Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౯. ఉసభత్థేరగాథావణ్ణనా

    9. Usabhattheragāthāvaṇṇanā

    అమ్బపల్లవసఙ్కాసన్తి ఆయస్మతో ఉసభత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని కరోన్తో సిఖిస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో ఏకదివసం సత్థారం పిణ్డాయ చరన్తం దిస్వా పసన్నమానసో కోసమ్బఫలం అదాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కపిలవత్థుస్మిం సాకియరాజకులే నిబ్బత్తిత్వా ఉసభోతి లద్ధనామో వయప్పత్తో సత్థు ఞాతిసమాగమే బుద్ధానుభావం దిస్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజి. సో పబ్బజితకాలతో పట్ఠాయ సమణధమ్మం అకత్వా దివా సఙ్గణికారామో సకలరత్తిం నిద్దాయమానో వీతినామేతి. సో ఏకదివసం ముట్ఠస్సతి అసమ్పజానో నిద్దం ఓక్కన్తో సుపినే కేసమస్సుం ఓహారేత్వా అమ్బపల్లవవణ్ణం చీవరం పారుపిత్వా హత్థిగీవాయం నిసీదిత్వా నగరం పిణ్డాయ పవిట్ఠం తత్థేవ మనుస్సే సమ్పత్తే దిస్వా లజ్జాయ హత్థిక్ఖన్ధతో ఓరుయ్హ అత్తానం దిస్వా పటిబుద్ధో, ‘‘ఈదిసం నామ సుపినం ముట్ఠస్సతినా అసమ్పజానేన నిద్దాయమానేన మయా దిట్ఠ’’న్తి ఉప్పన్నసంవేగో విపస్సనం పట్ఠపేత్వా నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౨.౧౨-౧౬) –

    Ambapallavasaṅkāsanti āyasmato usabhattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso kosambaphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sākiyarājakule nibbattitvā usabhoti laddhanāmo vayappatto satthu ñātisamāgame buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbaji. So pabbajitakālato paṭṭhāya samaṇadhammaṃ akatvā divā saṅgaṇikārāmo sakalarattiṃ niddāyamāno vītināmeti. So ekadivasaṃ muṭṭhassati asampajāno niddaṃ okkanto supine kesamassuṃ ohāretvā ambapallavavaṇṇaṃ cīvaraṃ pārupitvā hatthigīvāyaṃ nisīditvā nagaraṃ piṇḍāya paviṭṭhaṃ tattheva manusse sampatte disvā lajjāya hatthikkhandhato oruyha attānaṃ disvā paṭibuddho, ‘‘īdisaṃ nāma supinaṃ muṭṭhassatinā asampajānena niddāyamānena mayā diṭṭha’’nti uppannasaṃvego vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.12-16) –

    ‘‘కకుధం విలసన్తంవ, దేవదేవం నరాసభం;

    ‘‘Kakudhaṃ vilasantaṃva, devadevaṃ narāsabhaṃ;

    రథియం పటిపజ్జన్తం, కోసమ్బం అదదిం తదా.

    Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, kosambaṃ adadiṃ tadā.

    ‘‘ఏకతింసే ఇతో కప్పే, యం ఫలం అదదిం తదా;

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ఫలదానస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అథ థేరో యథాదిట్ఠం సుపినం అఙ్కుసం కత్వా అరహత్తస్స అధిగతత్తా తస్సేవ సుపినస్స కిత్తనవసేన అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో –

    Atha thero yathādiṭṭhaṃ supinaṃ aṅkusaṃ katvā arahattassa adhigatattā tasseva supinassa kittanavasena aññaṃ byākaronto –

    ౧౯౭.

    197.

    ‘‘అమ్బపల్లవసఙ్కాసం, అంసే కత్వాన చీవరం;

    ‘‘Ambapallavasaṅkāsaṃ, aṃse katvāna cīvaraṃ;

    నిసిన్నో హత్థిగీవాయం, గామం పిణ్డాయ పావిసిం.

    Nisinno hatthigīvāyaṃ, gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ.

    ౧౯౮.

    198.

    ‘‘హత్థిక్ఖన్ధతో ఓరుయ్హ, సంవేగం అలభిం తదా;

    ‘‘Hatthikkhandhato oruyha, saṃvegaṃ alabhiṃ tadā;

    సోహం దిత్తో తదా సన్తో, పత్తో మే ఆసవక్ఖయో’’తి. – గాథాద్వయమాహ;

    Sohaṃ ditto tadā santo, patto me āsavakkhayo’’ti. – gāthādvayamāha;

    తత్థ అమ్బపల్లవసఙ్కాసం, అంసే కత్వాన చీవరన్తి అమ్బపల్లవాకారం పవాళవణ్ణం చీవరం ఖన్ధే కరిత్వా ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా. గామన్తి అత్తనో రాజధానిం హత్థిక్ఖన్ధే నిసిన్నో పిణ్డాయ పావిసిం, పవిట్ఠమత్తోవ మహాజనేన ఓలోకియమానో హత్థిక్ఖన్ధతో ఓరుయ్హ ఠితో పటిబుజ్ఝిం, పబుద్ధోవ సంవేగం అలభిం తదా ‘‘ముట్ఠస్సతి అసమ్పజానో హుత్వా నిద్దాయోక్కమనేన ఏతం జాత’’న్తి. అపరే పన ‘‘రాజావ హుత్వా రత్తిభాగే ఏవరూపం సుపినం దిస్వా విభాతాయ రత్తియా హత్థిక్ఖన్ధం ఆరుయ్హ నగరవీథియం చరన్తో తం సుపినం సరిత్వా హత్థిక్ఖన్ధతో ఓరుయ్హ సంవేగం లభిత్వా సత్థు సన్తికే పబ్బజిత్వా అరహత్తం పత్వా ఉదానం ఉదానేన్తో ఇమా గాథా అభాసీ’’తి వదన్తి. దిత్తోతి తస్మిం రాజకాలే జాతిమదభోగమదాదిపరిదప్పితో సమానో సంవేగమలభిన్తి యోజనా.

    Tattha ambapallavasaṅkāsaṃ, aṃse katvāna cīvaranti ambapallavākāraṃ pavāḷavaṇṇaṃ cīvaraṃ khandhe karitvā uttarāsaṅgaṃ karitvā. Gāmanti attano rājadhāniṃ hatthikkhandhe nisinno piṇḍāya pāvisiṃ, paviṭṭhamattova mahājanena olokiyamāno hatthikkhandhato oruyha ṭhito paṭibujjhiṃ, pabuddhova saṃvegaṃ alabhiṃ tadā ‘‘muṭṭhassati asampajāno hutvā niddāyokkamanena etaṃ jāta’’nti. Apare pana ‘‘rājāva hutvā rattibhāge evarūpaṃ supinaṃ disvā vibhātāya rattiyā hatthikkhandhaṃ āruyha nagaravīthiyaṃ caranto taṃ supinaṃ saritvā hatthikkhandhato oruyha saṃvegaṃ labhitvā satthu santike pabbajitvā arahattaṃ patvā udānaṃ udānento imā gāthā abhāsī’’ti vadanti. Dittoti tasmiṃ rājakāle jātimadabhogamadādiparidappito samāno saṃvegamalabhinti yojanā.

    ఉసభత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Usabhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౯. ఉసభత్థేరగాథా • 9. Usabhattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact