| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
४. उप्पादासुत्तवण्णना
4. Uppādāsuttavaṇṇanā
१३७. चतुत्थे उप्पादा वा तथागतानन्ति तथागतानं उप्पादेपि वेनेय्यपुग्गलानं मग्गफलुप्पत्ति विय सङ्खारानं अनिच्चादिसभावो न तथागतुप्पादायत्तो, अथ खो तथागतानं उप्पादेपि अनुप्पादेपि होतिमेवाति वुत्तं होति। ठिताव सा धातूति ठितो एव सो अनिच्चसभावो ब्यभिचाराभावतो न कदाचि सङ्खारा अनिच्चा न होति। कामं असङ्खता विय धातु न निच्चो सो सभावो, तथापि सब्बकालिकोयेवाति अधिप्पायो।
137. Catutthe uppādā vā tathāgatānanti tathāgatānaṃ uppādepi veneyyapuggalānaṃ maggaphaluppatti viya saṅkhārānaṃ aniccādisabhāvo na tathāgatuppādāyatto, atha kho tathāgatānaṃ uppādepi anuppādepi hotimevāti vuttaṃ hoti. Ṭhitāva sā dhātūti ṭhito eva so aniccasabhāvo byabhicārābhāvato na kadāci saṅkhārā aniccā na hoti. Kāmaṃ asaṅkhatā viya dhātu na nicco so sabhāvo, tathāpi sabbakālikoyevāti adhippāyo.
अपरो नयो – ठिताव सा धातूति ‘‘सब्बे सङ्खारा अनिच्चा’’ति एसा धातु एस सभावो तथागतानं उप्पादतो पुब्बे उद्धञ्च अप्पटिविज्झियमानो न तथागतेहि उप्पादितो, अथ खो सब्बकालं सब्बे सङ्खारा अनिच्चा, ठिताव सा धातु, केवलं पन सयम्भुञाणेन अभिसम्बुज्झनतो ‘‘अयं धम्मो तथागतेन अभिसम्बुद्धो’’ति पवेदनतो च तथागतो धम्मस्सामीति वुच्चति अपुब्बस्स तस्स उप्पादनतो। तेन वुत्तं ‘‘ठिताव सा धातू’’ति।
Aparo nayo – ṭhitāva sā dhātūti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti esā dhātu esa sabhāvo tathāgatānaṃ uppādato pubbe uddhañca appaṭivijjhiyamāno na tathāgatehi uppādito, atha kho sabbakālaṃ sabbe saṅkhārā aniccā, ṭhitāva sā dhātu, kevalaṃ pana sayambhuñāṇena abhisambujjhanato ‘‘ayaṃ dhammo tathāgatena abhisambuddho’’ti pavedanato ca tathāgato dhammassāmīti vuccati apubbassa tassa uppādanato. Tena vuttaṃ ‘‘ṭhitāva sā dhātū’’ti.
अभिसम्बुज्झतीति ञाणेन अभिसम्बुज्झति। अभिसमेतीति ञाणेन अभिसमागच्छति। आचिक्खतीति कथेति। देसेतीति दस्सेति। पञ्ञापेतीति जानापेति। पट्ठपेतीति ञाणमुखे ठपेति। विवरतीति विवरित्वा दस्सेति। विभजतीति विभागतो दस्सेति। उत्तानीकरोतीति पाकटं करोति।
Abhisambujjhatīti ñāṇena abhisambujjhati. Abhisametīti ñāṇena abhisamāgacchati. Ācikkhatīti katheti. Desetīti dasseti. Paññāpetīti jānāpeti. Paṭṭhapetīti ñāṇamukhe ṭhapeti. Vivaratīti vivaritvā dasseti. Vibhajatīti vibhāgato dasseti. Uttānīkarotīti pākaṭaṃ karoti.
अथ वा अभिसम्बुज्झतीति पच्चक्खकरणेन अभिमुखं बुज्झति, याथावतो पटिविज्झति। ततो एव अभिसमेति अभिमुखं समागच्छति। आदितो कथेन्तो आचिक्खति, उद्दिसतीति अत्थो। तमेव उद्देसं परियोसापेन्तो देसेति। यथाउद्दिट्ठमत्थं निदस्सनवसेन पकारेहि ञापेन्तो पञ्ञापेति। पकारेहि एतमत्थं पतिट्ठपेन्तो पट्ठपेति। यथाउद्दिट्ठं पटिनिदस्सनवसेन विवरति विभजति। विवटं विभत्तञ्च अत्थं हेतूदाहरणदस्सनेहि पाकटं करोन्तो उत्तानीकरोति।
Atha vā abhisambujjhatīti paccakkhakaraṇena abhimukhaṃ bujjhati, yāthāvato paṭivijjhati. Tato eva abhisameti abhimukhaṃ samāgacchati. Ādito kathento ācikkhati, uddisatīti attho. Tameva uddesaṃ pariyosāpento deseti. Yathāuddiṭṭhamatthaṃ nidassanavasena pakārehi ñāpento paññāpeti. Pakārehi etamatthaṃ patiṭṭhapento paṭṭhapeti. Yathāuddiṭṭhaṃ paṭinidassanavasena vivarati vibhajati. Vivaṭaṃ vibhattañca atthaṃ hetūdāharaṇadassanehi pākaṭaṃ karonto uttānīkaroti.
उप्पादासुत्तवण्णना निट्ठिता।
Uppādāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ४. उप्पादासुत्तं • 4. Uppādāsuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ४. उप्पादासुत्तवण्णना • 4. Uppādāsuttavaṇṇanā
