Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరీగాథా-అట్ఠకథా • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
౭. సత్తకనిపాతో
7. Sattakanipāto
౧. ఉత్తరాథేరీగాథావణ్ణనా
1. Uttarātherīgāthāvaṇṇanā
సత్తకనిపాతే ముసలాని గహేత్వానాతి ఉత్తరాయ థేరియా గాథా. అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారా తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం కుసలం ఉపచినన్తీ, అనుక్కమేన సమ్భావితకుసలమూలా సముపచితవిమోక్ఖసమ్భారా పరిపక్కవిముత్తిపరిపాచనీయధమ్మా హుత్వా, ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సావత్థియం అఞ్ఞతరస్మిం కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా ఉత్తరాతి లద్ధనామా అనుక్కమేన విఞ్ఞుతం పత్వా పటాచారాయ థేరియా సన్తికం ఉపసఙ్కమి. థేరీ తస్సా ధమ్మం కథేసి. సా ధమ్మం సుత్వా సంసారే జాతసంవేగా సాసనే అభిప్పసన్నా హుత్వా పబ్బజి. పబ్బజిత్వా చ కతపుబ్బకిచ్చా పటాచారాయ థేరియా సన్తికే విపస్సనం పట్ఠపేత్వా భావనమనుయుఞ్జన్తీ ఉపనిస్సయసమ్పన్నతాయ ఇన్ద్రియానం పరిపాకం గతత్తా చ న చిరస్సేవ విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా సహ పటిసమ్భిదాహి అరహత్తం పాపుణి. అరహత్తం పన పత్వా అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా ఉదానవసేన –
Sattakanipāte musalāni gahetvānāti uttarāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī, anukkamena sambhāvitakusalamūlā samupacitavimokkhasambhārā paripakkavimuttiparipācanīyadhammā hutvā, imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ aññatarasmiṃ kulagehe nibbattitvā uttarāti laddhanāmā anukkamena viññutaṃ patvā paṭācārāya theriyā santikaṃ upasaṅkami. Therī tassā dhammaṃ kathesi. Sā dhammaṃ sutvā saṃsāre jātasaṃvegā sāsane abhippasannā hutvā pabbaji. Pabbajitvā ca katapubbakiccā paṭācārāya theriyā santike vipassanaṃ paṭṭhapetvā bhāvanamanuyuñjantī upanissayasampannatāya indriyānaṃ paripākaṃ gatattā ca na cirasseva vipassanaṃ ussukkāpetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānavasena –
౧౭౫.
175.
‘‘ముసలాని గహేత్వాన, ధఞ్ఞం కోట్టేన్తి మాణవా;
‘‘Musalāni gahetvāna, dhaññaṃ koṭṭenti māṇavā;
పుత్తదారాని పోసేన్తా, ధనం విన్దన్తి మాణవా.
Puttadārāni posentā, dhanaṃ vindanti māṇavā.
౧౭౬.
176.
‘‘ఘటేథ బుద్ధసాసనే, యం కత్వా నానుతప్పతి;
‘‘Ghaṭetha buddhasāsane, yaṃ katvā nānutappati;
ఖిప్పం పాదాని ధోవిత్వా, ఏకమన్తం నిసీదథ.
Khippaṃ pādāni dhovitvā, ekamantaṃ nisīdatha.
౧౭౭.
177.
‘‘చిత్తం ఉపట్ఠపేత్వాన, ఏకగ్గం సుసమాహితం;
‘‘Cittaṃ upaṭṭhapetvāna, ekaggaṃ susamāhitaṃ;
పచ్చవేక్ఖథ సఙ్ఖారే, పరతో నో చ అత్తతో.
Paccavekkhatha saṅkhāre, parato no ca attato.
౧౭౮.
178.
‘‘తస్సాహం వచనం సుత్వా, పటాచారానుసాసనిం;
‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, paṭācārānusāsaniṃ;
పాదే పక్ఖాలయిత్వాన, ఏకమన్తే ఉపావిసిం.
Pāde pakkhālayitvāna, ekamante upāvisiṃ.
౧౭౯.
179.
‘‘రత్తియా పురిమే యామే, పుబ్బజాతిమనుస్సరిం;
‘‘Rattiyā purime yāme, pubbajātimanussariṃ;
రత్తియా మజ్ఝిమే యామే, దిబ్బచక్ఖుం విసోధయిం.
Rattiyā majjhime yāme, dibbacakkhuṃ visodhayiṃ.
౧౮౦.
180.
‘‘రత్తియా పచ్ఛిమే యామే, తమోక్ఖన్ధం పదాలయిం;
‘‘Rattiyā pacchime yāme, tamokkhandhaṃ padālayiṃ;
తేవిజ్జా అథ వుట్ఠాసిం, కతా తే అనుసాసనీ.
Tevijjā atha vuṭṭhāsiṃ, katā te anusāsanī.
౧౮౧.
181.
‘‘సక్కంవ దేవా తిదసా, సఙ్గామే అపరాజితం;
‘‘Sakkaṃva devā tidasā, saṅgāme aparājitaṃ;
పురక్ఖత్వా విహస్సామి, తేవిజ్జామ్హి అనాసవా’’తి. –
Purakkhatvā vihassāmi, tevijjāmhi anāsavā’’ti. –
ఇమా గాథా అభాసి.
Imā gāthā abhāsi.
తత్థ చిత్తం ఉపట్ఠపేత్వానాతి భావనాచిత్తం కమ్మట్ఠానే ఉపట్ఠపేత్వా. కథం? ఏకగ్గం సుసమాహితం పచ్చవేక్ఖథాతి పటిపత్తిం అవేక్ఖథ, సఙ్ఖారే అనిచ్చాతిపి, దుక్ఖాతిపి, అనత్తాతిపి లక్ఖణత్తయం విపస్సథాతి అత్థో. ఇదఞ్చ ఓవాదకాలే అత్తనో అఞ్ఞేసఞ్చ భిక్ఖునీనం థేరియాదీనం ఓవాదస్స అనువాదవసేన వుత్తం. పటాచారానుసాసనిన్తి పటాచారాయ థేరియా అనుసిట్ఠిం. ‘‘పటాచారాయ సాసన’’న్తిపి వా పాఠో.
Tattha cittaṃ upaṭṭhapetvānāti bhāvanācittaṃ kammaṭṭhāne upaṭṭhapetvā. Kathaṃ? Ekaggaṃ susamāhitaṃ paccavekkhathāti paṭipattiṃ avekkhatha, saṅkhāre aniccātipi, dukkhātipi, anattātipi lakkhaṇattayaṃ vipassathāti attho. Idañca ovādakāle attano aññesañca bhikkhunīnaṃ theriyādīnaṃ ovādassa anuvādavasena vuttaṃ. Paṭācārānusāsaninti paṭācārāya theriyā anusiṭṭhiṃ. ‘‘Paṭācārāya sāsana’’ntipi vā pāṭho.
అథ వుట్ఠాసిన్తి తేవిజ్జాభావప్పత్తితో పచ్ఛా ఆసనతో వుట్ఠాసిం. అయమ్పి థేరీ ఏకదివసం పటాచారాయ థేరియా సన్తికే కమ్మట్ఠానం సోధేత్వా అత్తనో వసనట్ఠానం పవిసిత్వా పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా నిసీది. ‘‘న తావిమం పల్లఙ్కం భిన్దిస్సామి, యావ మే న అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం విముచ్చతీ’’తి నిచ్ఛయం కత్వా సమ్మసనం ఆరభిత్వా, అనుక్కమేన విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా మగ్గపటిపాటియా అభిఞ్ఞాపటిసమ్భిదాపరివారం అరహత్తం పత్వా ఏకూనవీసతియా పచ్చవేక్ఖణాఞాణాయ పవత్తాయ ‘‘ఇదానిమ్హి కతకిచ్చా’’తి సోమనస్సజాతా ఇమా గాథా ఉదానేత్వా పాదే పసారేసి అరుణుగ్గమనవేలాయం. తతో సమ్మదేవ విభాతాయ రత్తియా థేరియా సన్తికం ఉపగన్త్వా ఇమా గాథా పచ్చుదాహాసి. తేన వుత్తం ‘‘కతా తే అనుసాసనీ’’తిఆది. సేసం సబ్బం హేట్ఠా వుత్తనయమేవ.
Atha vuṭṭhāsinti tevijjābhāvappattito pacchā āsanato vuṭṭhāsiṃ. Ayampi therī ekadivasaṃ paṭācārāya theriyā santike kammaṭṭhānaṃ sodhetvā attano vasanaṭṭhānaṃ pavisitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdi. ‘‘Na tāvimaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi, yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccatī’’ti nicchayaṃ katvā sammasanaṃ ārabhitvā, anukkamena vipassanaṃ ussukkāpetvā maggapaṭipāṭiyā abhiññāpaṭisambhidāparivāraṃ arahattaṃ patvā ekūnavīsatiyā paccavekkhaṇāñāṇāya pavattāya ‘‘idānimhi katakiccā’’ti somanassajātā imā gāthā udānetvā pāde pasāresi aruṇuggamanavelāyaṃ. Tato sammadeva vibhātāya rattiyā theriyā santikaṃ upagantvā imā gāthā paccudāhāsi. Tena vuttaṃ ‘‘katā te anusāsanī’’tiādi. Sesaṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
ఉత్తరాథేరీగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Uttarātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరీగాథాపాళి • Therīgāthāpāḷi / ౧. ఉత్తరాథేరీగాథా • 1. Uttarātherīgāthā