| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ਉਰੁવੇਲਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Uruvelapāṭihāriyakathāvaṇṇanā
੩੭-੩੮. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਗਰੂਤਿ ਭਾਰਿਯਂ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਨਨ੍ਤਿ ਉਭੋਸੁ ਸਜੋਤਿਭੂਤੇਸੁ। ਪਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪੀਤਿ ਤਂ ਨਾਗਂ ਨਿਹਤਤੇਜਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸਰਣਸੀਲਾਨਿ ਦਤ੍વਾ ਸਕਲਰਤ੍ਤਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਜਟਿਲਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿ, ਨ ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕੋ વਿਯ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋ ਨਾਮ।
37-38. Pāḷiyaṃ agarūti bhāriyaṃ na siyāti attho. Ubhinnaṃ sajotibhūtānanti ubhosu sajotibhūtesu. Patte pakkhipīti taṃ nāgaṃ nihatatejaṃ dhammadesanāya santappetvā saraṇasīlāni datvā sakalarattiṃ bhagavantaṃ payirupāsitvā ṭhitaṃ jaṭilānaṃ dassanatthaṃ patte pakkhipi, na ahituṇḍiko viya balakkārenāti veditabbaṃ. Yatra hi nāmāti yo nāma.
੩੯. ਅਜ੍ਜਣ੍ਹੋਤਿ ਅਜ੍ਜ ਏਕਦਿવਸਂ। ਅਗ੍ਗਿਸਾਲਮ੍ਹੀਤਿ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰੇ। ਸੁਮਨਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਨਸਾ ਸਦਿਸੋ ਮਨੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਮਨਮਨਸੋ। ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਦੀਹਿ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੋ। ਉਦਿਚ੍ਛਰੇਤਿ ਉਲ੍ਲੋਕੇਸੁਂ, ਪਰਿવਾਰੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨੇਕવਣ੍ਣਾ ਅਚ੍ਚਿਯੋਤਿ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਂਸਿਯੋ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਹਂ ਤੇ ਧੁવਭਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਮਾਨਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸੇਸੋ।
39.Ajjaṇhoti ajja ekadivasaṃ. Aggisālamhīti agyāgāre. Sumanānaṃ buddhānaṃ manasā sadiso mano assāti sumanamanaso. Adhicittoti mahākaruṇādīhi adhicitto. Udicchareti ullokesuṃ, parivāresunti attho. Anekavaṇṇā acciyoti chabbaṇṇaraṃsiyo vuttā. Ahaṃ te dhuvabhattena paṭimānanaṃ karissāmīti seso.
੪੦. ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ, ਮਜ੍ਝਰਤ੍ਤਿਸਮਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤવਣ੍ਣਾਤਿ ਅਭਿਰੂਪਚ੍ਛવਿવਣ੍ਣਾ। ਕੇવਲਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੇવਲ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨવਸੇਸਤ੍ਥੋ, ਕਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਭਾવੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨવਸੇਸਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ વਨਸਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ। ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯਂ ਨਾਮ।
40.Abhikkantāyarattiyāti parikkhīṇāya rattiyā, majjharattisamayeti attho. Abhikkantavaṇṇāti abhirūpacchavivaṇṇā. Kevalakappanti ettha kevala-saddassa anavasesattho, kappa-saddassa samantabhāvo, tasmā anavasesaṃ samantato vanasaṇḍanti attho. Catuddisāti catūsu disāsu. Yatra hi nāmāti yaṃ nāma.
੪੩. ਅਙ੍ਗਮਗਧਾਤਿ ਅਙ੍ਗਮਗਧਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ। ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਿਦ੍ਧਿਯੇવ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ, વੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤਗਤਦੋਸਾਨਞ੍ਚ ਹਰਣਤੋ ਅਪਨਯਨਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਤਂ ਤਂ વਾ ਸਤ੍ਤਹਿਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹਰਿਤਬ੍ਬਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਤਦੇવ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ। ਇਦ੍ਧਿ ਏવ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ।
43.Aṅgamagadhāti aṅgamagadharaṭṭhavāsino. Iddhipāṭihāriyanti abhiññiddhiyeva paṭipakkhānaṃ titthiyānaṃ, veneyyasattagatadosānañca haraṇato apanayanato pāṭihāriyaṃ, taṃ taṃ vā sattahitaṃ paṭicca haritabbaṃ pavattetabbanti paṭihāriyaṃ, tadeva pāṭihāriyaṃ. Iddhi eva pāṭihāriyaṃ iddhipāṭihāriyaṃ.
੪੪. ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਣ੍ਣਾਯ ਦਾਸਿਯਾ ਸਰੀਰਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਸਾਣਮਯਂ ਕਿਮਿਕੁਲਾਕੁਲਂ ਪਰਿਯੇਸਨવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਭਗવਾ ਭੂਮਿਂ ਕਮ੍ਪੇਨ੍ਤੋ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਕਤ੍ਥ ਨੁ ਖੋਤਿਆਦਿਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਜਟਿਲਾਨਂ વਿવਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤੋ। ਪਾਣਿਨਾ ਖਣਨ੍ਤੋ વਿਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਾਣਿਨਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਖਣਿਤ੍વਾ’’ਤਿ।
44.Paṃsukūlaṃ uppannaṃ hotīti puṇṇāya dāsiyā sarīraṃ parikkhipitvā chaḍḍitaṃ sāṇamayaṃ kimikulākulaṃ pariyesanavasena uppannaṃ hoti, yaṃ bhagavā bhūmiṃ kampento pārupitvā pacchā mahākassapattherassa adāsi, taṃ sandhāyetaṃ vuttanti vadanti. Kattha nu khotiādiparivitakko jaṭilānaṃ vividhapāṭihāriyadassanatthaṃ kato. Pāṇinā khaṇanto viya iddhiyā mattikaṃ apanetvā dinnattā vuttaṃ ‘‘pāṇinā pokkharaṇiṃ khaṇitvā’’ti.
੪੬. ਫਾਲਿਯਨ੍ਤੁ, ਕਸ੍ਸਪ, ਕਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪੇਨ ਨਿવੇਦਿਤੇ ਏવਮવੋਚਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ।
46.Phāliyantu, kassapa, kaṭṭhānīti uruvelakassapena nivedite evamavocāti daṭṭhabbaṃ. Evaṃ sesesupi.
੪੯. ਅਨ੍ਤਰਟ੍ਠਕਾਸੁ ਹਿਮਪਾਤਸਮਯੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਾਘਮਾਸਸ੍ਸ ਅવਸਾਨੇ ਚਤਸ੍ਸੋ, ਫਗ੍ਗੁਣਮਾਸਸ੍ਸ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚਤਸ੍ਸੋਤਿ ਏવਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਟ੍ਠਰਤ੍ਤਿਯੋ ਅਨ੍ਤਰਟ੍ਠਕਾ ਨਾਮ। ਤਾਸੁ ਅਨ੍ਤਰਟ੍ਠਕਾਸੁ ਰਤ੍ਤੀਸੁ ਹਿਮਪਾਤਕਾਲੇ। ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਨਿਮੁਜ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਸਹਸਾ ਤਦੁਭਯਕਰਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ।
49.Antaraṭṭhakāsuhimapātasamayeti ettha māghamāsassa avasāne catasso, phagguṇamāsassa ādimhi catassoti evaṃ ubhinnaṃ māsānaṃ antare aṭṭharattiyo antaraṭṭhakā nāma. Tāsu antaraṭṭhakāsu rattīsu himapātakāle. Ummujjananimujjanampi sahasā tadubhayakaraṇavasena vuttaṃ.
੫੦. ਉਦਕવਾਹਕੋਤਿ ਉਦਕੋਘੋ। ਰੇਣੁਹਤਾਯਾਤਿ ਰਜੋਕਿਣ੍ਣਾਯ, ਅਤਿਨ੍ਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਾવਾਯਾਤਿ ਕੁਲ੍ਲੇਨ। ਇਦਂ ਨੁ ਤ੍વਂ ਮਹਾਸਮਣਾਤਿ ਇਧ ਨੁ ਤ੍વਂ। ਧ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਦ-ਕਾਰਂ, ਅਨੁਸਾਰਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਨੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਮਿਦਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੬੫, ੨੬੫) વਿਯ। ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਤ੍વਂ ਨੁ ਖੋ ਠਿਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਅਯਮਹਂ ਇਧ ਠਿਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
50.Udakavāhakoti udakogho. Reṇuhatāyāti rajokiṇṇāya, atintāyāti attho. Nāvāyāti kullena. Idaṃ nu tvaṃ mahāsamaṇāti idha nu tvaṃ. Dha-kārassa da-kāraṃ, anusārañca katvā ‘‘idaṃ nū’’ti vuttaṃ ‘‘ekamidāha’’ntiādīsu (dī. ni. 1.165, 265) viya. ‘‘Imasmiṃ padese tvaṃ nu kho ṭhitosī’’ti pucchi. Ayamahamasmīti ayamahaṃ idha ṭhitosmīti attho.
੫੧. ਚਿਰਪਟਿਕਾਤਿ ਚਿਰਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ। ਕੇਸਮਿਸ੍ਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਉਦਕੇ ਪવਾਹੇਤ੍વਾਤਿਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਰਣਿਕਮਣ੍ਡਲੁਆਦਿਕਾ ਤਾਪਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਖਾਰੀ ਨਾਮ, ਤਂਹਰਣਕਕਾਜਂ ਖਾਰਿਕਾਜਂ ਨਾਮ। ਅਗ੍ਗਿਹੁਤਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿਪੂਜੋਪਕਰਣਸਹਿਤਂ।
51.Cirapaṭikāti cirakālato paṭṭhāya. Kesamissaṃ sabbaṃ parikkhāraṃ udake pavāhetvātipi yojetabbaṃ. Araṇikamaṇḍaluādikā tāpasaparikkhārā khārī nāma, taṃharaṇakakājaṃ khārikājaṃ nāma. Aggihutamissanti aggipūjopakaraṇasahitaṃ.
੫੨-੩. ਉਪਸਗ੍ਗੋਤਿ ਉਪਦ੍ਦવੋ। ‘‘ਅਡ੍ਢੁਡ੍ਢਾਨਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨਾਗਦਮਨਾਦੀਨਿ ਪਨ੍ਨਰਸ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਨਿ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਕਮਧਿਕਂ ਗਣਨੂਪਗਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ।
52-3.Upasaggoti upaddavo. ‘‘Aḍḍhuḍḍhāni pāṭihāriyasahassānī’’ti idaṃ nāgadamanādīni pannarasa pāṭihāriyāni vajjetvā vuttaṃ appakamadhikaṃ gaṇanūpagaṃ na hotīti.
੫੪. ਗਯਾਯਨ੍ਤਿ ਗਯਾਨਾਮਿਕਾਯ ਨਦਿਯਾ ਅਦੂਰਭવਤ੍ਤਾ ਗਾਮੋ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗવਸੇਨ ਗਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਸਂ। ਗਯਾਸੀਸੇਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ।
54.Gayāyanti gayānāmikāya nadiyā adūrabhavattā gāmo itthiliṅgavasena gayā nāma jāto, tassaṃ. Gayāsīseti evaṃnāmake piṭṭhipāsāṇe.
‘‘ਯਮਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ…ਪੇ॰… ਸੁਖਂ વਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣવੀਥਿਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਉਪੇਕ੍ਖਾવੇਦਨਾਮੁਖੇਨ ਸੇਸਾਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਆਦਿਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਮਨੋਤਿ ਭવਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਮਨੋਦ੍વਾਰવੀਥਿਪਅਯਾਪਨ੍ਨਮੇવ ਗਹਿਤਂ।
‘‘Yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā…pe… sukhaṃ vā’’tiādinā cakkhuviññāṇavīthicittesu somanassadomanassaupekkhāvedanāmukhena sesārūpakkhandhānampi ādittataṃ dasseti. Esa nayo sesesupi. Manoti bhavaṅgacittaṃ manodvārassa adhippetattā. Manoviññāṇanti manodvāravīthipaayāpannameva gahitaṃ.
ਉਰੁવੇਲਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Uruvelapāṭihāriyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੧੨. ਉਰੁવੇਲਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਥਾ • 12. Uruvelapāṭihāriyakathā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਉਰੁવੇਲਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਥਾ • Uruvelapāṭihāriyakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ਉਰੁવੇਲਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Uruvelapāṭihāriyakathāvaṇṇanā
ਆਦਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • Ādittapariyāyasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਉਰੁવੇਲਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Uruvelapāṭihāriyakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧੨. ਉਰੁવੇਲਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਥਾ • 12. Uruvelapāṭihāriyakathā
