| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮಾನವತ್ಥು-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
೧೦. (ಉತ್ತರ) ಪಾಯಾಸಿವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ
10. (Uttara) pāyāsivimānavaṇṇanā
ಯಾ ದೇವರಾಜಸ್ಸ ಸಭಾ ಸುಧಮ್ಮಾತಿ ಉತ್ತರವಿಮಾನಂ। ತಸ್ಸ ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಭಗವತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಧಾತುವಿಭಾಗೇ ಚ ಕತೇ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಥೂಪೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪಿಯಮಾನೇಸು ಧಮ್ಮವಿನಯಂ ಸಙ್ಗಾಯಿತುಂ ಉಚ್ಚಿನಿತ್ವಾ ಗಹಿತೇಸು ಮಹಾಕಸ್ಸಪಪ್ಪಮುಖೇಸು ಮಹಾಥೇರೇಸು ಯಾವ ವಸ್ಸೂಪಗಮನಾ ಅಞ್ಞೇಸು ಚ ಥೇರೇಸು ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಸನ್ತೇಸು ಆಯಸ್ಮಾ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸೇತಬ್ಯನಗರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಿಂಸಪಾವನೇ ವಸಿ। ಅಥ ಪಾಯಾಸಿ ರಾಜಞ್ಞೋ ಥೇರಸ್ಸ ತತ್ಥ ವಸನಭಾವಂ ಸುತ್ವಾ ಮಹತಾ ಜನಕಾಯೇನ ಪರಿವುತೋ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಕತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅತ್ತನೋ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಪವೇದೇಸಿ। ಅಥ ನಂ ಥೇರೋ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೂದಾಹರಣಾದೀಹಿ ಪರಲೋಕಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಅನೇಕವಿಹಿತಹೇತೂಪಮಾಲಙ್ಕತಂ ದಿಟ್ಠಿಗಣ್ಠಿವಿನಿವೇಠನಂ ನಾನಾನಯವಿಚಿತ್ತಂ ಪಾಯಾಸಿಸುತ್ತಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೪೦೬ ಆದಯೋ) ದೇಸೇತ್ವಾ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪದಾಯಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ।
Yā devarājassa sabhā sudhammāti uttaravimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavati parinibbute dhātuvibhāge ca kate tattha tattha thūpesu patiṭṭhāpiyamānesu dhammavinayaṃ saṅgāyituṃ uccinitvā gahitesu mahākassapappamukhesu mahātheresu yāva vassūpagamanā aññesu ca theresu attano attano parisāya saddhiṃ tattha tattha vasantesu āyasmā kumārakassapo pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ setabyanagaraṃ gantvā siṃsapāvane vasi. Atha pāyāsi rājañño therassa tattha vasanabhāvaṃ sutvā mahatā janakāyena parivuto taṃ upasaṅkamitvā paṭisanthāraṃ katvā nisinno attano diṭṭhigataṃ pavedesi. Atha naṃ thero candimasūriyūdāharaṇādīhi paralokassa atthibhāvaṃ pakāsento anekavihitahetūpamālaṅkataṃ diṭṭhigaṇṭhiviniveṭhanaṃ nānānayavicittaṃ pāyāsisuttaṃ (dī. ni. 2.406 ādayo) desetvā taṃ diṭṭhisampadāyaṃ patiṭṭhāpesi.
ಸೋ ವಿಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಪಣದ್ಧಿಕಾದೀನಂ ದಾನಂ ದೇನ್ತೋ ಅನುಳಾರಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಲೂಖಂ ಅದಾಸಿ ಘಾಸಚ್ಛಾದನಮತ್ತಂ ಕಣಾಜಕಂ ಬಿಲಙ್ಗದುತಿಯಂ ಸಾಣಾನಿ ಚ ವತ್ಥಾನಿ । ಏವಂ ಪನ ಅಸಕ್ಕಚ್ಚದಾನಂ ದತ್ವಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಹೀನಕಾಯಂ ಉಪಪಜ್ಜಿ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ। ತಸ್ಸ ಪನ ಕಿಚ್ಚಾಕಿಚ್ಚೇಸು ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತೋ ಉತ್ತರೋ ನಾಮ ಮಾಣವೋ ಅಹೋಸಿ ದಾನೇ ಬ್ಯಾವಟೋ। ಸೋ ಸಕ್ಕಚ್ಚದಾನಂ ದತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ, ತಸ್ಸ ದ್ವಾದಸಯೋಜನಿಕಂ ವಿಮಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸೋ ಕತಞ್ಞುತಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ ಸಹ ವಿಮಾನೇನ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವಿಮಾನತೋ ಓರುಯ್ಹ ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಂ ಥೇರೋ –
So visuddhadiṭṭhiko hutvā samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikādīnaṃ dānaṃ dento anuḷārajjhāsayatāya lūkhaṃ adāsi ghāsacchādanamattaṃ kaṇājakaṃ bilaṅgadutiyaṃ sāṇāni ca vatthāni . Evaṃ pana asakkaccadānaṃ datvā kāyassa bhedā hīnakāyaṃ upapajji cātumahārājikānaṃ sahabyataṃ. Tassa pana kiccākiccesu yuttappayutto uttaro nāma māṇavo ahosi dāne byāvaṭo. So sakkaccadānaṃ datvā tāvatiṃsakāyaṃ upapanno, tassa dvādasayojanikaṃ vimānaṃ nibbatti. So kataññutaṃ vibhāvento saha vimānena kumārakassapattheraṃ upasaṅkamitvā vimānato oruyha pañcapatiṭṭhitena vanditvā añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi. Taṃ thero –
೧೧೦೮.
1108.
‘‘ಯಾ ದೇವರಾಜಸ್ಸ ಸಭಾ ಸುಧಮ್ಮಾ, ಯತ್ಥಚ್ಛತಿ ದೇವಸಙ್ಘೋ ಸಮಗ್ಗೋ।
‘‘Yā devarājassa sabhā sudhammā, yatthacchati devasaṅgho samaggo;
ತಥೂಪಮಂ ತುಯ್ಹಮಿದಂ ವಿಮಾನಂ, ಓಭಾಸಯಂ ತಿಟ್ಠತಿ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇ॥
Tathūpamaṃ tuyhamidaṃ vimānaṃ, obhāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe.
೧೧೦೯.
1109.
‘‘ದೇವಿದ್ಧಿಪತ್ತೋಸಿ ಮಹಾನುಭಾವೋ…ಪೇ॰…
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo…pe…
ವಣ್ಣೋ ಚ ತೇ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪಭಾಸತೀ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಾಹಿ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿ।
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti. – gāthāhi paṭipucchi;
೧೧೧೦.
1110.
‘‘ಸೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಅತ್ತಮನೋ…ಪೇ॰… ಯಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ’’॥
‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
೧೧೧೧.
1111.
‘‘ಅಹಂ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಮನುಸ್ಸಭೂತೋ, ರಞ್ಞೋ ಪಾಯಾಸಿಸ್ಸ ಅಹೋಸಿಂ ಮಾಣವೋ।
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, rañño pāyāsissa ahosiṃ māṇavo;
ಲದ್ಧಾ ಧನಂ ಸಂವಿಭಾಗಂ ಅಕಾಸಿಂ, ಪಿಯಾ ಚ ಮೇ ಸೀಲವನ್ತೋ ಅಹೇಸುಂ।
Laddhā dhanaṃ saṃvibhāgaṃ akāsiṃ, piyā ca me sīlavanto ahesuṃ;
ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ, ಸಕ್ಕಚ್ಚ ದಾನಂ ವಿಪುಲಂ ಅದಾಸಿಂ॥
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
೧೧೧೨.
1112.
‘‘ತೇನ ಮೇತಾದಿಸೋ ವಣ್ಣೋ…ಪೇ॰…
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…
ವಣ್ಣೋ ಚ ಮೇ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪಭಾಸತೀ’’ತಿ॥ –
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti. –
ಸೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।
So devaputto tassa imāhi gāthāhi byākāsi.
೧೧೦೮. ತತ್ಥ ದೇವರಾಜಸ್ಸಾತಿ ಸಕ್ಕಸ್ಸ। ಸಭಾ ಸುಧಮ್ಮಾತಿ ಏವಂನಾಮಕಂ ಸನ್ಥಾಗಾರಂ। ಯತ್ಥಾತಿ ಯಸ್ಸಂ ಸಭಾಯಂ। ಅಚ್ಛತೀತಿ ನಿಸೀದತಿ। ದೇವಸಙ್ಘೋತಿ ತಾವತಿಂಸದೇವಕಾಯೋ। ಸಮಗ್ಗೋತಿ ಸಹಿತೋ ಸನ್ನಿಪತಿತೋ।
1108. Tattha devarājassāti sakkassa. Sabhā sudhammāti evaṃnāmakaṃ santhāgāraṃ. Yatthāti yassaṃ sabhāyaṃ. Acchatīti nisīdati. Devasaṅghoti tāvatiṃsadevakāyo. Samaggoti sahito sannipatito.
೧೧೧೧. ಪಾಯಾಸಿಸ್ಸ ಅಹೋಸಿಂ ಮಾಣವೋತಿ ಪಾಯಾಸಿರಾಜಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಾಕಿಚ್ಚಕರೋ ದಹರತಾಯ ಮಾಣವೋ, ನಾಮೇನ ಪನ ಉತ್ತರೋ ನಾಮ ಅಹೋಸಿಂ। ಸಂವಿಭಾಗಂ ಅಕಾಸಿನ್ತಿ ಅಹಮೇವ ಅಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಯಥಾಲದ್ಧಂ ಧನಂ ದಾನಮುಖೇ ಪರಿಚ್ಚಜನವಸೇನ ಸಂವಿಭಜನಂ ಅಕಾಸಿಂ। ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತೋತಿ ವಚನಸೇಸೋ। ಅಥ ವಾ ದಾನಂ ವಿಪುಲಂ ಅದಾಸಿಂ। ಕಥಂ? ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ। ಕೀದಿಸಂ? ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚಾತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
1111.Pāyāsissaahosiṃ māṇavoti pāyāsirājaññassa kiccākiccakaro daharatāya māṇavo, nāmena pana uttaro nāma ahosiṃ. Saṃvibhāgaṃ akāsinti ahameva abhuñjitvā yathāladdhaṃ dhanaṃ dānamukhe pariccajanavasena saṃvibhajanaṃ akāsiṃ. Annañca pānañca pariccajantoti vacanaseso. Atha vā dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ. Kathaṃ? Sakkaccaṃ. Kīdisaṃ? Annañca pānañcāti yojetabbaṃ.
(ಉತ್ತರ) ಪಾಯಾಸಿವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
(Uttara) pāyāsivimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಇತಿ ಪರಮತ್ಥದೀಪನಿಯಾ ಖುದ್ದಕ-ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ವಿಮಾನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ
Iti paramatthadīpaniyā khuddaka-aṭṭhakathāya vimānavatthusmiṃ
ದಸವತ್ಥುಪಟಿಮಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಛಟ್ಠಸ್ಸ ಪಾಯಾಸಿವಗ್ಗಸ್ಸ
Dasavatthupaṭimaṇḍitassa chaṭṭhassa pāyāsivaggassa
ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Atthavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ವಿಮಾನವತ್ಥುಪಾಳಿ • Vimānavatthupāḷi / ೧೦. (ಉತ್ತರ) ಪಾಯಾಸಿವಿಮಾನವತ್ಥು • 10. (Uttara) pāyāsivimānavatthu
