Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೧೦. ಉತ್ತಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    10. Uttiyattheragāthāvaṇṇanā

    ಆಬಾಧೇ ಮೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಉತ್ತಿಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಪುಞ್ಞಂ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಇತೋ ಚತುನವುತೇ ಕಪ್ಪೇ ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಚನ್ದಭಾಗಾಯ ನದಿಯಾ ಮಹಾರೂಪೋ ಸುಸುಮಾರೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ಸೋ ಪಾರಂ ಗನ್ತುಂ ನದಿಯಾ ತೀರಂ ಉಪಗತಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಪಾರಂ ನೇತುಕಾಮೋ ತೀರಸಮೀಪೇ ನಿಪಜ್ಜಿ। ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಪಾದೇ ಠಪೇಸಿ। ಸೋ ಹಟ್ಠೋ ಉದಗ್ಗೋ ಪೀತಿವೇಗೇನ ದಿಗುಣುಸ್ಸಾಹೋ ಹುತ್ವಾ ಸೋತಂ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಸೀಘೇನ ಜವೇನ ಭಗವನ್ತಂ ಪರತೀರಂ ನೇಸಿ। ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಇತೋ ಚುತೋ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಇತೋ ಚತುನವುತೇ ಕಪ್ಪೇ ಅಮತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕರಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।

    Ābādhe me samuppanneti āyasmato uttiyattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito catunavute kappe siddhatthassa bhagavato kāle candabhāgāya nadiyā mahārūpo susumāro hutvā nibbatto. So pāraṃ gantuṃ nadiyā tīraṃ upagataṃ bhagavantaṃ disvā pasannacitto pāraṃ netukāmo tīrasamīpe nipajji. Bhagavā tassa anukampāya piṭṭhiyaṃ pāde ṭhapesi. So haṭṭho udaggo pītivegena diguṇussāho hutvā sotaṃ chindanto sīghena javena bhagavantaṃ paratīraṃ nesi. Bhagavā tassa cittappasādaṃ oloketvā ‘‘ayaṃ ito cuto devaloke nibbattitvā tato paṭṭhāya sugatīsuyeva saṃsaranto ito catunavute kappe amataṃ pāpuṇissatī’’ti byākaritvā pakkāmi.

    ಸೋ ತಥಾ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಪರಿಬ್ಭಮನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಉತ್ತಿಯೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ‘‘ಅಮತಂ ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾಪಿ ಸೀಲಾದೀನಂ ಅವಿಸೋಧಿತತ್ತಾ ವಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅಞ್ಞೇ ಭಿಕ್ಖೂ ವಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಙ್ಖೇಪೇನೇವ ಓವಾದಂ ಯಾಚಿ। ಸತ್ಥಾಪಿ ತಸ್ಸ ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ ತ್ವಂ, ಉತ್ತಿಯ, ಆದಿಮೇವ ವಿಸೋಧೇಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೩೬೯) ಸಙ್ಖೇಪೇನೇವ ಓವಾದಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತಸ್ಸ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಆರಭಿ। ತಸ್ಸ ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸನಸ್ಸ ಆಬಾಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಪನ ಆಬಾಧೇ ಸಞ್ಜಾತಸಂವೇಗೋ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭವತ್ಥುಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೩.೧೬೯-೧೭೯) –

    So tathā sugatīsuyeva paribbhamanto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti uttiyo nāma nāmena. So vayappatto ‘‘amataṃ pariyesissāmī’’ti paribbājako hutvā vicaranto ekadivasaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā sāsane pabbajitvāpi sīlādīnaṃ avisodhitattā visesaṃ nibbattetuṃ asakkonto aññe bhikkhū visesaṃ nibbattetvā aññaṃ byākaronte disvā satthāraṃ upasaṅkamitvā saṅkhepeneva ovādaṃ yāci. Satthāpi tassa ‘‘tasmātiha tvaṃ, uttiya, ādimeva visodhehī’’tiādinā (saṃ. ni. 5.369) saṅkhepeneva ovādaṃ adāsi. So tassa ovāde ṭhatvā vipassanaṃ ārabhi. Tassa āraddhavipassanassa ābādho uppajji. Uppanne pana ābādhe sañjātasaṃvego vīriyārambhavatthuṃ katvā vipassanāya kammaṃ karonto vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.3.169-179) –

    ‘‘ಚನ್ದಭಾಗಾನದೀತೀರೇ, ಸುಸುಮಾರೋ ಅಹಂ ತದಾ।

    ‘‘Candabhāgānadītīre, susumāro ahaṃ tadā;

    ಸಗೋಚರಪಸುತೋಹಂ, ನದಿತಿತ್ಥಂ ಅಗಚ್ಛಹಂ॥

    Sagocarapasutohaṃ, nadititthaṃ agacchahaṃ.

    ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥೋ ತಮ್ಹಿ ಸಮಯೇ, ಸಯಮ್ಭೂ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲೋ।

    ‘‘Siddhattho tamhi samaye, sayambhū aggapuggalo;

    ನದಿಂ ತರಿತುಕಾಮೋ ಸೋ, ನದಿತಿತ್ಥಂ ಉಪಾಗಮಿ॥

    Nadiṃ taritukāmo so, nadititthaṃ upāgami.

    ‘‘ಉಪಗತೇ ಚ ಸಮ್ಬುದ್ಧೇ, ಅಹಮ್ಪಿ ತತ್ಥುಪಾಗಮಿಂ।

    ‘‘Upagate ca sambuddhe, ahampi tatthupāgamiṃ;

    ಉಪಗನ್ತ್ವಾನ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಇಮಂ ವಾಚಂ ಉದೀರಯಿಂ॥

    Upagantvāna sambuddhaṃ, imaṃ vācaṃ udīrayiṃ.

    ‘‘ಅಭಿರೂಹ ಮಹಾವೀರ, ತಾರೇಸ್ಸಾಮಿ ಅಹಂ ತುವಂ।

    ‘‘Abhirūha mahāvīra, tāressāmi ahaṃ tuvaṃ;

    ಪೇತ್ತಿಕಂ ವಿಸಯಂ ಮಯ್ಹಂ, ಅನುಕಮ್ಪ ಮಹಾಮುನಿ॥

    Pettikaṃ visayaṃ mayhaṃ, anukampa mahāmuni.

    ‘‘ಮಮ ಉಗ್ಗಜ್ಜನಂ ಸುತ್ವಾ, ಅಭಿರೂಹಿ ಮಹಾಮುನಿ।

    ‘‘Mama uggajjanaṃ sutvā, abhirūhi mahāmuni;

    ಹಟ್ಠೋ ಹಟ್ಠೇನ ಚಿತ್ತೇನ, ತಾರೇಸಿಂ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥

    Haṭṭho haṭṭhena cittena, tāresiṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘ನದಿಯಾ ಪಾರಿಮೇ ತೀರೇ, ಸಿದ್ಧತ್ಥೋ ಲೋಕನಾಯಕೋ।

    ‘‘Nadiyā pārime tīre, siddhattho lokanāyako;

    ಅಸ್ಸಾಸೇಸಿ ಮಮಂ ತತ್ಥ, ಅಮತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸತಿ॥

    Assāsesi mamaṃ tattha, amataṃ pāpuṇissati.

    ‘‘ತಮ್ಹಾ ಕಾಯಾ ಚವಿತ್ವಾನ, ದೇವಲೋಕಂ ಅಗಚ್ಛಹಂ।

    ‘‘Tamhā kāyā cavitvāna, devalokaṃ agacchahaṃ;

    ದಿಬ್ಬಸುಖಂ ಅನುಭವಿಂ, ಅಚ್ಛರಾಹಿ ಪುರಕ್ಖತೋ॥

    Dibbasukhaṃ anubhaviṃ, accharāhi purakkhato.

    ‘‘ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ ದೇವಿನ್ದೋ, ದೇವರಜ್ಜಮಕಾಸಹಂ।

    ‘‘Sattakkhattuñca devindo, devarajjamakāsahaṃ;

    ತೀಣಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ, ಮಹಿಯಾ ಇಸ್ಸರೋ ಅಹುಂ॥

    Tīṇikkhattuṃ cakkavattī, mahiyā issaro ahuṃ.

    ‘‘ವಿವೇಕಮನುಯುತ್ತೋಹಂ , ನಿಪಕೋ ಚ ಸುಸಂವುತೋ।

    ‘‘Vivekamanuyuttohaṃ , nipako ca susaṃvuto;

    ಧಾರೇಮಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ॥

    Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.

    ‘‘ಚತುನ್ನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ತಾರೇಸಿಂ ಯಂ ನರಾಸಭಂ।

    ‘‘Catunnavutito kappe, tāresiṃ yaṃ narāsabhaṃ;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ತರಣಾಯ ಇದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, taraṇāya idaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಾಕಾರವಿಭಾವನಮುಖೇನ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ ‘‘ಆಬಾಧೇ ಮೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇ’’ತಿ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।

    Arahattaṃ pana patvā attano sammā paṭipattiyā paripuṇṇākāravibhāvanamukhena aññaṃ byākaronto ‘‘ābādhe me samuppanne’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ೩೦. ತತ್ಥ ಆಬಾಧೇ ಮೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೇತಿ ಸರೀರಸ್ಸ ಆಬಾಧನತೋ ‘‘ಆಬಾಧೋ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇ ವಿಸಭಾಗಧಾತುಕ್ಖೋಭಹೇತುಕೇ ರೋಗೇ ಮಯ್ಹಂ ಸಞ್ಜಾತೇ। ಸತಿ ಮೇ ಉದಪಜ್ಜಥಾತಿ ‘‘ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಮೇ ಆಬಾಧೋ, ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ, ಯದಿದಂ ಆಬಾಧೋ ವಡ್ಢೇಯ್ಯ। ಯಾವ ಪನಾಯಂ ಆಬಾಧೋ ನ ವಡ್ಢತಿ, ಹನ್ದಾಹಂ ವೀರಿಯಂ ಆರಭಾಮಿ ‘ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಅನಧಿಗತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಅಸಚ್ಛಿಕತಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯಾ’’’ತಿ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭವತ್ಥುಭೂತಾ ಸತಿ ತಸ್ಸೇವ ಆಬಾಧಸ್ಸ ವಸೇನ ದುಕ್ಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಪೀಳಿಯಮಾನಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಉದಪಾದಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಆಬೋಧೋ ಮೇ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೋ, ಕಾಲೋ ಮೇ ನಪ್ಪಮಜ್ಜಿತು’’ನ್ತಿ। ಏವಂ ಉಪ್ಪನ್ನಞ್ಹಿ ಸತಿಂ ಅಙ್ಕುಸಂ ಕತ್ವಾ ಅಯಂ ಥೇರೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋತಿ।

    30. Tattha ābādhe me samuppanneti sarīrassa ābādhanato ‘‘ābādho’’ti laddhanāme visabhāgadhātukkhobhahetuke roge mayhaṃ sañjāte. Sati me udapajjathāti ‘‘uppanno kho me ābādho, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati, yadidaṃ ābādho vaḍḍheyya. Yāva panāyaṃ ābādho na vaḍḍhati, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi ‘appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyā’’’ti vīriyārambhavatthubhūtā sati tasseva ābādhassa vasena dukkhāya vedanāya pīḷiyamānassa mayhaṃ udapādi. Tenāha ‘‘ābodho me samuppanno, kālo me nappamajjitu’’nti. Evaṃ uppannañhi satiṃ aṅkusaṃ katvā ayaṃ thero arahattaṃ pattoti.

    ಉತ್ತಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Uttiyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ತತಿಯವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Tatiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧೦. ಉತ್ತಿಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 10. Uttiyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact