| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
១០. ឧប្បដិបាដិកសុត្តវណ្ណនា
10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā
៥១០. ទសមំ យថាធម្មរសេន បដិបាដិយា វុត្តម្បិ ឥមស្មិំ ឥន្ទ្រិយវិភង្គេ សេសសុត្តានិ វិយ អទេសិតត្តា ឧប្បដិបាដិកសុត្តំ នាមាតិ វេទិតព្ពំ។ តត្ថ និមិត្តន្តិអាទីនិ សព្ពានិ បច្ចយវេវចនានេវ។ ទុក្ខិន្ទ្រិយញ្ច បជានាតីតិ ទុក្ខសច្ចវសេនេវ បជានាតិ។ ទុក្ខិន្ទ្រិយសមុទយន្តិ កណ្ដកេន វា វិទ្ធស្ស មង្កុលេន វា ទដ្ឋស្ស បច្ចត្ថរណេ វា វលិយា ផុដ្ឋស្ស ទុក្ខសហគតំ កាយវិញ្ញាណំ ឧប្បជ្ជតិ, តំ ឯតស្ស សមុទយោតិ បជានាតិ។
510. Dasamaṃ yathādhammarasena paṭipāṭiyā vuttampi imasmiṃ indriyavibhaṅge sesasuttāni viya adesitattā uppaṭipāṭikasuttaṃ nāmāti veditabbaṃ. Tattha nimittantiādīni sabbāni paccayavevacanāneva. Dukkhindriyañca pajānātīti dukkhasaccavaseneva pajānāti. Dukkhindriyasamudayanti kaṇṭakena vā viddhassa maṅkulena vā daṭṭhassa paccattharaṇe vā valiyā phuṭṭhassa dukkhasahagataṃ kāyaviññāṇaṃ uppajjati, taṃ etassa samudayoti pajānāti.
បរតោ ទោមនស្សិន្ទ្រិយសមុទយន្តិអាទីសុបិ តេសំ តេសំ ការណវសេនេវ សមុទយោ វេទិតព្ពោ។ បត្តចីវរាទីនំ វា ហិ សង្ខារានំ សទ្ធិវិហារិកាទីនំ វា សត្តានំ វិនាសេន ទោមនស្សិន្ទ្រិយំ ឧប្បជ្ជតីតិ តេសំ វិនាសំ តស្ស សមុទយោតិ បជានាតិ។ សុភោជនំ ភុញ្ជិត្វា វរសយនេ និបន្នស្ស ហត្ថបាទសម្ពាហនតាលវណ្ដវាតាទិសម្ផស្សេន សុខិន្ទ្រិយំ ឧប្បជ្ជតិ, តំ ផស្សំ តស្ស សមុទយោតិ បជានាតិ។ វុត្តប្បការានំ បន សត្តសង្ខារានំ មនាបានំ បដិលាភវសេន សោមនស្សិន្ទ្រិយំ ឧប្បជ្ជតិ, តំ បដិលាភំ តស្ស សមុទយោតិ បជានាតិ។ មជ្ឈត្តាការេន បន ឧបេក្ខិន្ទ្រិយំ ឧប្បជ្ជតិ, តំ សត្តសង្ខារេសុ មជ្ឈត្តាការំ តស្ស សមុទយោតិ បជានាតិ។
Parato domanassindriyasamudayantiādīsupi tesaṃ tesaṃ kāraṇavaseneva samudayo veditabbo. Pattacīvarādīnaṃ vā hi saṅkhārānaṃ saddhivihārikādīnaṃ vā sattānaṃ vināsena domanassindriyaṃ uppajjatīti tesaṃ vināsaṃ tassa samudayoti pajānāti. Subhojanaṃ bhuñjitvā varasayane nipannassa hatthapādasambāhanatālavaṇṭavātādisamphassena sukhindriyaṃ uppajjati, taṃ phassaṃ tassa samudayoti pajānāti. Vuttappakārānaṃ pana sattasaṅkhārānaṃ manāpānaṃ paṭilābhavasena somanassindriyaṃ uppajjati, taṃ paṭilābhaṃ tassa samudayoti pajānāti. Majjhattākārena pana upekkhindriyaṃ uppajjati, taṃ sattasaṅkhāresu majjhattākāraṃ tassa samudayoti pajānāti.
កត្ថ ចុប្បន្នំ ទុក្ខិន្ទ្រិយំ អបរិសេសំ និរុជ្ឈតិ, ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ វិវិច្ចេវ កាមេហីតិអាទីសុ បន អយំ ឯកតោវ វិនិច្ឆយកថា – ទុក្ខិន្ទ្រិយញ្ហិ បឋមជ្ឈានស្ស ឧបចារក្ខណេយេវ និរុជ្ឈតិ បហីនំ ហោតិ, ទោមនស្សាទីនិ ទុតិយជ្ឈានាទីនំ។ ឯវំ សន្តេបិ តេសំ អតិសយនិរោធត្តា អយំ ឈានេសុយេវ និរោធោ វុត្តោ។ អតិសយនិរោធោ ហិ តេសំ បឋមជ្ឈានាទីសុ, ន និរោធោយេវ, និរោធោយេវ បន ឧបចារក្ខណេ, នាតិសយនិរោធោ។ តថា ហិ នានាវជ្ជនេ បឋមជ្ឈានុបចារេ និរុទ្ធស្សាបិ ទុក្ខិន្ទ្រិយស្ស ឌំសមកសាទិសម្ផស្សេន វា វិសមាសនុបតាបេន វា សិយា ឧប្បត្តិ, ន ត្វេវ អន្តោអប្បនាយំ។ ឧបចារេ វា និរុទ្ធម្បេតំ ន សុដ្ឋុ និរុទ្ធំ ហោតិ បដិបក្ខេន អវិហតត្តា។ អន្តោអប្បនាយំ បន បីតិផរណេន សព្ពោ កាយោ សុខោក្កន្តោ ហោតិ, សុខោក្កន្តកាយស្ស ច សុដ្ឋុ និរុទ្ធំ ហោតិ ទុក្ខិន្ទ្រិយំ បដិបក្ខេន វិហតត្តា។ នានាវជ្ជនេយេវ ច ទុតិយជ្ឈានុបចារេ បហីនស្ស ទោមនស្សិន្ទ្រិយស្ស យស្មា ឯតំ វិតក្កវិចារបច្ចយេបិ កាយកិលមថេ ចិត្តុបឃាតេ ច សតិ ឧប្បជ្ជតិ, វិតក្កវិចារាភាវេ នេវ ឧប្បជ្ជតិ។ យត្ថ បន ឧប្បជ្ជតិ, តត្ថ វិតក្កវិចារភាវេ, អប្បហីនា ឯវ ច ទុតិយជ្ឈានុបចារេ វិតក្កវិចារាតិ តត្ថស្ស សិយា ឧប្បត្តិ។ ន ត្វេវ ទុតិយជ្ឈានេ បហីនបច្ចយត្តា។ តថា តតិយជ្ឈានុបចារេ បហីនស្សាបិ សុខិន្ទ្រិយស្ស បីតិសមុដ្ឋានបណីតរូបផុដ្ឋកាយស្ស សិយា ឧប្បត្តិ, ន ត្វេវ តតិយជ្ឈានេ។ តតិយជ្ឈានេ ហិ សុខស្ស បច្ចយភូតា បីតិ សព្ពសោ និរុទ្ធា។ តថា ចតុត្ថជ្ឈានុបចារេ បហីនស្សាបិ សោមនស្សិន្ទ្រិយស្ស អាសន្នត្តា អប្បនាប្បត្តាយ ឧបេក្ខាយ អភាវេន សម្មា អនតិក្កន្តត្តា ច សិយា ឧប្បត្តិ, ន ត្វេវ ចតុត្ថជ្ឈានេ។ តស្មា ‘‘ឯត្ថ ចុប្បន្នំ ទុក្ខិន្ទ្រិយំ អបរិសេសំ និរុជ្ឈតី’’តិ តត្ថ តត្ថ អបរិសេសគ្គហណំ កតំ។
Kattha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati, idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehītiādīsu pana ayaṃ ekatova vinicchayakathā – dukkhindriyañhi paṭhamajjhānassa upacārakkhaṇeyeva nirujjhati pahīnaṃ hoti, domanassādīni dutiyajjhānādīnaṃ. Evaṃ santepi tesaṃ atisayanirodhattā ayaṃ jhānesuyeva nirodho vutto. Atisayanirodho hi tesaṃ paṭhamajjhānādīsu, na nirodhoyeva, nirodhoyeva pana upacārakkhaṇe, nātisayanirodho. Tathā hi nānāvajjane paṭhamajjhānupacāre niruddhassāpi dukkhindriyassa ḍaṃsamakasādisamphassena vā visamāsanupatāpena vā siyā uppatti, na tveva antoappanāyaṃ. Upacāre vā niruddhampetaṃ na suṭṭhu niruddhaṃ hoti paṭipakkhena avihatattā. Antoappanāyaṃ pana pītipharaṇena sabbo kāyo sukhokkanto hoti, sukhokkantakāyassa ca suṭṭhu niruddhaṃ hoti dukkhindriyaṃ paṭipakkhena vihatattā. Nānāvajjaneyeva ca dutiyajjhānupacāre pahīnassa domanassindriyassa yasmā etaṃ vitakkavicārapaccayepi kāyakilamathe cittupaghāte ca sati uppajjati, vitakkavicārābhāve neva uppajjati. Yattha pana uppajjati, tattha vitakkavicārabhāve, appahīnā eva ca dutiyajjhānupacāre vitakkavicārāti tatthassa siyā uppatti. Na tveva dutiyajjhāne pahīnapaccayattā. Tathā tatiyajjhānupacāre pahīnassāpi sukhindriyassa pītisamuṭṭhānapaṇītarūpaphuṭṭhakāyassa siyā uppatti, na tveva tatiyajjhāne. Tatiyajjhāne hi sukhassa paccayabhūtā pīti sabbaso niruddhā. Tathā catutthajjhānupacāre pahīnassāpi somanassindriyassa āsannattā appanāppattāya upekkhāya abhāvena sammā anatikkantattā ca siyā uppatti, na tveva catutthajjhāne. Tasmā ‘‘ettha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhatī’’ti tattha tattha aparisesaggahaṇaṃ kataṃ.
យំ បនេត្ថ តទត្ថាយ ចិត្តំ ឧបសំហរតីតិ វុត្តំ, តត្ថ អលាភី សមានោ ឧប្បាទនត្ថាយ ចិត្តំ ឧបសំហរតិ, លាភី សមានោ សមាបជ្ជនត្ថាយាតិ ឯវមត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ឥមេសុ ទ្វីសុបិ សុត្តេសុ សម្មសនវារោវ កថិតោតិ។
Yaṃ panettha tadatthāya cittaṃ upasaṃharatīti vuttaṃ, tattha alābhī samāno uppādanatthāya cittaṃ upasaṃharati, lābhī samāno samāpajjanatthāyāti evamattho veditabbo. Imesu dvīsupi suttesu sammasanavārova kathitoti.
សុខិន្ទ្រិយវគ្គោ ចតុត្ថោ។
Sukhindriyavaggo catuttho.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១០. ឧប្បដិបាដិកសុត្តំ • 10. Uppaṭipāṭikasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១០. ឧប្បដិបាដិកសុត្តវណ្ណនា • 10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā
