, tasmā tassa vasena upapattibhedaṃ dassento appekacce gahapatimahāsālānantiādimāha. Tattha mahāsāro etesanti mahāsārā; ra-kārassa pana la-kāraṃ katvā mahāsālāti vuttaṃ. Gahapatiyova mahāsālā, gahapatīsu vā mahāsālāti gahapatimahāsālā. Sesesupi eseva nayo. Tattha yassa gehe pacchimantena cattālīsakoṭidhanaṃ nidhānagataṃ hoti, kahāpaṇānañca pañca ambaṇāni divasavaḷañjo nikkhamati – ayaṃ gahapatimahāsālo nāma. Yassa pana gehe pacchimantena asītikoṭidhanaṃ nidhānagataṃ hoti, kahāpaṇānañca dasaambaṇāni divasavaḷañjo nikkhamati – ayaṃ brāhmaṇamahāsālo nāma. Yassa pana gehe pacchimantena koṭisatadhanaṃ nidhānagataṃ hoti, kahāpaṇānañca vīsati ambaṇāni divasavaḷañjo nikkhamati – ayaṃ khattiyamahāsālo nāma.
ਸਹਬ੍ਯਤਨ੍ਤਿ ਸਹਭਾવਂ; ਸਭਾਗਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ ਨਾਮ ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ વੇਮਜ੍ਝੇ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਪਬ੍ਬਤਟ੍ਠਕਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਆਕਾਸਟ੍ਠਾਪਿ; ਤੇਸਂ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਕਾ, ਮਨੋਪਦੋਸਿਕਾ, ਸੀਤવਲਾਹਕਾ, ਉਣ੍ਹવਲਾਹਕਾ, ਚਨ੍ਦਿਮਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ, ਸੂਰਿਯੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇવਲੋਕਟ੍ਠਕਾ ਏવ।
Sahabyatanti sahabhāvaṃ; sabhāgā hutvā nibbattantīti attho. Cātumahārājikānantiādīsu cātumahārājikā nāma sinerupabbatassa vemajjhe honti. Tesu pabbataṭṭhakāpi atthi, ākāsaṭṭhāpi; tesaṃ paramparā cakkavāḷapabbataṃ pattā. Khiḍḍāpadosikā, manopadosikā, sītavalāhakā, uṇhavalāhakā, candimā devaputto, sūriyo devaputtoti ete sabbepi cātumahārājikadevalokaṭṭhakā eva.
ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ ਜਨਾ ਤਤ੍ਥ ਉਪਪਨ੍ਨਾਤਿ ਤਾવਤਿਂਸਾ। ਅਪਿਚ ਤਾવਤਿਂਸਾਤਿ ਤੇਸਂ ਦੇવਾਨਂ ਨਾਮਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪਬ੍ਬਤਟ੍ਠਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਆਕਾਸਟ੍ਠਕਾ। ਤੇਸਂ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਯਾਮਾਦੀਨਂ। ਏਕਦੇવਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਦੇવਾਨਂ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਤ੍ਥ ਦਿਬ੍ਬਂ ਸੁਖਂ ਯਾਤਾ ਪਯਾਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਯਾਮਾ। ਤੁਟ੍ਠਾ ਪਹਟ੍ਠਾਤਿ ਤੁਸਿਤਾ। ਪਕਤਿਪਟਿਯਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਤਿਰੇਕੇਨ ਰਮਿਤੁਕਾਮਕਾਲੇ ਯਥਾਰੁਚਿਤੇ ਭੋਗੇ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਰਮਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀ। ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਞਤ੍વਾ ਪਰੇਹਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤੇਸੁ ਭੋਗੇਸੁ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀ।
Tettiṃsa janā tattha upapannāti tāvatiṃsā. Apica tāvatiṃsāti tesaṃ devānaṃ nāmamevāti vuttaṃ. Tepi atthi pabbataṭṭhakā, atthi ākāsaṭṭhakā. Tesaṃ paramparā cakkavāḷapabbataṃ pattā. Tathā yāmādīnaṃ. Ekadevalokepi hi devānaṃ paramparā cakkavāḷapabbataṃ appattā nāma natthi. Tattha dibbaṃ sukhaṃ yātā payātā sampattāti yāmā. Tuṭṭhā pahaṭṭhāti tusitā. Pakatipaṭiyattārammaṇato atirekena ramitukāmakāle yathārucite bhoge nimminitvā ramantīti nimmānaratī. Cittācāraṃ ñatvā parehi nimmitesu bhogesu vasaṃ vattentīti paranimmitavasavattī.
(੨.) ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ
(2.) Āyuppamāṇaṃ
੧੦੨੨. ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਦੁਤਿਯਂ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ વੀਸਾਯ વਾ ਤਿਂਸਾਯ વਾ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ વਾ ਪਞ੍ਞਾਸਾਯ વਾ ਸਟ੍ਠਿਯਾ વਾ વਸ੍ਸੇਹਿ ਅਧਿਕਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਸਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ਦੁਤਿਯਂ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
1022. Appaṃvā bhiyyoti dutiyaṃ vassasataṃ appatvā vīsāya vā tiṃsāya vā cattālīsāya vā paññāsāya vā saṭṭhiyā vā vassehi adhikampi vassasatanti attho. Sabbampi hetaṃ dutiyaṃ vassasataṃ appattattā appanti vuttaṃ.
੧੦੨੪. ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾ। ਤੇਸਂ ਪੁਰੋਹਿਤਭਾવੇ ਠਿਤਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਾ। વਣ੍ਣવਨ੍ਤਤਾਯ ਚੇવ ਦੀਘਾਯੁਕਤਾਯ ਚ ਮਹਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਤੇਸਂ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ। ਇਮੇ ਤਯੋਪਿ ਜਨਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਏਕਤਲੇ વਸਨ੍ਤਿ; ਆਯੁਅਨ੍ਤਰਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਨਾਨਾ।
1024. Brahmapārisajjādīsu mahābrahmānaṃ pārisajjā paricārikāti brahmapārisajjā. Tesaṃ purohitabhāve ṭhitāti brahmapurohitā. Vaṇṇavantatāya ceva dīghāyukatāya ca mahanto brahmāti mahābrahmā, tesaṃ mahābrahmānaṃ. Ime tayopi janā paṭhamajjhānabhūmiyaṃ ekatale vasanti; āyuantaraṃ pana nesaṃ nānā.
੧੦੨੫. ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਆਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ। ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਆਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ। ਦਣ੍ਡਦੀਪਿਕਾਯ ਅਚ੍ਚਿ વਿਯ ਏਤੇਸਂ ਸਰੀਰਤੋ ਆਭਾ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਨ੍ਤੀ વਿਯ ਸਰਤਿ વਿਸਰਤੀਤਿ ਆਭਸ੍ਸਰਾ। ਇਮੇਪਿ ਤਯੋ ਜਨਾ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਏਕਤਲੇ વਸਨ੍ਤਿ; ਆਯੁਅਨ੍ਤਰਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਨਾਨਾ।
1025. Parittā ābhā etesanti parittābhā. Appamāṇā ābhā etesanti appamāṇābhā. Daṇḍadīpikāya acci viya etesaṃ sarīrato ābhā chijjitvā chijjitvā patantī viya sarati visaratīti ābhassarā. Imepi tayo janā dutiyajjhānabhūmiyaṃ ekatale vasanti; āyuantaraṃ pana nesaṃ nānā.
੧੦੨੬. ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਸੁਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸੁਭਾ। ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਸੁਭਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਸੁਭਾ। ਸੁਭੇਨ ਓਕਿਣ੍ਣਾ વਿਕਿਣ੍ਣਾ, ਸੁਭੇਨ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾવਣ੍ਣੇਨ ਏਕਗ੍ਘਨਾ, ਸੁવਣ੍ਣਮਞ੍ਜੁਸਾਯ ਠਪਿਤਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਕਞ੍ਚਨਪਿਣ੍ਡਸਸ੍ਸਿਰੀਕਾਤਿ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ। ਇਮੇਪਿ ਤਯੋ ਜਨਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਏਕਤਲੇ વਸਨ੍ਤਿ; ਆਯੁਅਨ੍ਤਰਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਨਾਨਾ।
1026. Parittā subhā etesanti parittasubhā. Appamāṇā subhā etesanti appamāṇasubhā. Subhena okiṇṇā vikiṇṇā, subhena sarīrappabhāvaṇṇena ekagghanā, suvaṇṇamañjusāya ṭhapitasampajjalitakañcanapiṇḍasassirīkāti subhakiṇhā. Imepi tayo janā tatiyajjhānabhūmiyaṃ ekatale vasanti; āyuantaraṃ pana nesaṃ nānā.
੧੦੨੭. ਆਰਮ੍ਮਣਨਾਨਤ੍ਤਤਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤਭਾવੋ। ਮਨਸਿਕਾਰਨਾਨਤ੍ਤਤਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏਤ੍ਥ ਏਕਸ੍ਸ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਏਕਸ੍ਸ ਓਦਾਤਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਏਕੋ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ॰… ਏਕੋ ਓਦਾਤਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਮਨਸਿਕਾਰਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਏਕਸ੍ਸ ਪਥવੀਕਸਿਣੇ ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਏਕਸ੍ਸ ਓਦਾਤਕਸਿਣੇਤਿ ਇਦਂ ਛਨ੍ਦਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਏਕੋ ਪਥવੀਕਸਿਣੇ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ॰… ਏਕੋ ਓਦਾਤਕਸਿਣੇਤਿ ਇਦਂ ਪਣਿਧਿਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਏਕੋ ਪਥવੀਕਸਿਣવਸੇਨ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ॰… ਏਕੋ ਓਦਾਤਕਸਿਣવਸੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਏਕੋ ਪਥવੀਕਸਿਣવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨੀਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ਏਕੋ ਓਦਾਤਕਸਿਣવਸੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਅਭਿਨੀਹਾਰਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਏਕਸ੍ਸ ਪਥવੀਕਸਿਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਕਪਞ੍ਞਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਏਕਸ੍ਸ ਓਦਾਤਕਸਿਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਕਪਞ੍ਞਾਤਿ ਇਦਂ ਪਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਮਨਸਿਕਾਰਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਨ ਕਥਿਤਾ। ਛਨ੍ਦਪਣਿਧਿਅਧਿਮੋਕ੍ਖਾਭਿਨੀਹਾਰਾ ਅਪ੍ਪਨਾਯਪਿ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਪਚਾਰੇਪਿ। ਪਞ੍ਞਾ ਪਨ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾ।
1027. Ārammaṇanānattatāti ārammaṇassa nānattabhāvo. Manasikāranānattatādīsupi eseva nayo. Ettha ekassa pathavīkasiṇaṃ ārammaṇaṃ hoti…pe… ekassa odātakasiṇanti idaṃ ārammaṇanānattaṃ. Eko pathavīkasiṇaṃ manasi karoti…pe… eko odātakasiṇanti idaṃ manasikāranānattaṃ. Ekassa pathavīkasiṇe chando hoti…pe… ekassa odātakasiṇeti idaṃ chandanānattaṃ. Eko pathavīkasiṇe patthanaṃ karoti…pe… eko odātakasiṇeti idaṃ paṇidhinānattaṃ. Eko pathavīkasiṇavasena adhimuccati…pe… eko odātakasiṇavasenāti idaṃ adhimokkhanānattaṃ. Eko pathavīkasiṇavasena cittaṃ abhinīharati…pe… eko odātakasiṇavasenāti idaṃ abhinīhāranānattaṃ. Ekassa pathavīkasiṇaparicchindanakapaññā hoti…pe… ekassa odātakasiṇaparicchindanakapaññāti idaṃ paññānānattaṃ. Tattha ārammaṇamanasikārā pubbabhāgena kathitā. Chandapaṇidhiadhimokkhābhinīhārā appanāyapi vattanti upacārepi. Paññā pana lokiyalokuttaramissakā kathitā.
ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾવਿਰਹਿਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ। ਏਕਚ੍ਚੇ ਹਿ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਰਜ੍ਜਨਦੁਸ੍ਸਨਮੁਯ੍ਹਨਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘ਅਚਿਤ੍ਤਕਭਾવੋ ਨਾਮ ਸੋਭਨੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾવਿਰਾਗਂ ਜਨੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਰੂਪਗਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਏਕੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋਯੇવ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ। ਠਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਠਿਤਕੋ ਏવ ਹੋਤਿ, ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋવ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਨਿਪਨ੍ਨੋવ। ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਰੂਪਕਸਦਿਸਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਸਤਾਨਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋ ਰੂਪਕਾਯੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਕਾਮਾવਚਰਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਤੇਨ ਇਧ ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਤੇ ਦੇવਾ ਤਮ੍ਹਾ ਕਾਯਾ ਚੁਤਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ।
Asaññasattānanti saññāvirahitānaṃ sattānaṃ. Ekacce hi titthāyatane pabbajitvā ‘cittaṃ nissāya rajjanadussanamuyhanāni nāma hontī’ti citte dosaṃ disvā ‘acittakabhāvo nāma sobhano, diṭṭhadhammanibbānameta’nti saññāvirāgaṃ janetvā tatrūpagaṃ pañcamaṃ samāpattiṃ bhāvetvā tattha nibbattanti. Tesaṃ upapattikkhaṇe eko rūpakkhandhoyeva nibbattati. Ṭhatvā nibbatto ṭhitako eva hoti, nisīditvā nibbatto nisinnakova nipajjitvā nibbatto nipannova. Cittakammarūpakasadisā hutvā pañca kappasatāni tiṭṭhanti. Tesaṃ pariyosāne so rūpakāyo antaradhāyati, kāmāvacarasaññā uppajjati; tena idha saññuppādena te devā tamhā kāyā cutāti paññāyanti.
વਿਪੁਲਾ ਫਲਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ વੇਹਪ੍ਫਲਾ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਨ વਿਹਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅવਿਹਾ। ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਸਤ੍ਤਂ ਤਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤਪ੍ਪਾ। ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਦਸ੍ਸਨਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾਤਿ ਸੁਦਸ੍ਸਾ। ਸੁਟ੍ਠ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸੁਨ੍ਦਰਮੇਤੇਸਂ વਾ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਸੁਦਸ੍ਸੀ। ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਏવ ਗੁਣੇਹਿ ਚ ਭવਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਜੇਟ੍ਠਾ, ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਕਨਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਕਨਿਟ੍ਠਾ।
Vipulā phalā etesanti vehapphalā. Attano sampattiyā na hāyanti na vihāyantīti avihā. Na kañci sattaṃ tappantīti atappā. Sundarā dassanā abhirūpā pāsādikāti sudassā. Suṭṭha passanti, sundarametesaṃ vā dassananti sudassī. Sabbehi eva guṇehi ca bhavasampattiyā ca jeṭṭhā, natthettha kaniṭṭhāti akaniṭṭhā.
੧੦੨੮. ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਗਤਾਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ । ਇਤਿ ਛ ਕਾਮਾવਚਰਾ, ਨવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ, ਪਞ੍ਚ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰੂਪਾ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤવੇਹਪ੍ਫਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਛਬ੍ਬੀਸਤਿ ਦੇવਲੋਕਾ; ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤવੀਸਤਿ।
1028. Ākāsānañcāyatanaṃ upagatāti ākāsānañcāyatanūpagā. Itaresupi eseva nayo . Iti cha kāmāvacarā, nava brahmalokā, pañca suddhāvāsā, cattāro arūpā asaññasattavehapphalehi saddhiṃ chabbīsati devalokā; manussalokena saddhiṃ sattavīsati.
ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਦੇવਾਨਞ੍ਚ ਆਯੁਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਮਾਨੇਨ ਚਤੂਸੁ ਅਪਾਯੇਸੁ ਭੁਮ੍ਮਦੇવੇਸੁ ਚ ਆਯੁ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਤਂ ਕਸ੍ਮਾਤਿ? ਨਿਰਯੇ ਤਾવ ਕਮ੍ਮਮੇવ ਪਮਾਣਂ। ਯਾવ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਖੀਯਤਿ, ਨ ਤਾવ ਚવਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਸੇਸਅਪਾਯੇਸੁ। ਭੁਮ੍ਮਦੇવਾਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਮੇવ ਪਮਾਣਂ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਤ੍ਤਾਹਮਤ੍ਤਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ, ਕੇਚਿ ਮਾਸਂ, ਕਪ੍ਪਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿਯੇવ।
Tattha sammāsambuddhena manussānaṃ devānañca āyuṃ paricchindamānena catūsu apāyesu bhummadevesu ca āyu paricchinnaṃ taṃ kasmāti? Niraye tāva kammameva pamāṇaṃ. Yāva kammaṃ na khīyati, na tāva cavanti. Tathā sesaapāyesu. Bhummadevānampi kammameva pamāṇaṃ. Tattha nibbattā hi keci sattāhamattaṃ tiṭṭhanti, keci addhamāsaṃ, keci māsaṃ, kappaṃ tiṭṭhamānāpi atthiyeva.
ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਗਿਹਿਭਾવੇ ਠਿਤਾਯੇવ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਮ੍ਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਮ੍ਪਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਯਾવਜੀવਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਖੀਣਾਸવਾ ਪਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ વਾ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ વਾ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਸੇਟ੍ਠਗੁਣੋ, ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਹੀਨਂ, ਤਂ ਹੀਨਤਾਯ ਉਤ੍ਤਮਂ ਗੁਣਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤੁਕਾਮਾ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ।
Tattha manussesu gihibhāve ṭhitāyeva sotāpannāpi honti, sakadāgāmiphalampi anāgāmiphalampi arahattaphalampi pāpuṇanti. Tesu sotāpannādayo yāvajīvaṃ tiṭṭhanti. Khīṇāsavā pana parinibbāyanti vā pabbajanti vā. Kasmā? Arahattaṃ nāma seṭṭhaguṇo, gihiliṅgaṃ hīnaṃ, taṃ hīnatāya uttamaṃ guṇaṃ dhāretuṃ na sakkoti. Tasmā te parinibbātukāmā vā pabbajitukāmā vā honti.
ਭੁਮ੍ਮਦੇવਾ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਛਸੁ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવੇਸੁ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਯਾવਜੀવਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ; ਅਨਾਗਾਮਿਨਾ ਰੂਪਭવਂ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਖੀਣਾਸવੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤੁਂ। ਕਸ੍ਮਾ ? ਨਿਲੀਯਨੋਕਾਸਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ। ਰੂਪਾવਚਰਾਰੂਪਾવਚਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾવਚਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਨ ਪੁਨ ਇਧਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ। ਏਤੇ ਹਿ ਝਾਨਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਨਾਮ।
Bhummadevā pana arahattaṃ patvāpi yāvajīvaṃ tiṭṭhanti. Chasu kāmāvacaradevesu sotāpannasakadāgāmino yāvajīvaṃ tiṭṭhanti; anāgāminā rūpabhavaṃ gantuṃ vaṭṭati, khīṇāsavena parinibbātuṃ. Kasmā ? Nilīyanokāsassa abhāvā. Rūpāvacarārūpāvacaresu sabbepi yāvajīvaṃ tiṭṭhanti. Tattha rūpāvacare nibbattā sotāpannasakadāgāmino na puna idhāgacchanti, tattheva parinibbāyanti. Ete hi jhānaanāgāmino nāma.
ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀਨਂ ਪਨ ਕਿਂ ਨਿਯਮੇਤਿ? ਪਗੁਣਜ੍ਝਾਨਂ। ਯਦੇવਸ੍ਸ ਪਗੁਣਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਨ ਪਗੁਣੇਸੁ ਕਿਂ ਨਿਯਮੇਤਿ? ਪਤ੍ਥਨਾ। ਯਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਥੇਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਅਸਤਿ ਕਿਂ ਨਿਯਮੇਤਿ? ਮਰਣਸਮਯੇ ਸਮਾਪਨ੍ਨਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ। ਮਰਣਸਮਯੇ ਸਮਾਪਨ੍ਨਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਿਂ ਨਿਯਮੇਤਿ? ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ। ਏਕਂਸੇਨ ਹਿ ਸੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਨવਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਅਰਿਯਸਾવਕਾਨਂ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਪਿ ਹੋਤਿ ਉਪਰੂਪਪਤ੍ਤਿਪਿ ਨ ਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤਿ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਨ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਪਿ ਹੋਤਿ ਉਪਰੂਪਪਤ੍ਤਿਪਿ ਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤਿਪਿ। ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਚ ਅਰੂਪੇਸੁ ਅਰਿਯਸਾવਕਾਨਂ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਪਿ ਹੋਤਿ ਉਪਰੂਪਪਤ੍ਤਿਪਿ। ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਨਾਗਾਮੀ ਨવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਮਤ੍ਥਕੇ ਠਿਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ। વੇਹਪ੍ਫਲਾ, ਅਕਨਿਟ੍ਠਾ, ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਦੇવਲੋਕਾ ਸੇਟ੍ਠਭવਾ ਨਾਮ। ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਨੇવ ਉਦ੍ਧਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਧੋ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤੀਤਿ। ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ।
Aṭṭhasamāpattilābhīnaṃ pana kiṃ niyameti? Paguṇajjhānaṃ. Yadevassa paguṇaṃ hoti, tena uppajjati. Sabbesu pana paguṇesu kiṃ niyameti? Patthanā. Yattha upapattiṃ pattheti tattheva upapajjati. Patthanāya asati kiṃ niyameti? Maraṇasamaye samāpannā samāpatti. Maraṇasamaye samāpannā natthi, kiṃ niyameti? Nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti. Ekaṃsena hi so nevasaññānāsaññāyatane upapajjati. Navasu brahmalokesu nibbattaariyasāvakānaṃ tatrūpapattipi hoti uparūpapattipi na heṭṭhūpapatti. Puthujjanānaṃ pana tatrūpapattipi hoti uparūpapattipi heṭṭhūpapattipi. Pañcasu suddhāvāsesu catūsu ca arūpesu ariyasāvakānaṃ tatrūpapattipi hoti uparūpapattipi. Paṭhamajjhānabhūmiyaṃ nibbatto anāgāmī nava brahmaloke sodhetvā matthake ṭhito parinibbāti. Vehapphalā, akaniṭṭhā, nevasaññānāsaññāyatananti ime tayo devalokā seṭṭhabhavā nāma. Imesu tīsu ṭhānesu nibbattaanāgāmino neva uddhaṃ gacchanti, na adho, tattha tattheva parinibbāyantīti. Idamettha pakiṇṇakaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Vibhaṅgapāḷi / ੧੮. ਧਮ੍ਮਹਦਯવਿਭਙ੍ਗੋ • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ੧੮. ਧਮ੍ਮਹਦਯવਿਭਙ੍ਗੋ • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ੧੮. ਧਮ੍ਮਹਦਯવਿਭਙ੍ਗੋ • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
