| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೧೦. ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā
೫೧೦. ದಸಮಂ ಯಥಾಧಮ್ಮರಸೇನ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಇನ್ದ್ರಿಯವಿಭಙ್ಗೇ ಸೇಸಸುತ್ತಾನಿ ವಿಯ ಅದೇಸಿತತ್ತಾ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಕಸುತ್ತಂ ನಾಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿಆದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಪಚ್ಚಯವೇವಚನಾನೇವ। ದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಚ ಪಜಾನಾತೀತಿ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚವಸೇನೇವ ಪಜಾನಾತಿ। ದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಸಮುದಯನ್ತಿ ಕಣ್ಟಕೇನ ವಾ ವಿದ್ಧಸ್ಸ ಮಙ್ಕುಲೇನ ವಾ ದಟ್ಠಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇ ವಾ ವಲಿಯಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಹಗತಂ ಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಏತಸ್ಸ ಸಮುದಯೋತಿ ಪಜಾನಾತಿ।
510. Dasamaṃ yathādhammarasena paṭipāṭiyā vuttampi imasmiṃ indriyavibhaṅge sesasuttāni viya adesitattā uppaṭipāṭikasuttaṃ nāmāti veditabbaṃ. Tattha nimittantiādīni sabbāni paccayavevacanāneva. Dukkhindriyañca pajānātīti dukkhasaccavaseneva pajānāti. Dukkhindriyasamudayanti kaṇṭakena vā viddhassa maṅkulena vā daṭṭhassa paccattharaṇe vā valiyā phuṭṭhassa dukkhasahagataṃ kāyaviññāṇaṃ uppajjati, taṃ etassa samudayoti pajānāti.
ಪರತೋ ದೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಸಮುದಯನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಕಾರಣವಸೇನೇವ ಸಮುದಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪತ್ತಚೀವರಾದೀನಂ ವಾ ಹಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಾದೀನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ವಿನಾಸೇನ ದೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ತೇಸಂ ವಿನಾಸಂ ತಸ್ಸ ಸಮುದಯೋತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಸುಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ವರಸಯನೇ ನಿಪನ್ನಸ್ಸ ಹತ್ಥಪಾದಸಮ್ಬಾಹನತಾಲವಣ್ಟವಾತಾದಿಸಮ್ಫಸ್ಸೇನ ಸುಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಫಸ್ಸಂ ತಸ್ಸ ಸಮುದಯೋತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾನಂ ಪನ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಮನಾಪಾನಂ ಪಟಿಲಾಭವಸೇನ ಸೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಪಟಿಲಾಭಂ ತಸ್ಸ ಸಮುದಯೋತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರೇನ ಪನ ಉಪೇಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರೇಸು ಮಜ್ಝತ್ತಾಕಾರಂ ತಸ್ಸ ಸಮುದಯೋತಿ ಪಜಾನಾತಿ।
Parato domanassindriyasamudayantiādīsupi tesaṃ tesaṃ kāraṇavaseneva samudayo veditabbo. Pattacīvarādīnaṃ vā hi saṅkhārānaṃ saddhivihārikādīnaṃ vā sattānaṃ vināsena domanassindriyaṃ uppajjatīti tesaṃ vināsaṃ tassa samudayoti pajānāti. Subhojanaṃ bhuñjitvā varasayane nipannassa hatthapādasambāhanatālavaṇṭavātādisamphassena sukhindriyaṃ uppajjati, taṃ phassaṃ tassa samudayoti pajānāti. Vuttappakārānaṃ pana sattasaṅkhārānaṃ manāpānaṃ paṭilābhavasena somanassindriyaṃ uppajjati, taṃ paṭilābhaṃ tassa samudayoti pajānāti. Majjhattākārena pana upekkhindriyaṃ uppajjati, taṃ sattasaṅkhāresu majjhattākāraṃ tassa samudayoti pajānāti.
ಕತ್ಥ ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಪರಿಸೇಸಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹೀತಿಆದೀಸು ಪನ ಅಯಂ ಏಕತೋವ ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾ – ದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಞ್ಹಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನಸ್ಸ ಉಪಚಾರಕ್ಖಣೇಯೇವ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಪಹೀನಂ ಹೋತಿ, ದೋಮನಸ್ಸಾದೀನಿ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಾದೀನಂ। ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ತೇಸಂ ಅತಿಸಯನಿರೋಧತ್ತಾ ಅಯಂ ಝಾನೇಸುಯೇವ ನಿರೋಧೋ ವುತ್ತೋ। ಅತಿಸಯನಿರೋಧೋ ಹಿ ತೇಸಂ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀಸು, ನ ನಿರೋಧೋಯೇವ, ನಿರೋಧೋಯೇವ ಪನ ಉಪಚಾರಕ್ಖಣೇ, ನಾತಿಸಯನಿರೋಧೋ। ತಥಾ ಹಿ ನಾನಾವಜ್ಜನೇ ಪಠಮಜ್ಝಾನುಪಚಾರೇ ನಿರುದ್ಧಸ್ಸಾಪಿ ದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಡಂಸಮಕಸಾದಿಸಮ್ಫಸ್ಸೇನ ವಾ ವಿಸಮಾಸನುಪತಾಪೇನ ವಾ ಸಿಯಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ, ನ ತ್ವೇವ ಅನ್ತೋಅಪ್ಪನಾಯಂ। ಉಪಚಾರೇ ವಾ ನಿರುದ್ಧಮ್ಪೇತಂ ನ ಸುಟ್ಠು ನಿರುದ್ಧಂ ಹೋತಿ ಪಟಿಪಕ್ಖೇನ ಅವಿಹತತ್ತಾ। ಅನ್ತೋಅಪ್ಪನಾಯಂ ಪನ ಪೀತಿಫರಣೇನ ಸಬ್ಬೋ ಕಾಯೋ ಸುಖೋಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ, ಸುಖೋಕ್ಕನ್ತಕಾಯಸ್ಸ ಚ ಸುಟ್ಠು ನಿರುದ್ಧಂ ಹೋತಿ ದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಟಿಪಕ್ಖೇನ ವಿಹತತ್ತಾ। ನಾನಾವಜ್ಜನೇಯೇವ ಚ ದುತಿಯಜ್ಝಾನುಪಚಾರೇ ಪಹೀನಸ್ಸ ದೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಯಸ್ಮಾ ಏತಂ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಪಚ್ಚಯೇಪಿ ಕಾಯಕಿಲಮಥೇ ಚಿತ್ತುಪಘಾತೇ ಚ ಸತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾಭಾವೇ ನೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಯತ್ಥ ಪನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತತ್ಥ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಭಾವೇ, ಅಪ್ಪಹೀನಾ ಏವ ಚ ದುತಿಯಜ್ಝಾನುಪಚಾರೇ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾತಿ ತತ್ಥಸ್ಸ ಸಿಯಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ। ನ ತ್ವೇವ ದುತಿಯಜ್ಝಾನೇ ಪಹೀನಪಚ್ಚಯತ್ತಾ। ತಥಾ ತತಿಯಜ್ಝಾನುಪಚಾರೇ ಪಹೀನಸ್ಸಾಪಿ ಸುಖಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಪೀತಿಸಮುಟ್ಠಾನಪಣೀತರೂಪಫುಟ್ಠಕಾಯಸ್ಸ ಸಿಯಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ, ನ ತ್ವೇವ ತತಿಯಜ್ಝಾನೇ। ತತಿಯಜ್ಝಾನೇ ಹಿ ಸುಖಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭೂತಾ ಪೀತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿರುದ್ಧಾ। ತಥಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನುಪಚಾರೇ ಪಹೀನಸ್ಸಾಪಿ ಸೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಆಸನ್ನತ್ತಾ ಅಪ್ಪನಾಪ್ಪತ್ತಾಯ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಅಭಾವೇನ ಸಮ್ಮಾ ಅನತಿಕ್ಕನ್ತತ್ತಾ ಚ ಸಿಯಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ, ನ ತ್ವೇವ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನೇ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಏತ್ಥ ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಪರಿಸೇಸಂ ನಿರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಅಪರಿಸೇಸಗ್ಗಹಣಂ ಕತಂ।
Kattha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati, idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehītiādīsu pana ayaṃ ekatova vinicchayakathā – dukkhindriyañhi paṭhamajjhānassa upacārakkhaṇeyeva nirujjhati pahīnaṃ hoti, domanassādīni dutiyajjhānādīnaṃ. Evaṃ santepi tesaṃ atisayanirodhattā ayaṃ jhānesuyeva nirodho vutto. Atisayanirodho hi tesaṃ paṭhamajjhānādīsu, na nirodhoyeva, nirodhoyeva pana upacārakkhaṇe, nātisayanirodho. Tathā hi nānāvajjane paṭhamajjhānupacāre niruddhassāpi dukkhindriyassa ḍaṃsamakasādisamphassena vā visamāsanupatāpena vā siyā uppatti, na tveva antoappanāyaṃ. Upacāre vā niruddhampetaṃ na suṭṭhu niruddhaṃ hoti paṭipakkhena avihatattā. Antoappanāyaṃ pana pītipharaṇena sabbo kāyo sukhokkanto hoti, sukhokkantakāyassa ca suṭṭhu niruddhaṃ hoti dukkhindriyaṃ paṭipakkhena vihatattā. Nānāvajjaneyeva ca dutiyajjhānupacāre pahīnassa domanassindriyassa yasmā etaṃ vitakkavicārapaccayepi kāyakilamathe cittupaghāte ca sati uppajjati, vitakkavicārābhāve neva uppajjati. Yattha pana uppajjati, tattha vitakkavicārabhāve, appahīnā eva ca dutiyajjhānupacāre vitakkavicārāti tatthassa siyā uppatti. Na tveva dutiyajjhāne pahīnapaccayattā. Tathā tatiyajjhānupacāre pahīnassāpi sukhindriyassa pītisamuṭṭhānapaṇītarūpaphuṭṭhakāyassa siyā uppatti, na tveva tatiyajjhāne. Tatiyajjhāne hi sukhassa paccayabhūtā pīti sabbaso niruddhā. Tathā catutthajjhānupacāre pahīnassāpi somanassindriyassa āsannattā appanāppattāya upekkhāya abhāvena sammā anatikkantattā ca siyā uppatti, na tveva catutthajjhāne. Tasmā ‘‘ettha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhatī’’ti tattha tattha aparisesaggahaṇaṃ kataṃ.
ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ತದತ್ಥಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಸಂಹರತೀತಿ ವುತ್ತಂ, ತತ್ಥ ಅಲಾಭೀ ಸಮಾನೋ ಉಪ್ಪಾದನತ್ಥಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಸಂಹರತಿ, ಲಾಭೀ ಸಮಾನೋ ಸಮಾಪಜ್ಜನತ್ಥಾಯಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮೇಸು ದ್ವೀಸುಪಿ ಸುತ್ತೇಸು ಸಮ್ಮಸನವಾರೋವ ಕಥಿತೋತಿ।
Yaṃ panettha tadatthāya cittaṃ upasaṃharatīti vuttaṃ, tattha alābhī samāno uppādanatthāya cittaṃ upasaṃharati, lābhī samāno samāpajjanatthāyāti evamattho veditabbo. Imesu dvīsupi suttesu sammasanavārova kathitoti.
ಸುಖಿನ್ದ್ರಿಯವಗ್ಗೋ ಚತುತ್ಥೋ।
Sukhindriyavaggo catuttho.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧೦. ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಕಸುತ್ತಂ • 10. Uppaṭipāṭikasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೧೦. ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā
