| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೧೦. ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Uppajjantisuttavaṇṇanā
೬೦. ದಸಮೇ ಯಾವಕೀವನ್ತಿ ಯತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ। ಯತೋತಿ ಯದಾ, ಯತೋ ಪಟ್ಠಾಯ, ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇತಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ। ಏವಮೇತಂ, ಆನನ್ದಾತಿ, ಆನನ್ದ, ತಥಾಗತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಸಾವಕಾನಂಯೇವ ಚ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೋ ಅಭಿವಡ್ಢತಿ, ತಿತ್ಥಿಯಾ ಪನ ನಿತ್ತೇಜಾ ವಿಹತಪ್ಪಭಾ ಪಹೀನಲಾಭಸಕ್ಕಾರಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಯಂ ತಯಾ ವುತ್ತಂ, ಏತಂ ಏವಂ, ನ ಏತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೋ। ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ ಹಿ ಚಕ್ಕರತನಸ್ಸ ಪಾತುಭಾವೇನ ಲೋಕೋ ಚಕ್ಕರತನಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಪೂಜಾಸಕ್ಕಾರಸಮ್ಮಾನಂ ನ ಪವತ್ತೇತಿ, ಚಕ್ಕರತನಮೇವ ಪನ ಸಬ್ಬೋ ಲೋಕೋ ಸಬ್ಬಭಾವೇಹಿ ಸಕ್ಕರೋತಿ ಗರುಂ ಕರೋತಿ ಮಾನೇತಿ ಪೂಜೇತಿ। ಇತಿ ವಟ್ಟಾನುಸಾರಿಪುಞ್ಞಮತ್ತನಿಸ್ಸನ್ದಸ್ಸಪಿ ತಾವ ಮಹನ್ತೋ ಆನುಭಾವೋ, ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ವಿವಟ್ಟಾನುಸಾರಿಪುಞ್ಞಫಲೂಪತ್ಥಮ್ಭಸ್ಸ ಅನನ್ತಾಪರಿಮೇಯ್ಯಗುಣಗಣಾಧಾರಸ್ಸ ಬುದ್ಧರತನಸ್ಸ ಧಮ್ಮರತನಸ್ಸ ಸಙ್ಘರತನಸ್ಸ ಚಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
60. Dasame yāvakīvanti yattakaṃ kālaṃ. Yatoti yadā, yato paṭṭhāya, yasmiṃ kāleti vā attho. Evametaṃ, ānandāti, ānanda, tathāgate uppanne tathāgatassa tathāgatasāvakānaṃyeva ca lābhasakkāro abhivaḍḍhati, titthiyā pana nittejā vihatappabhā pahīnalābhasakkārā hontīti yaṃ tayā vuttaṃ, etaṃ evaṃ, na etassa aññathābhāvo. Cakkavattino hi cakkaratanassa pātubhāvena loko cakkaratanaṃ muñcitvā aññattha pūjāsakkārasammānaṃ na pavatteti, cakkaratanameva pana sabbo loko sabbabhāvehi sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Iti vaṭṭānusāripuññamattanissandassapi tāva mahanto ānubhāvo, kimaṅgaṃ pana vivaṭṭānusāripuññaphalūpatthambhassa anantāparimeyyaguṇagaṇādhārassa buddharatanassa dhammaratanassa saṅgharatanassa cāti dasseti.
ಭಗವಾ ಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಪವತ್ತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಲೋಕೇ ಏಕಸಟ್ಠಿಯಾ ಅರಹನ್ತೇಸು ಜಾತೇಸು ಸಟ್ಠಿ ಅರಹನ್ತೇ ಜನಪದಚಾರಿಕಾಯ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಉರುವೇಲಂ ಪತ್ವಾ ಉರುವೇಲಕಸ್ಸಪಪ್ಪಮುಖೇ ಸಹಸ್ಸಜಟಿಲೇ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಲಟ್ಠಿವನುಯ್ಯಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಪ್ಪಮುಖಾನಂ ಅಙ್ಗಮಗಧವಾಸೀನಂ ದ್ವಾದಸ ನಹುತಾನಿ ಸಾಸನೇ ಓತಾರೇತ್ವಾ ಯದಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹಾಸಿ, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಗವತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಯಥಾ ಯಥಾ ಉಪರೂಪರಿ ಉಳಾರಲಾಭಸಕ್ಕಾರೋ ಅಭಿವಡ್ಢತಿ, ತಥಾ ತಥಾ ಸಬ್ಬತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೋ ಪರಿಹಾಯಿ ಏವ।
Bhagavā hi sammāsambodhiṃ patvā pavattavaradhammacakko anukkamena loke ekasaṭṭhiyā arahantesu jātesu saṭṭhi arahante janapadacārikāya vissajjetvā uruvelaṃ patvā uruvelakassapappamukhe sahassajaṭile arahatte patiṭṭhāpetvā tehi parivuto laṭṭhivanuyyāne nisīditvā bimbisārappamukhānaṃ aṅgamagadhavāsīnaṃ dvādasa nahutāni sāsane otāretvā yadā rājagahe vihāsi, tato paṭṭhāya bhagavato bhikkhusaṅghassa ca yathā yathā uparūpari uḷāralābhasakkāro abhivaḍḍhati, tathā tathā sabbatitthiyānaṃ lābhasakkāro parihāyi eva.
ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಚ ಅರಿಯಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ‘‘ಕಥಂ ನು ಖೋ ತಿತ್ಥಿಯಾನ’’ನ್ತಿ ತೇಸಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಆವಜ್ಜೇಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ನೇಸಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ದುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಯೇವ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ। ಸೋ ‘‘ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೇ ನಾಮ ಪುಞ್ಞೂಪನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಉಕ್ಕಂಸಪಾರಮಿಪ್ಪತ್ತೇ ಭಗವತಿ, ಅರಿಯಸಙ್ಘೇ ಚ ಧರನ್ತೇ ಕಥಂ ಇಮೇ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಏವಂ ದುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾ ಅಕತಪುಞ್ಞಾ ವರಾಕಾ ಲಾಭಿನೋ ಸಕ್ಕತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಹಾನಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕಾರುಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅಥ ಅತ್ತನೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕಂ ‘‘ಯಾವಕೀವಞ್ಚ, ಭನ್ತೇ’’ತಿಆದಿನಾ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸಿ। ಭಗವಾ ಚ ತಂ, ‘‘ಆನನ್ದ, ತಯಾ ಮಿಚ್ಛಾ ಪರಿವಿತಕ್ಕಿತ’’ನ್ತಿ ಅವತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಾಲಿಙ್ಗಸದಿಸಂ ಗೀವಂ ಉನ್ನಾಮೇತ್ವಾ ಸುಪುಪ್ಫಿತಸತಪತ್ತಸಸ್ಸಿರಿಕಂ ಮಹಾಮುಖಂ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನತರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಏವಮೇತಂ, ಆನನ್ದಾ’’ತಿ ಸಮ್ಪಹಂಸಿತ್ವಾ ‘‘ಯಾವಕೀವಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿನಾ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಪಚ್ಚನುಮೋದಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ…ಪೇ॰… ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಚಾ’’ತಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ತಸ್ಸಂ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ಅತೀತೇಪಿ ಮಯಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಏಕಚ್ಚೇ ನೀಚಜನಾ ಸಮ್ಮಾನಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಮಮ ಉಪ್ಪಾದತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹತಲಾಭಸಕ್ಕಾರಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ಬಾವೇರುಜಾತಕಂ (ಜಾ॰ ೧.೪.೧೫೩ ಆದಯೋ) ಕಥೇಸಿ।
Athekadivasaṃ āyasmā ānando divāṭṭhāne nisinno bhagavato ca ariyasaṅghassa ca sammāpaṭipattiṃ paccavekkhitvā pītisomanassajāto ‘‘kathaṃ nu kho titthiyāna’’nti tesaṃ paṭipattiṃ āvajjesi. Athassa nesaṃ sabbathāpi duppaṭipattiyeva upaṭṭhāsi. So ‘‘evaṃmahānubhāve nāma puññūpanissayassa dhammānudhammappaṭipattiyā ca ukkaṃsapāramippatte bhagavati, ariyasaṅghe ca dharante kathaṃ ime aññatitthiyā evaṃ duppaṭipannā akatapuññā varākā lābhino sakkatā bhavissantī’’ti titthiyānaṃ lābhasakkārahāniṃ nissāya kāruññaṃ uppādetvā atha attano parivitakkaṃ ‘‘yāvakīvañca, bhante’’tiādinā bhagavato ārocesi. Bhagavā ca taṃ, ‘‘ānanda, tayā micchā parivitakkita’’nti avatvā suvaṇṇāliṅgasadisaṃ gīvaṃ unnāmetvā supupphitasatapattasassirikaṃ mahāmukhaṃ abhippasannataraṃ katvā ‘‘evametaṃ, ānandā’’ti sampahaṃsitvā ‘‘yāvakīvañcā’’tiādinā tassa vacanaṃ paccanumodi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā ānando…pe… bhikkhusaṅgho cā’’ti. Atha bhagavā tassaṃ aṭṭhuppattiyaṃ atītepi mayi anuppanne ekacce nīcajanā sammānaṃ labhitvā mama uppādato paṭṭhāya hatalābhasakkārā ahesunti bāverujātakaṃ (jā. 1.4.153 ādayo) kathesi.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾನಂ ತಾವ ಸಕ್ಕಾರಸಮ್ಮಾನೋ ಯಾವ ನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಪನ ಉಪ್ಪಾದತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತೇ ಹತಲಾಭಸಕ್ಕಾರಾ ನಿಪ್ಪಭಾ ನಿತ್ತೇಜಾವ ಹೋನ್ತಿ, ದುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ದುಕ್ಖತೋ ಚ ನ ಮುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಏತಮತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ ತದತ್ಥದೀಪನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃviditvāti diṭṭhigatikānaṃ tāva sakkārasammāno yāva na sammāsambuddhā loke uppajjanti, tesaṃ pana uppādato paṭṭhāya te hatalābhasakkārā nippabhā nittejāva honti, duppaṭipattiyā dukkhato ca na muccantīti etamatthaṃ sabbākārato viditvā tadatthadīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಓಭಾಸತಿ ತಾವ ಸೋ ಕಿಮೀತಿ ಸೋ ಖಜ್ಜೂಪನಕಕಿಮಿ ತಾವದೇವ ಓಭಾಸತಿ ಜೋತತಿ ದಿಬ್ಬತಿ। ಯಾವ ನ ಉನ್ನಮತೇ ಪಭಙ್ಕರೋತಿ ತೀಸುಪಿ ಮಹಾದೀಪೇಸು ಏಕಕ್ಖಣೇ ಆಲೋಕಕರಣೇನ ‘‘ಪಭಙ್ಕರೋ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ಸೂರಿಯೋ ಯಾವ ನ ಉಗ್ಗಮತಿ ನ ಉದೇತಿ। ಅನುಗ್ಗತೇ ಹಿ ಸೂರಿಯೇ ಲದ್ಧೋಕಾಸಾ ಖಜ್ಜೂಪನಕಾ ವಿಪರಿವತ್ತಮಾನಾಪಿ ಕಣ್ಟಕಫಲಸದಿಸಾ ತಮಸಿ ವಿಜ್ಜೋತನ್ತಿ। ಸ ವೇರೋಚನಮ್ಹಿ ಉಗ್ಗತೇ, ಹತಪ್ಪಭೋ ಹೋತಿ ನ ಚಾಪಿ ಭಾಸತೀತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಅನ್ಧಕಾರಂ ವಿಧಮಿತ್ವಾ ಕಿರಣಸಹಸ್ಸೇನ ವಿರೋಚನಸಭಾವತಾಯ ವೇರೋಚನನಾಮಕೇ ಆದಿಚ್ಚೇ ಉಟ್ಠಿತೇ ಸೋ ಖಜ್ಜೂಪನಕೋ ಹತಪ್ಪಭೋ ನಿತ್ತೇಜೋ ಕಾಳಕೋ ಹೋತಿ, ರತ್ತನ್ಧಕಾರೇ ವಿಯ ನ ಭಾಸತಿ ನ ದಿಬ್ಬತಿ।
Tattha obhāsati tāva so kimīti so khajjūpanakakimi tāvadeva obhāsati jotati dibbati. Yāva na unnamate pabhaṅkaroti tīsupi mahādīpesu ekakkhaṇe ālokakaraṇena ‘‘pabhaṅkaro’’ti laddhanāmo sūriyo yāva na uggamati na udeti. Anuggate hi sūriye laddhokāsā khajjūpanakā viparivattamānāpi kaṇṭakaphalasadisā tamasi vijjotanti. Sa verocanamhi uggate, hatappabho hoti na cāpi bhāsatīti samantato andhakāraṃ vidhamitvā kiraṇasahassena virocanasabhāvatāya verocananāmake ādicce uṭṭhite so khajjūpanako hatappabho nittejo kāḷako hoti, rattandhakāre viya na bhāsati na dibbati.
ಏವಂ ಓಭಾಸಿತಮೇವ ತಕ್ಕಿಕಾನನ್ತಿ ಯಥಾ ತೇನ ಖಜ್ಜೂಪನಕೇನ ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನತೋ ಪುರೇಯೇವ ಓಭಾಸಿತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ತಕ್ಕೇತ್ವಾ ವಿತಕ್ಕೇತ್ವಾ ಪರಿಕಪ್ಪನಮತ್ತೇನ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಗಹಣತೋ ‘‘ತಕ್ಕಿಕಾ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ಓಭಾಸಿತಂ ಅತ್ತನೋ ಸಮಯತೇಜೇನ ದೀಪೇತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಿತಂ ತಾವ, ಯಾವ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಲೋಕೇ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ನ ತಕ್ಕಿಕಾ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ ನ ಚಾಪಿ ಸಾವಕಾತಿ ಯದಾ ಪನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತದಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾ ನ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ ನ ಸೋಭನ್ತಿ, ನ ಚಾಪಿ ತೇಸಂ ಸಾವಕಾ ಸೋಭನ್ತಿ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ವಿಹತಸೋಭಾ ರತ್ತಿಖಿತ್ತಾ ವಿಯ ಸರಾ ನ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತೇವ। ಅಥ ವಾ ಯಾವ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಲೋಕೇ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಾವದೇವ ತಕ್ಕಿಕಾನಂ ಓಭಾಸಿತಂ ಅತ್ತನೋ ಸಮಯೇನ ಜೋತನಂ ಬಾಲಲಾಪನಂ, ನ ತತೋ ಪರಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ನ ತಕ್ಕಿಕಾ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ, ನ ಚಾಪಿ ಸಾವಕಾ। ತೇ ಹಿ ದುರಕ್ಖಾತಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿರಹಿತಾ ನ ಸಂಸಾರತೋ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಸಾಸನತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ದುದ್ದಿಟ್ಠೀ ನ ದುಕ್ಖಾ ಪಮುಚ್ಚರೇ’’ತಿ। ತಕ್ಕಿಕಾ ಹಿ ಅಯಾಥಾವಲದ್ಧಿಕತಾಯ ದುದ್ದಿಟ್ಠಿನೋ ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವಿಟ್ಠದಿಟ್ಠಿಕಾ ವಿಪರೀತದಸ್ಸನಾ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖತೋ ನ ಕದಾಚಿಪಿ ಮುಚ್ಚನ್ತೀತಿ।
Evaṃ obhāsitameva takkikānanti yathā tena khajjūpanakena sūriyuggamanato pureyeva obhāsitaṃ hoti, evaṃ takketvā vitakketvā parikappanamattena diṭṭhīnaṃ gahaṇato ‘‘takkikā’’ti laddhanāmehi titthiyehi obhāsitaṃ attano samayatejena dīpetvā adhiṭṭhitaṃ tāva, yāva sammāsambuddhā loke nuppajjanti. Na takkikā sujjhanti na cāpi sāvakāti yadā pana sammāsambuddhā loke uppajjanti, tadā diṭṭhigatikā na sujjhanti na sobhanti, na cāpi tesaṃ sāvakā sobhanti, aññadatthu vihatasobhā rattikhittā viya sarā na paññāyanteva. Atha vā yāva sammāsambuddhā loke nuppajjanti, tāvadeva takkikānaṃ obhāsitaṃ attano samayena jotanaṃ bālalāpanaṃ, na tato paraṃ. Kasmā? Yasmā na takkikā sujjhanti, na cāpi sāvakā. Te hi durakkhātadhammavinayā sammāpaṭipattirahitā na saṃsārato sujjhanti aniyyānikasāsanattā. Tenāha ‘‘duddiṭṭhī na dukkhā pamuccare’’ti. Takkikā hi ayāthāvaladdhikatāya duddiṭṭhino micchābhiniviṭṭhadiṭṭhikā viparītadassanā taṃ diṭṭhiṃ anissajjitvā saṃsāradukkhato na kadācipi muccantīti.
ದಸಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ಜಚ್ಚನ್ಧವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।
Niṭṭhitā ca jaccandhavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೧೦. ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿಸುತ್ತಂ • 10. Uppajjantisuttaṃ
