| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೧೦. ಉತೇನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Utenasuttavaṇṇanā
೭೦. ದಸಮೇ ರಞ್ಞೋ ಉತೇನಸ್ಸಾತಿ ಉತೇನಸ್ಸ ನಾಮ ರಞ್ಞೋ, ಯೋ ‘‘ವಜ್ಜಿರಾಜಾ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಉಯ್ಯಾನಗತಸ್ಸಾತಿ ಉಯ್ಯಾನಕೀಳನತ್ಥಂ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗತಸ್ಸ । ಅನಾದರೇ ಹಿ ಇದಂ ಸಾಮಿವಚನಂ, ‘‘ಅನ್ತೇಪುರ’’ನ್ತಿ ಪನ ಪದಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೇಪೇತಂ ಸಾಮಿವಚನಂ ಹೋತಿ। ಕಾಲಙ್ಕತಾನೀತಿ ಅಗ್ಗಿದಡ್ಢಾನಿ ಹುತ್ವಾ ಮತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಸಾಮಾವತೀಪಮುಖಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ಕಾ ಪನಾಯಂ ಸಾಮಾವತೀ, ಕಥಞ್ಚ ದಡ್ಢಾತಿ? ವುಚ್ಚತೇ, ಭದ್ದವತಿಯಂ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಧೀತಾ ಘೋಸಕಸೇಟ್ಠಿನಾ ಧೀತುಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತಾ ಪಞ್ಚಸತಇತ್ಥಿಪರಿವಾರಾ ರಞ್ಞೋ ಉತೇನಸ್ಸ ಅಗ್ಗಮಹೇಸೀ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರಬಹುಲಾ ಅರಿಯಸಾವಿಕಾ ಸಾಮಾವತೀ ನಾಮ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಾಮಾವತಿಯಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿಕಥಾ ಧಮ್ಮಪದವತ್ಥುಮ್ಹಿ (ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೨೦ ಸಾಮಾವತೀವತ್ಥು) ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಮಾಗಣ್ಡಿಯಸ್ಸ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಧೀತಾ ಅತ್ತನೋ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ –
70. Dasame rañño utenassāti utenassa nāma rañño, yo ‘‘vajjirājā’’tipi vuccati. Uyyānagatassāti uyyānakīḷanatthaṃ uyyānaṃ gatassa . Anādare hi idaṃ sāmivacanaṃ, ‘‘antepura’’nti pana padaṃ apekkhitvā sambandhepetaṃ sāmivacanaṃ hoti. Kālaṅkatānīti aggidaḍḍhāni hutvā matāni honti. Sāmāvatīpamukhānīti ettha kā panāyaṃ sāmāvatī, kathañca daḍḍhāti? Vuccate, bhaddavatiyaṃ seṭṭhino dhītā ghosakaseṭṭhinā dhītuṭṭhāne ṭhapitā pañcasataitthiparivārā rañño utenassa aggamahesī mettāvihārabahulā ariyasāvikā sāmāvatī nāma. Ayamettha saṅkhepo, vitthārato pana ādito paṭṭhāya sāmāvatiyā uppattikathā dhammapadavatthumhi (dha. pa. aṭṭha. 1.20 sāmāvatīvatthu) vuttanayena veditabbā. Māgaṇḍiyassa nāma brāhmaṇassa dhītā attano mātāpitūnaṃ –
‘‘ದಿಸ್ವಾನ ತಣ್ಹಂ ಅರತಿಂ ರಗಞ್ಚ,
‘‘Disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca,
ನಾಹೋಸಿ ಛನ್ದೋ ಅಪಿ ಮೇಥುನಸ್ಮಿಂ।
Nāhosi chando api methunasmiṃ;
ಕಿಮೇವಿದಂ ಮುತ್ತಕರೀಸಪುಣ್ಣಂ,
Kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ,
ಪಾದಾಪಿ ನಂ ಸಮ್ಫುಸಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛೇ’’ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೪೧) –
Pādāpi naṃ samphusituṃ na icche’’ti. (su. ni. 841) –
ಭಗವತಾ ದೇಸಿತಂ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸತ್ಥರಿ ಬದ್ಧಾಘಾತಾ ಮಾಗಣ್ಡಿಯಾ ಅಪರಭಾಗೇ ರಞ್ಞಾ ಉತೇನೇನ ಮಹೇಸಿಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತಾ ಭಗವತೋ ಕೋಸಮ್ಬಿಂ ಉಪಗತಭಾವಂ, ಸಾಮಾವತೀಪಮುಖಾನಞ್ಚ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇತ್ಥಿಸತಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಆಗತೋ ನಾಮ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಇಮಂ ನಗರಂ, ದಾನಿಸ್ಸ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಇಮಾಪಿ ತಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾಯಿಕಾ, ಇಮಾಸಮ್ಪಿ ಸಾಮಾವತೀಪಮುಖಾನಞ್ಚ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇಹಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಾಸಞ್ಚ ಅನತ್ಥಂ ಕಾತುಂ ವಾಯಮಿತ್ವಾಪಿ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೀ ಪುನೇಕದಿವಸಂ ರಞ್ಞಾ ಸದ್ಧಿಂ ಉಯ್ಯಾನಕೀಳಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀ ಚೂಳಪಿತು ಸಾಸನಂ ಪಹಿಣಿ ‘‘ಸಾಮಾವತಿಯಾ ಪಾಸಾದಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದುಸ್ಸಕೋಟ್ಠಾಗಾರತೇಲಕೋಟ್ಠಾಗಾರಾನಿ ವಿವರಾಪೇತ್ವಾ ದುಸ್ಸಾನಿ ತೇಲಚಾಟೀಸು ತೇಮೇತ್ವಾ ಥಮ್ಭೇ ವೇಠೇತ್ವಾ ತಾ ಸಬ್ಬಾ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಯನ್ತಂ ದತ್ವಾ ದಣ್ಡದೀಪಿಕಾಹಿ ಗೇಹೇ ಅಗ್ಗಿಂ ದದಮಾನೋ ಓತರಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತೂ’’ತಿ।
Bhagavatā desitaṃ imaṃ gāthaṃ sutvā satthari baddhāghātā māgaṇḍiyā aparabhāge raññā utenena mahesiṭṭhāne ṭhapitā bhagavato kosambiṃ upagatabhāvaṃ, sāmāvatīpamukhānañca pañcannaṃ itthisatānaṃ upāsikābhāvaṃ ñatvā ‘‘āgato nāma samaṇo gotamo imaṃ nagaraṃ, dānissa kattabbaṃ jānissāmi, imāpi tassa upaṭṭhāyikā, imāsampi sāmāvatīpamukhānañca kattabbaṃ jānissāmī’’ti anekapariyāyehi tathāgatassa tāsañca anatthaṃ kātuṃ vāyamitvāpi asakkontī punekadivasaṃ raññā saddhiṃ uyyānakīḷaṃ gacchantī cūḷapitu sāsanaṃ pahiṇi ‘‘sāmāvatiyā pāsādaṃ gantvā dussakoṭṭhāgāratelakoṭṭhāgārāni vivarāpetvā dussāni telacāṭīsu temetvā thambhe veṭhetvā tā sabbā ekato katvā dvāraṃ pidahitvā bahi yantaṃ datvā daṇḍadīpikāhi gehe aggiṃ dadamāno otaritvā gacchatū’’ti.
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋ ಪಾಸಾದಂ ಅಭಿರುಯ್ಹ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಾನಿ ವಿವರಿತ್ವಾ ವತ್ಥಾನಿ ತೇಲಚಾಟೀಸು ತೇಮೇತ್ವಾ ಥಮ್ಭೇ ವೇಠೇತುಂ ಆರಭಿ। ಅಥ ನಂ ಸಾಮಾವತೀಪಮುಖಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ‘‘ಕಿಂ ಏತಂ ಚೂಳಪಿತಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿಯೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು। ‘‘ಅಮ್ಮಾ, ರಾಜಾ ದಳ್ಹಿಕಮ್ಮತ್ಥಾಯ ಇಮೇ ಥಮ್ಭೇ ತೇಲಪಿಲೋತಿಕಾಹಿ ಬನ್ಧಾಪೇತಿ , ರಾಜಗೇಹೇ ನಾಮ ಸುಯುತ್ತದುಯುತ್ತಂ ದುಜ್ಜಾನಂ, ಮಾ ಮೇ ಸನ್ತಿಕೇ ಹೋಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಾ ಆಗತಾ ಗಬ್ಭೇಸು ಪವೇಸೇತ್ವಾ ದ್ವಾರಾನಿ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಯನ್ತಕಂ ದತ್ವಾ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಗ್ಗಿಂ ದೇನ್ತೋ ಓತರಿ। ಸಾಮಾವತೀ ತಾಸಂ ಓವಾದಂ ಅದಾಸಿ, ‘‘ಅಮ್ಮಾ, ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ವಿಚರನ್ತೀನಂ ಏವಮೇವ ಅಗ್ಗಿನಾ ಝಾಮತ್ತಭಾವಾನಂ ಬುದ್ಧಞಾಣೇನಪಿ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನ ಸುಕರೋ, ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಹೋಥಾ’’ತಿ। ತಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಅಧಿಗತಫಲಾಯ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನಾಯ ಖುಜ್ಜುತ್ತರಾಯ ಅರಿಯಸಾವಿಕಾಯ ಸೇಕ್ಖಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪತ್ತಾಯ ಸತ್ಥಾರಾ ದೇಸಿತನಿಯಾಮೇನೇವ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿಯಾ ಸನ್ತಿಕೇ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸ್ಸ ಅಧಿಗತಾ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮನಸಿಕಾರೇನ ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಗೇಹೇ ಝಾಯನ್ತೇ ವೇದನಾಪರಿಗ್ಗಹಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿ ಕರೋನ್ತಿಯೋ ಕಾಚಿ ದುತಿಯಫಲಂ, ಕಾಚಿ ತತಿಯಫಲಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಕಾಲಮಕಂಸು। ಅಥ ಭಿಕ್ಖೂ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಞತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ತಾಸಂ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ಭಗವಾ ಚ ತಾಸಂ ಅರಿಯಫಲಾಧಿಗಮಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಭಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಞ್ಞೋ ಉತೇನಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಅನಿಪ್ಫಲಾ ಕಾಲಙ್ಕತಾ’’ತಿ।
Taṃ sutvā so pāsādaṃ abhiruyha koṭṭhāgārāni vivaritvā vatthāni telacāṭīsu temetvā thambhe veṭhetuṃ ārabhi. Atha naṃ sāmāvatīpamukhā itthiyo ‘‘kiṃ etaṃ cūḷapitā’’ti vadantiyo upasaṅkamiṃsu. ‘‘Ammā, rājā daḷhikammatthāya ime thambhe telapilotikāhi bandhāpeti , rājagehe nāma suyuttaduyuttaṃ dujjānaṃ, mā me santike hothā’’ti vatvā tā āgatā gabbhesu pavesetvā dvārāni pidahitvā bahi yantakaṃ datvā ādito paṭṭhāya aggiṃ dento otari. Sāmāvatī tāsaṃ ovādaṃ adāsi, ‘‘ammā, anamatagge saṃsāre vicarantīnaṃ evameva agginā jhāmattabhāvānaṃ buddhañāṇenapi paricchedo na sukaro, appamattā hothā’’ti. Tā satthu santike dhammaṃ sutvā adhigataphalāya viññātasāsanāya khujjuttarāya ariyasāvikāya sekkhapaṭisambhidāpattāya satthārā desitaniyāmeneva dhammaṃ desentiyā santike sotāpattiphalassa adhigatā antarantarā kammaṭṭhānamanasikārena yuttappayuttā gehe jhāyante vedanāpariggahakammaṭṭhānaṃ manasi karontiyo kāci dutiyaphalaṃ, kāci tatiyaphalaṃ pāpuṇitvā kālamakaṃsu. Atha bhikkhū kosambiyaṃ piṇḍāya carantā taṃ pavattiṃ ñatvā pacchābhattaṃ bhagavato ārocetvā tāsaṃ abhisamparāyaṃ pucchiṃsu. Bhagavā ca tāsaṃ ariyaphalādhigamaṃ bhikkhūnaṃ abhāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena rañño utenassa…pe… anipphalā kālaṅkatā’’ti.
ತತ್ಥ ಅನಿಪ್ಫಲಾತಿ ನ ನಿಪ್ಫಲಾ, ಸಮ್ಪತ್ತಸಾಮಞ್ಞಫಲಾ ಏವ ಕಾಲಙ್ಕತಾ। ತಾ ಪನ ಫಲಾನಿ ಪಟಿಲಭನ್ತಿಯೋ ಸಾಮಾವತಿಯಾ –
Tattha anipphalāti na nipphalā, sampattasāmaññaphalā eva kālaṅkatā. Tā pana phalāni paṭilabhantiyo sāmāvatiyā –
‘‘ಆರಮ್ಭಥ ನಿಕ್ಕಮಥ, ಯುಞ್ಜಥ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ।
‘‘Ārambhatha nikkamatha, yuñjatha buddhasāsane;
ಧುನಾಥ ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ನಳಾಗಾರಂವ ಕುಞ್ಜರೋ॥
Dhunātha maccuno senaṃ, naḷāgāraṃva kuñjaro.
‘‘ಯೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ, ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹಸ್ಸತಿ।
‘‘Yo imasmiṃ dhammavinaye, appamatto vihassati;
ಪಹಾಯ ಜಾತಿಸಂಸಾರಂ, ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮೫; ನೇತ್ತಿ॰ ೨೯) –
Pahāya jātisaṃsāraṃ, dukkhassantaṃ karissatī’’ti. (saṃ. ni. 1.185; netti. 29) –
ಗಾಥಾಹಿ ಓವದಿಯಮಾನಾ ವೇದನಾಪರಿಗ್ಗಹಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿ ಕರೋನ್ತಿಯೋ ವಿಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ದುತಿಯತತಿಯಫಲಾನಿ ಪಟಿಲಭಿಂಸು। ಖುಜ್ಜುತ್ತರಾ ಪನ ಆಯುಸೇಸಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ, ಪುಬ್ಬೇ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ತತೋ ಪಾಸಾದತೋ ಬಹಿ ಅಹೋಸಿ। ‘‘ದಸಯೋಜನನ್ತರೇ ಪಕ್ಕಾಮೀ’’ತಿ ಚ ವದನ್ತಿ। ಅಥ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಕಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಸುಂ, ‘‘ಆವುಸೋ, ಅನನುಚ್ಛವಿಕಂ ವತ ಅರಿಯಸಾವಿಕಾನಂ ಏವರೂಪಂ ಮರಣ’’ನ್ತಿ। ಸತ್ಥಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಇಮಾಯ ನಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ , ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯದಿಪಿ ತಾಸಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅಯುತ್ತಂ, ಪುಬ್ಬೇ ಕತಕಮ್ಮಸ್ಸ ಪನ ಯುತ್ತಮೇವ ತಾಹಿ ಲದ್ಧ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ತೇಹಿ ಯಾಚಿತೋ ಅತೀತಂ ಆಹರಿ।
Gāthāhi ovadiyamānā vedanāpariggahakammaṭṭhānaṃ manasi karontiyo vipassitvā dutiyatatiyaphalāni paṭilabhiṃsu. Khujjuttarā pana āyusesassa atthitāya, pubbe tādisassa kammassa akatattā ca tato pāsādato bahi ahosi. ‘‘Dasayojanantare pakkāmī’’ti ca vadanti. Atha bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ, ‘‘āvuso, ananucchavikaṃ vata ariyasāvikānaṃ evarūpaṃ maraṇa’’nti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte , ‘‘bhikkhave, yadipi tāsaṃ imasmiṃ attabhāve ayuttaṃ, pubbe katakammassa pana yuttameva tāhi laddha’’nti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
ಅತೀತೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೇ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇನ್ತೇ ಅಟ್ಠ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ರಞ್ಞೋ ನಿವೇಸನೇ ನಿಬದ್ಧಂ ಭುಞ್ಜನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಸತಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ತೇ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ। ತೇಸು ಸತ್ತ ಜನಾ ಹಿಮವನ್ತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಏಕೋ ನದೀತೀರಸಮೀಪೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ತಿಣಗಹನೇ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ನಿಸೀದತಿ। ಅಥೇಕದಿವಸಂ ರಾಜಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇಸು ಗತೇಸು ತಾಹಿ ಇತ್ಥೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉದಕಕೀಳಂ ಕೀಳಿತುಕಾಮೋ ತತ್ಥ ಗತೋ। ತಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ದಿವಸಭಾಗಂ ಉದಕೇ ಕೀಳಿತ್ವಾ ಸೀತಪೀಳಿತಾ ವಿಸಿಬ್ಬಿತುಕಾಮಾ ತಂ ತಿಣಗಹನಂ ಉಪರಿ ವಿಸುಕ್ಖತಿಣಸಞ್ಛನ್ನಂ ‘‘ತಿಣರಾಸೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಂ ದತ್ವಾ ತಿಣೇಸು ಝಾಯಿತ್ವಾ ಪತನ್ತೇಸು ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ರಞ್ಞೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಝಾಯತಿ, ತಂ ರಾಜಾ ಞತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇ ನಾಸೇಸ್ಸತಿ, ಸುದಡ್ಢಂ ನಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ದಾರುಆದೀನಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಉಪರಿ ರಾಸಿಂ ಕತ್ವಾ ಆಲಿಮ್ಪೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಝಾಯಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು। ತಾ ಪಠಮಂ ಅಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಹುತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಕಮ್ಮುನಾ ಬಜ್ಝಿಂಸು। ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ಪನ ಅನ್ತೋಸಮಾಪತ್ತಿಯಂ ಸಚೇ ದಾರೂನಂ ಸಕಟಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ಆಲಿಮ್ಪೇನ್ತಾ ಉಸುಮಾಕಾರಮತ್ತಮ್ಪಿ ಗಾಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಉಟ್ಠಾಯ ಯಥಾಸುಖಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತಾ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚಿತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನ ಅತ್ತಭಾವಸತೇ ಇಮಿನಾವ ನಿಯಾಮೇನ ಗೇಹೇ ಝಾಯಮಾನೇ ಝಾಯಿಂಸು। ಇದಂ ತಾಸಂ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಂ।
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente aṭṭha paccekabuddhā rañño nivesane nibaddhaṃ bhuñjanti. Pañcasatā itthiyo te upaṭṭhahanti. Tesu satta janā himavantaṃ gacchanti, eko nadītīrasamīpe ekasmiṃ tiṇagahane samāpattiyā nisīdati. Athekadivasaṃ rājā paccekabuddhesu gatesu tāhi itthīhi saddhiṃ udakakīḷaṃ kīḷitukāmo tattha gato. Tā itthiyo divasabhāgaṃ udake kīḷitvā sītapīḷitā visibbitukāmā taṃ tiṇagahanaṃ upari visukkhatiṇasañchannaṃ ‘‘tiṇarāsī’’ti saññāya parivāretvā aggiṃ datvā tiṇesu jhāyitvā patantesu paccekabuddhaṃ disvā ‘‘rañño paccekabuddho jhāyati, taṃ rājā ñatvā amhe nāsessati, sudaḍḍhaṃ naṃ karissāmā’’ti sabbā ito cito ca dāruādīni āharitvā tassa upari rāsiṃ katvā ālimpetvā ‘‘idāni jhāyissatī’’ti pakkamiṃsu. Tā paṭhamaṃ asañcetanikā hutvā idāni kammunā bajjhiṃsu. Paccekabuddhaṃ pana antosamāpattiyaṃ sace dārūnaṃ sakaṭasahassampi āharitvā ālimpentā usumākāramattampi gāhetuṃ na sakkonti, tasmā so sattame divase uṭṭhāya yathāsukhaṃ agamāsi. Tā tassa kammassa katattā bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni niraye paccitvā tasseva kammassa vipākāvasesena attabhāvasate imināva niyāmena gehe jhāyamāne jhāyiṃsu. Idaṃ tāsaṃ pubbakammaṃ.
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅರಿಯಫಲಾನಿ ಸಚ್ಛಾಕಂಸು, ರತನತ್ತಯಂ ಪಯಿರುಪಾಸಿಂಸು, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಅನಾಗಾಮಿನಿಯೋ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಸು ಉಪಪನ್ನಾ, ಇತರಾ ಕಾಚಿ ತಾವತಿಂಸೇಸು, ಕಾಚಿ ಯಾಮೇಸು, ಕಾಚಿ ತುಸಿತೇಸು, ಕಾಚಿ ನಿಮ್ಮಾನರತೀಸು, ಕಾಚಿ ಪರನಿಮ್ಮಿತವಸವತ್ತೀಸು ಉಪಪನ್ನಾ।
Yasmā pana te imasmiṃ attabhāve ariyaphalāni sacchākaṃsu, ratanattayaṃ payirupāsiṃsu, tasmā tattha anāgāminiyo suddhāvāsesu upapannā, itarā kāci tāvatiṃsesu, kāci yāmesu, kāci tusitesu, kāci nimmānaratīsu, kāci paranimmitavasavattīsu upapannā.
ರಾಜಾಪಿ ಖೋ ಉತೇನೋ ‘‘ಸಾಮಾವತಿಯಾ ಗೇಹಂ ಕಿರ ಝಾಯತೀ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ವೇಗೇನ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ತಂ ಪದೇಸಂ ತಾಸು ದಡ್ಢಾಸುಯೇವ ಸಮ್ಪಾಪುಣಿ। ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪನ ಗೇಹಂ ನಿಬ್ಬಾಪೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಬಲವದೋಮನಸ್ಸೋ ಮಾಗಣ್ಡಿಯಾಯ ತಥಾ ಕಾರಿತಭಾವಂ ಉಪಾಯೇನ ಞತ್ವಾ ಅರಿಯಸಾವಿಕಾಸು ಕತಾಪರಾಧಕಮ್ಮುನಾ ಚೋದಿಯಮಾನೋ ತಸ್ಸಾ ರಾಜಾಣಂ ಕಾರೇಸಿ ಸದ್ಧಿಂ ಞಾತಕೇಹಿ। ಏವಂ ಸಾ ಸಪರಿಜನಾ ಸಮಿತ್ತಬನ್ಧವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪುಣಿ।
Rājāpi kho uteno ‘‘sāmāvatiyā gehaṃ kira jhāyatī’’ti sutvā vegena āgacchantopi taṃ padesaṃ tāsu daḍḍhāsuyeva sampāpuṇi. Āgantvā pana gehaṃ nibbāpetvā uppannabalavadomanasso māgaṇḍiyāya tathā kāritabhāvaṃ upāyena ñatvā ariyasāvikāsu katāparādhakammunā codiyamāno tassā rājāṇaṃ kāresi saddhiṃ ñātakehi. Evaṃ sā saparijanā samittabandhavā anayabyasanaṃ pāpuṇi.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಸಾಮಾವತೀಪಮುಖಾನಂ ತಾಸಂ ಇತ್ಥೀನಂ ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ಅನಯಬ್ಯಸನಾಪತ್ತಿಹೇತುಂ, ಮಾಗಣ್ಡಿಯಾಯ ಚ ಸಮಿತ್ತಬನ್ಧವಾಯ ರಾಜಾಣಾಯ ಅನಯಬ್ಯಸನಾಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ ತದತ್ಥದೀಪನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃviditvāti etaṃ sāmāvatīpamukhānaṃ tāsaṃ itthīnaṃ aggimhi anayabyasanāpattihetuṃ, māgaṇḍiyāya ca samittabandhavāya rājāṇāya anayabyasanāpattinimittaṃ sabbākārato viditvā tadatthadīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋ ಲೋಕೋ, ಭಬ್ಬರೂಪೋವ ದಿಸ್ಸತೀತಿ ಯೋ ಇಧ ಸತ್ತಲೋಕೋ ಭಬ್ಬರೂಪೋವ ಹೇತುಸಮ್ಪನ್ನೋ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ದಿಸ್ಸತಿ, ಸೋಪಿ ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋ ಮೋಹೇನ ಪಲಿಗುಣ್ಠಿತೋ ಅತ್ತಹಿತಾಹಿತಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಹಿತೇ ನ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ಅಹಿತಂ ದುಕ್ಖಾವಹಂ ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಆಚಿನಾತಿ। ‘‘ಭವರೂಪೋವ ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋ ಮೋಹೇನ ಪಲಿಗುಣ್ಠಿತೋ, ತತೋ ಏವ ಭವರೂಪೋವ ಸಸ್ಸತಸಭಾವೋ ವಿಯಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ದಿಸ್ಸತಿ, ಅಜರಾಮರೋ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಯೇನ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಅಕತ್ತಬ್ಬಾನಿ ಕರೋತಿ।
Tattha mohasambandhano loko, bhabbarūpova dissatīti yo idha sattaloko bhabbarūpova hetusampanno viya hutvā dissati, sopi mohasambandhano mohena paliguṇṭhito attahitāhitaṃ ajānanto hite na paṭipajjati, ahitaṃ dukkhāvahaṃ bahuñca apuññaṃ ācināti. ‘‘Bhavarūpova dissatī’’tipi pāṭho. Tassattho – ayaṃ loko mohasambandhano mohena paliguṇṭhito, tato eva bhavarūpova sassatasabhāvo viyassa attā dissati, ajarāmaro viya upaṭṭhāti, yena pāṇātipātādīni akattabbāni karoti.
ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋ ಬಾಲೋ, ತಮಸಾ ಪರಿವಾರಿತೋ। ಸಸ್ಸತೋರಿವ ಖಾಯತೀತಿ ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋ ಏವ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋಪಿ ಅಯಂ ಅನ್ಧಬಾಲಲೋಕೋ ಅವಿಜ್ಜಾತಮಸಾ ಪರಿವಾರಿತೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯೇನ ಞಾಣೇನ ಅವಿಪರೀತಂ ಕಾಮೇ ಚ ಖನ್ಧೇ ಚ ‘‘ಅನಿಚ್ಚಾ ದುಕ್ಖಾ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಯಸ್ಮಾ ಬಾಲೋ ಅನ್ಧಪುಥುಜ್ಜನೋ ಅಞ್ಞಾಣತಮಸಾ ಸಮನ್ತತೋ ಪರಿವಾರಿತೋ ನಿವುತೋ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಕಾಮೂಪಧಿ ಕಿಲೇಸೂಪಧಿ ಖನ್ಧೂಪಧೀತಿ ಇಮೇಸಂ ಉಪಧೀನಂ ವಸೇನ ಚ ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋ, ತತೋ ಏವ ಚಸ್ಸ ಸೋಪಧಿಸ್ಸ ಪಸ್ಸತೋ ಸಸ್ಸತೋ ವಿಯ ನಿಚ್ಚೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಭಾವೀ ವಿಯ ಖಾಯತಿ। ‘‘ಅಸಸ್ಸತಿರಿವ ಖಾಯತೀ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಅತ್ತಾ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ವಿಜ್ಜತಿ ಉಪಲಬ್ಭತೀತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅಸಸ್ಸತಿ ಅನಿಚ್ಚೋತಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಸೋ ಉಪಧಿ ಮಿಚ್ಛಾಭಿನಿವೇಸವಸೇನ ಏಕದೇಸೋ ವಿಯ ಖಾಯತಿ, ಉಪಟ್ಠಹತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ರಕಾರೋ ಹಿ ಪದಸನ್ಧಿಕರೋ। ಪಸ್ಸತೋ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ ಯೋ ಪನ ಸಙ್ಖಾರೇ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅನಿಚ್ಚಾದಿವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸೇವ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಸಹಿತಾಯ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಸ್ಸತೋ ಜಾನತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೋ ರಾಗಾದಿಕಿಞ್ಚನಂ ನತ್ಥಿ, ಯೇನ ಸಂಸಾರೇ ಬಜ್ಝೇಯ್ಯ। ತಥಾ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಏವ ಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಆದಿಬನ್ಧನೇಹಿ ಸಂಸಾರೇ ಬದ್ಧೋ ಸಿಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Upadhibandhanobālo, tamasā parivārito. Sassatoriva khāyatīti na kevalañca mohasambandhano eva, apica kho upadhibandhanopi ayaṃ andhabālaloko avijjātamasā parivārito. Idaṃ vuttaṃ hoti – yena ñāṇena aviparītaṃ kāme ca khandhe ca ‘‘aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’’ti passeyya, tassa abhāvato yasmā bālo andhaputhujjano aññāṇatamasā samantato parivārito nivuto, tasmā so kāmūpadhi kilesūpadhi khandhūpadhīti imesaṃ upadhīnaṃ vasena ca upadhibandhano, tato eva cassa sopadhissa passato sassato viya nicco sabbakālabhāvī viya khāyati. ‘‘Asassatiriva khāyatī’’tipi pāṭho. Tassattho – attā sabbakālaṃ vijjati upalabbhatīti añño asassati aniccoti lokassa so upadhi micchābhinivesavasena ekadeso viya khāyati, upaṭṭhahatīti attho. Rakāro hi padasandhikaro. Passato natthi kiñcananti yo pana saṅkhāre pariggahetvā aniccādivasena vipassati, tasseva vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya yathābhūtaṃ passato jānato paṭivijjhato rāgādikiñcanaṃ natthi, yena saṃsāre bajjheyya. Tathā apassanto eva hi avijjātaṇhādiṭṭhiādibandhanehi saṃsāre baddho siyāti adhippāyo.
ದಸಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ಚೂಳವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।
Niṭṭhitā ca cūḷavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೧೦. ಉತೇನಸುತ್ತಂ • 10. Utenasuttaṃ
