Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya

    10. උප්‌පටිපාටිකසුත්‌තං

    10. Uppaṭipāṭikasuttaṃ

    510. ‘‘පඤ්‌චිමානි, භික්‌ඛවෙ, ඉන්‌ද්‍රියානි. කතමානි පඤ්‌ච? දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං , දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, සුඛින්‌ද්‍රියං, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො උප්‌පජ්‌ජති දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං, තඤ්‌ච ඛො සනිමිත්‌තං සනිදානං සසඞ්‌ඛාරං සප්‌පච්‌චයං. තඤ්‌ච අනිමිත්‌තං අනිදානං අසඞ්‌ඛාරං අප්‌පච්‌චයං දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති’. සො දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියඤ්‌ච පජානාති, දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියසමුදයඤ්‌ච පජානාති, දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියනිරොධඤ්‌ච පජානාති, යත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති තඤ්‌ච පජානාති. කත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, එත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති. අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, ‘භික්‌ඛු අඤ්‌ඤාසි දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියස්‌ස නිරොධං, තදත්‌ථාය චිත්‌තං උපසංහරති’’’.

    510. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca? Dukkhindriyaṃ , domanassindriyaṃ, sukhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ. Idha, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati dukkhindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ dukkhindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. So dukkhindriyañca pajānāti, dukkhindriyasamudayañca pajānāti, dukkhindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi dukkhindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.

    ‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො උප්‌පජ්‌ජති දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, තඤ්‌ච ඛො සනිමිත්‌තං සනිදානං සසඞ්‌ඛාරං සප්‌පච්‌චයං. තඤ්‌ච අනිමිත්‌තං අනිදානං අසඞ්‌ඛාරං අප්‌පච්‌චයං දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති’ . සො දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියඤ්‌ච පජානාති, දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියසමුදයඤ්‌ච පජානාති, දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියනිරොධඤ්‌ච පජානාති, යත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති තඤ්‌ච පජානාති. කත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, එත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති. අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, ‘භික්‌ඛු අඤ්‌ඤාසි දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියස්‌ස නිරොධං, තදත්‌ථාය චිත්‌තං උපසංහරති’’’.

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati domanassindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ domanassindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ domanassindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’ . So domanassindriyañca pajānāti, domanassindriyasamudayañca pajānāti, domanassindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ domanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ domanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ domanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi domanassindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.

    ‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො උප්‌පජ්‌ජති සුඛින්‌ද්‍රියං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං සුඛින්‌ද්‍රියං, තඤ්‌ච ඛො සනිමිත්‌තං සනිදානං සසඞ්‌ඛාරං සප්‌පච්‌චයං. තඤ්‌ච අනිමිත්‌තං අනිදානං අසඞ්‌ඛාරං අප්‌පච්‌චයං සුඛින්‌ද්‍රියං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති’. සො සුඛින්‌ද්‍රියඤ්‌ච පජානාති, සුඛින්‌ද්‍රියසමුදයඤ්‌ච පජානාති, සුඛින්‌ද්‍රියනිරොධඤ්‌ච පජානාති, යත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං සුඛින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති තඤ්‌ච පජානාති. කත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං සුඛින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු පීතියා ච විරාගා උපෙක්‌ඛකො ච විහරති සතො ච සම්‌පජානො සුඛඤ්‌ච කායෙන පටිසංවෙදෙති යං තං අරියා ආචික්‌ඛන්‌ති ‘උපෙක්‌ඛකො සතිමා සුඛවිහාරී’ති තතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, එත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං සුඛින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති. අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, ‘භික්‌ඛු අඤ්‌ඤාසි සුඛින්‌ද්‍රියස්‌ස නිරොධං, තදත්‌ථාය චිත්‌තං උපසංහරති’’’.

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati sukhindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ sukhindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ sukhindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. So sukhindriyañca pajānāti, sukhindriyasamudayañca pajānāti, sukhindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ sukhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ sukhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ sukhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi sukhindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.

    ‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො උප්‌පජ්‌ජති සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං, තඤ්‌ච ඛො සනිමිත්‌තං සනිදානං සසඞ්‌ඛාරං සප්‌පච්‌චයං. තඤ්‌ච අනිමිත්‌තං අනිදානං අසඞ්‌ඛාරං අප්‌පච්‌චයං සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති’. සො සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියඤ්‌ච පජානාති, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියසමුදයඤ්‌ච පජානාති, සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියනිරොධඤ්‌ච පජානාති, යත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති තඤ්‌ච පජානාති. කත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සුඛස්‌ස ච පහානා දුක්‌ඛස්‌ස ච පහානා පුබ්‌බෙව සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අත්‌ථඞ්‌ගමා අදුක්‌ඛමසුඛං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, එත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති. අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, ‘භික්‌ඛු අඤ්‌ඤාසි සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියස්‌ස නිරොධං, තදත්‌ථාය චිත්‌තං උපසංහරති’’’.

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati somanassindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ somanassindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ somanassindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. So somanassindriyañca pajānāti, somanassindriyasamudayañca pajānāti, somanassindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ somanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ somanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ somanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi somanassindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.

    ‘‘ඉධ පන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො උප්‌පජ්‌ජති උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං. සො එවං පජානාති – ‘උප්‌පන්‌නං ඛො මෙ ඉදං උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං, තඤ්‌ච ඛො සනිමිත්‌තං සනිදානං සසඞ්‌ඛාරං සප්‌පච්‌චයං. තඤ්‌ච අනිමිත්‌තං අනිදානං අසඞ්‌ඛාරං අප්‌පච්‌චයං උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති’. සො උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියඤ්‌ච පජානාති, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියසමුදයඤ්‌ච පජානාති, උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියනිරොධඤ්‌ච පජානාති, යත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති තඤ්‌ච පජානාති. කත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සබ්‌බසො නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං සමතික්‌කම්‌ම සඤ්‌ඤාවෙදයිතනිරොධං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, එත්‌ථ චුප්‌පන්‌නං උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං අපරිසෙසං නිරුජ්‌ඣති. අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, ‘භික්‌ඛු අඤ්‌ඤාසි උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියස්‌ස නිරොධං, තදත්‌ථාය චිත්‌තං උපසංහරතී’’’ති. දසමං.

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati upekkhindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ upekkhindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ upekkhindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. So upekkhindriyañca pajānāti, upekkhindriyasamudayañca pajānāti, upekkhindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ upekkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ upekkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ upekkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi upekkhindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharatī’’’ti. Dasamaṃ.

    සුඛින්‌ද්‍රියවග්‌ගො චතුත්‌ථො.

    Sukhindriyavaggo catuttho.

    තස්‌සුද්‌දානං –

    Tassuddānaṃ –

    සුද්‌ධිකඤ්‌ච සොතො අරහා, දුවෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා;

    Suddhikañca soto arahā, duve samaṇabrāhmaṇā;

    විභඞ්‌ගෙන තයො වුත්‌තා, කට්‌ඨො උප්‌පටිපාටිකන්‌ති.

    Vibhaṅgena tayo vuttā, kaṭṭho uppaṭipāṭikanti.







    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 10. උප්‌පටිපාටිකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 10. උප්‌පටිපාටිකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact