| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๕. อุตฺติยสุตฺตวณฺณนา
5. Uttiyasuttavaṇṇanā
๙๕. ปญฺจเม ตุณฺหี อโหสีติ สตฺตูปลทฺธิยํ ฐตฺวา อปุจฺฉํ ปุจฺฉตีติ ตุณฺหี อโหสิฯ สพฺพสามุกฺกํสิกํ วต เมติ มยา สพฺพปุจฺฉานํ อุตฺตมปุจฺฉํ ปุจฺฉิโต สมโณ โคตโม สํสาเทติ โน วิสฺสเชฺชติ, นูน น วิสหติ น สโกฺกติ วิสฺสเชฺชตุนฺติ เอวํ ปาปิกํ ทิฎฺฐิํ มา ปฎิลภีติฯ ตทสฺสาติ ตํ เอวํ อุปฺปนฺนํ ทิฎฺฐิคตํ ภเวยฺยฯ ปจฺจนฺติมนฺติ ยสฺมา มชฺฌิมเทเส นครสฺส อุทฺธาปาทีนิ ถิรานิ วา โหนฺตุ ทุพฺพลานิ วา, สพฺพโส วา ปน มา โหนฺตุ, โจราสงฺกา น โหติฯ ตสฺมา ตํ อคฺคเหตฺวา ‘‘ปจฺจนฺติมํ นคร’’นฺติ อาหฯ ทฬฺหุทฺธาปนฺติ ถิรปาการปาทํฯ ทฬฺหปาการโตรณนฺติ ถิรปาการเญฺจว ถิรปิฎฺฐิสงฺฆาฎญฺจฯ เอกทฺวารนฺติ กสฺมา อาห? พหุทฺวารสฺมิญฺหิ นคเร พหูหิ ปณฺฑิตโทวาริเกหิ ภวิตพฺพํ, เอกทฺวาเร เอโกว วฎฺฎติฯ ตถาคตสฺส จ ปญฺญาย อโญฺญ สทิโส นตฺถิฯ ตสฺมา สตฺถุ ปณฺฑิตภาวสฺส โอปมฺมตฺถํ เอกํเยว โทวาริกํ ทเสฺสตุํ ‘‘เอกทฺวาร’’นฺติ อาหฯ ปณฺฑิโตติ ปณฺฑิเจฺจน สมนฺนาคโตฯ พฺยโตฺตติ เวยฺยตฺติเยน สมนฺนาคโตฯ เมธาวีติ ฐานุปฺปตฺติยปญฺญาสงฺขาตาย เมธาย สมนฺนาคโตฯ อนุปริยายปถนฺติ อนุปริยายนามกํ มคฺคํฯ ปาการสนฺธินฺติ ทฺวินฺนํ อิฎฺฐกานํ อปคตฎฺฐานํฯ ปาการวิวรนฺติ ปาการสฺส ฉินฺนฎฺฐานํฯ ตเทเวตํ ปญฺหนฺติ ตํเยว ‘‘สสฺสโต โลโก’’ติอาทินา นเยน ปุฎฺฐํ ฐปนียปญฺหํ ปุนปิ ปุจฺฉิฯ สโพฺพ จ เตน โลโกติ สตฺตูปลทฺธิยํเยว ฐตฺวา อเญฺญนากาเรน ปุจฺฉตีติ ทเสฺสติฯ
95. Pañcame tuṇhī ahosīti sattūpaladdhiyaṃ ṭhatvā apucchaṃ pucchatīti tuṇhī ahosi. Sabbasāmukkaṃsikaṃ vata meti mayā sabbapucchānaṃ uttamapucchaṃ pucchito samaṇo gotamo saṃsādeti no vissajjeti, nūna na visahati na sakkoti vissajjetunti evaṃ pāpikaṃ diṭṭhiṃ mā paṭilabhīti. Tadassāti taṃ evaṃ uppannaṃ diṭṭhigataṃ bhaveyya. Paccantimanti yasmā majjhimadese nagarassa uddhāpādīni thirāni vā hontu dubbalāni vā, sabbaso vā pana mā hontu, corāsaṅkā na hoti. Tasmā taṃ aggahetvā ‘‘paccantimaṃ nagara’’nti āha. Daḷhuddhāpanti thirapākārapādaṃ. Daḷhapākāratoraṇanti thirapākārañceva thirapiṭṭhisaṅghāṭañca. Ekadvāranti kasmā āha? Bahudvārasmiñhi nagare bahūhi paṇḍitadovārikehi bhavitabbaṃ, ekadvāre ekova vaṭṭati. Tathāgatassa ca paññāya añño sadiso natthi. Tasmā satthu paṇḍitabhāvassa opammatthaṃ ekaṃyeva dovārikaṃ dassetuṃ ‘‘ekadvāra’’nti āha. Paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Byattoti veyyattiyena samannāgato. Medhāvīti ṭhānuppattiyapaññāsaṅkhātāya medhāya samannāgato. Anupariyāyapathanti anupariyāyanāmakaṃ maggaṃ. Pākārasandhinti dvinnaṃ iṭṭhakānaṃ apagataṭṭhānaṃ. Pākāravivaranti pākārassa chinnaṭṭhānaṃ. Tadevetaṃ pañhanti taṃyeva ‘‘sassato loko’’tiādinā nayena puṭṭhaṃ ṭhapanīyapañhaṃ punapi pucchi. Sabbo ca tena lokoti sattūpaladdhiyaṃyeva ṭhatvā aññenākārena pucchatīti dasseti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๕. อุตฺติยสุตฺตํ • 5. Uttiyasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๕. อุตฺติยสุตฺตวณฺณนา • 5. Uttiyasuttavaṇṇanā
