Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya |
੫. ਉਤ੍ਤਿਯਸੁਤ੍ਤਂ
5. Uttiyasuttaṃ
੯੫. ਅਥ ਖੋ ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਮਯਾ – ‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ।
95. Atha kho uttiyo paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho uttiyo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti? ‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, uttiya, mayā – ‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਤਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਮਯਾ – ‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Kiṃ pana, bho gotama, asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti? ‘‘Etampi kho, uttiya, abyākataṃ mayā – ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਨ੍ਤવਾ ਲੋਕੋ…ਪੇ॰… ਅਨਨ੍ਤવਾ ਲੋਕੋ… ਤਂ ਜੀવਂ ਤਂ ਸਰੀਰਂ… ਅਞ੍ਞਂ ਜੀવਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰਂ… ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ … ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ… ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ… ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਤਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਮਯਾ – ‘ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, antavā loko…pe… anantavā loko… taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… hoti tathāgato paraṃ maraṇā … na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti? ‘‘Etampi kho, uttiya, abyākataṃ mayā – ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਮਯਾ – ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ વਦੇਸਿ।
‘‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti, iti puṭṭho samāno ‘abyākataṃ kho etaṃ, uttiya, mayā – sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi.
‘‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ – ‘ਏਤਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਮਯਾ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ વਦੇਸਿ।
‘‘‘Kiṃ pana, bho gotama, asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti, iti puṭṭho samāno – ‘etampi kho, uttiya, abyākataṃ mayā asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi.
‘‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਨ੍ਤવਾ ਲੋਕੋ…ਪੇ॰… ਅਨਨ੍ਤવਾ ਲੋਕੋ… ਤਂ ਜੀવਂ ਤਂ ਸਰੀਰਂ… ਅਞ੍ਞਂ ਜੀવਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰਂ… ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ… ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ… ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ… ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ – ‘ਏਤਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਮਯਾ – ‘ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ વਦੇਸਿ। ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਬ੍ਯਾਕਤ’’ਨ੍ਤਿ?
‘‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, antavā loko…pe… anantavā loko… taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… hoti tathāgato paraṃ maraṇā… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti, iti puṭṭho samāno – ‘etampi kho, uttiya, abyākataṃ mayā – ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. Atha kiñcarahi bhotā gotamena byākata’’nti?
‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਖੋ ਅਹਂ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਸਾવਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਮਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਯ ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾਯ ਞਾਯਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾ’’ਤਿ।
‘‘Abhiññāya kho ahaṃ, uttiya, sāvakānaṃ dhammaṃ desemi sattānaṃ visuddhiyā sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāyā’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਮਾ ਹੇવਂ ਖੋ ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਪਟਿਲਭਿ – ‘ਸਬ੍ਬਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਂ વਤ ਮੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਂਸਾਦੇਤਿ, ਨੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਨ ਨੂਨ વਿਸਹਤੀ’ਤਿ। ਤਦਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ।
Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘mā hevaṃ kho uttiyo paribbājako pāpakaṃ diṭṭhigataṃ paṭilabhi – ‘sabbasāmukkaṃsikaṃ vata me samaṇo gotamo pañhaṃ puṭṭho saṃsādeti, no vissajjeti, na nūna visahatī’ti. Tadassa uttiyassa paribbājakassa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਉਤ੍ਤਿਯਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਤੇਨਹਾવੁਸੋ ਉਤ੍ਤਿਯ, ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਉਪਮਾਯ ਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸਾ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ ਉਤ੍ਤਿਯ, ਰਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਂ ਨਗਰਂ ਦਲ਼੍ਹੁਦ੍ਧਾਪਂ 7 ਦਲ਼੍ਹਪਾਕਾਰਤੋਰਣਂ ਏਕਦ੍વਾਰਂ। ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਦੋવਾਰਿਕੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾવੀ ਅਞ੍ਞਾਤਾਨਂ ਨਿવਾਰੇਤਾ ਞਾਤਾਨਂ ਪવੇਸੇਤਾ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਨੁਪਰਿਯਾਯਪਥਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮਤਿ। ਅਨੁਪਰਿਯਾਯਪਥਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮਮਾਨੋ ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਪਾਕਾਰਸਨ੍ਧਿਂ વਾ ਪਾਕਾਰવਿવਰਂ વਾ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਬਿਲ਼ਾਰਨਿਕ੍ਖਮਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ। ਨੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਏવਂ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ – ‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਪਾਣਾ ਇਮਂ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ વਾ’ਤਿ। ਅਥ ਖ੍વਸ੍ਸ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ‘ਯੇ ਖੋ ਕੇਚਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਪਾਣਾ ਇਮਂ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ વਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਦ੍વਾਰੇਨ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ વਾ’ਤਿ।
Atha kho āyasmā ānando uttiyaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘tenahāvuso uttiya, upamaṃ te karissāmi. Upamāya midhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṃ ājānanti. Seyyathāpi, āvuso uttiya, rañño paccantimaṃ nagaraṃ daḷhuddhāpaṃ 8 daḷhapākāratoraṇaṃ ekadvāraṃ. Tatrassa dovāriko paṇḍito byatto medhāvī aññātānaṃ nivāretā ñātānaṃ pavesetā. So tassa nagarassa samantā anupariyāyapathaṃ anukkamati. Anupariyāyapathaṃ anukkamamāno na passeyya pākārasandhiṃ vā pākāravivaraṃ vā, antamaso biḷāranikkhamanamattampi. No ca khvassa evaṃ ñāṇaṃ hoti – ‘ettakā pāṇā imaṃ nagaraṃ pavisanti vā nikkhamanti vā’ti. Atha khvassa evamettha hoti – ‘ye kho keci oḷārikā pāṇā imaṃ nagaraṃ pavisanti vā nikkhamanti vā, sabbe te iminā dvārena pavisanti vā nikkhamanti vā’ti.
‘‘ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਉਤ੍ਤਿਯ, ਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਂ ਹੋਤਿ – ‘ਸਬ੍ਬੋ વਾ ਤੇਨ ਲੋਕੋ ਨੀਯਤਿ, ਉਪਡ੍ਢੋ વਾ, ਤਿਭਾਗੋ વਾ’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ – ‘ਯੇ ਖੋ ਕੇਚਿ ਲੋਕਮ੍ਹਾ ਨੀਯਿਂਸੁ વਾ ਨੀਯਨ੍ਤਿ વਾ ਨੀਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ, ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਯਥਾਭੂਤਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ। ਏવਮੇਤੇ 9 ਲੋਕਮ੍ਹਾ ਨੀਯਿਂਸੁ વਾ ਨੀਯਨ੍ਤਿ વਾ ਨੀਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾ’ਤਿ। ਯਦੇવ ਖੋ ਤ੍વਂ 10, ਆવੁਸੋ ਉਤ੍ਤਿਯ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ 11 ਅਪੁਚ੍ਛਿ ਤਦੇવੇਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਤਂ ਭਗવਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਾਸੀ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਂ।
‘‘Evamevaṃ kho, āvuso uttiya, na tathāgatassa evaṃ ussukkaṃ hoti – ‘sabbo vā tena loko nīyati, upaḍḍho vā, tibhāgo vā’ti. Atha kho evamettha tathāgatassa hoti – ‘ye kho keci lokamhā nīyiṃsu vā nīyanti vā nīyissanti vā, sabbe te pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe, catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittā, satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā. Evamete 12 lokamhā nīyiṃsu vā nīyanti vā nīyissanti vā’ti. Yadeva kho tvaṃ 13, āvuso uttiya, bhagavantaṃ pañhaṃ 14 apucchi tadevetaṃ pañhaṃ bhagavantaṃ aññena pariyāyena apucchi. Tasmā te taṃ bhagavā na byākāsī’’ti. Pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੫. ਉਤ੍ਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Uttiyasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੫. ਉਤ੍ਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Uttiyasuttavaṇṇanā