| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā |
8. උත්‌තියත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා
8. Uttiyattheraapadānavaṇṇanā
චන්‌දභාගානදීතීරෙතිආදිකං ආයස්‌මතො උත්‌තියත්‌ථෙරස්‌ස අපදානං. අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයානි පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො සිද්‌ධත්‌ථස්‌ස භගවතො කාලෙ චන්‌දභාගානදියං සුසුමාරො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌තො නදීතීරං උපගතං භගවන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නචිත්‌තො පාරං නෙතුකාමො තීරසමීපෙයෙව නිපජ්‌ජි. භගවා තස්‌ස අනුකම්‌පාය පිට්‌ඨියං පාදෙ ඨපෙසි. සො තුට්‌ඨො උදග්‌ගො පීතිවෙගෙන මහුස්‌සාහො හුත්‌වා සොතං ඡින්‌දන්‌තො සීඝෙන ජවෙන භගවන්‌තං පරතීරං නෙසි. භගවා තස්‌ස චිත්‌තප්‌පසාදං ඤත්‌වා ‘‘අයං ඉතො චුතො දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිස්‌සති , තතො පට්‌ඨාය සුගතීසුයෙව සංසරන්‌තො ඉතො චතුන්‌නවුතිකප්‌පෙ අමතං පාපුණිස්‌සතී’’ති බ්‍යාකරිත්‌වා පක්‌කාමි.
Candabhāgānadītīretiādikaṃ āyasmato uttiyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle candabhāgānadiyaṃ susumāro hutvā nibbatto nadītīraṃ upagataṃ bhagavantaṃ disvā pasannacitto pāraṃ netukāmo tīrasamīpeyeva nipajji. Bhagavā tassa anukampāya piṭṭhiyaṃ pāde ṭhapesi. So tuṭṭho udaggo pītivegena mahussāho hutvā sotaṃ chindanto sīghena javena bhagavantaṃ paratīraṃ nesi. Bhagavā tassa cittappasādaṃ ñatvā ‘‘ayaṃ ito cuto devaloke nibbattissati , tato paṭṭhāya sugatīsuyeva saṃsaranto ito catunnavutikappe amataṃ pāpuṇissatī’’ti byākaritvā pakkāmi.
සො තථා සුගතීසුයෙව සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ සාවත්‌ථියං අඤ්‌ඤතරස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, උත්‌තියොතිස්‌ස නාමං අකංසු. සො වයප්‌පත්‌තො ‘‘අමතං පරියෙසිස්‌සාමී’’ති පරිබ්‌බාජකො හුත්‌වා එකදිවසං භගවන්‌තං දිස්‌වා උපසඞ්‌කමිත්‌වා වන්‌දිත්‌වා ධම්‌මං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො හුත්‌වා සාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා සීලදිට්‌ඨීනං අවිසොධිතත්‌තා විසෙසං නිබ්‌බත්‌තෙතුං අසක්‌කොන්‌තො අඤ්‌ඤං භික්‌ඛුං විසෙසං නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තං දිස්‌වා සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා සඞ්‌ඛෙපෙන ඔවාදං යාචි. සත්‌ථාපි තස්‌ස , ‘‘තස්‌මාතිහ ත්‌වං, උත්‌තිය, ආදිමෙව විසොධෙහී’’තිආදිනා (සං. නි. 5.382) සඞ්‌ඛෙපෙනෙව ඔවාදං අදාසි. සො සත්‌ථු ඔවාදෙ ඨත්‌වා විපස්‌සනං ආරභි. තස්‌ස ආරද්‌ධවිපස්‌සකස්‌ස ආබාධො උප්‌පජ්‌ජි. උප්‌පන්‌නෙ ආබාධෙ ජාතසංවෙගො වීරියාරම්‌භවත්‌ථුං ඤත්‌වා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණි.
So tathā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, uttiyotissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto ‘‘amataṃ pariyesissāmī’’ti paribbājako hutvā ekadivasaṃ bhagavantaṃ disvā upasaṅkamitvā vanditvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho hutvā sāsane pabbajitvā sīladiṭṭhīnaṃ avisodhitattā visesaṃ nibbattetuṃ asakkonto aññaṃ bhikkhuṃ visesaṃ nibbattetvā aññaṃ byākarontaṃ disvā satthāraṃ upasaṅkamitvā saṅkhepena ovādaṃ yāci. Satthāpi tassa , ‘‘tasmātiha tvaṃ, uttiya, ādimeva visodhehī’’tiādinā (saṃ. ni. 5.382) saṅkhepeneva ovādaṃ adāsi. So satthu ovāde ṭhatvā vipassanaṃ ārabhi. Tassa āraddhavipassakassa ābādho uppajji. Uppanne ābādhe jātasaṃvego vīriyārambhavatthuṃ ñatvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi.
169. එවං සො කතසම්‌භාරානුරූපෙන පත්‌තඅරහත්‌තඵලො අත්‌තනො පුබ්‌බකම්‌මං සරිත්‌වා සොමනස්‌සජාතො පුබ්‌බචරිතාපදානං පකාසෙන්‌තො චන්‌දභාගානදීතීරෙතිආදිමාහ. තත්‌ථ චන්‌දභාගානදීතීරෙති පරිසුද්‌ධපණ්‌ඩරපුලිනතලෙහි ච පභාසම්‌පන්‌නපසන්‌නමධුරොදකපරිපුණ්‌ණතාය ච චන්‌දප්‌පභාකිරණසස්‌සිරීකාභා නදමානා සද්‌දං කුරුමානා ගච්‌ඡතීති චන්‌දභාගානදී, තස්‌සා චන්‌දභාගානදියා තීරෙ සුසුමාරො අහොසින්‌ති සම්‌බන්‌ධො. තත්‌ථ සුසුමාරොති ඛුද්‌දකමච්‌ඡගුම්‌බෙ ඛණ්‌ඩාඛණ්‌ඩිකං කරොන්‌තො මාරෙතීති සුසුමාරො, චණ්‌ඩමච්‌ඡො කුම්‌භීලොති අත්‌ථො. සභොජනපසුතොහන්‌ති අහං සභොජනෙ සකගොචරෙ පසුතො බ්‍යාවටො. නදීතිත්‌ථං අගච්‌ඡහන්‌ති භගවතො ආගමනකාලෙ අහං නදීතිත්‌ථං අගච්‌ඡිං පත්‌තොම්‌හි.
169. Evaṃ so katasambhārānurūpena pattaarahattaphalo attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento candabhāgānadītīretiādimāha. Tattha candabhāgānadītīreti parisuddhapaṇḍarapulinatalehi ca pabhāsampannapasannamadhurodakaparipuṇṇatāya ca candappabhākiraṇasassirīkābhā nadamānā saddaṃ kurumānā gacchatīti candabhāgānadī, tassā candabhāgānadiyā tīre susumāro ahosinti sambandho. Tattha susumāroti khuddakamacchagumbe khaṇḍākhaṇḍikaṃ karonto māretīti susumāro, caṇḍamaccho kumbhīloti attho. Sabhojanapasutohanti ahaṃ sabhojane sakagocare pasuto byāvaṭo. Nadītitthaṃ agacchahanti bhagavato āgamanakāle ahaṃ nadītitthaṃ agacchiṃ pattomhi.
170. සිද්‌ධත්‌ථො තම්‌හි සමයෙති තස්‌මිං මම තිත්‌ථගමනකාලෙ සිද්‌ධත්‌ථො භගවා අග්‌ගපුග්‌ගලො සබ්‌බසත්‌තෙසු ජෙට්‌ඨො සෙට්‌ඨො සයම්‌භූ සයමෙව භූතො ජාතො බුද්‌ධභූතො සො භගවා නදිං තරිතුකාමො නදීතීරං උපාගමි.
170.Siddhattho tamhi samayeti tasmiṃ mama titthagamanakāle siddhattho bhagavā aggapuggalo sabbasattesu jeṭṭho seṭṭho sayambhū sayameva bhūto jāto buddhabhūto so bhagavā nadiṃ taritukāmo nadītīraṃ upāgami.
172. පෙත්‌තිකං විසයං මය්‌හන්‌ති මය්‌හං පිතුපිතාමහාදීහි පරම්‌පරානීතං, යදිදං සම්‌පත්‌තසම්‌පත්‌තමහානුභාවානං තරණන්‌ති අත්‌ථො.
172.Pettikaṃ visayaṃ mayhanti mayhaṃ pitupitāmahādīhi paramparānītaṃ, yadidaṃ sampattasampattamahānubhāvānaṃ taraṇanti attho.
173. මම උග්‌ගජ්‌ජනං සුත්‌වාති මය්‌හං උග්‌ගජ්‌ජනං ආරාධනං සුත්‌වා මහාමුනි භගවා අභිරුහීති සම්‌බන්‌ධො. සෙසං උත්‌තානත්‌ථමෙවාති.
173.Mamauggajjanaṃ sutvāti mayhaṃ uggajjanaṃ ārādhanaṃ sutvā mahāmuni bhagavā abhiruhīti sambandho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
උත්‌තියත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා සමත්‌තා.
Uttiyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / අපදානපාළි • Apadānapāḷi / 8. උත්‌තියත්‌ථෙරඅපදානං • 8. Uttiyattheraapadānaṃ
