| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
១០. ឧប្បដិបាដិកសុត្តវណ្ណនា
10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā
៥១០. រសនំ ភញ្ជនំ និរុជ្ឈនំ រសោ។ យោ យោ ធម្មានំ រសោ យថាធម្មរសោ, តេន យថាធម្មរសេន។ បដិបាដិយាតិ កមេន, ឧភយេនបិ ធម្មានំ បហានក្កមេនាតិ វុត្តំ ហោតិ។ ឥមស្មិំ ឥន្ទ្រិយវិភង្គេតិ ឥមស្មិំ ឥន្ទ្រិយសំយុត្តសញ្ញិតេ ឥន្ទ្រិយវិភង្គេ។ អទេសិតត្តាតិ សេសសុត្តានិ វិយ ‘‘សុខិន្ទ្រិយ’’ន្តិអាទិនា អទេសិតត្តា ឥទំ ឧប្បដិបាដិកសុត្តំ នាម។ វលិយា ខរសម្ផស្សាយ ផុដ្ឋស្ស។ តន្តិ កណ្ដកវេទនាទិំ។ ឯតស្ស ទុក្ខិន្ទ្រិយស្ស។
510. Rasanaṃ bhañjanaṃ nirujjhanaṃ raso. Yo yo dhammānaṃ raso yathādhammaraso, tena yathādhammarasena. Paṭipāṭiyāti kamena, ubhayenapi dhammānaṃ pahānakkamenāti vuttaṃ hoti. Imasmiṃ indriyavibhaṅgeti imasmiṃ indriyasaṃyuttasaññite indriyavibhaṅge. Adesitattāti sesasuttāni viya ‘‘sukhindriya’’ntiādinā adesitattā idaṃ uppaṭipāṭikasuttaṃ nāma. Valiyā kharasamphassāya phuṭṭhassa. Tanti kaṇṭakavedanādiṃ. Etassa dukkhindriyassa.
តេសំ តេសន្តិ ទោមនស្សិន្ទ្រិយាទីនំ។ ការណវសេនេវាតិ តំតំអសាធារណការណវសេន។ តេសញ្ហិ វិសេសការណំ ទស្សេន្តោ ‘‘បត្តចីវរាទីនំ វា’’តិ អាហ។
Tesaṃtesanti domanassindriyādīnaṃ. Kāraṇavasenevāti taṃtaṃasādhāraṇakāraṇavasena. Tesañhi visesakāraṇaṃ dassento ‘‘pattacīvarādīnaṃ vā’’ti āha.
ឯកតោវាតិ បុនប្បុនំ បទុទ្ធារណំ អកត្វា ឯកជ្ឈមេវ។ ទុតិយជ្ឈានាទីនំ ឧបចារក្ខណេ ឯវ និរុជ្ឈន្តីតិ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។ តេសំ ទុក្ខិន្ទ្រិយទោមនស្សាទីនំ។ អតិសយនិរោធោតិ សុដ្ឋុ បហានំ ឧជុប្បដិបក្ខេន វូបសមោ។ និរោធោយេវាតិ និរោធមត្តមេវ។ នានាវជ្ជនេតិ យេន អាវជ្ជនេន អប្បនាវីថិ ហោតិ, តតោ ភិជ្ជាវជ្ជនេ, អនេកាវជ្ជនេ វា។ អប្បនាវីថិយញ្ហិ ឧបចារោ ឯកាវជ្ជនោ, ឥតរោ អនេកាវជ្ជនោ អនេកក្ខត្តុំ បវត្តនតោ។ វិសមនិសជ្ជាយ ឧប្បន្នកិលមថោ វិសមាសនុបតាបោ ។ បីតិផរណេនាតិ បីតិយា ផរណរសត្តា។ បីតិសមុដ្ឋានានំ វា បណីតរូបានំ កាយស្ស ព្យាបនតោ វុត្តំ។ តេនាហ ‘‘សព្ពោ កាយោ សុខោក្កន្តោ ហោតី’’តិ។ វិតក្កវិចារបច្ចយេបីតិ បិ-សទ្ទោ អដ្ឋានបយុត្តោ, សោ ‘‘បហីនស្សា’’តិ ឯត្ថ អានេត្វា សម្ពន្ធិតព្ពោ ‘‘បហីនស្សបិ ទោមនស្សិន្ទ្រិយស្សា’’តិ។ ឯតំ ទោមនស្សិន្ទ្រិយំ ឧប្បជ្ជតីតិ សម្ពន្ធោ។ ‘‘តស្ស មយ្ហំ អតិចិរំ វិតក្កយតោ វិចារយតោ កាយោបិ កិលមិ, ចិត្តម្បិ វិហញ្ញី’’តិ ច វចនតោ កាយចិត្តខេទានំ វិតក្កវិចារបច្ចយតា វេទិតព្ពា។ វិតក្កវិចារភាវេ ឧប្បជ្ជតិ ទោមនស្សិន្ទ្រិយន្តិ អានេត្វា សម្ពន្ធិតព្ពំ។ តត្ថស្ស សិយា ឧប្បត្តីតិ តត្ថ ទុតិយជ្ឈានុបចារេ អស្ស ទោមនស្សស្ស ឧប្បត្តិ ភវេយ្យ។ ‘‘តត្ថស្ស សិយា ឧប្បត្តី’’តិ ឥទំ បរិកប្បវចនំ ឧបចារក្ខណេ ទោមនស្សស្ស សុប្បហីនភាវទស្សនត្ថំ។ តថា ហិ វុត្តំ ‘‘ន ត្វេវ ទុតិយជ្ឈានេ បហីនបច្ចយត្តា’’តិ។ បហីនម្បិ សោមនស្សិន្ទ្រិយំ បីតិ វិយ ន ទូរេតិ កត្វា ‘‘អាសន្នត្តា’’តិ វុត្តំ។ នានាវជ្ជនុបចារេ បហីនម្បិ បហានង្គំ បដិបក្ខេន អវិហតត្តា អន្តរន្តរា ឧប្បជ្ជេយ្យាតិ ឥមមត្ថំ ទស្សេន្តោ ‘‘អប្បនាប្បត្តាយា’’តិអាទិមាហ។ ‘‘តាទិសាយ អាសេវនាយ ឥច្ឆិតព្ពត្តា យថា មគ្គវីថិតោ បុព្ពេ ទ្វេ តយោ ជវនវារា សទិសានុបស្សនាវ បវត្តន្តិ, ឯវមិធាបិ អប្បនាវារតោ បុព្ពេ ទ្វេ តយោ ជវនវារា ឧបេក្ខាសហគតាវ បវត្តន្តី’’តិ វទន្តិ។ អបរិសេសន្តិ សុវិក្ខម្ភិតន្តិ កត្វា វិក្ខម្ភនេន អនវសេសំ។
Ekatovāti punappunaṃ paduddhāraṇaṃ akatvā ekajjhameva. Dutiyajjhānādīnaṃ upacārakkhaṇe eva nirujjhantīti ānetvā sambandho. Tesaṃ dukkhindriyadomanassādīnaṃ. Atisayanirodhoti suṭṭhu pahānaṃ ujuppaṭipakkhena vūpasamo. Nirodhoyevāti nirodhamattameva. Nānāvajjaneti yena āvajjanena appanāvīthi hoti, tato bhijjāvajjane, anekāvajjane vā. Appanāvīthiyañhi upacāro ekāvajjano, itaro anekāvajjano anekakkhattuṃ pavattanato. Visamanisajjāya uppannakilamatho visamāsanupatāpo. Pītipharaṇenāti pītiyā pharaṇarasattā. Pītisamuṭṭhānānaṃ vā paṇītarūpānaṃ kāyassa byāpanato vuttaṃ. Tenāha ‘‘sabbo kāyo sukhokkanto hotī’’ti. Vitakkavicārapaccayepīti pi-saddo aṭṭhānapayutto, so ‘‘pahīnassā’’ti ettha ānetvā sambandhitabbo ‘‘pahīnassapi domanassindriyassā’’ti. Etaṃ domanassindriyaṃ uppajjatīti sambandho. ‘‘Tassa mayhaṃ aticiraṃ vitakkayato vicārayato kāyopi kilami, cittampi vihaññī’’ti ca vacanato kāyacittakhedānaṃ vitakkavicārapaccayatā veditabbā. Vitakkavicārabhāve uppajjati domanassindriyanti ānetvā sambandhitabbaṃ. Tatthassa siyā uppattīti tattha dutiyajjhānupacāre assa domanassassa uppatti bhaveyya. ‘‘Tatthassa siyā uppattī’’ti idaṃ parikappavacanaṃ upacārakkhaṇe domanassassa suppahīnabhāvadassanatthaṃ. Tathā hi vuttaṃ ‘‘na tveva dutiyajjhāne pahīnapaccayattā’’ti. Pahīnampi somanassindriyaṃ pīti viya na dūreti katvā ‘‘āsannattā’’ti vuttaṃ. Nānāvajjanupacāre pahīnampi pahānaṅgaṃ paṭipakkhena avihatattā antarantarā uppajjeyyāti imamatthaṃ dassento ‘‘appanāppattāyā’’tiādimāha. ‘‘Tādisāya āsevanāya icchitabbattā yathā maggavīthito pubbe dve tayo javanavārā sadisānupassanāva pavattanti, evamidhāpi appanāvārato pubbe dve tayo javanavārā upekkhāsahagatāva pavattantī’’ti vadanti. Aparisesanti suvikkhambhitanti katvā vikkhambhanena anavasesaṃ.
តថត្តាយាតិ តថភាវាយ បឋមជ្ឈានសមង្គិតាយ។ សា បនស្ស ឧប្បាទនេន វា ឧប្បន្នស្ស សមាបជ្ជនេន វា ហោតីតិ វុត្តំ ‘‘ឧប្បាទនត្ថាយ សមាបជ្ជនត្ថាយា’’តិ។ ទ្វីសូតិ នវមទសមេសុ សុត្តន្តេសុ។
Tathattāyāti tathabhāvāya paṭhamajjhānasamaṅgitāya. Sā panassa uppādanena vā uppannassa samāpajjanena vā hotīti vuttaṃ ‘‘uppādanatthāya samāpajjanatthāyā’’ti. Dvīsūti navamadasamesu suttantesu.
សុខិន្ទ្រិយវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sukhindriyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១០. ឧប្បដិបាដិកសុត្តំ • 10. Uppaṭipāṭikasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១០. ឧប្បដិបាដិកសុត្តវណ្ណនា • 10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā
