Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੨. ਦੁਕਨਿਪਾਤੋ

    2. Dukanipāto

    ੧. ਪਠਮવਗ੍ਗੋ

    1. Paṭhamavaggo

    ੧. ਉਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    1. Uttarattheragāthāvaṇṇanā

    ਦੁਕਨਿਪਾਤੇ ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਭવੋ ਨਿਚ੍ਚੋਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸੁਮੇਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ વਿਜ੍ਜਾਧਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨ વਿਚਰਤਿ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ વਨਨ੍ਤਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਬੁਦ੍ਧਰਂਸਿਯੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ। ਸੋ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਆਕਾਸਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧੇਹਿ વਿਪੁਲੇਹਿ ਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੂਜੇਸਿ, ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪਰਿ ਛਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਅਟ੍ਠਂਸੁ, ਸੋ ਤੇਨ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਉਲ਼ਾਰਂ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਉਤ੍ਤਰੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਿਜ੍ਜਾਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜਾਤਿਯਾ ਰੂਪੇਨ વਿਜ੍ਜਾਯ વਯੇਨ ਸੀਲਾਚਾਰੇਨ ਚ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਾવਨੀਯੋ ਜਾਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ વਸ੍ਸਕਾਰੋ ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧੀਤਰਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਪવੇਦੇਸਿ। ਸੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ।

    Dukanipāte natthi koci bhavo niccotiādikā āyasmato uttarattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto sumedhassa bhagavato kāle vijjādharo hutvā ākāsena vicarati. Tena ca samayena satthā tassa anuggaṇhanatthaṃ vanantare aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjento. So antalikkhena gacchanto bhagavantaṃ disvā pasannacitto ākāsato oruyha suvisuddhehi vipulehi kaṇikārapupphehi bhagavantaṃ pūjesi, pupphāni buddhānubhāvena satthu upari chattākārena aṭṭhaṃsu, so tena bhiyyosomattāya pasannacitto hutvā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃse nibbattitvā uḷāraṃ dibbasampattiṃ anubhavanto yāvatāyukaṃ tattha ṭhatvā tato cuto devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇamahāsālaputto hutvā nibbatti, uttarotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ gantvā jātiyā rūpena vijjāya vayena sīlācārena ca lokassa sambhāvanīyo jāto. Tassa taṃ sampattiṃ disvā vassakāro magadhamahāmatto attano dhītaraṃ dātukāmo hutvā attano adhippāyaṃ pavedesi. So nissaraṇajjhāsayatāya taṃ paṭikkhipitvā kālena kālaṃ dhammasenāpatiṃ payirupāsanto tassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vattasampanno hutvā theraṃ upaṭṭhahati.

    ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਆਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਉਤ੍ਤਰੋ ਸਾਮਣੇਰੋ ਪਾਤੋવ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ વਿਹਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਤਲ਼ਾਕਸ੍ਸ ਤੀਰੇ ਪਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਸਮੀਪਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮੁਖਂ ਧੋવਤਿ। ਅਥ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਉਮਙ੍ਗਚੋਰੋ ਆਰਕ੍ਖਪੁਰਿਸੇਹਿ ਅਨੁਬਦ੍ਧੋ ਅਗ੍ਗਦ੍વਾਰੇਨੇવ ਨਗਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹਿਤਂ ਰਤਨਭਣ੍ਡਿਕਂ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿ। ਸਾਮਣੇਰੋ ਪਤ੍ਤਸਮੀਪਂ ਉਪਗਤੋ। ਚੋਰਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਾ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਭਣ੍ਡਿਕਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਅਯਂ ਚੋਰੋ, ਇਮਿਨਾ ਚੋਰਿਯਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਣੇਰਂ ਪਚ੍ਛਾਬਾਹਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਸ੍ਸਕਾਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਸੁਂ। વਸ੍ਸਕਾਰੋ ਚ ਤਦਾ ਰਞ੍ਞੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਛੇਜ੍ਜਭੇਜ੍ਜਂ ਅਨੁਸਾਸਤਿ। ਸੋ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਮ વਚਨਂ ਨਾਦਿਯਿ, ਸੁਦ੍ਧਪਾਸਣ੍ਡਿਯੇਸੁ ਪਬ੍ਬਜੀ’’ਤਿ ਚ ਬਦ੍ਧਾਘਾਤਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਂ ਅਸੋਧੇਤ੍વਾવ ਜੀવਨ੍ਤਮੇવ ਤਂ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਸਿ।

    Tena ca samayena therassa aññataro ābādho uppanno, tassa bhesajjatthāya uttaro sāmaṇero pātova pattacīvaramādāya vihārato nikkhanto antarāmagge taḷākassa tīre pattaṃ ṭhapetvā udakasamīpaṃ gantvā mukhaṃ dhovati. Atha aññataro umaṅgacoro ārakkhapurisehi anubaddho aggadvāreneva nagarato nikkhamitvā palāyanto attanā gahitaṃ ratanabhaṇḍikaṃ sāmaṇerassa patte pakkhipitvā palāyi. Sāmaṇero pattasamīpaṃ upagato. Coraṃ anubandhantā rājapurisā sāmaṇerassa patte bhaṇḍikaṃ disvā, ‘‘ayaṃ coro, iminā coriyaṃ kata’’nti sāmaṇeraṃ pacchābāhaṃ bandhitvā vassakārassa brāhmaṇassa dassesuṃ. Vassakāro ca tadā rañño vinicchaye niyutto hutvā chejjabhejjaṃ anusāsati. So ‘‘pubbe mama vacanaṃ nādiyi, suddhapāsaṇḍiyesu pabbajī’’ti ca baddhāghātattā kammaṃ asodhetvāva jīvantameva taṃ sūle uttāsesi.

    ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਪ੍ਫੁਰਨ੍ਤਹਤ੍ਥਨਖਮਣਿਮਯੂਖਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਸਿਤਾਭਤਾਯ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਜਾਤਿਹਿਙ੍ਗੁਲਕਸੁવਣ੍ਣਰਸਧਾਰਂ વਿਯ ਜਾਲਾਗੁਣ੍ਠਿਤਮੁਦੁਤਲੁਨਦੀਘਙ੍ਗੁਲਿਹਤ੍ਥਂ ਉਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਠਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਉਤ੍ਤਰ, ਇਦਂ ਤੇ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਤਯਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਬਲੇਨ ਅਧਿવਾਸਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਉਤ੍ਤਰੋ ਅਮਤਾਭਿਸੇਕਸਦਿਸੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਹਤ੍ਥਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਸਾਦਸੋਮਨਸ੍ਸਤਾਯ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਯਥਾਪਰਿਚਿਤਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਂ ਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਚ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸੇਨ ਤਾવਦੇવ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੨.੫੬.੫੫-੯੨) –

    Athassa bhagavā ñāṇaparipākaṃ oloketvā taṃ ṭhānaṃ gantvā vipphurantahatthanakhamaṇimayūkhasambhinnasitābhatāya paggharantajātihiṅgulakasuvaṇṇarasadhāraṃ viya jālāguṇṭhitamudutalunadīghaṅgulihatthaṃ uttarassa sīse ṭhapetvā, ‘‘uttara, idaṃ te purimakammassa phalaṃ uppannaṃ, tattha tayā paccavekkhaṇabalena adhivāsanā kātabbā’’ti vatvā ajjhāsayānurūpaṃ dhammaṃ desesi. Uttaro amatābhisekasadisena satthu hatthasamphassena sañjātappasādasomanassatāya uḷāraṃ pītipāmojjaṃ paṭilabhitvā yathāparicitaṃ vipassanāmaggaṃ samārūḷho ñāṇassa paripākaṃ gatattā satthu ca desanāvilāsena tāvadeva maggapaṭipāṭiyā sabbakilese khepetvā chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.56.55-92) –

    ‘‘ਸੁਮੇਧੋ ਨਾਮ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਬਾਤ੍ਤਿਂਸવਰਲਕ੍ਖਣੋ।

    ‘‘Sumedho nāma sambuddho, bāttiṃsavaralakkhaṇo;

    વਿવੇਕਕਾਮੋ ਭਗવਾ, ਹਿਮવਨ੍ਤਮੁਪਾਗਮਿ॥

    Vivekakāmo bhagavā, himavantamupāgami.

    ‘‘ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍વਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ, ਅਗ੍ਗੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ ਮੁਨਿ।

    ‘‘Ajjhogāhetvā himavantaṃ, aggo kāruṇiko muni;

    ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾਨ, ਨਿਸੀਦਿ ਪਰਿਸੁਤ੍ਤਮੋ॥

    Pallaṅkaṃ ābhujitvāna, nisīdi parisuttamo.

    ‘‘વਿਜ੍ਜਾਧਰੋ ਤਦਾ ਆਸਿਂ, ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੋ ਅਹਂ।

    ‘‘Vijjādharo tadā āsiṃ, antalikkhacaro ahaṃ;

    ਤਿਸੂਲਂ ਸੁਗਤਂ ਗਯ੍ਹ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਅਮ੍ਬਰੇ ਤਦਾ॥

    Tisūlaṃ sugataṃ gayha, gacchāmi ambare tadā.

    ‘‘ਪਬ੍ਬਤਗ੍ਗੇ ਯਥਾ ਅਗ੍ਗਿ, ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੇવ ਚਨ੍ਦਿਮਾ।

    ‘‘Pabbatagge yathā aggi, puṇṇamāyeva candimā;

    વਨਂ ਓਭਾਸਤੇ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਾਲਰਾਜਾવ ਫੁਲ੍ਲਿਤੋ॥

    Vanaṃ obhāsate buddho, sālarājāva phullito.

    ‘‘વਨਗ੍ਗਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾਨ, ਬੁਦ੍ਧਰਂਸੀਭਿਧਾવਰੇ।

    ‘‘Vanaggā nikkhamitvāna, buddharaṃsībhidhāvare;

    ਨਲ਼ਗ੍ਗਿવਣ੍ਣਸਙ੍ਕਾਸਾ, ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਯਿਂ॥

    Naḷaggivaṇṇasaṅkāsā, disvā cittaṃ pasādayiṃ.

    ‘‘વਿਚਿਨਂ ਅਦ੍ਦਸਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਕਣਿਕਾਰਂ ਦੇવਗਨ੍ਧਿਕਂ।

    ‘‘Vicinaṃ addasaṃ pupphaṃ, kaṇikāraṃ devagandhikaṃ;

    ਤੀਣਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਦਾਯ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਮਪੂਜਯਿਂ॥

    Tīṇi pupphāni ādāya, buddhaseṭṭhamapūjayiṃ.

    ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ, ਤੀਣਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਮੇ ਤਦਾ।

    ‘‘Buddhassa ānubhāvena, tīṇi pupphāni me tadā;

    ਉਦ੍ਧਂવਣ੍ਟਾ ਅਧੋਪਤ੍ਤਾ, ਛਾਯਂ ਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ॥

    Uddhaṃvaṇṭā adhopattā, chāyaṃ kubbanti satthuno.

    ‘‘ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਕਤੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ।

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ਜਹਿਤ੍વਾ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਤਾવਤਿਂਸਮਗਚ੍ਛਹਂ॥

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਮੇ ਸੁਕਤਂ ਬ੍ਯਮ੍ਹਂ, ਕਣਿਕਾਰੀਤਿ ਞਾਯਤਿ।

    ‘‘Tattha me sukataṃ byamhaṃ, kaṇikārīti ñāyati;

    ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮੁਬ੍ਬੇਧਂ, ਤਿਂਸਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਤਂ॥

    Saṭṭhiyojanamubbedhaṃ, tiṃsayojanavitthataṃ.

    ‘‘ਸਹਸ੍ਸਕਣ੍ਡਂ ਸਤਭੇਣ੍ਡੁ, ਧਜਾਲੁ ਹਰਿਤਾਮਯਂ।

    ‘‘Sahassakaṇḍaṃ satabheṇḍu, dhajālu haritāmayaṃ;

    ਸਤਸਹਸ੍ਸਨਿਯ੍ਯੂਹਾ, ਬ੍ਯਮ੍ਹੇ ਪਾਤੁਭવਿਂਸੁ ਮੇ॥

    Satasahassaniyyūhā, byamhe pātubhaviṃsu me.

    ‘‘ਸੋਣ੍ਣਮਯਾ ਮਣਿਮਯਾ, ਲੋਹਿਤਙ੍ਕਮਯਾਪਿ ਚ।

    ‘‘Soṇṇamayā maṇimayā, lohitaṅkamayāpi ca;

    ਫਲਿਕਾਪਿ ਚ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾ, ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਾ ਯਦਿਚ੍ਛਕਾ॥

    Phalikāpi ca pallaṅkā, yenicchakā yadicchakā.

    ‘‘ਮਹਾਰਹਞ੍ਚ ਸਯਨਂ, ਤੂਲਿਕਾ વਿਕਤੀਯੁਤਂ।

    ‘‘Mahārahañca sayanaṃ, tūlikā vikatīyutaṃ;

    ਉਦ੍ਧਲੋਮਿਞ੍ਚ ਏਕਨ੍ਤਂ, ਬਿਮ੍ਬੋਹਨਸਮਾਯੁਤਂ॥

    Uddhalomiñca ekantaṃ, bimbohanasamāyutaṃ.

    ‘‘ਭવਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾਨ, ਚਰਨ੍ਤੋ ਦੇવਚਾਰਿਕਂ।

    ‘‘Bhavanā nikkhamitvāna, caranto devacārikaṃ;

    ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਗਮਨਂ, ਦੇવਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ॥

    Yathā icchāmi gamanaṃ, devasaṅghapurakkhato.

    ‘‘ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਤਿਟ੍ਠਾਮਿ, ਉਪਰਿਚ੍ਛਦਨਂ ਮਮ।

    ‘‘Pupphassa heṭṭhā tiṭṭhāmi, uparicchadanaṃ mama;

    ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਸਤਂ, ਕਣਿਕਾਰੇਹਿ ਛਾਦਿਤਂ॥

    Samantā yojanasataṃ, kaṇikārehi chāditaṃ.

    ‘‘ਸਟ੍ਠਿਤੂਰਿਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਾਯਂ ਪਾਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹੁਂ।

    ‘‘Saṭṭhitūriyasahassāni, sāyaṃ pātaṃ upaṭṭhahuṃ;

    ਪਰਿવਾਰੇਨ੍ਤਿ ਮਂ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਮਤਨ੍ਦਿਤਾ॥

    Parivārenti maṃ niccaṃ, rattindivamatanditā.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਨਚ੍ਚੇਹਿ ਗੀਤੇਹਿ, ਤਾਲ਼ੇਹਿ વਾਦਿਤੇਹਿ ਚ।

    ‘‘Tattha naccehi gītehi, tāḷehi vāditehi ca;

    ਰਮਾਮਿ ਖਿਡ੍ਡਾ ਰਤਿਯਾ, ਮੋਦਾਮਿ ਕਾਮਕਾਮਹਂ॥

    Ramāmi khiḍḍā ratiyā, modāmi kāmakāmahaṃ.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਭੁਤ੍વਾ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਚ, ਮੋਦਾਮਿ ਤਿਦਸੇ ਤਦਾ।

    ‘‘Tattha bhutvā pivitvā ca, modāmi tidase tadā;

    ਨਾਰੀਗਣੇਹਿ ਸਹਿਤੋ, ਮੋਦਾਮਿ ਬ੍ਯਮ੍ਹਮੁਤ੍ਤਮੇ॥

    Nārīgaṇehi sahito, modāmi byamhamuttame.

    ‘‘ਸਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਦੇવਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ।

    ‘‘Satānaṃ pañcakkhattuñca, devarajjamakārayiṃ;

    ਸਤਾਨਂ ਤੀਣਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਅਹੋਸਹਂ।

    Satānaṃ tīṇikkhattuñca, cakkavattī ahosahaṃ;

    ਪਦੇਸਰਜ੍ਜਂ વਿਪੁਲਂ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਂ॥

    Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.

    ‘‘ਭવੇ ਭવੇ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ, ਮਹਾਭੋਗਂ ਲਭਾਮਹਂ।

    ‘‘Bhave bhave saṃsaranto, mahābhogaṃ labhāmahaṃ;

    ਭੋਗੇ ਮੇ ਊਨਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Bhoge me ūnatā natthi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਦੁવੇ ਭવੇ ਸਂਸਰਾਮਿ, ਦੇવਤ੍ਤੇ ਅਥ ਮਾਨੁਸੇ।

    ‘‘Duve bhave saṃsarāmi, devatte atha mānuse;

    ਅਞ੍ਞਂ ਗਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Aññaṃ gatiṃ na jānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਦੁવੇ ਕੁਲੇ ਪਜਾਯਾਮਿ, ਖਤ੍ਤਿਯੇ ਚਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ।

    ‘‘Duve kule pajāyāmi, khattiye cāpi brāhmaṇe;

    ਨੀਚੇ ਕੁਲੇ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Nīce kule na jānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਅਸ੍ਸਯਾਨਂ, ਸਿવਿਕਂ ਸਨ੍ਦਮਾਨਿਕਂ।

    ‘‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ, sivikaṃ sandamānikaṃ;

    ਲਭਾਮਿ ਸਬ੍ਬਮੇવੇਤਂ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਦਾਸੀਗਣਂ ਦਾਸਗਣਂ, ਨਾਰਿਯੋ ਸਮਲਙ੍ਕਤਾ।

    ‘‘Dāsīgaṇaṃ dāsagaṇaṃ, nāriyo samalaṅkatā;

    ਲਭਾਮਿ ਸਬ੍ਬਮੇવੇਤਂ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕੋਸੇਯ੍ਯਕਮ੍ਬਲਿਯਾਨਿ , ਖੋਮਕਪ੍ਪਾਸਿਕਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Koseyyakambaliyāni , khomakappāsikāni ca;

    ਲਭਾਮਿ ਸਬ੍ਬਮੇવੇਤਂ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਨવવਤ੍ਥਂ ਨવਫਲਂ, ਨવਗ੍ਗਰਸਭੋਜਨਂ।

    ‘‘Navavatthaṃ navaphalaṃ, navaggarasabhojanaṃ;

    ਲਭਾਮਿ ਸਬ੍ਬਮੇવੇਤਂ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਇਮਂ ਖਾਦ ਇਮਂ ਭੁਞ੍ਜ, ਇਮਮ੍ਹਿ ਸਯਨੇ ਸਯ।

    ‘‘Imaṃ khāda imaṃ bhuñja, imamhi sayane saya;

    ਲਭਾਮਿ ਸਬ੍ਬਮੇવੇਤਂ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Labhāmi sabbamevetaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪੂਜਿਤੋ ਹੋਮਿ, ਯਸੋ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤੋ ਮਮ।

    ‘‘Sabbattha pūjito homi, yaso accuggato mama;

    ਮਹਾਪਕ੍ਖੋ ਸਦਾ ਹੋਮਿ, ਅਭੇਜ੍ਜਪਰਿਸੋ ਸਦਾ।

    Mahāpakkho sadā homi, abhejjapariso sadā;

    ਞਾਤੀਨਂ ਉਤ੍ਤਮੋ ਹੋਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Ñātīnaṃ uttamo homi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਸੀਤਂ ਉਣ੍ਹਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Sītaṃ uṇhaṃ na jānāmi, pariḷāho na vijjati;

    ਅਥੋ ਚੇਤਸਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਹਦਯੇ ਮੇ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥

    Atho cetasikaṃ dukkhaṃ, hadaye me na vijjati.

    ‘‘ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਹੁਤ੍વਾਨ, ਸਂਸਰਾਮਿ ਭવਾਭવੇ।

    ‘‘Suvaṇṇavaṇṇo hutvāna, saṃsarāmi bhavābhave;

    વੇવਣ੍ਣਿਯਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Vevaṇṇiyaṃ na jānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਦੇવਲੋਕਾ ਚવਿਤ੍વਾਨ, ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ ਚੋਦਿਤੋ।

    ‘‘Devalokā cavitvāna, sukkamūlena codito;

    ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਪੁਰੇ ਜਾਤੋ, ਮਹਾਸਾਲੇ ਸੁਅਡ੍ਢਕੇ॥

    Sāvatthiyaṃ pure jāto, mahāsāle suaḍḍhake.

    ‘‘ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਹਿਤ੍વਾ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ।

    ‘‘Pañca kāmaguṇe hitvā, pabbajiṃ anagāriyaṃ;

    ਜਾਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸੋਹਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਪਾਪੁਣਿਂ॥

    Jātiyā sattavassohaṃ, arahattamapāpuṇiṃ.

    ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਯੀ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਗੁਣਮਞ੍ਞਾਯ ਚਕ੍ਖੁਮਾ।

    ‘‘Upasampādayī buddho, guṇamaññāya cakkhumā;

    ਤਰੁਣੋ ਪੂਜਨੀਯੋਹਂ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Taruṇo pūjanīyohaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਮੇ, ਸਮਾਧਿਕੁਸਲੋ ਅਹਂ।

    ‘‘Dibbacakkhu visuddhaṃ me, samādhikusalo ahaṃ;

    ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Abhiññāpāramippatto, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੁ ਕੋવਿਦੋ।

    ‘‘Paṭisambhidā anuppatto, iddhipādesu kovido;

    ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Dhammesu pāramippatto, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਮਭਿਪੂਜਯਿਂ।

    ‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ buddhamabhipūjayiṃ;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਪੁਨ ਹੁਤ੍વਾ ਸੂਲਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਾਯ ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍વਾ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਚਿਤ੍ਤਜਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਾવਦੇવਸ੍ਸ વਣੋ ਸਂਰੂਲ਼੍ਹਿ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤਾਦਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਕਥਂ ਤ੍વਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ, ‘‘ਪਗੇવ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਸਂਸਾਰੇ ਆਦੀਨવੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਞ੍ਚ ਸਭਾવੋ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ, ਏવਾਹਂ ਤਾਦਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋਪਿ ਅਸਕ੍ਖਿਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ વਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ –

    Chaḷabhiñño puna hutvā sūlato uṭṭhahitvā parānuddayāya ākāse ṭhatvā pāṭihāriyaṃ dassesi. Mahājano acchariyabbhutacittajāto ahosi. Tāvadevassa vaṇo saṃrūḷhi, so bhikkhūhi, ‘‘āvuso, tādisaṃ dukkhaṃ anubhavanto kathaṃ tvaṃ vipassanaṃ anuyuñjituṃ asakkhī’’ti puṭṭho, ‘‘pageva me, āvuso, saṃsāre ādīnavo, saṅkhārānañca sabhāvo sudiṭṭho, evāhaṃ tādisaṃ dukkhaṃ anubhavantopi asakkhiṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā visesaṃ adhigantu’’nti dassento –

    ੧੨੧.

    121.

    ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਭવੋ ਨਿਚ੍ਚੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ વਾਪਿ ਸਸ੍ਸਤਾ।

    ‘‘Natthi koci bhavo nicco, saṅkhārā vāpi sassatā;

    ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚ ਤੇ ਖਨ੍ਧਾ, ਚવਨ੍ਤਿ ਅਪਰਾਪਰਂ॥

    Uppajjanti ca te khandhā, cavanti aparāparaṃ.

    ੧੨੨.

    122.

    ‘‘ਏਤਮਾਦੀਨવਂ ਞਤ੍વਾ, ਭવੇਨਮ੍ਹਿ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ।

    ‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, bhavenamhi anatthiko;

    ਨਿਸ੍ਸਟੋ ਸਬ੍ਬਕਾਮੇਹਿ, ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸવਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ॥ –

    Nissaṭo sabbakāmehi, patto me āsavakkhayo’’ti. –

    ਇਮਂ ਗਾਥਾਦ੍વਯਂ ਅਭਾਸਿ।

    Imaṃ gāthādvayaṃ abhāsi.

    ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਭવੋ ਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਕਮ੍ਮਭવੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭવੋ ਕਾਮਭવੋ ਰੂਪਭવੋ ਅਰੂਪਭવੋ ਸਞ੍ਞੀਭવੋ ਅਸਞ੍ਞੀਭવੋ ਨੇવਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਭવੋ ਏਕવੋਕਾਰਭવੋ ਚਤੁવੋਕਾਰਭવੋ ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવੋਤਿ ਏવਂਭੇਦੋ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹੀਨੋ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਸੁਖਬਹੁਲੋ વੋਮਿਸ੍ਸਸੁਖਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਏવਂવਿਭਾਗੋ ਯੋਕੋਚਿ ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁવੋ ਥਿਰੋ ਅਪਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮੋ ਨਤ੍ਥਿ ਤਂ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਏਤਦੇવਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ વਾਪਿ ਸਸ੍ਸਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਙ੍ਖਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇ ਹਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਉਪਾਦਾਯ ਭવਸਮਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾવ ਹੁਤ੍વਾ ਸਮ੍ਭੂਤਾ ਜਰਾਮਰਣੇਨ ਚ વਿਪਰਿਣਮਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸਸ੍ਸਤਾ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚ ਤੇ ਖਨ੍ਧਾ, ਚવਨ੍ਤਿ ਅਪਰਾਪਰਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਭવਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚ વੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਅਪਰਾਪਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਜਰਾਯ ਪਰਿਪੀਲ਼ਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਚવਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨ ‘‘ਭવੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਚ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਸਭਾવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਯੋਪਿ ਭવਾ ਆਦਿਤ੍ਤਂ વਿਯ ਸਙ੍ਖਤੇ ਆਦੀਨવਂ ਦੋਸਂ ਪਗੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਾ વਿਭੂਤਤਰਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੫)।

    Tattha natthi koci bhavo niccoti kammabhavo upapattibhavo kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo saññībhavo asaññībhavo nevasaññīnāsaññībhavo ekavokārabhavo catuvokārabhavo pañcavokārabhavoti evaṃbhedo, tatthāpi hīno majjhimo ukkaṭṭho dīghāyuko sukhabahulo vomissasukhadukkhoti evaṃvibhāgo yokoci nicco dhuvo thiro apalokiyadhammo natthi taṃ taṃ kāraṇaṃ paṭicca samuppannattā. Yasmā ca etadevaṃ, tasmā saṅkhārā vāpi sassatā natthīti yojanā. Paccayehi saṅkhatattā ‘‘saṅkhārā’’ti laddhanāme hi pañcakkhandhe upādāya bhavasamaññāya saṅkhārāva hutvā sambhūtā jarāmaraṇena ca vipariṇamantīti asassatā vipariṇāmadhammā. Tathā hi te ‘‘saṅkhārā’’ti vuccanti. Tenāha uppajjanti ca te khandhā, cavanti aparāparanti. Te bhavapariyāyena saṅkhārapariyāyena ca vuttā pañcakkhandhā yathāpaccayaṃ aparāparaṃ uppajjanti, uppannā ca jarāya paripīḷitā hutvā cavanti paribhijjantīti attho. Etena ‘‘bhavo, saṅkhārā’’ti ca laddhavohārā pañcakkhandhā udayabbayasabhāvāti dasseti. Yasmā tilakkhaṇaṃ āropetvā saṅkhāre sammasantassa tayopi bhavā ādittaṃ viya saṅkhate ādīnavaṃ dosaṃ pageva vipassanāpaññāya jānitvā aniccalakkhaṇehi diṭṭhā saṅkhārā dukkhānattā vibhūtatarā upaṭṭhahanti, tenāha bhagavā – ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā’’ti (saṃ. ni. 3.15).

    ਯਸ੍ਮਾ ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਯੋਪਿ ਭવਾ ਆਦਿਤ੍ਤਂ વਿਯ ਅਗਾਰਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਭવੇਨਮ੍ਹਿ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવੇਹਿ વਿਨਿવਤ੍ਤਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਕਾਮੇਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾਯ ਲੇਸੋਪਿ ਨ ਸਮ੍ਭવਤਿਯੇવ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਟੋ ਸਬ੍ਬਕਾਮੇਹੀ’’ਤਿ, ਅਮ੍ਹੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਮਾਨੁਸੇਹਿ વਿਯ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਕਾਮੇਹਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤਚਿਤ੍ਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਆਸવਕ੍ਖਯੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਸੁਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਭવੇਸੁ ਸੁਪਰਿਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨવੋ ਕਾਮੇਸੁ ਚ ਅਨਾਸਤ੍ਤਮਾਨਸੋ ਤਸ੍ਮਾ ਸੂਲਮਤ੍ਥਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨਾਪਿ ਮੇ ਮਯਾ ਪਤ੍ਤੋ ਅਧਿਗਤੋ ਆਸવਕ੍ਖਯੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸੇਹਿ ਤਦਧਿਗਮਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਕਰਣੀਯੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਓવਾਦਮਦਾਸਿ।

    Yasmā tilakkhaṇaṃ āropetvā saṅkhāre sammasantassa tayopi bhavā ādittaṃ viya agāraṃ sappaṭibhayā upaṭṭhahanti, tasmā āha ‘‘bhavenamhi anatthiko’’ti. Evaṃ pana sabbaso bhavehi vinivattiyamānassa kāmesu apekkhāya lesopi na sambhavatiyeva, tenāha ‘‘nissaṭo sabbakāmehī’’ti, amhīti yojanā. Mānusehi viya dibbehipi kāmehi nivattitacittosmīti attho. Patto me āsavakkhayoti yasmā evaṃ suparimajjitasaṅkhāro bhavesu suparidiṭṭhādīnavo kāmesu ca anāsattamānaso tasmā sūlamatthake nisinnenāpi me mayā patto adhigato āsavakkhayo nibbānaṃ arahattañcāti. Aññehi ca sabrahmacārīhi appattamānasehi tadadhigamāya ussāho karaṇīyoti bhikkhūnaṃ ovādamadāsi.

    ਉਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Uttarattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧. ਉਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 1. Uttarattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact