| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමානවත්‌ථු-අට්‌ඨකථා • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
10. (උත්‌තර) පායාසිවිමානවණ්‌ණනා
10. (Uttara) pāyāsivimānavaṇṇanā
යා දෙවරාජස්‌ස සභා සුධම්‌මාති උත්‌තරවිමානං. තස්‌ස කා උප්‌පත්‌ති? භගවති පරිනිබ්‌බුතෙ ධාතුවිභාගෙ ච කතෙ තත්‌ථ තත්‌ථ ථූපෙසු පතිට්‌ඨාපියමානෙසු ධම්‌මවිනයං සඞ්‌ගායිතුං උච්‌චිනිත්‌වා ගහිතෙසු මහාකස්‌සපප්‌පමුඛෙසු මහාථෙරෙසු යාව වස්‌සූපගමනා අඤ්‌ඤෙසු ච ථෙරෙසු අත්‌තනො අත්‌තනො පරිසාය සද්‌ධිං තත්‌ථ තත්‌ථ වසන්‌තෙසු ආයස්‌මා කුමාරකස්‌සපො පඤ්‌චහි භික්‌ඛුසතෙහි සද්‌ධිං සෙතබ්‍යනගරං ගන්‌ත්‌වා සිංසපාවනෙ වසි. අථ පායාසි රාජඤ්‌ඤො ථෙරස්‌ස තත්‌ථ වසනභාවං සුත්‌වා මහතා ජනකායෙන පරිවුතො තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පටිසන්‌ථාරං කත්‌වා නිසින්‌නො අත්‌තනො දිට්‌ඨිගතං පවෙදෙසි. අථ නං ථෙරො චන්‌දිමසූරියූදාහරණාදීහි පරලොකස්‌ස අත්‌ථිභාවං පකාසෙන්‌තො අනෙකවිහිතහෙතූපමාලඞ්‌කතං දිට්‌ඨිගණ්‌ඨිවිනිවෙඨනං නානානයවිචිත්‌තං පායාසිසුත්‌තං (දී. නි. 2.406 ආදයො) දෙසෙත්‌වා තං දිට්‌ඨිසම්‌පදායං පතිට්‌ඨාපෙසි.
Yā devarājassa sabhā sudhammāti uttaravimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavati parinibbute dhātuvibhāge ca kate tattha tattha thūpesu patiṭṭhāpiyamānesu dhammavinayaṃ saṅgāyituṃ uccinitvā gahitesu mahākassapappamukhesu mahātheresu yāva vassūpagamanā aññesu ca theresu attano attano parisāya saddhiṃ tattha tattha vasantesu āyasmā kumārakassapo pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ setabyanagaraṃ gantvā siṃsapāvane vasi. Atha pāyāsi rājañño therassa tattha vasanabhāvaṃ sutvā mahatā janakāyena parivuto taṃ upasaṅkamitvā paṭisanthāraṃ katvā nisinno attano diṭṭhigataṃ pavedesi. Atha naṃ thero candimasūriyūdāharaṇādīhi paralokassa atthibhāvaṃ pakāsento anekavihitahetūpamālaṅkataṃ diṭṭhigaṇṭhiviniveṭhanaṃ nānānayavicittaṃ pāyāsisuttaṃ (dī. ni. 2.406 ādayo) desetvā taṃ diṭṭhisampadāyaṃ patiṭṭhāpesi.
සො විසුද්‌ධදිට්‌ඨිකො හුත්‌වා සමණබ්‍රාහ්‌මණකපණද්‌ධිකාදීනං දානං දෙන්‌තො අනුළාරජ්‌ඣාසයතාය ලූඛං අදාසි ඝාසච්‌ඡාදනමත්‌තං කණාජකං බිලඞ්‌ගදුතියං සාණානි ච වත්‌ථානි . එවං පන අසක්‌කච්‌චදානං දත්‌වා කායස්‌ස භෙදා හීනකායං උපපජ්‌ජි චාතුමහාරාජිකානං සහබ්‍යතං. තස්‌ස පන කිච්‌චාකිච්‌චෙසු යුත්‌තප්‌පයුත්‌තො උත්‌තරො නාම මාණවො අහොසි දානෙ බ්‍යාවටො. සො සක්‌කච්‌චදානං දත්‌වා තාවතිංසකායං උපපන්‌නො, තස්‌ස ද්‌වාදසයොජනිකං විමානං නිබ්‌බත්‌ති. සො කතඤ්‌ඤුතං විභාවෙන්‌තො සහ විමානෙන කුමාරකස්‌සපත්‌ථෙරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා විමානතො ඔරුය්‌හ පඤ්‌චපතිට්‌ඨිතෙන වන්‌දිත්‌වා අඤ්‌ජලිං පග්‌ගය්‌හ අට්‌ඨාසි. තං ථෙරො –
So visuddhadiṭṭhiko hutvā samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikādīnaṃ dānaṃ dento anuḷārajjhāsayatāya lūkhaṃ adāsi ghāsacchādanamattaṃ kaṇājakaṃ bilaṅgadutiyaṃ sāṇāni ca vatthāni . Evaṃ pana asakkaccadānaṃ datvā kāyassa bhedā hīnakāyaṃ upapajji cātumahārājikānaṃ sahabyataṃ. Tassa pana kiccākiccesu yuttappayutto uttaro nāma māṇavo ahosi dāne byāvaṭo. So sakkaccadānaṃ datvā tāvatiṃsakāyaṃ upapanno, tassa dvādasayojanikaṃ vimānaṃ nibbatti. So kataññutaṃ vibhāvento saha vimānena kumārakassapattheraṃ upasaṅkamitvā vimānato oruyha pañcapatiṭṭhitena vanditvā añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi. Taṃ thero –
1108.
1108.
‘‘යා දෙවරාජස්‌ස සභා සුධම්‌මා, යත්‌ථච්‌ඡති දෙවසඞ්‌ඝො සමග්‌ගො;
‘‘Yā devarājassa sabhā sudhammā, yatthacchati devasaṅgho samaggo;
තථූපමං තුය්‌හමිදං විමානං, ඔභාසයං තිට්‌ඨති අන්‌තලික්‌ඛෙ.
Tathūpamaṃ tuyhamidaṃ vimānaṃ, obhāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe.
1109.
1109.
‘‘දෙවිද්‌ධිපත්‌තොසි මහානුභාවො…පෙ.…
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo…pe…
වණ්‌ණො ච තෙ සබ්‌බදිසා පභාසතී’’ති. – ගාථාහි පටිපුච්‌ඡි;
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti. – gāthāhi paṭipucchi;
1110.
1110.
‘‘සො දෙවපුත්‌තො අත්‌තමනො…පෙ.… යස්‌ස කම්‌මස්‌සිදං ඵලං’’.
‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
1111.
1111.
‘‘අහං මනුස්‌සෙසු මනුස්‌සභූතො, රඤ්‌ඤො පායාසිස්‌ස අහොසිං මාණවො;
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, rañño pāyāsissa ahosiṃ māṇavo;
ලද්‌ධා ධනං සංවිභාගං අකාසිං, පියා ච මෙ සීලවන්‌තො අහෙසුං;
Laddhā dhanaṃ saṃvibhāgaṃ akāsiṃ, piyā ca me sīlavanto ahesuṃ;
අන්‌නඤ්‌ච පානඤ්‌ච පසන්‌නචිත්‌තො, සක්‌කච්‌ච දානං විපුලං අදාසිං.
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
1112.
1112.
‘‘තෙන මෙතාදිසො වණ්‌ණො…පෙ.…
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…
වණ්‌ණො ච මෙ සබ්‌බදිසා පභාසතී’’ති. –
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti. –
සො දෙවපුත්‌තො තස්‌ස ඉමාහි ගාථාහි බ්‍යාකාසි.
So devaputto tassa imāhi gāthāhi byākāsi.
1108. තත්‌ථ දෙවරාජස්‌සාති සක්‌කස්‌ස. සභා සුධම්‌මාති එවංනාමකං සන්‌ථාගාරං. යත්‌ථාති යස්‌සං සභායං. අච්‌ඡතීති නිසීදති. දෙවසඞ්‌ඝොති තාවතිංසදෙවකායො. සමග්‌ගොති සහිතො සන්‌නිපතිතො.
1108. Tattha devarājassāti sakkassa. Sabhā sudhammāti evaṃnāmakaṃ santhāgāraṃ. Yatthāti yassaṃ sabhāyaṃ. Acchatīti nisīdati. Devasaṅghoti tāvatiṃsadevakāyo. Samaggoti sahito sannipatito.
1111. පායාසිස්‌ස අහොසිං මාණවොති පායාසිරාජඤ්‌ඤස්‌ස කිච්‌චාකිච්‌චකරො දහරතාය මාණවො, නාමෙන පන උත්‌තරො නාම අහොසිං. සංවිභාගං අකාසින්‌ති අහමෙව අභුඤ්‌ජිත්‌වා යථාලද්‌ධං ධනං දානමුඛෙ පරිච්‌චජනවසෙන සංවිභජනං අකාසිං. අන්‌නඤ්‌ච පානඤ්‌ච පරිච්‌චජන්‌තොති වචනසෙසො. අථ වා දානං විපුලං අදාසිං. කථං? සක්‌කච්‌චං. කීදිසං? අන්‌නඤ්‌ච පානඤ්‌චාති යොජෙතබ්‌බං.
1111.Pāyāsissaahosiṃ māṇavoti pāyāsirājaññassa kiccākiccakaro daharatāya māṇavo, nāmena pana uttaro nāma ahosiṃ. Saṃvibhāgaṃ akāsinti ahameva abhuñjitvā yathāladdhaṃ dhanaṃ dānamukhe pariccajanavasena saṃvibhajanaṃ akāsiṃ. Annañca pānañca pariccajantoti vacanaseso. Atha vā dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ. Kathaṃ? Sakkaccaṃ. Kīdisaṃ? Annañca pānañcāti yojetabbaṃ.
(උත්‌තර) පායාසිවිමානවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
(Uttara) pāyāsivimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
ඉති පරමත්‌ථදීපනියා ඛුද්‌දක-අට්‌ඨකථාය විමානවත්‌ථුස්‌මිං
Iti paramatthadīpaniyā khuddaka-aṭṭhakathāya vimānavatthusmiṃ
දසවත්‌ථුපටිමණ්‌ඩිතස්‌ස ඡට්‌ඨස්‌ස පායාසිවග්‌ගස්‌ස
Dasavatthupaṭimaṇḍitassa chaṭṭhassa pāyāsivaggassa
අත්‌ථවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Atthavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / විමානවත්‌ථුපාළි • Vimānavatthupāḷi / 10. (උත්‌තර) පායාසිවිමානවත්‌ථු • 10. (Uttara) pāyāsivimānavatthu
