Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཨུདཱན-ཨཊྛཀཐཱ • Udāna-aṭṭhakathā |
༡༠. ཨུཏེནསུཏྟཝཎྞནཱ
10. Utenasuttavaṇṇanā
༧༠. དསམེ རཉྙོ ཨུཏེནསྶཱཏི ཨུཏེནསྶ ནཱམ རཉྙོ, ཡོ ‘‘ཝཛྫིརཱཛཱ’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི། ཨུཡྻཱནགཏསྶཱཏི ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ནཏྠཾ ཨུཡྻཱནཾ གཏསྶ ། ཨནཱདརེ ཧི ཨིདཾ སཱམིཝཙནཾ, ‘‘ཨནྟེཔུར’’ནྟི པན པདཾ ཨཔེཀྑིཏྭཱ སམྦནྡྷེཔེཏཾ སཱམིཝཙནཾ ཧོཏི། ཀཱལངྐཏཱནཱིཏི ཨགྒིདཌྜྷཱནི ཧུཏྭཱ མཏཱནི ཧོནྟི། སཱམཱཝཏཱིཔམུཁཱནཱིཏི ཨེཏྠ ཀཱ པནཱཡཾ སཱམཱཝཏཱི, ཀཐཉྩ དཌྜྷཱཏི? ཝུཙྩཏེ, བྷདྡཝཏིཡཾ སེཊྛིནོ དྷཱིཏཱ གྷོསཀསེཊྛིནཱ དྷཱིཏུཊྛཱནེ ཋཔིཏཱ པཉྩསཏཨིཏྠིཔརིཝཱརཱ རཉྙོ ཨུཏེནསྶ ཨགྒམཧེསཱི མེཏྟཱཝིཧཱརབཧུལཱ ཨརིཡསཱཝིཀཱ སཱམཱཝཏཱི ནཱམ། ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པན ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ སཱམཱཝཏིཡཱ ཨུཔྤཏྟིཀཐཱ དྷམྨཔདཝཏྠུམྷི (དྷ॰ པ॰ ཨཊྛ॰ ༡.༢༠ སཱམཱཝཏཱིཝཏྠུ) ཝུཏྟནཡེན ཝེདིཏབྦཱ། མཱགཎྜིཡསྶ ནཱམ བྲཱཧྨཎསྶ དྷཱིཏཱ ཨཏྟནོ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ –
70. Dasame rañño utenassāti utenassa nāma rañño, yo ‘‘vajjirājā’’tipi vuccati. Uyyānagatassāti uyyānakīḷanatthaṃ uyyānaṃ gatassa . Anādare hi idaṃ sāmivacanaṃ, ‘‘antepura’’nti pana padaṃ apekkhitvā sambandhepetaṃ sāmivacanaṃ hoti. Kālaṅkatānīti aggidaḍḍhāni hutvā matāni honti. Sāmāvatīpamukhānīti ettha kā panāyaṃ sāmāvatī, kathañca daḍḍhāti? Vuccate, bhaddavatiyaṃ seṭṭhino dhītā ghosakaseṭṭhinā dhītuṭṭhāne ṭhapitā pañcasataitthiparivārā rañño utenassa aggamahesī mettāvihārabahulā ariyasāvikā sāmāvatī nāma. Ayamettha saṅkhepo, vitthārato pana ādito paṭṭhāya sāmāvatiyā uppattikathā dhammapadavatthumhi (dha. pa. aṭṭha. 1.20 sāmāvatīvatthu) vuttanayena veditabbā. Māgaṇḍiyassa nāma brāhmaṇassa dhītā attano mātāpitūnaṃ –
‘‘དིསྭཱན ཏཎྷཾ ཨརཏིཾ རགཉྩ,
‘‘Disvāna taṇhaṃ aratiṃ ragañca,
ནཱཧོསི ཚནྡོ ཨཔི མེཐུནསྨིཾ།
Nāhosi chando api methunasmiṃ;
ཀིམེཝིདཾ མུཏྟཀརཱིསཔུཎྞཾ,
Kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ,
པཱདཱཔི ནཾ སམྥུསིཏུཾ ན ཨིཙྪེ’’ཏི༎ (སུ॰ ནི॰ ༨༤༡) –
Pādāpi naṃ samphusituṃ na icche’’ti. (su. ni. 841) –
བྷགཝཏཱ དེསིཏཾ ཨིམཾ གཱཐཾ སུཏྭཱ སཏྠརི བདྡྷཱགྷཱཏཱ མཱགཎྜིཡཱ ཨཔརབྷཱགེ རཉྙཱ ཨུཏེནེན མཧེསིཊྛཱནེ ཋཔིཏཱ བྷགཝཏོ ཀོསམྦིཾ ཨུཔགཏབྷཱཝཾ, སཱམཱཝཏཱིཔམུཁཱནཉྩ པཉྩནྣཾ ཨིཏྠིསཏཱནཾ ཨུཔཱསིཀཱབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཨཱགཏོ ནཱམ སམཎོ གོཏམོ ཨིམཾ ནགརཾ, དཱནིསྶ ཀཏྟབྦཾ ཛཱནིསྶཱམི, ཨིམཱཔི ཏསྶ ཨུཔཊྛཱཡིཀཱ, ཨིམཱསམྤི སཱམཱཝཏཱིཔམུཁཱནཉྩ ཀཏྟབྦཾ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཨནེཀཔརིཡཱཡེཧི ཏཐཱགཏསྶ ཏཱསཉྩ ཨནཏྠཾ ཀཱཏུཾ ཝཱཡམིཏྭཱཔི ཨསཀྐོནྟཱི པུནེཀདིཝསཾ རཉྙཱ སདྡྷིཾ ཨུཡྻཱནཀཱིལ༹ཾ གཙྪནྟཱི ཙཱུལ༹པིཏུ སཱསནཾ པཧིཎི ‘‘སཱམཱཝཏིཡཱ པཱསཱདཾ གནྟྭཱ དུསྶཀོཊྛཱགཱརཏེལཀོཊྛཱགཱརཱནི ཝིཝརཱཔེཏྭཱ དུསྶཱནི ཏེལཙཱཊཱིསུ ཏེམེཏྭཱ ཐམྦྷེ ཝེཋེཏྭཱ ཏཱ སབྦཱ ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ དྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ བཧི ཡནྟཾ དཏྭཱ དཎྜདཱིཔིཀཱཧི གེཧེ ཨགྒིཾ དདམཱནོ ཨོཏརིཏྭཱ གཙྪཏཱུ’’ཏི།
Bhagavatā desitaṃ imaṃ gāthaṃ sutvā satthari baddhāghātā māgaṇḍiyā aparabhāge raññā utenena mahesiṭṭhāne ṭhapitā bhagavato kosambiṃ upagatabhāvaṃ, sāmāvatīpamukhānañca pañcannaṃ itthisatānaṃ upāsikābhāvaṃ ñatvā ‘‘āgato nāma samaṇo gotamo imaṃ nagaraṃ, dānissa kattabbaṃ jānissāmi, imāpi tassa upaṭṭhāyikā, imāsampi sāmāvatīpamukhānañca kattabbaṃ jānissāmī’’ti anekapariyāyehi tathāgatassa tāsañca anatthaṃ kātuṃ vāyamitvāpi asakkontī punekadivasaṃ raññā saddhiṃ uyyānakīḷaṃ gacchantī cūḷapitu sāsanaṃ pahiṇi ‘‘sāmāvatiyā pāsādaṃ gantvā dussakoṭṭhāgāratelakoṭṭhāgārāni vivarāpetvā dussāni telacāṭīsu temetvā thambhe veṭhetvā tā sabbā ekato katvā dvāraṃ pidahitvā bahi yantaṃ datvā daṇḍadīpikāhi gehe aggiṃ dadamāno otaritvā gacchatū’’ti.
ཏཾ སུཏྭཱ སོ པཱསཱདཾ ཨབྷིརུཡ྄ཧ ཀོཊྛཱགཱརཱནི ཝིཝརིཏྭཱ ཝཏྠཱནི ཏེལཙཱཊཱིསུ ཏེམེཏྭཱ ཐམྦྷེ ཝེཋེཏུཾ ཨཱརབྷི། ཨཐ ནཾ སཱམཱཝཏཱིཔམུཁཱ ཨིཏྠིཡོ ‘‘ཀིཾ ཨེཏཾ ཙཱུལ༹པིཏཱ’’ཏི ཝདནྟིཡོ ཨུཔསངྐམིཾསུ། ‘‘ཨམྨཱ, རཱཛཱ དལ༹ྷིཀམྨཏྠཱཡ ཨིམེ ཐམྦྷེ ཏེལཔིལོཏིཀཱཧི བནྡྷཱཔེཏི , རཱཛགེཧེ ནཱམ སུཡུཏྟདུཡུཏྟཾ དུཛྫཱནཾ, མཱ མེ སནྟིཀེ ཧོཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏཱ ཨཱགཏཱ གབྦྷེསུ པཝེསེཏྭཱ དྭཱརཱནི པིདཧིཏྭཱ བཧི ཡནྟཀཾ དཏྭཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཨགྒིཾ དེནྟོ ཨོཏརི། སཱམཱཝཏཱི ཏཱསཾ ཨོཝཱདཾ ཨདཱསི, ‘‘ཨམྨཱ, ཨནམཏགྒེ སཾསཱརེ ཝིཙརནྟཱིནཾ ཨེཝམེཝ ཨགྒིནཱ ཛྷཱམཏྟབྷཱཝཱནཾ བུདྡྷཉཱཎེནཔི པརིཙྪེདོ ན སུཀརོ, ཨཔྤམཏྟཱ ཧོཐཱ’’ཏི། ཏཱ སཏྠུ སནྟིཀེ དྷམྨཾ སུཏྭཱ ཨདྷིགཏཕལཱཡ ཝིཉྙཱཏསཱསནཱཡ ཁུཛྫུཏྟརཱཡ ཨརིཡསཱཝིཀཱཡ སེཀྑཔཊིསམྦྷིདཱཔཏྟཱཡ སཏྠཱརཱ དེསིཏནིཡཱམེནེཝ དྷམྨཾ དེསེནྟིཡཱ སནྟིཀེ སོཏཱཔཏྟིཕལསྶ ཨདྷིགཏཱ ཨནྟརནྟརཱ ཀམྨཊྛཱནམནསིཀཱརེན ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཱ གེཧེ ཛྷཱཡནྟེ ཝེདནཱཔརིགྒཧཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟིཡོ ཀཱཙི དུཏིཡཕལཾ, ཀཱཙི ཏཏིཡཕལཾ པཱཔུཎིཏྭཱ ཀཱལམཀཾསུ། ཨཐ བྷིཀྑཱུ ཀོསམྦིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ ཉཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེཏྭཱ ཏཱསཾ ཨབྷིསམྤརཱཡཾ པུཙྪིཾསུ། བྷགཝཱ ཙ ཏཱསཾ ཨརིཡཕལཱདྷིགམཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨབྷཱསི། ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན རཉྙོ ཨུཏེནསྶ…པེ॰… ཨནིཔྥལཱ ཀཱལངྐཏཱ’’ཏི།
Taṃ sutvā so pāsādaṃ abhiruyha koṭṭhāgārāni vivaritvā vatthāni telacāṭīsu temetvā thambhe veṭhetuṃ ārabhi. Atha naṃ sāmāvatīpamukhā itthiyo ‘‘kiṃ etaṃ cūḷapitā’’ti vadantiyo upasaṅkamiṃsu. ‘‘Ammā, rājā daḷhikammatthāya ime thambhe telapilotikāhi bandhāpeti , rājagehe nāma suyuttaduyuttaṃ dujjānaṃ, mā me santike hothā’’ti vatvā tā āgatā gabbhesu pavesetvā dvārāni pidahitvā bahi yantakaṃ datvā ādito paṭṭhāya aggiṃ dento otari. Sāmāvatī tāsaṃ ovādaṃ adāsi, ‘‘ammā, anamatagge saṃsāre vicarantīnaṃ evameva agginā jhāmattabhāvānaṃ buddhañāṇenapi paricchedo na sukaro, appamattā hothā’’ti. Tā satthu santike dhammaṃ sutvā adhigataphalāya viññātasāsanāya khujjuttarāya ariyasāvikāya sekkhapaṭisambhidāpattāya satthārā desitaniyāmeneva dhammaṃ desentiyā santike sotāpattiphalassa adhigatā antarantarā kammaṭṭhānamanasikārena yuttappayuttā gehe jhāyante vedanāpariggahakammaṭṭhānaṃ manasi karontiyo kāci dutiyaphalaṃ, kāci tatiyaphalaṃ pāpuṇitvā kālamakaṃsu. Atha bhikkhū kosambiyaṃ piṇḍāya carantā taṃ pavattiṃ ñatvā pacchābhattaṃ bhagavato ārocetvā tāsaṃ abhisamparāyaṃ pucchiṃsu. Bhagavā ca tāsaṃ ariyaphalādhigamaṃ bhikkhūnaṃ abhāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena rañño utenassa…pe… anipphalā kālaṅkatā’’ti.
ཏཏྠ ཨནིཔྥལཱཏི ན ནིཔྥལཱ, སམྤཏྟསཱམཉྙཕལཱ ཨེཝ ཀཱལངྐཏཱ། ཏཱ པན ཕལཱནི པཊིལབྷནྟིཡོ སཱམཱཝཏིཡཱ –
Tattha anipphalāti na nipphalā, sampattasāmaññaphalā eva kālaṅkatā. Tā pana phalāni paṭilabhantiyo sāmāvatiyā –
‘‘ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐ, ཡུཉྫཐ བུདྡྷསཱསནེ།
‘‘Ārambhatha nikkamatha, yuñjatha buddhasāsane;
དྷུནཱཐ མཙྩུནོ སེནཾ, ནལཱ༹གཱརཾཝ ཀུཉྫརོ༎
Dhunātha maccuno senaṃ, naḷāgāraṃva kuñjaro.
‘‘ཡོ ཨིམསྨིཾ དྷམྨཝིནཡེ, ཨཔྤམཏྟོ ཝིཧསྶཏི།
‘‘Yo imasmiṃ dhammavinaye, appamatto vihassati;
པཧཱཡ ཛཱཏིསཾསཱརཾ, དུཀྑསྶནྟཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི༎ (སཾ॰ ནི॰ ༡.༡༨༥; ནེཏྟི॰ ༢༩) –
Pahāya jātisaṃsāraṃ, dukkhassantaṃ karissatī’’ti. (saṃ. ni. 1.185; netti. 29) –
གཱཐཱཧི ཨོཝདིཡམཱནཱ ཝེདནཱཔརིགྒཧཀམྨཊྛཱནཾ མནསི ཀརོནྟིཡོ ཝིཔསྶིཏྭཱ དུཏིཡཏཏིཡཕལཱནི པཊིལབྷིཾསུ། ཁུཛྫུཏྟརཱ པན ཨཱཡུསེསསྶ ཨཏྠིཏཱཡ, པུབྦེ ཏཱདིསསྶ ཀམྨསྶ ཨཀཏཏྟཱ ཙ ཏཏོ པཱསཱདཏོ བཧི ཨཧོསི། ‘‘དསཡོཛནནྟརེ པཀྐཱམཱི’’ཏི ཙ ཝདནྟི། ཨཐ བྷིཀྑཱུ དྷམྨསབྷཱཡཾ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཨནནུཙྪཝིཀཾ ཝཏ ཨརིཡསཱཝིཀཱནཾ ཨེཝརཱུཔཾ མརཎ’’ནྟི། སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ , ‘‘བྷིཀྑཝེ, ཡདིཔི ཏཱསཾ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨཡུཏྟཾ, པུབྦེ ཀཏཀམྨསྶ པན ཡུཏྟམེཝ ཏཱཧི ལདྡྷ’’ནྟི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི།
Gāthāhi ovadiyamānā vedanāpariggahakammaṭṭhānaṃ manasi karontiyo vipassitvā dutiyatatiyaphalāni paṭilabhiṃsu. Khujjuttarā pana āyusesassa atthitāya, pubbe tādisassa kammassa akatattā ca tato pāsādato bahi ahosi. ‘‘Dasayojanantare pakkāmī’’ti ca vadanti. Atha bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ, ‘‘āvuso, ananucchavikaṃ vata ariyasāvikānaṃ evarūpaṃ maraṇa’’nti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte , ‘‘bhikkhave, yadipi tāsaṃ imasmiṃ attabhāve ayuttaṃ, pubbe katakammassa pana yuttameva tāhi laddha’’nti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ ཨཊྛ པཙྩེཀབུདྡྷཱ རཉྙོ ནིཝེསནེ ནིབདྡྷཾ བྷུཉྫནྟི། པཉྩསཏཱ ཨིཏྠིཡོ ཏེ ཨུཔཊྛཧནྟི། ཏེསུ སཏྟ ཛནཱ ཧིམཝནྟཾ གཙྪནྟི, ཨེཀོ ནདཱིཏཱིརསམཱིཔེ ཨེཀསྨིཾ ཏིཎགཧནེ སམཱཔཏྟིཡཱ ནིསཱིདཏི། ཨཐེཀདིཝསཾ རཱཛཱ པཙྩེཀབུདྡྷེསུ གཏེསུ ཏཱཧི ཨིཏྠཱིཧི སདྡྷིཾ ཨུདཀཀཱིལ༹ཾ ཀཱིལི༹ཏུཀཱམོ ཏཏྠ གཏོ། ཏཱ ཨིཏྠིཡོ དིཝསབྷཱགཾ ཨུདཀེ ཀཱིལི༹ཏྭཱ སཱིཏཔཱིལི༹ཏཱ ཝིསིབྦིཏུཀཱམཱ ཏཾ ཏིཎགཧནཾ ཨུཔརི ཝིསུཀྑཏིཎསཉྪནྣཾ ‘‘ཏིཎརཱསཱི’’ཏི སཉྙཱཡ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨགྒིཾ དཏྭཱ ཏིཎེསུ ཛྷཱཡིཏྭཱ པཏནྟེསུ པཙྩེཀབུདྡྷཾ དིསྭཱ ‘‘རཉྙོ པཙྩེཀབུདྡྷོ ཛྷཱཡཏི, ཏཾ རཱཛཱ ཉཏྭཱ ཨམྷེ ནཱསེསྶཏི, སུདཌྜྷཾ ནཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི སབྦཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ དཱརུཨཱདཱིནི ཨཱཧརིཏྭཱ ཏསྶ ཨུཔརི རཱསིཾ ཀཏྭཱ ཨཱལིམྤེཏྭཱ ‘‘ཨིདཱནི ཛྷཱཡིསྶཏཱི’’ཏི པཀྐམིཾསུ། ཏཱ པཋམཾ ཨསཉྩེཏནིཀཱ ཧུཏྭཱ ཨིདཱནི ཀམྨུནཱ བཛ྄ཛྷིཾསུ། པཙྩེཀབུདྡྷཾ པན ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ སཙེ དཱརཱུནཾ སཀཊསཧསྶམྤི ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཱལིམྤེནྟཱ ཨུསུམཱཀཱརམཏྟམྤི གཱཧེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཏསྨཱ སོ སཏྟམེ དིཝསེ ཨུཊྛཱཡ ཡཐཱསུཁཾ ཨགམཱསི། ཏཱ ཏསྶ ཀམྨསྶ ཀཏཏྟཱ བཧཱུནི ཝསྶསཧསྶཱནི བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི ནིརཡེ པཙྩིཏྭཱ ཏསྶེཝ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཱཝསེསེན ཨཏྟབྷཱཝསཏེ ཨིམིནཱཝ ནིཡཱམེན གེཧེ ཛྷཱཡམཱནེ ཛྷཱཡིཾསུ། ཨིདཾ ཏཱསཾ པུབྦཀམྨཾ།
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente aṭṭha paccekabuddhā rañño nivesane nibaddhaṃ bhuñjanti. Pañcasatā itthiyo te upaṭṭhahanti. Tesu satta janā himavantaṃ gacchanti, eko nadītīrasamīpe ekasmiṃ tiṇagahane samāpattiyā nisīdati. Athekadivasaṃ rājā paccekabuddhesu gatesu tāhi itthīhi saddhiṃ udakakīḷaṃ kīḷitukāmo tattha gato. Tā itthiyo divasabhāgaṃ udake kīḷitvā sītapīḷitā visibbitukāmā taṃ tiṇagahanaṃ upari visukkhatiṇasañchannaṃ ‘‘tiṇarāsī’’ti saññāya parivāretvā aggiṃ datvā tiṇesu jhāyitvā patantesu paccekabuddhaṃ disvā ‘‘rañño paccekabuddho jhāyati, taṃ rājā ñatvā amhe nāsessati, sudaḍḍhaṃ naṃ karissāmā’’ti sabbā ito cito ca dāruādīni āharitvā tassa upari rāsiṃ katvā ālimpetvā ‘‘idāni jhāyissatī’’ti pakkamiṃsu. Tā paṭhamaṃ asañcetanikā hutvā idāni kammunā bajjhiṃsu. Paccekabuddhaṃ pana antosamāpattiyaṃ sace dārūnaṃ sakaṭasahassampi āharitvā ālimpentā usumākāramattampi gāhetuṃ na sakkonti, tasmā so sattame divase uṭṭhāya yathāsukhaṃ agamāsi. Tā tassa kammassa katattā bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni niraye paccitvā tasseva kammassa vipākāvasesena attabhāvasate imināva niyāmena gehe jhāyamāne jhāyiṃsu. Idaṃ tāsaṃ pubbakammaṃ.
ཡསྨཱ པན ཏེ ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨརིཡཕལཱནི སཙྪཱཀཾསུ, རཏནཏྟཡཾ པཡིརུཔཱསིཾསུ, ཏསྨཱ ཏཏྠ ཨནཱགཱམིནིཡོ སུདྡྷཱཝཱསེསུ ཨུཔཔནྣཱ, ཨིཏརཱ ཀཱཙི ཏཱཝཏིཾསེསུ, ཀཱཙི ཡཱམེསུ, ཀཱཙི ཏུསིཏེསུ, ཀཱཙི ནིམྨཱནརཏཱིསུ, ཀཱཙི པརནིམྨིཏཝསཝཏྟཱིསུ ཨུཔཔནྣཱ།
Yasmā pana te imasmiṃ attabhāve ariyaphalāni sacchākaṃsu, ratanattayaṃ payirupāsiṃsu, tasmā tattha anāgāminiyo suddhāvāsesu upapannā, itarā kāci tāvatiṃsesu, kāci yāmesu, kāci tusitesu, kāci nimmānaratīsu, kāci paranimmitavasavattīsu upapannā.
རཱཛཱཔི ཁོ ཨུཏེནོ ‘‘སཱམཱཝཏིཡཱ གེཧཾ ཀིར ཛྷཱཡཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ཝེགེན ཨཱགཙྪནྟོཔི ཏཾ པདེསཾ ཏཱསུ དཌྜྷཱསུཡེཝ སམྤཱཔུཎི། ཨཱགནྟྭཱ པན གེཧཾ ནིབྦཱཔེཏྭཱ ཨུཔྤནྣབལཝདོམནསྶོ མཱགཎྜིཡཱཡ ཏཐཱ ཀཱརིཏབྷཱཝཾ ཨུཔཱཡེན ཉཏྭཱ ཨརིཡསཱཝིཀཱསུ ཀཏཱཔརཱདྷཀམྨུནཱ ཙོདིཡམཱནོ ཏསྶཱ རཱཛཱཎཾ ཀཱརེསི སདྡྷིཾ ཉཱཏཀེཧི། ཨེཝཾ སཱ སཔརིཛནཱ སམིཏྟབནྡྷཝཱ ཨནཡབྱསནཾ པཱཔུཎི།
Rājāpi kho uteno ‘‘sāmāvatiyā gehaṃ kira jhāyatī’’ti sutvā vegena āgacchantopi taṃ padesaṃ tāsu daḍḍhāsuyeva sampāpuṇi. Āgantvā pana gehaṃ nibbāpetvā uppannabalavadomanasso māgaṇḍiyāya tathā kāritabhāvaṃ upāyena ñatvā ariyasāvikāsu katāparādhakammunā codiyamāno tassā rājāṇaṃ kāresi saddhiṃ ñātakehi. Evaṃ sā saparijanā samittabandhavā anayabyasanaṃ pāpuṇi.
ཨེཏམཏྠཾ ཝིདིཏྭཱཏི ཨེཏཾ སཱམཱཝཏཱིཔམུཁཱནཾ ཏཱསཾ ཨིཏྠཱིནཾ ཨགྒིམྷི ཨནཡབྱསནཱཔཏྟིཧེཏུཾ, མཱགཎྜིཡཱཡ ཙ སམིཏྟབནྡྷཝཱཡ རཱཛཱཎཱཡ ཨནཡབྱསནཱཔཏྟིནིམིཏྟཾ སབྦཱཀཱརཏོ ཝིདིཏྭཱ ཏདཏྠདཱིཔནཾ ཨིམཾ ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི།
Etamatthaṃviditvāti etaṃ sāmāvatīpamukhānaṃ tāsaṃ itthīnaṃ aggimhi anayabyasanāpattihetuṃ, māgaṇḍiyāya ca samittabandhavāya rājāṇāya anayabyasanāpattinimittaṃ sabbākārato viditvā tadatthadīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ཏཏྠ མོཧསམྦནྡྷནོ ལོཀོ, བྷབྦརཱུཔོཝ དིསྶཏཱིཏི ཡོ ཨིདྷ སཏྟལོཀོ བྷབྦརཱུཔོཝ ཧེཏུསམྤནྣོ ཝིཡ ཧུཏྭཱ དིསྶཏི, སོཔི མོཧསམྦནྡྷནོ མོཧེན པལིགུཎྛིཏོ ཨཏྟཧིཏཱཧིཏཾ ཨཛཱནནྟོ ཧིཏེ ན པཊིཔཛྫཏི, ཨཧིཏཾ དུཀྑཱཝཧཾ བཧུཉྩ ཨཔུཉྙཾ ཨཱཙིནཱཏི། ‘‘བྷཝརཱུཔོཝ དིསྶཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ། ཏསྶཏྠོ – ཨཡཾ ལོཀོ མོཧསམྦནྡྷནོ མོཧེན པལིགུཎྛིཏོ, ཏཏོ ཨེཝ བྷཝརཱུཔོཝ སསྶཏསབྷཱཝོ ཝིཡསྶ ཨཏྟཱ དིསྶཏི, ཨཛརཱམརོ ཝིཡ ཨུཔཊྛཱཏི, ཡེན པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ཨཀཏྟབྦཱནི ཀརོཏི།
Tattha mohasambandhano loko, bhabbarūpova dissatīti yo idha sattaloko bhabbarūpova hetusampanno viya hutvā dissati, sopi mohasambandhano mohena paliguṇṭhito attahitāhitaṃ ajānanto hite na paṭipajjati, ahitaṃ dukkhāvahaṃ bahuñca apuññaṃ ācināti. ‘‘Bhavarūpova dissatī’’tipi pāṭho. Tassattho – ayaṃ loko mohasambandhano mohena paliguṇṭhito, tato eva bhavarūpova sassatasabhāvo viyassa attā dissati, ajarāmaro viya upaṭṭhāti, yena pāṇātipātādīni akattabbāni karoti.
ཨུཔདྷིབནྡྷནོ བཱལོ, ཏམསཱ པརིཝཱརིཏོ། སསྶཏོརིཝ ཁཱཡཏཱིཏི ན ཀེཝལཉྩ མོཧསམྦནྡྷནོ ཨེཝ, ཨཔིཙ ཁོ ཨུཔདྷིབནྡྷནོཔི ཨཡཾ ཨནྡྷབཱལལོཀོ ཨཝིཛྫཱཏམསཱ པརིཝཱརིཏོ། ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡེན ཉཱཎེན ཨཝིཔརཱིཏཾ ཀཱམེ ཙ ཁནྡྷེ ཙ ‘‘ཨནིཙྩཱ དུཀྑཱ ཝིཔརིཎཱམདྷམྨཱ’’ཏི པསྶེཡྻ, ཏསྶ ཨབྷཱཝཏོ ཡསྨཱ བཱལོ ཨནྡྷཔུཐུཛྫནོ ཨཉྙཱཎཏམསཱ སམནྟཏོ པརིཝཱརིཏོ ནིཝུཏོ, ཏསྨཱ སོ ཀཱམཱུཔདྷི ཀིལེསཱུཔདྷི ཁནྡྷཱུཔདྷཱིཏི ཨིམེསཾ ཨུཔདྷཱིནཾ ཝསེན ཙ ཨུཔདྷིབནྡྷནོ, ཏཏོ ཨེཝ ཙསྶ སོཔདྷིསྶ པསྶཏོ སསྶཏོ ཝིཡ ནིཙྩོ སབྦཀཱལབྷཱཝཱི ཝིཡ ཁཱཡཏི། ‘‘ཨསསྶཏིརིཝ ཁཱཡཏཱི’’ཏིཔི པཱཋོ། ཏསྶཏྠོ – ཨཏྟཱ སབྦཀཱལཾ ཝིཛྫཏི ཨུཔལབྦྷཏཱིཏི ཨཉྙོ ཨསསྶཏི ཨནིཙྩོཏི ལོཀསྶ སོ ཨུཔདྷི མིཙྪཱབྷིནིཝེསཝསེན ཨེཀདེསོ ཝིཡ ཁཱཡཏི, ཨུཔཊྛཧཏཱིཏི ཨཏྠོ། རཀཱརོ ཧི པདསནྡྷིཀརོ། པསྶཏོ ནཏྠི ཀིཉྩནནྟི ཡོ པན སངྑཱརེ པརིགྒཧེཏྭཱ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ཝིཔསྶཏི, ཏསྶེཝ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱསཧིཏཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ཡཐཱབྷཱུཏཾ པསྶཏོ ཛཱནཏོ པཊིཝིཛ྄ཛྷཏོ རཱགཱདིཀིཉྩནཾ ནཏྠི, ཡེན སཾསཱརེ བཛ྄ཛྷེཡྻ། ཏཐཱ ཨཔསྶནྟོ ཨེཝ ཧི ཨཝིཛྫཱཏཎྷཱདིཊྛིཨཱདིབནྡྷནེཧི སཾསཱརེ བདྡྷོ སིཡཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ།
Upadhibandhanobālo, tamasā parivārito. Sassatoriva khāyatīti na kevalañca mohasambandhano eva, apica kho upadhibandhanopi ayaṃ andhabālaloko avijjātamasā parivārito. Idaṃ vuttaṃ hoti – yena ñāṇena aviparītaṃ kāme ca khandhe ca ‘‘aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’’ti passeyya, tassa abhāvato yasmā bālo andhaputhujjano aññāṇatamasā samantato parivārito nivuto, tasmā so kāmūpadhi kilesūpadhi khandhūpadhīti imesaṃ upadhīnaṃ vasena ca upadhibandhano, tato eva cassa sopadhissa passato sassato viya nicco sabbakālabhāvī viya khāyati. ‘‘Asassatiriva khāyatī’’tipi pāṭho. Tassattho – attā sabbakālaṃ vijjati upalabbhatīti añño asassati aniccoti lokassa so upadhi micchābhinivesavasena ekadeso viya khāyati, upaṭṭhahatīti attho. Rakāro hi padasandhikaro. Passato natthi kiñcananti yo pana saṅkhāre pariggahetvā aniccādivasena vipassati, tasseva vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya yathābhūtaṃ passato jānato paṭivijjhato rāgādikiñcanaṃ natthi, yena saṃsāre bajjheyya. Tathā apassanto eva hi avijjātaṇhādiṭṭhiādibandhanehi saṃsāre baddho siyāti adhippāyo.
དསམསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ནིཊྛིཏཱ ཙ ཙཱུལ༹ཝགྒཝཎྞནཱ།
Niṭṭhitā ca cūḷavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / ཁུདྡཀནིཀཱཡ • Khuddakanikāya / ཨུདཱནཔཱལི༹ • Udānapāḷi / ༡༠. ཨུཏེནསུཏྟཾ • 10. Utenasuttaṃ