Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മിലിന്ദപഞ്ഹപാളി • Milindapañhapāḷi |
൯. ഉത്തരികരണീയപഞ്ഹോ
9. Uttarikaraṇīyapañho
൯. ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, തുമ്ഹേ ഭണഥ ‘യം കിഞ്ചി കരണീയം തഥാഗതസ്സ, സബ്ബം തം ബോധിയാ യേവ മൂലേ പരിനിട്ഠിതം, നത്ഥി തഥാഗതസ്സ ഉത്തരിം കരണീയം, കതസ്സ വാ പതിചയോ’തി, ഇദഞ്ച തേമാസം പടിസല്ലാനം ദിസ്സതി. യദി, ഭന്തേ നാഗസേന, യം കിഞ്ചി കരണീയം തഥാഗതസ്സ, സബ്ബം തം ബോധിയാ യേവ മൂലേ പരിനിട്ഠിതം, നത്ഥി തഥാഗതസ്സ ഉത്തരിം കരണീയം, കതസ്സ വാ പതിചയോ, തേന ഹി ‘തേമാസം പടിസല്ലീനോ’തി യം വചനം, തം മിച്ഛാ. യദി തേമാസം പടിസല്ലീനോ, തേന ഹി ‘യം കിഞ്ചി കരണീയം, തഥാഗതസ്സ, സബ്ബം തം ബോധിയാ യേവ മൂലേ പരിനിട്ഠിത’ന്തി തമ്പി വചനം മിച്ഛാ . നത്ഥി കതകരണീയസ്സ പടിസല്ലാനം, സകരണീയസ്സേവ പടിസല്ലാനം യഥാ നാമ ബ്യാധിതസ്സേവ ഭേസജ്ജേന കരണീയം ഹോതി, അബ്യാധിതസ്സ കിം ഭേസജ്ജേന. ഛാതസ്സേവ ഭോജനേന കരണീയം ഹോതി, അഛാതസ്സ കിം ഭോജനേന. ഏവമേവ ഖോ, ഭന്തേ നാഗസേന, നത്ഥി കതകരണീയസ്സ പടിസല്ലാനം, സകരണീയസ്സേവ പടിസല്ലാനം. അയമ്പി ഉഭതോ കോടികോ പഞ്ഹോ തവാനുപ്പത്തോ, സോ തയാ നിബ്ബാഹിതബ്ബോ’’തി.
9. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘yaṃ kiñci karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo’ti, idañca temāsaṃ paṭisallānaṃ dissati. Yadi, bhante nāgasena, yaṃ kiñci karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo, tena hi ‘temāsaṃ paṭisallīno’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi temāsaṃ paṭisallīno, tena hi ‘yaṃ kiñci karaṇīyaṃ, tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhita’nti tampi vacanaṃ micchā . Natthi katakaraṇīyassa paṭisallānaṃ, sakaraṇīyasseva paṭisallānaṃ yathā nāma byādhitasseva bhesajjena karaṇīyaṃ hoti, abyādhitassa kiṃ bhesajjena. Chātasseva bhojanena karaṇīyaṃ hoti, achātassa kiṃ bhojanena. Evameva kho, bhante nāgasena, natthi katakaraṇīyassa paṭisallānaṃ, sakaraṇīyasseva paṭisallānaṃ. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘യം കിഞ്ചി, മഹാരാജ, കരണീയം തഥാഗതസ്സ, സബ്ബം തം ബോധിയാ യേവ മൂലേ പരിനിട്ഠിതം, നത്ഥി തഥാഗതസ്സ ഉത്തരിം കരണീയം, കതസ്സ വാ പതിചയോ, ഭഗവാ ച തേമാസം പടിസല്ലീനോ, പടിസല്ലാനം ഖോ, മഹാരാജ, ബഹുഗുണം, സബ്ബേപി തഥാഗതാ പടിസല്ലീയിത്വാ സബ്ബഞ്ഞുതം പത്താ, തം തേ സുകതഗുണമനുസ്സരന്താ പടിസല്ലാനം സേവന്തി. യഥാ, മഹാരാജ, പുരിസോ രഞ്ഞോ സന്തികാ ലദ്ധവരോ പടിലദ്ധഭോഗോ തം സുകതഗുണമനുസ്സരന്തോ അപരാപരം രഞ്ഞോ ഉപട്ഠാനം ഏതി. ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, സബ്ബേപി തഥാഗതാ പടിസല്ലീയിത്വാ സബ്ബഞ്ഞുതം പത്താ, തം തേ സുകതഗുണമനുസ്സരന്താ പടിസല്ലാനം സേവന്തി.
‘‘Yaṃ kiñci, mahārāja, karaṇīyaṃ tathāgatassa, sabbaṃ taṃ bodhiyā yeva mūle pariniṭṭhitaṃ, natthi tathāgatassa uttariṃ karaṇīyaṃ, katassa vā paticayo, bhagavā ca temāsaṃ paṭisallīno, paṭisallānaṃ kho, mahārāja, bahuguṇaṃ, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti. Yathā, mahārāja, puriso rañño santikā laddhavaro paṭiladdhabhogo taṃ sukataguṇamanussaranto aparāparaṃ rañño upaṭṭhānaṃ eti. Evameva kho, mahārāja, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti.
‘‘യഥാ വാ പന, മഹാരാജ, പുരിസോ ആതുരോ ദുക്ഖിതോ ബാള്ഹഗിലാനോ ഭിസക്കമുപസേവിത്വാ സോത്ഥിമനുപ്പത്തോ തം സുകതഗുണമനുസ്സരന്തോ അപരാപരം ഭിസക്കമുപസേവതി. ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, സബ്ബേപി തഥാഗതാ പടിസല്ലീയിത്വാ സബ്ബഞ്ഞുതം പത്താ, തം തേ സുകതഗുണമനുസ്സരന്താ പടിസല്ലാനം സേവന്തി.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso āturo dukkhito bāḷhagilāno bhisakkamupasevitvā sotthimanuppatto taṃ sukataguṇamanussaranto aparāparaṃ bhisakkamupasevati. Evameva kho, mahārāja, sabbepi tathāgatā paṭisallīyitvā sabbaññutaṃ pattā, taṃ te sukataguṇamanussarantā paṭisallānaṃ sevanti.
‘‘അട്ഠവീസതി ഖോ പനിമേ, മഹാരാജ, പടിസല്ലാനഗുണാ, യേ ഗുണേ സമനുസ്സരന്താ 1 തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി. കതമേ അട്ഠവീസതി? ഇധ, മഹാരാജ, പടിസല്ലാനം പടിസല്ലീയമാനം അത്താനം രക്ഖതി, ആയും വഡ്ഢേതി, ബലം ദേതി, വജ്ജം പിദഹതി, അയസമപനേതി, യസമുപനേതി, അരതിം വിനോദേതി, രതിമുപദഹതി, ഭയമപനേതി, വേസാരജ്ജം കരോതി, കോസജ്ജമപനേതി, വീരിയമഭിജനേതി, രാഗമപനേതി, ദോസമപനേതി, മോഹമപനേതി, മാനം നിഹന്തി, വിതക്കം ഭഞ്ജതി, ചിത്തം ഏകഗ്ഗം കരോതി, മാനസം സ്നേഹയതി 2, ഹാസം ജനേതി, ഗരുകം കരോതി, ലാഭമുപ്പാദയതി, നമസ്സിയം കരോതി , പീതിം പാപേതി, പാമോജ്ജം കരോതി, സങ്ഖാരാനം സഭാവം ദസ്സയതി, ഭവപ്പടിസന്ധിം ഉഗ്ഘാടേതി, സബ്ബസാമഞ്ഞം ദേതി. ഇമേ ഖോ, മഹാരാജ, അട്ഠവീസതി പടിസല്ലാനഗുണാ, യേ ഗുണേ സമനുസ്സരന്താ തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി.
‘‘Aṭṭhavīsati kho panime, mahārāja, paṭisallānaguṇā, ye guṇe samanussarantā 3 tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Katame aṭṭhavīsati? Idha, mahārāja, paṭisallānaṃ paṭisallīyamānaṃ attānaṃ rakkhati, āyuṃ vaḍḍheti, balaṃ deti, vajjaṃ pidahati, ayasamapaneti, yasamupaneti, aratiṃ vinodeti, ratimupadahati, bhayamapaneti, vesārajjaṃ karoti, kosajjamapaneti, vīriyamabhijaneti, rāgamapaneti, dosamapaneti, mohamapaneti, mānaṃ nihanti, vitakkaṃ bhañjati, cittaṃ ekaggaṃ karoti, mānasaṃ snehayati 4, hāsaṃ janeti, garukaṃ karoti, lābhamuppādayati, namassiyaṃ karoti , pītiṃ pāpeti, pāmojjaṃ karoti, saṅkhārānaṃ sabhāvaṃ dassayati, bhavappaṭisandhiṃ ugghāṭeti, sabbasāmaññaṃ deti. Ime kho, mahārāja, aṭṭhavīsati paṭisallānaguṇā, ye guṇe samanussarantā tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti.
‘‘അപി ച ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതാ സന്തം സുഖം സമാപത്തിരതിം അനുഭവിതുകാമാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി പരിയോസിതസങ്കപ്പാ. ചതൂഹി ഖോ, മഹാരാജ, കാരണേഹി തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി. കതമേഹി ചതൂഹി? വിഹാരഫാസുതായപി, മഹാരാജ, തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി, അനവജ്ജഗുണബഹുലതായപി തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി, അസേസഅരിയവീഥിതോപി തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി, സബ്ബബുദ്ധാനം ഥുതഥോമിതവണ്ണിതപസത്ഥതോപി തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി. ഇമേഹി ഖോ, മഹാരാജ, ചതൂഹി കാരണേഹി തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി. ഇതി ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തി ന സകരണീയതായ, ന കതസ്സ വാ പതിചയായ, അഥ ഖോ ഗുണവിസേസദസ്സാവിതായ തഥാഗതാ പടിസല്ലാനം സേവന്തീ’’തി. ‘‘സാധു, ഭന്തേ നാഗസേന, ഏവമേതം തഥാ സമ്പടിച്ഛാമീ’’തി.
‘‘Api ca kho, mahārāja, tathāgatā santaṃ sukhaṃ samāpattiratiṃ anubhavitukāmā paṭisallānaṃ sevanti pariyositasaṅkappā. Catūhi kho, mahārāja, kāraṇehi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Katamehi catūhi? Vihāraphāsutāyapi, mahārāja, tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, anavajjaguṇabahulatāyapi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, asesaariyavīthitopi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti, sabbabuddhānaṃ thutathomitavaṇṇitapasatthatopi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Imehi kho, mahārāja, catūhi kāraṇehi tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti. Iti kho, mahārāja, tathāgatā paṭisallānaṃ sevanti na sakaraṇīyatāya, na katassa vā paticayāya, atha kho guṇavisesadassāvitāya tathāgatā paṭisallānaṃ sevantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ഉത്തരികരണീയപഞ്ഹോ നവമോ.
Uttarikaraṇīyapañho navamo.
Footnotes: