Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పేతవత్థు-అట్ఠకథా • Petavatthu-aṭṭhakathā |
౧౦. ఉత్తరమాతుపేతివత్థువణ్ణనా
10. Uttaramātupetivatthuvaṇṇanā
దివావిహారగతం భిక్ఖున్తి ఇదం ఉత్తరమాతుపేతివత్థు. తత్రాయం అత్థవిభావనా – సత్థరి పరినిబ్బుతే పఠమమహాసఙ్గీతియా పవత్తితాయ ఆయస్మా మహాకచ్చాయనో ద్వాదసహి భిక్ఖూహి సద్ధిం కోసమ్బియా అవిదూరే అఞ్ఞతరస్మిం అరఞ్ఞాయతనే విహాసి. తేన చ సమయేన రఞ్ఞో ఉదేనస్స అఞ్ఞతరో అమచ్చో కాలమకాసి, తేన చ పుబ్బే నగరే కమ్మన్తా అధిట్ఠితా అహేసుం. అథ రాజా తస్స పుత్తం ఉత్తరం నామ మాణవం పక్కోసాపేత్వా ‘‘త్వఞ్చ పితరా అధిట్ఠితే కమ్మన్తే సమనుసాసా’’తి తేన ఠితట్ఠానే ఠపేసి.
Divāvihāragataṃ bhikkhunti idaṃ uttaramātupetivatthu. Tatrāyaṃ atthavibhāvanā – satthari parinibbute paṭhamamahāsaṅgītiyā pavattitāya āyasmā mahākaccāyano dvādasahi bhikkhūhi saddhiṃ kosambiyā avidūre aññatarasmiṃ araññāyatane vihāsi. Tena ca samayena rañño udenassa aññataro amacco kālamakāsi, tena ca pubbe nagare kammantā adhiṭṭhitā ahesuṃ. Atha rājā tassa puttaṃ uttaraṃ nāma māṇavaṃ pakkosāpetvā ‘‘tvañca pitarā adhiṭṭhite kammante samanusāsā’’ti tena ṭhitaṭṭhāne ṭhapesi.
సో చ సాధూతి సమ్పటిచ్ఛిత్వా ఏకదివసం నగరపటిసఙ్ఖరణియానం దారూనం అత్థాయ వడ్ఢకియో గహేత్వా అరఞ్ఞం గతో. తత్థ ఆయస్మతో మహాకచ్చాయనత్థేరస్స వసనట్ఠానం ఉపగన్త్వా థేరం తత్థ పంసుకూలచీవరధరం వివిత్తం నిసిన్నం దిస్వా ఇరియాపథేయేవ పసీదిత్వా కతపటిసన్థారో వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసీది. థేరో తస్స ధమ్మం కథేసి. సో ధమ్మం సుత్వా రతనత్తయే సఞ్జాతప్పసాదో సరణేసు పతిట్ఠాయ థేరం నిమన్తేసి – ‘‘అధివాసేథ మే, భన్తే, స్వాతనాయ భత్తం సద్ధిం భిక్ఖూహి అనుకమ్పం ఉపాదాయా’’తి. అధివాసేసి థేరో తుణ్హీభావేన. సో తతో నిక్ఖమిత్వా నగరం గన్త్వా అఞ్ఞేసం ఉపాసకానం ఆచిక్ఖి – ‘‘థేరో మయా స్వాతనాయ నిమన్తితో, తుమ్హేహిపి మమ దానగ్గం ఆగన్తబ్బ’’న్తి.
So ca sādhūti sampaṭicchitvā ekadivasaṃ nagarapaṭisaṅkharaṇiyānaṃ dārūnaṃ atthāya vaḍḍhakiyo gahetvā araññaṃ gato. Tattha āyasmato mahākaccāyanattherassa vasanaṭṭhānaṃ upagantvā theraṃ tattha paṃsukūlacīvaradharaṃ vivittaṃ nisinnaṃ disvā iriyāpatheyeva pasīditvā katapaṭisanthāro vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Thero tassa dhammaṃ kathesi. So dhammaṃ sutvā ratanattaye sañjātappasādo saraṇesu patiṭṭhāya theraṃ nimantesi – ‘‘adhivāsetha me, bhante, svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhūhi anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi thero tuṇhībhāvena. So tato nikkhamitvā nagaraṃ gantvā aññesaṃ upāsakānaṃ ācikkhi – ‘‘thero mayā svātanāya nimantito, tumhehipi mama dānaggaṃ āgantabba’’nti.
సో దుతియదివసే కాలస్సేవ పణీతం ఖాదనీయం భోజనీయం పటియాదాపేత్వా కాలం ఆరోచాపేత్వా సద్ధిం భిక్ఖూహి ఆగచ్ఛన్తస్స థేరస్స పచ్చుగ్గమనం కత్వా వన్దిత్వా పురక్ఖత్వా గేహం పవేసేసి. అథ మహారహకప్పియపచ్చత్థరణఅత్థతేసు ఆసనేసు థేరే చ భిక్ఖూసు చ నిసిన్నేసు గన్ధపుప్ఫధూపేహి పూజం కత్వా పణీతేన అన్నపానేన తే సన్తప్పేత్వా సఞ్జాతప్పసాదో కతఞ్జలీ అనుమోదనం సుణిత్వా కతభత్తానుమోదనే థేరే గచ్ఛన్తే పత్తం గహేత్వా అనుగచ్ఛన్తో నగరతో నిక్ఖమిత్వా పటినివత్తన్తో ‘‘భన్తే, తుమ్హేహి నిచ్చం మమ గేహం పవిసితబ్బ’’న్తి యాచిత్వా థేరస్స అధివాసనం ఞత్వా నివత్తి. ఏవం సో థేరం ఉపట్ఠహన్తో తస్స ఓవాదే పతిట్ఠాయ సోతాపత్తిఫలం పాపుణి, విహారఞ్చ కారేసి, సబ్బే చ అత్తనో ఞాతకే సాసనే అభిప్పసన్నే అకాసి.
So dutiyadivase kālasseva paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā kālaṃ ārocāpetvā saddhiṃ bhikkhūhi āgacchantassa therassa paccuggamanaṃ katvā vanditvā purakkhatvā gehaṃ pavesesi. Atha mahārahakappiyapaccattharaṇaatthatesu āsanesu there ca bhikkhūsu ca nisinnesu gandhapupphadhūpehi pūjaṃ katvā paṇītena annapānena te santappetvā sañjātappasādo katañjalī anumodanaṃ suṇitvā katabhattānumodane there gacchante pattaṃ gahetvā anugacchanto nagarato nikkhamitvā paṭinivattanto ‘‘bhante, tumhehi niccaṃ mama gehaṃ pavisitabba’’nti yācitvā therassa adhivāsanaṃ ñatvā nivatti. Evaṃ so theraṃ upaṭṭhahanto tassa ovāde patiṭṭhāya sotāpattiphalaṃ pāpuṇi, vihārañca kāresi, sabbe ca attano ñātake sāsane abhippasanne akāsi.
మాతా పనస్స మచ్ఛేరమలపరియుట్ఠితచిత్తా హుత్వా ఏవం పరిభాసి – ‘‘యం త్వం మమ అనిచ్ఛన్తియా ఏవ సమణానం అన్నపానం దేసి, తం తే పరలోకే లోహితం సమ్పజ్జతూ’’తి. ఏకం పన మోరపిఞ్ఛకలాపం విహారమహదివసే దియ్యమానం అనుజాని. సా కాలం కత్వా పేతయోనియం ఉప్పజ్జి, మోరపిఞ్ఛకలాపదానానుమోదనేన పనస్సా కేసా నీలా సినిద్ధా వేల్లితగ్గా సుఖుమా దీఘా చ అహేసుం. సా యదా గఙ్గానదిం ‘‘పానీయం పివిస్సామీ’’తి ఓతరతి, తదా నదీ లోహితపూరా హోతి. సా పఞ్చపణ్ణాస వస్సాని ఖుప్పిపాసాభిభూతా విచరిత్వా ఏకదివసం కఙ్ఖారేవతత్థేరం గఙ్గాయ తీరే దివావిహారం నిసిన్నం దిస్వా అత్తానం అత్తనో కేసేహి పటిచ్ఛాదేత్వా ఉపసఙ్కమిత్వా పానీయం యాచి. తం సన్ధాయ వుత్తం –
Mātā panassa maccheramalapariyuṭṭhitacittā hutvā evaṃ paribhāsi – ‘‘yaṃ tvaṃ mama anicchantiyā eva samaṇānaṃ annapānaṃ desi, taṃ te paraloke lohitaṃ sampajjatū’’ti. Ekaṃ pana morapiñchakalāpaṃ vihāramahadivase diyyamānaṃ anujāni. Sā kālaṃ katvā petayoniyaṃ uppajji, morapiñchakalāpadānānumodanena panassā kesā nīlā siniddhā vellitaggā sukhumā dīghā ca ahesuṃ. Sā yadā gaṅgānadiṃ ‘‘pānīyaṃ pivissāmī’’ti otarati, tadā nadī lohitapūrā hoti. Sā pañcapaṇṇāsa vassāni khuppipāsābhibhūtā vicaritvā ekadivasaṃ kaṅkhārevatattheraṃ gaṅgāya tīre divāvihāraṃ nisinnaṃ disvā attānaṃ attano kesehi paṭicchādetvā upasaṅkamitvā pānīyaṃ yāci. Taṃ sandhāya vuttaṃ –
౩౩౧.
331.
‘‘దివావిహారగతం భిక్ఖుం, గఙ్గాతీరే నిసిన్నకం;
‘‘Divāvihāragataṃ bhikkhuṃ, gaṅgātīre nisinnakaṃ;
తం పేతీ ఉపసఙ్కమ్మ, దుబ్బణ్ణా భీరుదస్సనా.
Taṃ petī upasaṅkamma, dubbaṇṇā bhīrudassanā.
౩౩౨.
332.
‘‘కేసా చస్సా అతిదీఘా, యావభూమావలమ్బరే;
‘‘Kesā cassā atidīghā, yāvabhūmāvalambare;
కేసేహి సా పటిచ్ఛన్నా, సమణం ఏతదబ్రవీ’’తి. –
Kesehi sā paṭicchannā, samaṇaṃ etadabravī’’ti. –
ఇమా ద్వే గాథా సఙ్గీతికారకేహి ఇధ ఆదితో ఠపితా.
Imā dve gāthā saṅgītikārakehi idha ādito ṭhapitā.
తత్థ భీరుదస్సనాతి భయానకదస్సనా. ‘‘రుద్దదస్సనా’’తి వా పాఠో, బీభచ్ఛభారియదస్సనాతి అత్థో. యావభూమావలమ్బరేతి యావ భూమి, తావ ఓలమ్బన్తి. పుబ్బే ‘‘భిక్ఖు’’న్తి చ పచ్ఛా ‘‘సమణ’’న్తి చ కఙ్ఖారేవతత్థేరమేవ సన్ధాయ వుత్తం.
Tattha bhīrudassanāti bhayānakadassanā. ‘‘Ruddadassanā’’ti vā pāṭho, bībhacchabhāriyadassanāti attho. Yāvabhūmāvalambareti yāva bhūmi, tāva olambanti. Pubbe ‘‘bhikkhu’’nti ca pacchā ‘‘samaṇa’’nti ca kaṅkhārevatattherameva sandhāya vuttaṃ.
సా పన పేతీ థేరం ఉపసఙ్కమిత్వా పానీయం యాచన్తీ –
Sā pana petī theraṃ upasaṅkamitvā pānīyaṃ yācantī –
౩౩౩.
333.
‘‘పఞ్చపణ్ణాస వస్సాని, యతో కాలకతా అహం;
‘‘Pañcapaṇṇāsa vassāni, yato kālakatā ahaṃ;
నాభిజానామి భుత్తం వా, పీతం వా పన పానియం;
Nābhijānāmi bhuttaṃ vā, pītaṃ vā pana pāniyaṃ;
దేహి త్వం పానియం భన్తే, తసితా పానియాయ మే’’తి. – ఇమం గాథమాహ;
Dehi tvaṃ pāniyaṃ bhante, tasitā pāniyāya me’’ti. – imaṃ gāthamāha;
౩౩౩. తత్థ నాభిజానామి భుత్తం వాతి ఏవం దీఘమన్తరే కాలే భోజనం భుత్తం వా పానీయం పీతం వా నాభిజానామి, న భుత్తం న పీతన్తి అత్థో. తసితాతి పిపాసితా. పానియాయాతి పానీయత్థాయ ఆహిణ్డన్తియా మే పానీయం దేహి, భన్తేతి యోజనా.
333. Tattha nābhijānāmi bhuttaṃ vāti evaṃ dīghamantare kāle bhojanaṃ bhuttaṃ vā pānīyaṃ pītaṃ vā nābhijānāmi, na bhuttaṃ na pītanti attho. Tasitāti pipāsitā. Pāniyāyāti pānīyatthāya āhiṇḍantiyā me pānīyaṃ dehi, bhanteti yojanā.
ఇతో పరం –
Ito paraṃ –
౩౩౪.
334.
‘‘అయం సీతోదికా గఙ్గా, హిమవన్తతో సన్దతి;
‘‘Ayaṃ sītodikā gaṅgā, himavantato sandati;
పివ ఏత్తో గహేత్వాన, కిం మం యాచసి పానియం.
Piva etto gahetvāna, kiṃ maṃ yācasi pāniyaṃ.
౩౩౫.
335.
‘‘సచాహం భన్తే గఙ్గాయ, సయం గణ్హామి పానియం;
‘‘Sacāhaṃ bhante gaṅgāya, sayaṃ gaṇhāmi pāniyaṃ;
లోహితం మే పరివత్తతి, తస్మా యాచామి పానియం.
Lohitaṃ me parivattati, tasmā yācāmi pāniyaṃ.
౩౩౬.
336.
‘‘కిం ను కాయేన వాచాయ, మనసా దుక్కటం కతం;
‘‘Kiṃ nu kāyena vācāya, manasā dukkaṭaṃ kataṃ;
కిస్సకమ్మవిపాకేన, గఙ్గా తే హోతి లోహితం.
Kissakammavipākena, gaṅgā te hoti lohitaṃ.
౩౩౭.
337.
‘‘పుత్తో మే ఉత్తరో నామ, సద్ధో ఆసి ఉపాసకో;
‘‘Putto me uttaro nāma, saddho āsi upāsako;
సో చ మయ్హం అకామాయ, సమణానం పవేచ్ఛతి.
So ca mayhaṃ akāmāya, samaṇānaṃ pavecchati.
౩౩౮.
338.
‘‘చీవరం పిణ్డపాతఞ్చ, పచ్చయం సయనాసనం;
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
తమహం పరిభాసామి, మచ్ఛేరేన ఉపద్దుతా.
Tamahaṃ paribhāsāmi, maccherena upaddutā.
౩౩౯.
339.
‘‘యం త్వం మయ్హం అకామాయ, సమణానం పవేచ్ఛసి;
‘‘Yaṃ tvaṃ mayhaṃ akāmāya, samaṇānaṃ pavecchasi;
చీవరం పిణ్డపాతఞ్చ, పచ్చయం సయనాసనం.
Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ.
౩౪౦.
340.
‘‘ఏతం తే పరలోకస్మిం, లోహితం హోతు ఉత్తర;
‘‘Etaṃ te paralokasmiṃ, lohitaṃ hotu uttara;
తస్సకమ్మవిపాకేన, గఙ్గా మే హోతి లోహిత’’న్తి. –
Tassakammavipākena, gaṅgā me hoti lohita’’nti. –
ఇమా థేరస్స చ పేతియా చ వచనపటివచనగాథా.
Imā therassa ca petiyā ca vacanapaṭivacanagāthā.
౩౩౪. తత్థ హిమవన్తతోతి మహతో హిమస్స అత్థితాయ ‘‘హిమవా’’తి లద్ధనామతో పబ్బతరాజతో. సన్దతీతి పవత్తతి. ఏత్తోతి ఇతో మహాగఙ్గాతో. కిన్తి కస్మా మం యాచసి పానీయం, గఙ్గానదిం ఓతరిత్వా యథారుచి పివాతి దస్సేతి.
334. Tattha himavantatoti mahato himassa atthitāya ‘‘himavā’’ti laddhanāmato pabbatarājato. Sandatīti pavattati. Ettoti ito mahāgaṅgāto. Kinti kasmā maṃ yācasi pānīyaṃ, gaṅgānadiṃ otaritvā yathāruci pivāti dasseti.
౩౩౫. లోహితం మే పరివత్తతీతి ఉదకం సన్దమానం మయ్హం పాపకమ్మఫలేన లోహితం హుత్వా పరివత్తతి పరిణమతి, తాయ గహితమత్తం ఉదకం లోహితం జాయతి.
335.Lohitaṃme parivattatīti udakaṃ sandamānaṃ mayhaṃ pāpakammaphalena lohitaṃ hutvā parivattati pariṇamati, tāya gahitamattaṃ udakaṃ lohitaṃ jāyati.
౩౩౭-౪౦. మయ్హం అకామాయాతి మమ అనిచ్ఛన్తియా. పవేచ్ఛతీతి దేతి. పచ్చయన్తి గిలానపచ్చయం. ఏతన్తి యం ఏతం చీవరాదికం పచ్చయజాతం సమణానం పవేచ్ఛసి దేసి, ఏతం తే పరలోకస్మిం లోహితం హోతు ఉత్తరాతి అభిసపనవసేన కతం పాపకమ్మం, తస్స విపాకేనాతి యోజనా.
337-40.Mayhaṃ akāmāyāti mama anicchantiyā. Pavecchatīti deti. Paccayanti gilānapaccayaṃ. Etanti yaṃ etaṃ cīvarādikaṃ paccayajātaṃ samaṇānaṃ pavecchasi desi, etaṃ te paralokasmiṃ lohitaṃ hotu uttarāti abhisapanavasena kataṃ pāpakammaṃ, tassa vipākenāti yojanā.
అథాయస్మా రేవతో తం పేతిం ఉద్దిస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స పానీయం అదాసి, పిణ్డాయ చరిత్వా భత్తం గహేత్వా భిక్ఖూనమదాసి, సఙ్కారకూటాదితో పంసుకూలం గహేత్వా ధోవిత్వా భిసిఞ్చ చిమిలికఞ్చ కత్వా భిక్ఖూనం అదాసి, తేన చస్సా పేతియా దిబ్బసమ్పత్తియో అహేసుం. సా థేరస్స సన్తికం గన్త్వా అత్తనా లద్ధదిబ్బసమ్పత్తిం థేరస్స దస్సేసి. థేరో తం పవత్తిం అత్తనో సన్తికం ఉపగతానం చతున్నం పరిసానం పకాసేత్వా ధమ్మకథం కథేసి. తేన మహాజనో సఞ్జాతసంవేగో విగతమలమచ్ఛేరో హుత్వా దానసీలాదికుసలధమ్మాభిరతో అహోసీతి. ఇదం పన పేతవత్థు దుతియసఙ్గీతియం సఙ్గహం ఆరుళ్హన్తి దట్ఠబ్బం.
Athāyasmā revato taṃ petiṃ uddissa bhikkhusaṅghassa pānīyaṃ adāsi, piṇḍāya caritvā bhattaṃ gahetvā bhikkhūnamadāsi, saṅkārakūṭādito paṃsukūlaṃ gahetvā dhovitvā bhisiñca cimilikañca katvā bhikkhūnaṃ adāsi, tena cassā petiyā dibbasampattiyo ahesuṃ. Sā therassa santikaṃ gantvā attanā laddhadibbasampattiṃ therassa dassesi. Thero taṃ pavattiṃ attano santikaṃ upagatānaṃ catunnaṃ parisānaṃ pakāsetvā dhammakathaṃ kathesi. Tena mahājano sañjātasaṃvego vigatamalamacchero hutvā dānasīlādikusaladhammābhirato ahosīti. Idaṃ pana petavatthu dutiyasaṅgītiyaṃ saṅgahaṃ āruḷhanti daṭṭhabbaṃ.
ఉత్తరమాతుపేతివత్థువణ్ణనా నిట్ఠితా.
Uttaramātupetivatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పేతవత్థుపాళి • Petavatthupāḷi / ౧౦. ఉత్తరమాతుపేతివత్థు • 10. Uttaramātupetivatthu