| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១៥៤] ៤. ឧរគជាតកវណ្ណនា
[154] 4. Uragajātakavaṇṇanā
ឥធូរគានំ បវរោ បវិដ្ឋោតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ សេណិភណ្ឌនំ អារព្ភ កថេសិ។ កោសលរញ្ញោ កិរ សេវកា សេណិបមុខា ទ្វេ មហាមត្តា អញ្ញមញ្ញំ ទិដ្ឋដ្ឋានេ កលហំ ករោន្តិ, តេសំ វេរិភាវោ សកលនគរេ បាកដោ ជាតោ។ តេ នេវ រាជា, ន ញាតិមិត្តា សមគ្គេ កាតុំ សក្ខិំសុ។ អថេកទិវសំ សត្ថា បច្ចូសសមយេ ពោធនេយ្យពន្ធវេ ឱលោកេន្តោ តេសំ ឧភិន្នម្បិ សោតាបត្តិមគ្គស្ស ឧបនិស្សយំ ទិស្វា បុនទិវសេ ឯកកោវ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ បវិសិត្វា តេសុ ឯកស្ស គេហទ្វារេ អដ្ឋាសិ។ សោ និក្ខមិត្វា បត្តំ គហេត្វា សត្ថារំ អន្តោនិវេសនំ បវេសេត្វា អាសនំ បញ្ញបេត្វា និសីទាបេសិ។ សត្ថា និសីទិត្វា តស្ស មេត្តាភាវនាយ អានិសំសំ កថេត្វា កល្លចិត្តតំ ញត្វា សច្ចានិ បកាសេសិ, សោ សច្ចបរិយោសានេ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋហិ។
Idhūragānaṃ pavaro paviṭṭhoti idaṃ satthā jetavane viharanto seṇibhaṇḍanaṃ ārabbha kathesi. Kosalarañño kira sevakā seṇipamukhā dve mahāmattā aññamaññaṃ diṭṭhaṭṭhāne kalahaṃ karonti, tesaṃ veribhāvo sakalanagare pākaṭo jāto. Te neva rājā, na ñātimittā samagge kātuṃ sakkhiṃsu. Athekadivasaṃ satthā paccūsasamaye bodhaneyyabandhave olokento tesaṃ ubhinnampi sotāpattimaggassa upanissayaṃ disvā punadivase ekakova sāvatthiyaṃ piṇḍāya pavisitvā tesu ekassa gehadvāre aṭṭhāsi. So nikkhamitvā pattaṃ gahetvā satthāraṃ antonivesanaṃ pavesetvā āsanaṃ paññapetvā nisīdāpesi. Satthā nisīditvā tassa mettābhāvanāya ānisaṃsaṃ kathetvā kallacittataṃ ñatvā saccāni pakāsesi, so saccapariyosāne sotāpattiphale patiṭṭhahi.
សត្ថា តស្ស សោតាបន្នភាវំ ញត្វា តមេវ បត្តំ គាហាបេត្វា ឧដ្ឋាយ ឥតរស្ស គេហទ្វារំ អគមាសិ។ សោបិ និក្ខមិត្វា សត្ថារំ វន្ទិត្វា ‘‘បវិសថ, ភន្តេ’’តិ ឃរំ បវេសេត្វា និសីទាបេសិ។ ឥតរោបិ បត្តំ គហេត្វា សត្ថារា សទ្ធិំយេវ បាវិសិ។ សត្ថា តស្ស ឯកាទស មេត្តានិសំសេ វណ្ណេត្វា កល្លចិត្តតំ ញត្វា សច្ចានិ បកាសេសិ, សច្ចបរិយោសានេ សោបិ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋហិ។ ឥតិ តេ ឧភោបិ សោតាបន្នា ហុត្វា អញ្ញមញ្ញំ អច្ចយំ ទស្សេត្វា ខមាបេត្វា សមគ្គា សម្មោទមានា ឯកជ្ឈាសយា អហេសុំ។ តំ ទិវសញ្ញេវ ច ភគវតោ សម្មុខាវ ឯកតោ ភុញ្ជិំសុ។ សត្ថា ភត្តកិច្ចំ និដ្ឋាបេត្វា វិហារំ អគមាសិ។ តេ ពហូនិ មាលាគន្ធវិលេបនានិ ចេវ សប្បិមធុផាណិតាទីនិ ច អាទាយ សត្ថារា សទ្ធិំយេវ និក្ខមិំសុ។ សត្ថា ភិក្ខុសង្ឃេន វត្តេ ទស្សិតេ សុគតោវាទំ ទត្វា គន្ធកុដិំ បាវិសិ។
Satthā tassa sotāpannabhāvaṃ ñatvā tameva pattaṃ gāhāpetvā uṭṭhāya itarassa gehadvāraṃ agamāsi. Sopi nikkhamitvā satthāraṃ vanditvā ‘‘pavisatha, bhante’’ti gharaṃ pavesetvā nisīdāpesi. Itaropi pattaṃ gahetvā satthārā saddhiṃyeva pāvisi. Satthā tassa ekādasa mettānisaṃse vaṇṇetvā kallacittataṃ ñatvā saccāni pakāsesi, saccapariyosāne sopi sotāpattiphale patiṭṭhahi. Iti te ubhopi sotāpannā hutvā aññamaññaṃ accayaṃ dassetvā khamāpetvā samaggā sammodamānā ekajjhāsayā ahesuṃ. Taṃ divasaññeva ca bhagavato sammukhāva ekato bhuñjiṃsu. Satthā bhattakiccaṃ niṭṭhāpetvā vihāraṃ agamāsi. Te bahūni mālāgandhavilepanāni ceva sappimadhuphāṇitādīni ca ādāya satthārā saddhiṃyeva nikkhamiṃsu. Satthā bhikkhusaṅghena vatte dassite sugatovādaṃ datvā gandhakuṭiṃ pāvisi.
ភិក្ខូ សាយន្ហសមយេ ធម្មសភាយំ សត្ថុ គុណកថំ សមុដ្ឋាបេសុំ ‘‘អាវុសោ, សត្ថា អទន្តទមកោ, យេ នាម ទ្វេ មហាមត្តេ ចិរំ វាយមមានោបិ នេវ រាជា សមគ្គេ កាតុំ សក្ខិ, ន ញាតិមិត្តាទយោ សក្ខិំសុ, តេ ឯកទិវសេនេវ តថាគតេន ទមិតា’’តិ។ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ឥមាយ នាមា’’តិ វុត្តេ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវាហំ ឥមេ ទ្វេ ជនេ សមគ្គេ អកាសិំ, បុព្ពេបេតេ មយា សមគ្គា កតាយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Bhikkhū sāyanhasamaye dhammasabhāyaṃ satthu guṇakathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, satthā adantadamako, ye nāma dve mahāmatte ciraṃ vāyamamānopi neva rājā samagge kātuṃ sakkhi, na ñātimittādayo sakkhiṃsu, te ekadivaseneva tathāgatena damitā’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idānevāhaṃ ime dve jane samagge akāsiṃ, pubbepete mayā samaggā katāyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពារាណសិយំ ឧស្សវេ ឃោសិតេ មហាសមជ្ជំ អហោសិ។ ពហូ មនុស្សា ចេវ ទេវនាគសុបណ្ណាទយោ ច សមជ្ជទស្សនត្ថំ សន្និបតិំសុ។ តត្រេកស្មិំ ឋានេ ឯកោ នាគោ ច សុបណ្ណោ ច សមជ្ជំ បស្សមានា ឯកតោ អដ្ឋំសុ។ នាគោ សុបណ្ណស្ស សុបណ្ណភាវំ អជានន្តោ អំសេ ហត្ថំ ឋបេសិ។ សុបណ្ណោ ‘‘កេន មេ អំសេ ហត្ថោ ឋបិតោ’’តិ និវត្តិត្វា ឱលោកេន្តោ នាគំ សញ្ជានិ។ នាគោបិ ឱលោកេន្តោ សុបណ្ណំ សញ្ជានិត្វា មរណភយតជ្ជិតោ នគរា និក្ខមិត្វា នទីបិដ្ឋេន បលាយិ។ សុបណ្ណោបិ ‘‘តំ គហេស្សាមី’’តិ អនុពន្ធិ។ តស្មិំ សមយេ ពោធិសត្តោ តាបសោ ហុត្វា តស្សា នទិយា តីរេ បណ្ណសាលាយ វសមានោ ទិវា ទរថបដិប្បស្សម្ភនត្ថំ ឧទកសាដិកំ និវាសេត្វា វក្កលំ ពហិ ឋបេត្វា នទិំ ឱតរិត្វា ន្ហាយតិ។ នាគោ ‘‘ឥមំ បព្ពជិតំ និស្សាយ ជីវិតំ លភិស្សាមី’’តិ បកតិវណ្ណំ វិជហិត្វា មណិក្ខន្ធវណ្ណំ មាបេត្វា វក្កលន្តរំ បាវិសិ។ សុបណ្ណោ អនុពន្ធមានោ តំ តត្ថ បវិដ្ឋំ ទិស្វា វក្កលេ គរុភាវេន អគ្គហេត្វា ពោធិសត្តំ អាមន្តេត្វា ‘‘ភន្តេ, អហំ ឆាតោ, តុម្ហាកំ វក្កលំ គណ្ហថ, ឥមំ នាគំ ខាទិស្សាមី’’តិ ឥមមត្ថំ បកាសេតុំ បឋមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bārāṇasiyaṃ ussave ghosite mahāsamajjaṃ ahosi. Bahū manussā ceva devanāgasupaṇṇādayo ca samajjadassanatthaṃ sannipatiṃsu. Tatrekasmiṃ ṭhāne eko nāgo ca supaṇṇo ca samajjaṃ passamānā ekato aṭṭhaṃsu. Nāgo supaṇṇassa supaṇṇabhāvaṃ ajānanto aṃse hatthaṃ ṭhapesi. Supaṇṇo ‘‘kena me aṃse hattho ṭhapito’’ti nivattitvā olokento nāgaṃ sañjāni. Nāgopi olokento supaṇṇaṃ sañjānitvā maraṇabhayatajjito nagarā nikkhamitvā nadīpiṭṭhena palāyi. Supaṇṇopi ‘‘taṃ gahessāmī’’ti anubandhi. Tasmiṃ samaye bodhisatto tāpaso hutvā tassā nadiyā tīre paṇṇasālāya vasamāno divā darathapaṭippassambhanatthaṃ udakasāṭikaṃ nivāsetvā vakkalaṃ bahi ṭhapetvā nadiṃ otaritvā nhāyati. Nāgo ‘‘imaṃ pabbajitaṃ nissāya jīvitaṃ labhissāmī’’ti pakativaṇṇaṃ vijahitvā maṇikkhandhavaṇṇaṃ māpetvā vakkalantaraṃ pāvisi. Supaṇṇo anubandhamāno taṃ tattha paviṭṭhaṃ disvā vakkale garubhāvena aggahetvā bodhisattaṃ āmantetvā ‘‘bhante, ahaṃ chāto, tumhākaṃ vakkalaṃ gaṇhatha, imaṃ nāgaṃ khādissāmī’’ti imamatthaṃ pakāsetuṃ paṭhamaṃ gāthamāha –
៧.
7.
‘‘ឥធូរគានំ បវរោ បវិដ្ឋោ, សេលស្ស វណ្ណេន បមោក្ខមិច្ឆំ;
‘‘Idhūragānaṃ pavaro paviṭṭho, selassa vaṇṇena pamokkhamicchaṃ;
ព្រហ្មញ្ច វណ្ណំ អបចាយមានោ, ពុភុក្ខិតោ នោ វិតរាមិ ភោត្តុ’’ន្តិ។
Brahmañca vaṇṇaṃ apacāyamāno, bubhukkhito no vitarāmi bhottu’’nti.
តត្ថ ឥធូរគានំ បវរោ បវិដ្ឋោតិ ឥមស្មិំ វក្កលេ ឧរគានំ បវរោ នាគរាជា បវិដ្ឋោ។ សេលស្ស វណ្ណេនាតិ មណិវណ្ណេន, មណិក្ខន្ធោ ហុត្វា បវិដ្ឋោតិ អត្ថោ។ បមោក្ខមិច្ឆន្តិ មម សន្តិកា មោក្ខំ ឥច្ឆមានោ។ ព្រហ្មញ្ច វណ្ណំ អបចាយមានោតិ អហំ បន តុម្ហាកំ ព្រហ្មវណ្ណំ សេដ្ឋវណ្ណំ បូជេន្តោ គរុំ ករោន្តោ។ ពុភុក្ខិតោ នោ វិតរាមិ ភោត្តុន្តិ ឯតំ នាគំ វក្កលន្តរំ បវិដ្ឋំ ឆាតោបិ សមានោ ភក្ខិតុំ ន សក្កោមីតិ។
Tattha idhūragānaṃ pavaro paviṭṭhoti imasmiṃ vakkale uragānaṃ pavaro nāgarājā paviṭṭho. Selassa vaṇṇenāti maṇivaṇṇena, maṇikkhandho hutvā paviṭṭhoti attho. Pamokkhamicchanti mama santikā mokkhaṃ icchamāno. Brahmañca vaṇṇaṃ apacāyamānoti ahaṃ pana tumhākaṃ brahmavaṇṇaṃ seṭṭhavaṇṇaṃ pūjento garuṃ karonto. Bubhukkhito no vitarāmi bhottunti etaṃ nāgaṃ vakkalantaraṃ paviṭṭhaṃ chātopi samāno bhakkhituṃ na sakkomīti.
ពោធិសត្តោ ឧទកេ ឋិតោយេវ សុបណ្ណរាជស្ស ថុតិំ កត្វា ទុតិយំ គាថមាហ –
Bodhisatto udake ṭhitoyeva supaṇṇarājassa thutiṃ katvā dutiyaṃ gāthamāha –
៨.
8.
‘‘សោ ព្រហ្មគុត្តោ ចិរមេវ ជីវ, ទិព្យា ច តេ បាតុភវន្តុ ភក្ខា;
‘‘So brahmagutto cirameva jīva, dibyā ca te pātubhavantu bhakkhā;
យោ ព្រហ្មវណ្ណំ អបចាយមានោ, ពុភុក្ខិតោ នោ វិតរាសិ ភោត្តុ’’ន្តិ។
Yo brahmavaṇṇaṃ apacāyamāno, bubhukkhito no vitarāsi bhottu’’nti.
តត្ថ សោ ព្រហ្មគុត្តោតិ សោ ត្វំ ព្រហ្មគោបិតោ ព្រហ្មរក្ខិតោ ហុត្វា។ ទិព្យា ច តេ បាតុភវន្តុ ភក្ខាតិ ទេវតានំ បរិភោគារហា ភក្ខា ច តវ បាតុភវន្តុ, មា បាណាតិបាតំ កត្វា នាគមំសខាទកោ អហោសិ។
Tattha so brahmaguttoti so tvaṃ brahmagopito brahmarakkhito hutvā. Dibyā ca te pātubhavantu bhakkhāti devatānaṃ paribhogārahā bhakkhā ca tava pātubhavantu, mā pāṇātipātaṃ katvā nāgamaṃsakhādako ahosi.
ឥតិ ពោធិសត្តោ ឧទកេ ឋិតោវ អនុមោទនំ កត្វា ឧត្តរិត្វា វក្កលំ និវាសេត្វា តេ ឧភោបិ គហេត្វា អស្សមបទំ គន្ត្វា មេត្តាភាវនាយ វណ្ណំ កថេត្វា ទ្វេបិ ជនេ សមគ្គេ អកាសិ។ តេ តតោ បដ្ឋាយ សមគ្គា សម្មោទមានា សុខំ វសិំសុ។
Iti bodhisatto udake ṭhitova anumodanaṃ katvā uttaritvā vakkalaṃ nivāsetvā te ubhopi gahetvā assamapadaṃ gantvā mettābhāvanāya vaṇṇaṃ kathetvā dvepi jane samagge akāsi. Te tato paṭṭhāya samaggā sammodamānā sukhaṃ vasiṃsu.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា នាគោ ច សុបណ្ណោ ច ឥមេ ទ្វេ មហាមត្តា អហេសុំ, តាបសោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā nāgo ca supaṇṇo ca ime dve mahāmattā ahesuṃ, tāpaso pana ahameva ahosi’’nti.
ឧរគជាតកវណ្ណនា ចតុត្ថា។
Uragajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១៥៤. ឧរគជាតក • 154. Uragajātaka
