| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เถรีคาถา-อฎฺฐกถา • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
๑๕. อุตฺตราเถรีคาถาวณฺณนา
15. Uttarātherīgāthāvaṇṇanā
กาเยน สํวุตา อาสินฺติ อุตฺตราย เถริยา คาถาฯ ตสฺสาปิ วตฺถุ ติสฺสาเถริยา วตฺถุสทิสํฯ สาปิ หิ สกฺยกุลปฺปสุตา โพธิสตฺตสฺส โอโรธภูตา มหาปชาปติโคตมิยา สทฺธิํ นิกฺขนฺตา โอภาสคาถาย อรหตฺตํ ปตฺวา ปน –
Kāyena saṃvutā āsinti uttarāya theriyā gāthā. Tassāpi vatthu tissātheriyā vatthusadisaṃ. Sāpi hi sakyakulappasutā bodhisattassa orodhabhūtā mahāpajāpatigotamiyā saddhiṃ nikkhantā obhāsagāthāya arahattaṃ patvā pana –
๑๕.
15.
‘‘กาเยน สํวุตา อาสิํ, วาจาย อุท เจตสา;
‘‘Kāyena saṃvutā āsiṃ, vācāya uda cetasā;
สมูลํ ตณฺหมพฺพุยฺห, สีติภูตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติฯ –
Samūlaṃ taṇhamabbuyha, sītibhūtāmhi nibbutā’’ti. –
อุทานวเสน ตเมว คาถํ อภาสิฯ
Udānavasena tameva gāthaṃ abhāsi.
ตตฺถ กาเยน สํวุตา อาสินฺติ กายิเกน สํวเรน สํวุตา อโหสิํฯ วาจายาติ วาจสิเกน สํวเรน สํวุตา อาสินฺติ โยชนา, ปททฺวเยนาปิ สีลสํวรมาหฯ อุทาติ อถฯ เจตสาติ สมาธิจิเตฺตน, เอเตน วิปสฺสนาภาวนมาหฯ สมูลํ ตณฺหมพฺพุยฺหาติ สานุสยํ, สห วา อวิชฺชาย ตณฺหํ อุทฺธริตฺวาฯ อวิชฺชาย หิ ปฎิจฺฉาทิตาทีนเว ภวตฺตเย ตณฺหา อุปฺปชฺชติฯ
Tattha kāyena saṃvutā āsinti kāyikena saṃvarena saṃvutā ahosiṃ. Vācāyāti vācasikena saṃvarena saṃvutā āsinti yojanā, padadvayenāpi sīlasaṃvaramāha. Udāti atha. Cetasāti samādhicittena, etena vipassanābhāvanamāha. Samūlaṃ taṇhamabbuyhāti sānusayaṃ, saha vā avijjāya taṇhaṃ uddharitvā. Avijjāya hi paṭicchāditādīnave bhavattaye taṇhā uppajjati.
อปโร นโย – กาเยน สํวุตาติ สมฺมากมฺมเนฺตน สพฺพโส มิจฺฉากมฺมนฺตสฺส ปหานา มคฺคสํวเรเนว กาเยน สํวุตา อาสิํฯ วาจายาติ สมฺมาวาจาย สพฺพโส มิจฺฉาวาจาย ปหานา มคฺคสํวเรเนว วาจาย สํวุตา อาสินฺติ อโตฺถฯ เจตสาติ สมาธินาฯ เจโตสีเสน เหตฺถ สมฺมาสมาธิ วุโตฺต, สมฺมาสมาธิคฺคหเณเนว มคฺคลกฺขเณน เอกลกฺขณา สมฺมาทิฎฺฐิอาทโย มคฺคธมฺมา คหิตาว โหนฺตีติ, มคฺคสํวเรน อภิชฺฌาทิกสฺส อสํวรสฺส อนวเสสโต ปหานํ ทสฺสิตํ โหติฯ เตเนวาห ‘‘สมูลํ ตณฺหมพฺพุยฺหา’’ติฯ สีติภูตามฺหิ นิพฺพุตาติ สพฺพโส กิเลสปริฬาหาภาเวน สีติภาวปฺปตฺตา อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา นิพฺพุตา อมฺหีติฯ
Aparo nayo – kāyena saṃvutāti sammākammantena sabbaso micchākammantassa pahānā maggasaṃvareneva kāyena saṃvutā āsiṃ. Vācāyāti sammāvācāya sabbaso micchāvācāya pahānā maggasaṃvareneva vācāya saṃvutā āsinti attho. Cetasāti samādhinā. Cetosīsena hettha sammāsamādhi vutto, sammāsamādhiggahaṇeneva maggalakkhaṇena ekalakkhaṇā sammādiṭṭhiādayo maggadhammā gahitāva hontīti, maggasaṃvarena abhijjhādikassa asaṃvarassa anavasesato pahānaṃ dassitaṃ hoti. Tenevāha ‘‘samūlaṃ taṇhamabbuyhā’’ti. Sītibhūtāmhi nibbutāti sabbaso kilesapariḷāhābhāvena sītibhāvappattā anupādisesāya nibbānadhātuyā nibbutā amhīti.
อุตฺตราเถรีคาถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Uttarātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / เถรีคาถาปาฬิ • Therīgāthāpāḷi / ๑๕. อุตฺตราเถรีคาถา • 15. Uttarātherīgāthā
