| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්‌දපඤ්‌හපාළි • Milindapañhapāḷi |
9. උත්‌තරිකරණීයපඤ්‌හො
9. Uttarikaraṇīyapañho
9. ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, තුම්‌හෙ භණථ ‘යං කිඤ්‌චි කරණීයං තථාගතස්‌ස, සබ්‌බං තං බොධියා යෙව මූලෙ පරිනිට්‌ඨිතං, නත්‌ථි තථාගතස්‌ස උත්‌තරිං කරණීයං, කතස්‌ස වා පතිචයො’ති, ඉදඤ්‌ච තෙමාසං පටිසල්‌ලානං දිස්‌සති. යදි, භන්‌තෙ නාගසෙන, යං කිඤ්‌චි කරණීයං තථාගතස්‌ස, සබ්‌බං තං බොධියා යෙව මූලෙ පරිනිට්‌ඨිතං, නත්‌ථි තථාගතස්‌ස උත්‌තරිං කරණීයං, කතස්‌ස වා පතිචයො, තෙන හි ‘තෙමාසං පටිසල්‌ලීනො’ති යං වචනං, තං මිච්‌ඡා. යදි තෙමාසං පටිසල්‌ලීනො, තෙන හි ‘යං කිඤ්‌චි කරණීයං, තථාගතස්‌ස, සබ්‌බං තං බොධියා යෙව මූලෙ පරිනිට්‌ඨිත’න්‌ති තම්‌පි වචනං මිච්‌ඡා . නත්‌ථි කතකරණීයස්‌ස පටිසල්‌ලානං, සකරණීයස්‌සෙව පටිසල්‌ලානං යථා නාම බ්‍යාධිතස්‌සෙව භෙසජ්‌ජෙන කරණීයං හොති, අබ්‍යාධිතස්‌ස කිං භෙසජ්‌ජෙන. ඡාතස්‌සෙව භොජනෙන කරණීයං හොති, අඡාතස්‌ස කිං භොජනෙන. එවමෙව ඛො, භන්‌තෙ නාගසෙන, නත්‌ථි කතකරණීයස්‌ස පටිසල්‌ලානං, සකරණීයස්‌සෙව පටිසල්‌ලානං. අයම්‌පි උභතො කොටිකො පඤ්‌හො තවානුප්‌පත්‌තො, සො තයා නිබ්‌බාහිතබ්‌බො’’ති.
9. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘yaṃ kiñci karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo’ti, idañca temāsaṃ paṭisallānaṃ dissati. Yadi, bhante nāgasena, yaṃ kiñci karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo, tena hi ‘temāsaṃ paṭisallīno’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi temāsaṃ paṭisallīno, tena hi ‘yaṃ kiñci karaṇīyaṃ, tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhita’nti tampi vacanaṃ micchā . Natthi katakaraṇīyassa paṭisallānaṃ, sakaraṇīyasseva paṭisallānaṃ yathā nāma byādhitasseva bhesajjena karaṇīyaṃ hoti, abyādhitassa kiṃ bhesajjena. Chātasseva bhojanena karaṇīyaṃ hoti, achātassa kiṃ bhojanena. Evameva kho, bhante nāgasena, natthi katakaraṇīyassa paṭisallānaṃ, sakaraṇīyasseva paṭisallānaṃ. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘යං කිඤ්‌චි, මහාරාජ, කරණීයං තථාගතස්‌ස, සබ්‌බං තං බොධියා යෙව මූලෙ පරිනිට්‌ඨිතං, නත්‌ථි තථාගතස්‌ස උත්‌තරිං කරණීයං, කතස්‌ස වා පතිචයො, භගවා ච තෙමාසං පටිසල්‌ලීනො, පටිසල්‌ලානං ඛො, මහාරාජ, බහුගුණං, සබ්‌බෙපි තථාගතා පටිසල්‌ලීයිත්‌වා සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පත්‌තා, තං තෙ සුකතගුණමනුස්‌සරන්‌තා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති. යථා, මහාරාජ, පුරිසො රඤ්‌ඤො සන්‌තිකා ලද්‌ධවරො පටිලද්‌ධභොගො තං සුකතගුණමනුස්‌සරන්‌තො අපරාපරං රඤ්‌ඤො උපට්‌ඨානං එති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, සබ්‌බෙපි තථාගතා පටිසල්‌ලීයිත්‌වා සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පත්‌තා, තං තෙ සුකතගුණමනුස්‌සරන්‌තා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති.
‘‘Yaṃ kiñci, mahārāja, karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo, bhagavā ca temāsaṃ paṭisallīno, paṭisallānaṃ kho, mahārāja, bahuguṇaṃ, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti. Yathā, mahārāja, puriso rañño santikā laddhavaro paṭiladdhabhogo taṃ sukataguṇamanussaranto aparāparaṃ rañño upaṭṭhānaṃ eti. Evameva kho, mahārāja, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, පුරිසො ආතුරො දුක්‌ඛිතො බාළ්‌හගිලානො භිසක්‌කමුපසෙවිත්‌වා සොත්‌ථිමනුප්‌පත්‌තො තං සුකතගුණමනුස්‌සරන්‌තො අපරාපරං භිසක්‌කමුපසෙවති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, සබ්‌බෙපි තථාගතා පටිසල්‌ලීයිත්‌වා සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පත්‌තා, තං තෙ සුකතගුණමනුස්‌සරන්‌තා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso āturo dukkhito bāḷhagilāno bhisakkamupasevitvā sotthimanuppatto taṃ sukataguṇamanussaranto aparāparaṃ bhisakkamupasevati. Evameva kho, mahārāja, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti.
‘‘අට්‌ඨවීසති ඛො පනිමෙ, මහාරාජ, පටිසල්‌ලානගුණා, යෙ ගුණෙ සමනුස්‌සරන්‌තා 1 තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති. කතමෙ අට්‌ඨවීසති? ඉධ, මහාරාජ, පටිසල්‌ලානං පටිසල්‌ලීයමානං අත්‌තානං රක්‌ඛති, ආයුං වඩ්‌ඪෙති, බලං දෙති, වජ්‌ජං පිදහති, අයසමපනෙති, යසමුපනෙති, අරතිං විනොදෙති, රතිමුපදහති, භයමපනෙති, වෙසාරජ්‌ජං කරොති, කොසජ්‌ජමපනෙති, වීරියමභිජනෙති, රාගමපනෙති, දොසමපනෙති, මොහමපනෙති, මානං නිහන්‌ති, විතක්‌කං භඤ්‌ජති, චිත්‌තං එකග්‌ගං කරොති, මානසං ස්‌නෙහයති 2, හාසං ජනෙති, ගරුකං කරොති, ලාභමුප්‌පාදයති, නමස්‌සියං කරොති , පීතිං පාපෙති, පාමොජ්‌ජං කරොති, සඞ්‌ඛාරානං සභාවං දස්‌සයති, භවප්‌පටිසන්‌ධිං උග්‌ඝාටෙති, සබ්‌බසාමඤ්‌ඤං දෙති. ඉමෙ ඛො, මහාරාජ, අට්‌ඨවීසති පටිසල්‌ලානගුණා, යෙ ගුණෙ සමනුස්‌සරන්‌තා තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති.
‘‘Aṭṭhavīsati kho panime, mahārāja, paṭisallānaguṇā, ye guṇe samanussarantā 3 tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Katame aṭṭhavīsati? Idha, mahārāja, paṭisallānaṃ paṭisallīyamānaṃ attānaṃ rakkhati, āyuṃ vaḍḍheti, balaṃ deti, vajjaṃ pidahati, ayasamapaneti, yasamupaneti, aratiṃ vinodeti, ratimupadahati, bhayamapaneti, vesārajjaṃ karoti, kosajjamapaneti, vīriyamabhijaneti, rāgamapaneti, dosamapaneti, mohamapaneti, mānaṃ nihanti, vitakkaṃ bhañjati, cittaṃ ekaggaṃ karoti, mānasaṃ snehayati 4, hāsaṃ janeti, garukaṃ karoti, lābhamuppādayati, namassiyaṃ karoti , pītiṃ pāpeti, pāmojjaṃ karoti, saṅkhārānaṃ sabhāvaṃ dassayati, bhavappaṭisandhiṃ ugghāṭeti, sabbasāmaññaṃ deti. Ime kho, mahārāja, aṭṭhavīsati paṭisallānaguṇā, ye guṇe samanussarantā tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti.
‘‘අපි ච ඛො, මහාරාජ, තථාගතා සන්‌තං සුඛං සමාපත්‌තිරතිං අනුභවිතුකාමා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති පරියොසිතසඞ්‌කප්‌පා. චතූහි ඛො, මහාරාජ, කාරණෙහි තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති. කතමෙහි චතූහි? විහාරඵාසුතායපි, මහාරාජ, තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති, අනවජ්‌ජගුණබහුලතායපි තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති, අසෙසඅරියවීථිතොපි තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති, සබ්‌බබුද්‌ධානං ථුතථොමිතවණ්‌ණිතපසත්‌ථතොපි තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති. ඉමෙහි ඛො, මහාරාජ, චතූහි කාරණෙහි තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති. ඉති ඛො, මහාරාජ, තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌ති න සකරණීයතාය, න කතස්‌ස වා පතිචයාය, අථ ඛො ගුණවිසෙසදස්‌සාවිතාය තථාගතා පටිසල්‌ලානං සෙවන්‌තී’’ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ නාගසෙන, එවමෙතං තථා සම්‌පටිච්‌ඡාමී’’ති.
‘‘Api ca kho, mahārāja, tathāgatā santaṃ sukhaṃ samāpattiratiṃ anubhavitukāmā paṭisallānaṃ sevanti pariyositasaṅkappā. Catūhi kho, mahārāja, kāraṇehi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Katamehi catūhi? Vihāraphāsutāyapi, mahārāja, tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, anavajjaguṇabahulatāyapi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, asesaariyavīthitopi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, sabbabuddhānaṃ thutathomitavaṇṇitapasatthatopi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Imehi kho, mahārāja, catūhi kāraṇehi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Iti kho, mahārāja, tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti na sakaraṇīyatāya, na katassa vā paticayāya, atha kho guṇavisesadassāvitāya tathāgatā paṭisallānaṃ sevantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
උත්‌තරිකරණීයපඤ්‌හො නවමො.
Uttarikaraṇīyapañho navamo.
Footnotes:
