| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरीगाथा-अट्ठकथा • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
१५. उत्तराथेरीगाथावण्णना
15. Uttarātherīgāthāvaṇṇanā
कायेन संवुता आसिन्ति उत्तराय थेरिया गाथा। तस्सापि वत्थु तिस्साथेरिया वत्थुसदिसं। सापि हि सक्यकुलप्पसुता बोधिसत्तस्स ओरोधभूता महापजापतिगोतमिया सद्धिं निक्खन्ता ओभासगाथाय अरहत्तं पत्वा पन –
Kāyena saṃvutā āsinti uttarāya theriyā gāthā. Tassāpi vatthu tissātheriyā vatthusadisaṃ. Sāpi hi sakyakulappasutā bodhisattassa orodhabhūtā mahāpajāpatigotamiyā saddhiṃ nikkhantā obhāsagāthāya arahattaṃ patvā pana –
१५.
15.
‘‘कायेन संवुता आसिं, वाचाय उद चेतसा।
‘‘Kāyena saṃvutā āsiṃ, vācāya uda cetasā;
समूलं तण्हमब्बुय्ह, सीतिभूताम्हि निब्बुता’’ति॥ –
Samūlaṃ taṇhamabbuyha, sītibhūtāmhi nibbutā’’ti. –
उदानवसेन तमेव गाथं अभासि।
Udānavasena tameva gāthaṃ abhāsi.
तत्थ कायेन संवुता आसिन्ति कायिकेन संवरेन संवुता अहोसिं। वाचायाति वाचसिकेन संवरेन संवुता आसिन्ति योजना, पदद्वयेनापि सीलसंवरमाह। उदाति अथ। चेतसाति समाधिचित्तेन, एतेन विपस्सनाभावनमाह। समूलं तण्हमब्बुय्हाति सानुसयं, सह वा अविज्जाय तण्हं उद्धरित्वा। अविज्जाय हि पटिच्छादितादीनवे भवत्तये तण्हा उप्पज्जति।
Tattha kāyena saṃvutā āsinti kāyikena saṃvarena saṃvutā ahosiṃ. Vācāyāti vācasikena saṃvarena saṃvutā āsinti yojanā, padadvayenāpi sīlasaṃvaramāha. Udāti atha. Cetasāti samādhicittena, etena vipassanābhāvanamāha. Samūlaṃ taṇhamabbuyhāti sānusayaṃ, saha vā avijjāya taṇhaṃ uddharitvā. Avijjāya hi paṭicchāditādīnave bhavattaye taṇhā uppajjati.
अपरो नयो – कायेन संवुताति सम्माकम्मन्तेन सब्बसो मिच्छाकम्मन्तस्स पहाना मग्गसंवरेनेव कायेन संवुता आसिं। वाचायाति सम्मावाचाय सब्बसो मिच्छावाचाय पहाना मग्गसंवरेनेव वाचाय संवुता आसिन्ति अत्थो। चेतसाति समाधिना। चेतोसीसेन हेत्थ सम्मासमाधि वुत्तो, सम्मासमाधिग्गहणेनेव मग्गलक्खणेन एकलक्खणा सम्मादिट्ठिआदयो मग्गधम्मा गहिताव होन्तीति, मग्गसंवरेन अभिज्झादिकस्स असंवरस्स अनवसेसतो पहानं दस्सितं होति। तेनेवाह ‘‘समूलं तण्हमब्बुय्हा’’ति। सीतिभूताम्हि निब्बुताति सब्बसो किलेसपरिळाहाभावेन सीतिभावप्पत्ता अनुपादिसेसाय निब्बानधातुया निब्बुता अम्हीति।
Aparo nayo – kāyena saṃvutāti sammākammantena sabbaso micchākammantassa pahānā maggasaṃvareneva kāyena saṃvutā āsiṃ. Vācāyāti sammāvācāya sabbaso micchāvācāya pahānā maggasaṃvareneva vācāya saṃvutā āsinti attho. Cetasāti samādhinā. Cetosīsena hettha sammāsamādhi vutto, sammāsamādhiggahaṇeneva maggalakkhaṇena ekalakkhaṇā sammādiṭṭhiādayo maggadhammā gahitāva hontīti, maggasaṃvarena abhijjhādikassa asaṃvarassa anavasesato pahānaṃ dassitaṃ hoti. Tenevāha ‘‘samūlaṃ taṇhamabbuyhā’’ti. Sītibhūtāmhi nibbutāti sabbaso kilesapariḷāhābhāvena sītibhāvappattā anupādisesāya nibbānadhātuyā nibbutā amhīti.
उत्तराथेरीगाथावण्णना निट्ठिता।
Uttarātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / थेरीगाथापाळि • Therīgāthāpāḷi / १५. उत्तराथेरीगाथा • 15. Uttarātherīgāthā
