| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੯. ਉਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਪਞ੍ਹੋ
9. Uttarikaraṇīyapañho
੯. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਣਥ ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰਣੀਯਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਬੋਧਿਯਾ ਯੇવ ਮੂਲੇ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਤਿਚਯੋ’ਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਤੇਮਾਸਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰਣੀਯਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਬੋਧਿਯਾ ਯੇવ ਮੂਲੇ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਤਿਚਯੋ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਤੇਮਾਸਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ’ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ, ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਯਦਿ ਤੇਮਾਸਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰਣੀਯਂ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਬੋਧਿਯਾ ਯੇવ ਮੂਲੇ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾ । ਨਤ੍ਥਿ ਕਤਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ, ਸਕਰਣੀਯਸ੍ਸੇવ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਯਥਾ ਨਾਮ ਬ੍ਯਾਧਿਤਸ੍ਸੇવ ਭੇਸਜ੍ਜੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਧਿਤਸ੍ਸ ਕਿਂ ਭੇਸਜ੍ਜੇਨ। ਛਾਤਸ੍ਸੇવ ਭੋਜਨੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਹੋਤਿ, ਅਛਾਤਸ੍ਸ ਕਿਂ ਭੋਜਨੇਨ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਤਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ, ਸਕਰਣੀਯਸ੍ਸੇવ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਉਭਤੋ ਕੋਟਿਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਤવਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਹਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
9. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘yaṃ kiñci karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo’ti, idañca temāsaṃ paṭisallānaṃ dissati. Yadi, bhante nāgasena, yaṃ kiñci karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo, tena hi ‘temāsaṃ paṭisallīno’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi temāsaṃ paṭisallīno, tena hi ‘yaṃ kiñci karaṇīyaṃ, tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhita’nti tampi vacanaṃ micchā . Natthi katakaraṇīyassa paṭisallānaṃ, sakaraṇīyasseva paṭisallānaṃ yathā nāma byādhitasseva bhesajjena karaṇīyaṃ hoti, abyādhitassa kiṃ bhesajjena. Chātasseva bhojanena karaṇīyaṃ hoti, achātassa kiṃ bhojanena. Evameva kho, bhante nāgasena, natthi katakaraṇīyassa paṭisallānaṃ, sakaraṇīyasseva paṭisallānaṃ. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਰਣੀਯਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਬੋਧਿਯਾ ਯੇવ ਮੂਲੇ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਤਿਚਯੋ, ਭਗવਾ ਚ ਤੇਮਾਸਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਬਹੁਗੁਣਂ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਤੇ ਸੁਕਤਗੁਣਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਲਦ੍ਧવਰੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧਭੋਗੋ ਤਂ ਸੁਕਤਗੁਣਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਰਞ੍ਞੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਤੇ ਸੁਕਤਗੁਣਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ।
‘‘Yaṃ kiñci, mahārāja, karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo, bhagavā ca temāsaṃ paṭisallīno, paṭisallānaṃ kho, mahārāja, bahuguṇaṃ, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti. Yathā, mahārāja, puriso rañño santikā laddhavaro paṭiladdhabhogo taṃ sukataguṇamanussaranto aparāparaṃ rañño upaṭṭhānaṃ eti. Evameva kho, mahārāja, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਆਤੁਰੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ ਭਿਸਕ੍ਕਮੁਪਸੇવਿਤ੍વਾ ਸੋਤ੍ਥਿਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਂ ਸੁਕਤਗੁਣਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਭਿਸਕ੍ਕਮੁਪਸੇવਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਤੇ ਸੁਕਤਗੁਣਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso āturo dukkhito bāḷhagilāno bhisakkamupasevitvā sotthimanuppatto taṃ sukataguṇamanussaranto aparāparaṃ bhisakkamupasevati. Evameva kho, mahārāja, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti.
‘‘ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿ ਖੋ ਪਨਿਮੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਗੁਣਾ, ਯੇ ਗੁਣੇ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਾ 1 ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿ? ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਆਯੁਂ વਡ੍ਢੇਤਿ, ਬਲਂ ਦੇਤਿ, વਜ੍ਜਂ ਪਿਦਹਤਿ, ਅਯਸਮਪਨੇਤਿ, ਯਸਮੁਪਨੇਤਿ, ਅਰਤਿਂ વਿਨੋਦੇਤਿ, ਰਤਿਮੁਪਦਹਤਿ, ਭਯਮਪਨੇਤਿ, વੇਸਾਰਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ, ਕੋਸਜ੍ਜਮਪਨੇਤਿ, વੀਰਿਯਮਭਿਜਨੇਤਿ, ਰਾਗਮਪਨੇਤਿ, ਦੋਸਮਪਨੇਤਿ, ਮੋਹਮਪਨੇਤਿ, ਮਾਨਂ ਨਿਹਨ੍ਤਿ, વਿਤਕ੍ਕਂ ਭਞ੍ਜਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਕਰੋਤਿ, ਮਾਨਸਂ ਸ੍ਨੇਹਯਤਿ 2, ਹਾਸਂ ਜਨੇਤਿ, ਗਰੁਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਲਾਭਮੁਪ੍ਪਾਦਯਤਿ, ਨਮਸ੍ਸਿਯਂ ਕਰੋਤਿ , ਪੀਤਿਂ ਪਾਪੇਤਿ, ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਭਾવਂ ਦਸ੍ਸਯਤਿ, ਭવਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਸਾਮਞ੍ਞਂ ਦੇਤਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਗੁਣਾ, ਯੇ ਗੁਣੇ ਸਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਾ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ।
‘‘Aṭṭhavīsati kho panime, mahārāja, paṭisallānaguṇā, ye guṇe samanussarantā 3 tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Katame aṭṭhavīsati? Idha, mahārāja, paṭisallānaṃ paṭisallīyamānaṃ attānaṃ rakkhati, āyuṃ vaḍḍheti, balaṃ deti, vajjaṃ pidahati, ayasamapaneti, yasamupaneti, aratiṃ vinodeti, ratimupadahati, bhayamapaneti, vesārajjaṃ karoti, kosajjamapaneti, vīriyamabhijaneti, rāgamapaneti, dosamapaneti, mohamapaneti, mānaṃ nihanti, vitakkaṃ bhañjati, cittaṃ ekaggaṃ karoti, mānasaṃ snehayati 4, hāsaṃ janeti, garukaṃ karoti, lābhamuppādayati, namassiyaṃ karoti , pītiṃ pāpeti, pāmojjaṃ karoti, saṅkhārānaṃ sabhāvaṃ dassayati, bhavappaṭisandhiṃ ugghāṭeti, sabbasāmaññaṃ deti. Ime kho, mahārāja, aṭṭhavīsati paṭisallānaguṇā, ye guṇe samanussarantā tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti.
‘‘ਅਪਿ ਚ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤਾ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਰਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤੁਕਾਮਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੋਸਿਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ। ਚਤੂਹਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਾਰਣੇਹਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ? વਿਹਾਰਫਾਸੁਤਾਯਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ, ਅਨવਜ੍ਜਗੁਣਬਹੁਲਤਾਯਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ, ਅਸੇਸਅਰਿਯવੀਥਿਤੋਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਥੁਤਥੋਮਿਤવਣ੍ਣਿਤਪਸਤ੍ਥਤੋਪਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕਰਣੀਯਤਾਯ, ਨ ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਤਿਚਯਾਯ, ਅਥ ਖੋ ਗੁਣવਿਸੇਸਦਸ੍ਸਾવਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਂ ਸੇવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਏવਮੇਤਂ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Api ca kho, mahārāja, tathāgatā santaṃ sukhaṃ samāpattiratiṃ anubhavitukāmā paṭisallānaṃ sevanti pariyositasaṅkappā. Catūhi kho, mahārāja, kāraṇehi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Katamehi catūhi? Vihāraphāsutāyapi, mahārāja, tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, anavajjaguṇabahulatāyapi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, asesaariyavīthitopi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, sabbabuddhānaṃ thutathomitavaṇṇitapasatthatopi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Imehi kho, mahārāja, catūhi kāraṇehi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Iti kho, mahārāja, tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti na sakaraṇīyatāya, na katassa vā paticayāya, atha kho guṇavisesadassāvitāya tathāgatā paṭisallānaṃ sevantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ਉਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਪਞ੍ਹੋ ਨવਮੋ।
Uttarikaraṇīyapañho navamo.
Footnotes:
