| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๔. อุปฺปาทาสุตฺตวณฺณนา
4. Uppādāsuttavaṇṇanā
๑๓๗. จตุเตฺถ อุปฺปาทา วา ตถาคตานนฺติ ตถาคตานํ อุปฺปาเทปิ เวเนยฺยปุคฺคลานํ มคฺคผลุปฺปตฺติ วิย สงฺขารานํ อนิจฺจาทิสภาโว น ตถาคตุปฺปาทายโตฺต, อถ โข ตถาคตานํ อุปฺปาเทปิ อนุปฺปาเทปิ โหติเมวาติ วุตฺตํ โหติฯ ฐิตาว สา ธาตูติ ฐิโต เอว โส อนิจฺจสภาโว พฺยภิจาราภาวโต น กทาจิ สงฺขารา อนิจฺจา น โหติฯ กามํ อสงฺขตา วิย ธาตุ น นิโจฺจ โส สภาโว, ตถาปิ สพฺพกาลิโกเยวาติ อธิปฺปาโยฯ
137. Catutthe uppādā vā tathāgatānanti tathāgatānaṃ uppādepi veneyyapuggalānaṃ maggaphaluppatti viya saṅkhārānaṃ aniccādisabhāvo na tathāgatuppādāyatto, atha kho tathāgatānaṃ uppādepi anuppādepi hotimevāti vuttaṃ hoti. Ṭhitāva sā dhātūti ṭhito eva so aniccasabhāvo byabhicārābhāvato na kadāci saṅkhārā aniccā na hoti. Kāmaṃ asaṅkhatā viya dhātu na nicco so sabhāvo, tathāpi sabbakālikoyevāti adhippāyo.
อปโร นโย – ฐิตาว สา ธาตูติ ‘‘สเพฺพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติ เอสา ธาตุ เอส สภาโว ตถาคตานํ อุปฺปาทโต ปุเพฺพ อุทฺธญฺจ อปฺปฎิวิชฺฌิยมาโน น ตถาคเตหิ อุปฺปาทิโต, อถ โข สพฺพกาลํ สเพฺพ สงฺขารา อนิจฺจา, ฐิตาว สา ธาตุ, เกวลํ ปน สยมฺภุญาเณน อภิสมฺพุชฺฌนโต ‘‘อยํ ธโมฺม ตถาคเตน อภิสมฺพุโทฺธ’’ติ ปเวทนโต จ ตถาคโต ธมฺมสฺสามีติ วุจฺจติ อปุพฺพสฺส ตสฺส อุปฺปาทนโตฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ฐิตาว สา ธาตู’’ติฯ
Aparo nayo – ṭhitāva sā dhātūti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti esā dhātu esa sabhāvo tathāgatānaṃ uppādato pubbe uddhañca appaṭivijjhiyamāno na tathāgatehi uppādito, atha kho sabbakālaṃ sabbe saṅkhārā aniccā, ṭhitāva sā dhātu, kevalaṃ pana sayambhuñāṇena abhisambujjhanato ‘‘ayaṃ dhammo tathāgatena abhisambuddho’’ti pavedanato ca tathāgato dhammassāmīti vuccati apubbassa tassa uppādanato. Tena vuttaṃ ‘‘ṭhitāva sā dhātū’’ti.
อภิสมฺพุชฺฌตีติ ญาเณน อภิสมฺพุชฺฌติฯ อภิสเมตีติ ญาเณน อภิสมาคจฺฉติฯ อาจิกฺขตีติ กเถติฯ เทเสตีติ ทเสฺสติฯ ปญฺญาเปตีติ ชานาเปติฯ ปฎฺฐเปตีติ ญาณมุเข ฐเปติฯ วิวรตีติ วิวริตฺวา ทเสฺสติฯ วิภชตีติ วิภาคโต ทเสฺสติฯ อุตฺตานีกโรตีติ ปากฎํ กโรติฯ
Abhisambujjhatīti ñāṇena abhisambujjhati. Abhisametīti ñāṇena abhisamāgacchati. Ācikkhatīti katheti. Desetīti dasseti. Paññāpetīti jānāpeti. Paṭṭhapetīti ñāṇamukhe ṭhapeti. Vivaratīti vivaritvā dasseti. Vibhajatīti vibhāgato dasseti. Uttānīkarotīti pākaṭaṃ karoti.
อถ วา อภิสมฺพุชฺฌตีติ ปจฺจกฺขกรเณน อภิมุขํ พุชฺฌติ, ยาถาวโต ปฎิวิชฺฌติฯ ตโต เอว อภิสเมติ อภิมุขํ สมาคจฺฉติฯ อาทิโต กเถโนฺต อาจิกฺขติ, อุทฺทิสตีติ อโตฺถฯ ตเมว อุเทฺทสํ ปริโยสาเปโนฺต เทเสติฯ ยถาอุทฺทิฎฺฐมตฺถํ นิทสฺสนวเสน ปกาเรหิ ญาเปโนฺต ปญฺญาเปติฯ ปกาเรหิ เอตมตฺถํ ปติฎฺฐเปโนฺต ปฎฺฐเปติฯ ยถาอุทฺทิฎฺฐํ ปฎินิทสฺสนวเสน วิวรติ วิภชติฯ วิวฎํ วิภตฺตญฺจ อตฺถํ เหตูทาหรณทสฺสเนหิ ปากฎํ กโรโนฺต อุตฺตานีกโรติฯ
Atha vā abhisambujjhatīti paccakkhakaraṇena abhimukhaṃ bujjhati, yāthāvato paṭivijjhati. Tato eva abhisameti abhimukhaṃ samāgacchati. Ādito kathento ācikkhati, uddisatīti attho. Tameva uddesaṃ pariyosāpento deseti. Yathāuddiṭṭhamatthaṃ nidassanavasena pakārehi ñāpento paññāpeti. Pakārehi etamatthaṃ patiṭṭhapento paṭṭhapeti. Yathāuddiṭṭhaṃ paṭinidassanavasena vivarati vibhajati. Vivaṭaṃ vibhattañca atthaṃ hetūdāharaṇadassanehi pākaṭaṃ karonto uttānīkaroti.
อุปฺปาทาสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Uppādāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๔. อุปฺปาทาสุตฺตํ • 4. Uppādāsuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๔. อุปฺปาทาสุตฺตวณฺณนา • 4. Uppādāsuttavaṇṇanā
