| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಕಣ್ಡಂ
Saṅghādisesakaṇḍaṃ
೧. ಉಸ್ಸಯವಾದಿಕಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Ussayavādikāsikkhāpadavaṇṇanā
ಮಾನುಸ್ಸಯವಸೇನ ಕೋಧೂಸ್ಸಯವಸೇನಾತಿ ಬಾಹುಲ್ಲನಯೇನ ವುತ್ತಂ। ತೇನೇವ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ತಿಚಿತ್ತಂ ತಿವೇದನ’’ನ್ತಿ। ಅಡ್ಡಕರಣತ್ಥಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಡ್ಡೋತಿ ವೋಹಾರಿಕವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ‘‘ಅಧಿಕರಣ’’ನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಕರಣತ್ಥಾಯ ವೋಹಾರಿಕವಿನಿಚ್ಛಯತ್ಥಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವೀತಿಕ್ಕಮಕ್ಖಣೇಯೇವಾತಿ ವತ್ಥುಜ್ಝಾಚಾರಕ್ಖಣೇಯೇವ, ನ ತತಿಯಾಯ ಸಮನುಭಾಸನಾಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಭಿಕ್ಖುನಿಂ ಸಙ್ಘತೋ ನಿಸ್ಸಾರೇತೀತಿ ಆಪನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖುನಿಂ ಭಿಕ್ಖುನಿಸಙ್ಘಮ್ಹಾ ನಿಸ್ಸಾರೇತಿ। ಹೇತುಮ್ಹಿ ಚಾಯಂ ಕತ್ತುವೋಹಾರೋ ‘‘ನಿಸ್ಸಾರಣಹೇತುಭೂತಧಮ್ಮೋ ‘ನಿಸ್ಸಾರಣೀಯೋ’ತಿ ವುತ್ತೋ’’ತಿ ಕತ್ವಾ।
Mānussayavasenakodhūssayavasenāti bāhullanayena vuttaṃ. Teneva vakkhati ‘‘ticittaṃ tivedana’’nti. Aḍḍakaraṇatthāyāti ettha aḍḍoti vohārikavinicchayo vuccati. Yaṃ pabbajitā ‘‘adhikaraṇa’’ntipi vadanti, tassa karaṇatthāya vohārikavinicchayatthāyāti vuttaṃ hoti. Vītikkamakkhaṇeyevāti vatthujjhācārakkhaṇeyeva, na tatiyāya samanubhāsanāyāti adhippāyo. Bhikkhuniṃ saṅghato nissāretīti āpannaṃ bhikkhuniṃ bhikkhunisaṅghamhā nissāreti. Hetumhi cāyaṃ kattuvohāro ‘‘nissāraṇahetubhūtadhammo ‘nissāraṇīyo’ti vutto’’ti katvā.
ಯತ್ಥ ಠಿತಾಯಾತಿ ಉಪಸ್ಸಯಭಿಕ್ಖಾಚಾರಮಗ್ಗಾದೀಸು ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಠಿತಾಯ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯಾತಿ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವೋಹಾರಿಕಾನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯಾ। ದುತಿಯೇತಿ ದುತಿಯಾರೋಚನೇ। ತೇನಾತಿ ಉಪಾಸಕೇನ। ಏವಂ ವುತ್ತಾಯಾತಿ ‘‘ಮಮ ಚ ತವ ಚ ಕಥಂ ತ್ವಂಯೇವ ಆರೋಚೇಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತಾಯ। ಅಞ್ಞೇನ ಕಥಾಪೇತೀತಿ ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೇನ ಕಥಾಪೇತಿ। ಯಥಾ ವಾ ತಥಾ ವಾ ಹಿ ಆರೋಚಿಯಮಾನೇತಿ ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೋ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಕಥಂ ಪಠಮಂ ಆರೋಚೇತು, ಇತರೋ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕಥಂ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೬೭೯)। ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೋ ವಾ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಕಥಂ, ಇತರೋ ವಾ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಕಥಂ ಆರೋಚೇತೂತಿ ಏವಂ ಯಥಾ ತಥಾ ಆರೋಚಿಯಮಾನೇ। ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಪನ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾತಿ ಯಥಾ ತಥಾ ವಾ ಆರೋಚಿತಂ ಪನ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ।
Yattha ṭhitāyāti upassayabhikkhācāramaggādīsu yasmiṃ ṭhāne ṭhitāya. Tato paṭṭhāya gacchantiyāti tato paṭṭhāya vohārikānaṃ santikaṃ gacchantiyā. Dutiyeti dutiyārocane. Tenāti upāsakena. Evaṃ vuttāyāti ‘‘mama ca tava ca kathaṃ tvaṃyeva ārocehī’’ti vuttāya. Aññena kathāpetīti kappiyakārakena kathāpeti. Yathā vā tathā vā hi ārociyamāneti kappiyakārako vā bhikkhuniyā kathaṃ paṭhamaṃ ārocetu, itaro vā attano kathaṃ (pāci. aṭṭha. 679). Kappiyakārako vā ubhinnampi kathaṃ, itaro vā ubhinnampi kathaṃ ārocetūti evaṃ yathā tathā ārociyamāne. Ubhinnampi pana kathaṃ sutvāti yathā tathā vā ārocitaṃ pana ubhinnampi kathaṃ sutvā.
ಆಕಡ್ಢಿಯಮಾನಾ ಗಚ್ಛತೀತಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ವೋಹಾರಿಕಾನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಇಮಸ್ಸ ‘‘ತಸ್ಸಾ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ರಕ್ಖಂ ಯಾಚತೀತಿ ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಂ ಯಾಚತಿ। ಇದಾನಿ ಯಥಾ ಯಾಚಿತಾ ರಕ್ಖಾ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಉಪಸ್ಸಯೇ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಕತಂ ಅನಾಚಾರಂ ಅನೋದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅತೀತಂ ಆರಬ್ಭ ಅತ್ಥಿ ಓದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೬೭೯), ಅತ್ಥಿ ಅನೋದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ, ಅನಾಗತಂ ಆರಬ್ಭಾಪಿ ಅತ್ಥಿ ಓದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ, ಅತ್ಥಿ ಅನೋದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ।
Ākaḍḍhiyamānā gacchatīti vuccamānā vohārikānaṃ santikaṃ gacchati, imassa ‘‘tassā anāpattī’’ti iminā sambandho. Evaṃ sesesupi. Rakkhaṃ yācatīti dhammikaṃ rakkhaṃ yācati. Idāni yathā yācitā rakkhā dhammikā hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘upassaye aññehi kataṃ anācāraṃ anodissa ācikkhantī’’ti vuttaṃ. Tattha atītaṃ ārabbha atthi odissa ācikkhanā (pāci. aṭṭha. 679), atthi anodissa ācikkhanā, anāgataṃ ārabbhāpi atthi odissa ācikkhanā, atthi anodissa ācikkhanā.
ಕಥಂ ಅತೀತಂ ಆರಬ್ಭ ಓದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ ಹೋತಿ? ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯೇ ಗಾಮದಾರಕಾ, ಧುತ್ತಾದಯೋ ವಾ ಯೇ ಕೇಚಿ ಅನಾಚಾರಂ ವಾ ಆಚರನ್ತಿ, ರುಕ್ಖಂ ವಾ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಫಲಾಫಲಂ ವಾ ಹರನ್ತಿ, ಪರಿಕ್ಖಾರೇ ವಾ ಅಚ್ಛಿನ್ದನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖುನೀ ವೋಹಾರಿಕೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಉಪಸ್ಸಯೇ ಇದಂ ನಾಮ ಕತ’’ನ್ತಿ ವದತಿ। ‘‘ಕೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಅಸುಕೇನ ಚ ಅಸುಕೇನ ಚಾ’’ತಿ ಆಚಿಕ್ಖತಿ। ಏವಂ ಅತೀತಂ ಆರಬ್ಭ ಓದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ ಹೋತಿ, ಸಾ ನ ವಟ್ಟತಿ। ತಞ್ಚೇ ಸುತ್ವಾ ತೇ ವೋಹಾರಿಕಾ ತೇಸಂ ದಣ್ಡಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಗೀವಾ ಹೋತಿ। ‘‘ದಣ್ಡಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇಪಿ ಸತಿ ಗೀವಾಯೇವ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತಸ್ಸ ‘‘ದಣ್ಡಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವದತಿ, ಪಞ್ಚಮಾಸಕಮತ್ತೇ ಗಹಿತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತಿ।
Kathaṃ atītaṃ ārabbha odissa ācikkhanā hoti? Bhikkhunupassaye gāmadārakā, dhuttādayo vā ye keci anācāraṃ vā ācaranti, rukkhaṃ vā chindanti, phalāphalaṃ vā haranti, parikkhāre vā acchindanti. Bhikkhunī vohārike upasaṅkamitvā ‘‘amhākaṃ upassaye idaṃ nāma kata’’nti vadati. ‘‘Kenā’’ti vutte ‘‘asukena ca asukena cā’’ti ācikkhati. Evaṃ atītaṃ ārabbha odissa ācikkhanā hoti, sā na vaṭṭati. Tañce sutvā te vohārikā tesaṃ daṇḍaṃ karonti, sabbaṃ bhikkhuniyā gīvā hoti. ‘‘Daṇḍaṃ gaṇhissantī’’ti adhippāyepi sati gīvāyeva hoti. Sace pana tassa ‘‘daṇḍaṃ gaṇhathā’’ti vadati, pañcamāsakamatte gahite pārājikaṃ hoti.
ತೇಹಿ ‘‘ಕೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಪನ ‘‘ಅಸುಕೇನಾ’ತಿ ವತ್ತುಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ತುಮ್ಹೇಯೇವ ಜಾನಿಸ್ಸಥ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ ಮಯಂ ರಕ್ಖಂ ಯಾಚಾಮ, ತಂ ನೋ ದೇಥ, ಅವಹಟಭಣ್ಡಮ್ಪಿ ಆಹರಾಪೇಥಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಅನೋದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ ಹೋತಿ, ಸಾ ವಟ್ಟತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಸಚೇಪಿ ತೇ ವೋಹಾರಿಕಾ ತೇ ಕಾರಕೇ ಗವೇಸಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ದಣ್ಡಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಮ್ಪಿ ಗಹಿತಂ, ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ನೇವ ಗೀವಾ, ನ ಆಪತ್ತಿ।
Tehi ‘‘kenā’’ti vutte pana ‘‘asukenā’ti vattuṃ amhākaṃ na vaṭṭati, tumheyeva jānissatha. Kevalañhi mayaṃ rakkhaṃ yācāma, taṃ no detha, avahaṭabhaṇḍampi āharāpethā’’ti vattabbaṃ. Evaṃ anodissa ācikkhanā hoti, sā vaṭṭati. Evaṃ vutte sacepi te vohārikā te kārake gavesitvā tesaṃ daṇḍaṃ karonti, sabbaṃ sāpateyyampi gahitaṃ, bhikkhuniyā neva gīvā, na āpatti.
ಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಹರನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ತೇಸಂ ಅನತ್ಥಕಾಮತಾಯ ‘‘ಚೋರೋ ಚೋರೋ’’ತಿ ವತ್ತುಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇಪಿ ಹಿ ಯಂ ತೇಸಂ ದಣ್ಡಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಗೀವಾ ಹೋತಿ। ಅತ್ತನೋ ವಚನಕರಂ ಪನ ‘‘ಇಮಿನಾ ಮೇ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಗಹಿತೋ, ತಂ ಆಹರಾಪೇಹಿ, ಮಾ ಚಸ್ಸ ದಣ್ಡಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ದಾಸದಾಸಿವಾಪಿಆದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಅಡ್ಡಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಅಯಂ ಅಕಪ್ಪಿಯಅಡ್ಡೋ ನಾಮ, ನ ವಟ್ಟತಿ।
Parikkhāraṃ harante disvā tesaṃ anatthakāmatāya ‘‘coro coro’’ti vattumpi na vaṭṭati. Evaṃ vuttepi hi yaṃ tesaṃ daṇḍaṃ karonti, sabbaṃ bhikkhuniyā gīvā hoti. Attano vacanakaraṃ pana ‘‘iminā me parikkhāro gahito, taṃ āharāpehi, mā cassa daṇḍaṃ karothā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Dāsadāsivāpiādīnaṃ atthāya aḍḍaṃ karonti, ayaṃ akappiyaaḍḍo nāma, na vaṭṭati.
ಕಥಂ ಅನಾಗತಂ ಆರಬ್ಭ ಓದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ ಹೋತಿ? ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪರೇಹಿ ಅನಾಚಾರಾದೀಸು ಕತೇಸು ಭಿಕ್ಖುನೀ ವೋಹಾರಿಕೇ ಏವಂ ವದತಿ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಉಪಸ್ಸಯೇ ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಕರೋನ್ತಿ, ರಕ್ಖಂ ನೋ ದೇಥ ಆಯತಿಂ ಅಕರಣತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಕೇನ ಏವಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಅಸುಕೇನ ಚ ಅಸುಕೇನ ಚಾ’’ತಿ ಆಚಿಕ್ಖತಿ। ಏವಂ ಅನಾಗತಂ ಆರಬ್ಭ ಓದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ ಹೋತಿ, ಸಾಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ತೇಸಞ್ಹಿ ದಣ್ಡೇ ಕತೇ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಸಬ್ಬಂ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಗೀವಾ। ಸೇಸಂ ಪುರಿಮಸದಿಸಮೇವ।
Kathaṃ anāgataṃ ārabbha odissa ācikkhanā hoti? Vuttanayeneva parehi anācārādīsu katesu bhikkhunī vohārike evaṃ vadati ‘‘amhākaṃ upassaye idañcidañca karonti, rakkhaṃ no detha āyatiṃ akaraṇatthāyā’’ti. ‘‘Kena evaṃ kata’’nti vutte ‘‘asukena ca asukena cā’’ti ācikkhati. Evaṃ anāgataṃ ārabbha odissa ācikkhanā hoti, sāpi na vaṭṭati. Tesañhi daṇḍe kate purimanayeneva sabbaṃ bhikkhuniyā gīvā. Sesaṃ purimasadisameva.
ಸಚೇ ಪನ ವೋಹಾರಿಕಾ ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯೇ ಏವರೂಪಂ ಅನಾಚಾರಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ‘‘ಇಮಂ ನಾಮ ದಣ್ಡಂ ಕರೋಮಾ’’ತಿ ಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇತ್ವಾ ಆಣಾಯ ಅತಿಟ್ಠಮಾನೇ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ದಣ್ಡಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ನೇವ ಗೀವಾ, ನ ಆಪತ್ತಿ।
Sace pana vohārikā bhikkhunupassaye evarūpaṃ anācāraṃ karontānaṃ ‘‘imaṃ nāma daṇḍaṃ karomā’’ti bheriṃ carāpetvā āṇāya atiṭṭhamāne pariyesitvā daṇḍaṃ karonti, bhikkhuniyā neva gīvā, na āpatti.
ಯೋ ಚಾಯಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ವುತ್ತೋ, ಭಿಕ್ಖೂನಮ್ಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಭಿಕ್ಖುನೋಪಿ ಹಿ ಓದಿಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನಾ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಯಂ ತಥಾ ಆಚಿಕ್ಖಿತೇ ತೇಸಂ ದಣ್ಡಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಗೀವಾ ಹೋತಿ। ವುತ್ತನಯೇನೇವ ದಣ್ಡಂ ಗಣ್ಹಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಯೋ ಪನ ‘‘ದಣ್ಡಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಜಾನನ್ತೋಪಿ ಅನೋದಿಸ್ಸ ಕಥೇತಿ, ತೇ ಚ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ದಣ್ಡಂ ಕರೋನ್ತಿಯೇವ, ನ ದೋಸೋ। ವಿಹಾರಸೀಮಾಯ ರುಕ್ಖಾದೀನಿ ಛಿನ್ದನ್ತಾನಂ ವಾಸಿಫರಸುಆದೀನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾಸಾಣೇ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತಿ, ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಧಾರಾ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಾ। ಉಪಧಾವಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಮ್ಪಿ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಲಹುಪರಿವತ್ತಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ, ಥೇಯ್ಯಚೇತನಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಮೂಲಚ್ಛೇಜ್ಜಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ।
Yo cāyaṃ bhikkhunīnaṃ vutto, bhikkhūnampi eseva nayo. Bhikkhunopi hi odissa ācikkhanā na vaṭṭati, yaṃ tathā ācikkhite tesaṃ daṇḍaṃ karonti, taṃ sabbaṃ gīvā hoti. Vuttanayeneva daṇḍaṃ gaṇhāpentassa pārājikaṃ. Yo pana ‘‘daṇḍaṃ karissantī’’ti jānantopi anodissa katheti, te ca pariyesitvā daṇḍaṃ karontiyeva, na doso. Vihārasīmāya rukkhādīni chindantānaṃ vāsipharasuādīni gahetvā pāsāṇe koṭṭenti, na vaṭṭati. Sace dhārā bhijjati, kārāpetvā dātabbā. Upadhāvitvā tesaṃ parikkhāre gaṇhanti, tampi na kātabbaṃ. Lahuparivattañhi cittaṃ, theyyacetanāya uppannāya mūlacchejjampi gaccheyya.
ಉಸ್ಸಯವಾದಿಕಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ussayavādikāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
